КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
ІМША'РА. Махавое балота або нізкае месца, якое парасло мохам, куп’ём, хмызам; балоцістая мясцовасць; парослы мохам лес (БРС). Тое ж імшар (Зах. Бел. Др.-Падб., Слаўг.), імшарына (БРС), імшарнік. (Нясв., Пар.), імшарына (Зах. Бел. Др.-Падб.), імшарышча (Слаўг.). □ ур. Імшара (балоцістае месца) каля в. Бабінавічы Арш. ІРЖА'. Балотная руда, бураватая пялёнка на паверхні вады ў балоце (Слаўг.). ІРЖА'ВІНА. 1. Іржавае балота (Слаўг.). Тое ж іржавец (Ветк., Слаўг.). іржаўка, іржаўлінне (Слаўг.). 2. Шкодная іржавая paca Uredo Rubigo Vera. DC. на пладах, раслінах (Слаўг.). □ ур. Іржавец каля в, Шарсцін Ветк. ІРЖА'ВІННЕ. іі. Балотная іржа (Слаўг.). Тое ж іржавінне (Слаўг.). 2. Іржой пакрытае балота (Нас., Слаўг.). 3. Застаялае месца ў вадзе каля стаўкоў, якое пакрыта іржой і плесняй (Тал. Мядзв.). ІРЖЫ'ШЧА. 1. Наогул зжатае поле (БРС). Тое ж іржэўе (Слаўг.), іржэўнік (БРС). 2. Поле, на які<м зжата жыта (Пух., Сіроц. Касп., Слаўг., Сміл. Шат., Уш., Хойн.). Тое ж іржанішча (Пух. Шат., Сал.), іржонне (Нясв., Слаўг.), іржэўе (Слаўг), іржэўнік (Беш. Касп., Крыч., Пол., Слаўг., Сміл. Шат., Тал. Мядзв.). ІСПО'Л. 1. Вялікая штучная сажалка ў вёсцы ці каля яе, вада ў якой ніколі не высыхае (Віц. Нік. 1895, Лёзн.). 2. Частка ракі ўверх па цячэнню ад плаціны (Лёзн. Касп.). ІСТО'КА. Месца, дзе зліваюцца рэкі (Стол.). ІСТРУ'БІШЧА. Месца, дзе рабілі зруб, дзе стаялі зрубы (Слаўг.). □ ур. Іструбішча (поле, дзе рабілІ зрубы з лесу, які тут жа высякалі) каля в. Лясная Слаўг. ІСТРУ'ГА. Ямка, вымытая ручаямі, сцякаючымі з высокага месца (Маг. Лемц. Дыс.). І'УНАЕ. Месца на заліўным лузе, якое мае многа зарасніку лазы, вярбы, вербалозу, івы (Слаўг.). □ ур. Іўнае (заліўны луг) і воз. Іўнае каля в. Крамянка Слаўг. І'ЎНІКЗараснік ніцай вярбы, вербняку Salix viminalis L. (Слаўг.). □ yp. Іўнік (сенажаць) каля в. Папоўка Слаўг. К КАБА'ГНЯ. Выкаланая на балоце яма (Зах. Палес•се Талст.). КАБА'НЯЯма з вадой ці без вады на месцы разрыву снарада, капання пяску, гліны (Зах. Палессе Талст.). КА'ВЕРТ. 1. Невялікая глыбокая яма з вадой на лузе (Стол.). 2. Глыбокае месца ў рацэ (Дубр., Палессе Талст.). Тое ж коверт (Дубр.). 3. Вір (Слаўг.). 4. Вокнішча сярод дрыгвы (Стол.). 5. Невялікае забалочанае паніжэнне (Палессе Тур. Крыв.). 6. Лужына; роў (Стол.). КА'ВЕЦЬ. Роў з вадой (Стол.). КАГА'ЦІШЧА. Месца, дзе стаяла сцірта (кагат) сена (Ветк.). КА'ДАУБ. 1. Глыбокая яма ў рацэ, на лузе з вадой (Глуск. Янк. I, Палессе Талст.). Тое ж кадалбец (Палессе Талст.). 2. Калдобіна на дарозе (Глуск. Янк. I). Тое ж кадаўбіна (Слаўг.). 3. Чыстая вада, азярцо на балоце (Ельск.). 4. Нізінка, лагчынка са стаячай вадой (Палес■се Талст.). КАДАЎБГНА. 1. Упадзіна на дарозе (Глуск. Янк. I). Тое ж калдоўбіна (Слаўг.). 2. Упадзіна круглай формы на полі, у якой доўга вясной стаіць вада (Слаўг.). Тое ж кадоўбіна (Слаўг.). □ ур. Кадоўбіны (поле) каля в. Кулікоўка Слаўг. КАЖУ'Х. Твань, дрыгва; зыбкае месца (Палессе Талст.). Тое ж какажўх (Тур. ДАБМ). КАЗА'Н. Паглыбленне круглай формы на полі (Рэч.). КА'ЗА'РГАЦЬ. Паводле падання. Яўрэйскія могілкі (Жытк., Тур.). □ ур. Казаргі ці Казаргаць Жытк. на месцы старажытнага сяла Казарговічы Тураўскага епіскапства (Арх. Ю.-З. Р., ч. 1, т. II, 59). КАЗЕ'ЛЕЦ. Прырэчнае і наогул нізкае лугавое месца, дзе расце казелец Ranunculus flammula L. (Слаўг.). □ ур. Казелец (нізкі луг) каля в. Шаламы Слаўг. КАЗІНА'. Неўрадлівая, забалочаная сенажаць, дзе расце вельмі жорсткая дзікая трава (Стаўбц. Прышч.). Тое ж казінёц (Стаўбц. Прышч.). □ ур. Казіна (поле і частка в. Гнацькі) Стаўбц., ур. Казінёц (сенажаць) Стаўбц., Казінец (вуліца) у г. Слаўгарадзе. КАЗНА'. Дзяржаўны лес (Слаўг.). Тое ж казёнйічына (Слаўг.). □ ур. Казна (лес) каля в. Пасека Ст.-дар., ур. Казёншчына (лес) Слаўг. КА'ЙДУБ. Вытаптаяае месца на лузе (Палессе КАКСАГЫ'ЗІШЧА. Поле, дзе рос кок-сагыз (Слаўг.). Тое ж каксагызнік, каксаізнік, каксаізішча, кастагрызішча (Слаўг.). КАЛ. Гразь (Брэст., Гродз., паўдн. бел. Лемц. Айк.). КАЛАВО'РАТ. Глыбокае месца ў рацэ, вір (Жытк.). КАЛАГУ'МНІ'ЧЧА. Месца каля гумна (Слаўг.). Тое ж лягўмнічча (Слаўг.). КАЛАДЗЕ'Ц. Студня з калаўротам (Слаўг.). КАЛАДЗЬНЯ'. 1. 36. Частыя калодзежы ў вёсцы, на хутарах (Слаўг.). Тое ж калазня (Слаўг.). 2. Стар. Крыніца з устаўленай пустой у сярэдзіне калодай замест зруба. Параўн.: Сіній Калодзісь, Калодзісь і Сіняя Кры- ніца ці Крініца каля в. Кліны Слаўг. □ в. Калодня (Крыч. Меер),в. Калодня каля Смаленску. КАЛАКАЛУ'ШША. Зараснік калакалушы Prunus Padus L. (Крыч., Меер, 1786, 113, Слаўг.). КАЛАЛУ'ЖЖА. Абшар каля лугу (Слаўг.). Тое ж каляўлўжжа, калялўжжа, паўзлўжжа (Слаўг.). КАЛАМУ'ТА. Мул з вадой, твань (БРС). Тое ж каламўць (БРС). КАЛАНРЧЬІНА. Меода здабывання каланіцы — дзёгцю для змазвання колаў (Віц. Рам. Мат.). □ в. Каланічына Віц. (Рам. Мат.). КАЛАТО'УКА. Неўрадлівая зямля (Стаўбц. Прышч.). КАЛАТУ'ША. Размяклая гразь на дарозе, у бродзе (БРС). Тое ж баўтўха (Слаўг.). КАЛДАБА'Н. Калдобіна, яма; выбоіна на дарозе (БРС). КАЛДО'БІНА. 1. Прыродная круглая ўпадзіна з вадой (Слаўг.). Тое ж калдоба, калдўжына (Азяр, Лёзн. Касп., Віц. Нік. 1895). 2. Яма на дарозе, выбітая коламі і запоўненая вадой (БРС). Тое ж калдавіна (Беш. Касп.), калдоба (Азяр. Касп., Віц. Нік. 1895, Стол.), калдўжына (Лёзн. Касп.), каловіна (Мін.). 3. Яма, рыцвіна,вымытая вадой (Нас.); глыбокая яма ў вадзе (БРС). Тое ж калдобніна (Палессе Талст.). КАЛДО'УБІНА. Прырэчная яма на лузе, круглая ўпадзіна, дзе падоўгу або заўсёды стаіць вада (Касц., Краснап. Бяльк., Слаўг.). КАЛДЫБА'. 1. Цвёрды выступ каля паглыблення на разбітай або мёрзлай дарозе (Слаўг.). 2. Няроўнае ворыва з ямкамі і выступамі (Слаўг.). КАЛЕ'КТАР. 1. Дрэнажная канава на асушаным балоце для стоку вады (БРС). 2. Дзялянка, квартал паміж канавамі асушанага балота (Ст.-дар). □ ур. Першы калектар Стаўбц. КАЛЕ'НА. Круты паварот ракі, дарогі (Рэч., Слаўг.). КАЛЕНІЦА. Золыіы (паташны) завод, дзе пералальваецца (каліцца) попел для канатнага завода (Крыч. Меер, 1786, 100). Тое ж паташня (ст.-бел.). Параўн.: Калёнчанка (прозвішча на Слаўг.). КАЛІ'ННІК. Зараснік каліны Viburnum opulus L. (БРС). Toe ж каліна (БРС). КАЛО'ВІШЧА. Гразкае месца (Стол.). □ ур. Каловішча каля в. Кароцічы Стол. КАЛОТА. Стар. Узгорак, горка, гара. □ Калога, Каложа (XII ст.)—царква ў г. Гродна і мясцовасць каля р. Нёмана, г. Каложа ў Пскоўскай вобл. КАЛО'ДЗЕЖ. 1. Студня з калаўротам або асверам для чэрпання пітной вады (БРС). Тое ж калодзезь (БРС), калодзец (Лаг., Тур.), калбдзёдзь (Жытк.). 2. Вузкая і глыбокая, капаная яма без вады (Слаўг.). 3. Бут (БРС). 4. Крыніца на ўзвышшы ў выглядзе азярыны з мноствам пульсуючых струменяў, паверхня вады ў якой мае блакітны колер (Слаўг.). 5. Вельмі глыбокае прыроднае возера з цёмнай паверхняй вады (Слаўг.). 6. Невялікая мінеральная крыніца на высокім месцы (Жытк.). □ Калодзеж або Сіні Калодзеж, Крыніца каля в. Кліны Слаўг., в. Сіні Калодзеж Рэч., воз. Калодзезь (XIX ст.) каля в. Віравая Слаўг., Калодзежкі (ручай) каля в. Дабранка Слаўг., в. Калодзежская Чэр. пав. (Вол. н важн. сел. Евр. Россян, вып. V, 1886, 172). КАЛО'НІЯ1 Населены пункт, які складаецца з перасяленцаў іншай мясцовасці ці іншай нацыі (Слаўг.). 2. Хутар (Вілен.). □ в. Калонія Уюн Чыгірынскай вол. Бых. пав. Маг. губ. (ЦДГА БССР, ф. 2001, воп. 1, адз. зах. 1923, л. 5), в. Калона Сінайская Зэльв. КАЛТАВІ'НА'. Яма з вадой (Слаўг.). □ с. Калтавіно (Мсцісл. 1651 МЕВ, 21 мая 1896, № 15, ч. неафіц., 271). КАЛТО'БА. Калдобіна; абрывістая яма на лузе; прорва, бездань (Рэч.). КАЛТО'БАЙ. Яма, выкручаная веснавой вадой на абалоні (Рэч.). КАЛУ'ЖЫНА. 1. Лужына пасля дажджу на дарозе (Беш. Касп., Бых., Ветк., Рэч.). Тое ж калўжка (Жытк.). 2. Азярына са светлай вадой на лузе (Рэч.). КАЛЧАЧЭ'Я. Месца, дзе збіраюцца людзі, дзе гуляюць дзеці (Слаўг.). КАЛЫБА'. Зыб на рацэ (Гом). Тое ж рабізна (РБС). □ в. Калыбань Камар. КАЛЬВА'РЫЯ1. Гара, на якой стаяў ці стаіць касцёл, а таксама многа капліц вакол яе (Вілен., Мін.). 2. Месца, на якім адбываліся пакаранні; лобнае месца (Хрэст. па гіст. бел. м., 1961, 78). 3. Могілкі (Мін.). □ Кальварыя (могілкі) у г. Мінску. КАЛЮТА. 1. Вялікая дажджавая лужына на дарозе ці на полі, лузе (БРС). Тое ж калюжына (БРС), ка- люгвіна, калюгавіна, калюгжына (Слаўг.), калюгавіна (Маладз.). 2. Каляіна на дарозе (Маладз., Слаўг.). 3. Гразь, слата, бездарожжа (Палессе Талст.). 4. Глыба зямлі на раллі (Нясв.). □ ур. Калюга (мокрая сенажаць) каля в. Пасека Ст.-дар. КАЛЮ'ЖА. Мокрае месца, лужына, балоціна (Жытк.). КАЛЯГНА. Прарэзанае коламі паглыбленне на дарозе (БРС). Тое ж калявіна (Нас.), калягіна (Сміл. Шат.), калявіна (Лаг., Смал.), каляя (Стол.), калавіна, каловіна, каляюга (Пух., Слаўг.). КАЛЯЛО'ЖЖА. Поле каля логу, ускраіна логу (Слаўг.). КАЛЯМЕ'ЖЖА. Месца, паласа каля мяжы, паабапал мяжы (Слаўг.). Тое ж паўзмёжжа, паўзмёжышча (Слаўг.). КАЛЯЎЗВА'ЛЛЕ. Сенажаць каля падэшвы гары (Слаўг.). КАЛЯЮ'ЖЫНА. Глыбокая каляіна сярод шырокай лужыны (Пух. Шат., Слаўг.). КАМЕ'ННЕ. 1. Усеяная каменнем зямля; гравійная глеба (Слаўг.). 2. Падмытая верхняя частка схілу, нізкага берага (Карм.). 3. Галька, гравій, граніт, палявы шпат, валуны і інш. (Слаўг.). □ ур. Каменне Карм. КА'МЕНЬ. Вялікі асобны валун; месца, багатае каменнем; камяністая глеба (Слаўг.). □ Чыжыкаў камень, Якавінкаў камень у в. Шаламы Слаўг., Барысаў камень ніжэй в. Экімань Пол., в. Камень Стаўбц., ур. Белы Камень (луг) Крыч., м. Камень Віц. КАМЛЫ'ГА Кавалак сухой зямлі ці дзірвана (БРС). Тое ж камяк, камок (Зах. Бел. Др.-Падб., Лёзн., Слаўг.), камлыжка (Крыч., Слаўг.) камлыжжа (Бял. Матэр., Слаўг.), камлыжына (Бял. Матэр., Слаўг., Тал. Мядзв.), камлюга, камўх, камяга, камўшша, камячьішча, камяк, камяжжа, камяжыійча (Слаўг.). КАМО'РА. 1. Кантрольны пункт лясніцтва (Колас. Нёманаў дар). 2. Ст.-бел. Кантора, куды ўносяцца розныя пошліны і штрафы; тамюжня; кладовая, свіран; кантора для якой-небудзь мэты (Нас. АУ). 3. Будынак для складвання сена (Староб. ДАБМ). 4. Суд (у ст. бел. мове). □ в. Камора Слуцк. КАМЯ'ЖЫШЧА Месца, дзе стаяла ці стаіць камяга (Слаўг.). КАМЯНІ'ЦА. Дрэннае, неўрадлівае поле (Мін. Лемц. Айк.); гравійнае поле (Слаўг.).