КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
КЛА'ДКА. 1. Жардзіна, дошка, бервяно, па якому пераходзяць цераз рэчку, балота, гразкае, мокрае месца (БРС). 2. Месца на рэчцы, дзе мыюць бялізну (Смал.). □ ур. Кладкі каля в. Чарсвяны Уш., ур. Закладкі каля в. Пасека Ст-дар. КЛАЧО'ККупка лесу сярод поля, лугу; невялікі кавалак зямлі (Слаўг.). Тое ж кузлячок, кузлачок (Бых.), клок (Слаўг.). □ ур. Клачок (купка лесу) каля в. Улукі Слаўіг., в. Кузлавічы (1910) каля в. Красніца Бых. КЛЕ'ТКА. Участак зямлі квадратнай ці прамавугольнай формы ў канцы шнуроў (Стаўбц. Прышч.); мізэрны ўчастак зямлі, града (Слаўг.). □ ур. Клёткі (поле) Стаўбц. КЛЕТКД. Месца, дзе рос клён; кляновы лес (Нар.). □ ур. Клеткі Нар. КЛЕ'ТНІШЧА. Месца, дзе стаяла клець; маленькі ўчастак зямлі (Слаўг.). Тое ж клятнішча, кляцішча, клёцішча, клётавішча, кляцічча (Слаўг.). □ в. Кляці'шча Ів. КЛЕ'Я. Кусты, дзе знаходзяцца дробныя пушыстыя звяркі пры ачапленні ў час палявання (Нас.). КЛЕННІККляновы лес (Лёзн.). Тое ж клённік, кляннік, клён, кленавік, клянчаннік, кляніна, кленіна (Слаўг.). □ в. Кляннік Смал. КЛІН. Участак зямлі, які мае форму трохвугольніка (БРС). □ ур. Прытулёнцаў клін каля в. Беражцы Жытк., б. х. Старожка Клін каля в. Пчэльня Слаўг. КЛУ'НІШЧА. Месца, дзе стаяла клуня, гумно (паўдн. захад Беларусі). КЛУХТА'. Густая гразь (Палессе Сержп. 1911, 54). Тоеж клўхта (Ст.-дар.). КЛУХТАВІ'НА. Калдобіна; выбоіна на дарозе (Палессе). КЛЮЧ ’. Крыніца (Рэч., Уш., Слаўг.); струмень вады, я.кі б’е з зямлі на дне крыніцы, калодзежа, на беразе ракі, у возеры (Ветк., Слаўг., Смал., Ст-дар., Шчуч.). Тое ж ключа (Жытк.). КЛЮЧ 2. 1. Старажытная (XVI ст.) адміністрацыйная адзінка, роўная частцы графства або староства, плошчай 250000 кв. дзесяцін. Пазней ключом называлі панскае ўладанне, вялікі двор, які падзяляўся на фальваркі або засценкі. Некаторыя ключы мелі самакіраванне на чале з выбарным ключвойтам або ключнікам (Збор мінскіх грамат, № 117, Крыч. Меер, 1786, 3, Піч.). 2. Двор (Архангельскі летапіс, 43). 3. Месца (цэнтр) кіравання акругай, якая складалася з некалькіх вёсак скарбовага маёнтка, дзе знаходзіўся каралеўскі (1511) складачны свіран (Нас. АУ). □ пас. Ключ у в. Барбароў Глуск. (Янк. II), в. Ключ Мошкі або Ключмошкі (К. 1778) каля в. Чыкаўка Слаўг. (Публ. бібл. імя С.-Шчадрына. Аддзел рук., ф. 342, № 231). КЛЯБА'НІШЧА. Месца, дзе была ксяндзоўская плябанія (Стаўбц.). □ ур. Клябанішча (Прышч. 37, 142) Стаўбц. КНЕ'Я. Лясны гушчар, нет.ры, пушча (Д.-Марцінкевіч, 1958, 414—415). Тое ж княя (Д.-Марцінкевіч). КО'ДЛА. Аселішча, сталае месца жыхарства (Слаўг.). Тое ж котлік (Слаўг.). КО'ЛА. Круг на зяімлі, праведены дзецьмі ў час гульні (Стол.). Тое ж круг, чур, чырта (Слаўг.). КОМ. Камлыга цвёрдай зямлі ці дзірвана на раллі (Слаўг.); ікавалак мёрзлай ці заоохлай гразі на дарозе (Зах. Бел. Др.-Падб.). Тое ж сулдыжка, субулдыжка (Слаўг.). КО'НЯЗЬ. Драўляны слуп (вв. Ямна і Буды Дзіс. пав.). □ в. Канязёўка Краснап. КО'ПАНКА. 1. Невялікі штучны вадаём для мачэння льну і іншых гаопадарчых патрэб; ісажалка; яма з вадой (БРС). 2. Месца на возеры або рацэ, дзе мыюць бялізну (Палессе Талст.). □ ручай Копанка Віц. (Рам. Мат.). КО'ПАНЬ. 1. Штучны ставок, сажалка для развядзення рыбы, для мачэння пянькі, бялення палотнаў; кар’ер, яма (Азяр. Касп., Бых., Глуск. Янк. I, Жытк., Круп., Рэч., Сал., Слаўг., Смален. Дабр., Стол.). 2. Капаная крыніца (Хоц. Бяльк.). 3. Выкапаны роў (Зах. Бел. Др.-Падб., Слаўг.). □ в. Копань каля Рэчыцы Гом. вобл., в. Копань Стол., ур. Копань (сенажаць) каля в. Яскавічы Сал., в. Копань (1654) Маг. (АЮЗР, т. 14 (дап. да т. 3), 451). КОТІІШЧА. 1. Яўрэйскія могілкі (Нас.). 2. Могілкі наогул (Нас. АУ). 3. Месца, дзе ў XVI ст. сяляле вялі следства і рабілі суд, на які збіраліся баяры і шляхта з розных аколіц на мілю ў акружнасці (Гарб.). 4. Месца, дзе закапваюць здохлую жывёлу; конскі могільнік (Брэсц.). 5. Месца, дзе капаюць ці капалі зямлю (Зах. Бел. Др.-Падб., Смален. Дабр.). 6. Месца, дзе стаяла капа сена, невялікі стажок (Слаўг.). КО'ПКА. Круглае паглыбленне на градзе для цыбулі, часнаку (Мядз.). КО'РАНЬ. 1. Новае месца сялібы; яаогул іновае месца пасялення, звычайна на месцы лесу (Нас. АУ, Слаўг., Станг. 74). 2. Старое абжытае месца пасялення, старына; старая гаспадарка; двор; бацькаўшчына (Рэч., Слаўг.). Тое ж карэнь (Слаўг.), башчына (Грыг. 1838—1840). 3. Родная гаспадарка; маёмасць (Слаўг.). Тое ж карэнне, карэнь (Слаўг.). 4. Месца нараджэння (Слаўг ). □ в. Корань Лаг. КОРГ. Надводны або падводны камень (Нас. АУ). □ в. Карговічы Лаг. КОРЧ. 1. Пень ад спіленага ці зламанага дрэва, куста (БРС). 2. Новая зямля на месцы раскарчаванага лесу (Нясв., Слаўг., Шчуч.). □ ур. Корч (1759) каля с. Азяраны Рагач. (ІЮМ, XXX, ч. 1, № 21, стар. 102), ур. Карчы (поле) каля в. Шаламы Слаўг. КО'ТЛІШЧА. 1. Аселішча, сталае месца жыхарства (Мін.). 2. Месца, дзе стаяў двор; дворышча (Слаўг.). 3. Мясціна ў засеве, на раллі, на траве, дзе качаўся конь (Лаг., Мін., Сміл. Шат.). Тое ж котвішча, котва, кочва, мёцішча, кацвіна, пакоцвіна (Слаўг.), кбцвішча (Рэч.), коцвіна (Хоц.). 4. Месца, дзе адпачываў заяц (Сміл. Шат.). 5. Гняздо (БРС). □ ур. Раманава Котлішча (дворышча) каля в. Бахань Слаўг. КО'УТАБ. Мелкае азярцо на лузе (Палеосе Талст.). КО'ШАНКА. 1. Скошаны луг (Брэст., Камар., Шчуч.). КРАІ'НА. 1. Радзіма, месца, дзе чалавек нарадзіўся і жыве (Кам.). 2. Дзяржава, вобласць (Нас.). 3. Край, ускраіна (Крыч.). КРАЙ. 1. Радзіма, наша дзяржава, Савецкая Айчына (БРС). Тое ж дзяржава, родзіна, радзіма, радзіна (Слаўг.). 2. Вобласць, раён (Меж., Рэч., Слаўг., Стаўбц.). 3. Вялікі абшар зямлі, лесу (Слаўг.). 4. Ускраіна лесу, поля, лугу (Жытк., Кузн. Касп., Паст., Палессе Талст., Слаўг., Смарг., Стаўбц., Стол.). 5. Канец вёскі (БРС). 6. Бераг, абрыў (БРС). 7. Ніз, падэшва гары, узгорка (Кап.), 8. Месца нараджэння і жыцця (Навагр., Слаўг.). КРАКАВГЦА. Багністае балота; дрыгва (Зах. Бел.). КРАМЯНЕ'Ц. 1. Стар. Замак; крэмль. 2. Садок, агародчык, кветнік (Мал.). □ в. Крамянец Зэльв. КРАМЯ'НКА. Месца, багатае крэмнем (Слаўг.). □ в. Крамянка Слаўг. КРАПЕ'Ж. Месца, куды сцякае вада са страхі (Маладз.). КРАПІ'УНІК. Месца, якое зарасло крапівой (Стаўбц. Прышч). □ ур. Крапіўнік (поле) Стаўбц. КРАСНАЛЕ'ССЕ. Сасновы лес, бор (Слаўг.). КРАТАВІ'ННЕ. Месца, дзе крот натачыў зямлю (Докш., Маладз., Паст., Сал., Слаўг.). Тое ж кратавішча (Лёзн.), кратовішча (Стол.), кратоўнік (Лёзн.), кўпіны (Кап.), кратавёня (Шчуч.), кратавіна (Докш., Маладз., Навагр.), кратавіны (Вор.), кратавіны (Ляхавічы Баран. Кап., Навагр.), кратоўня (Кузн. Касп.), краточына (Ляхавічы Баран. Кап.). КРАУНІ'ЦА. Крыніца з іржавай вадой (Чашн. Касп.). КРАЯВІ'Д. Ландшафт, пейзаж (Касп.). Тое ж краебраз, краёвідзь (Касп.). КРОЖАЦЬ. Рэдкае і вязкае балота (руск. солоть), якое зверху пакрыта зыбкай карой (Віл., Гродз.). Тое ж крёкаць (Ваўк. Сцяшк.), кракавіца, крэкаць, трэпяць, дражка (Гродз.). КРО'КВА. 1. Насціл, гаць з тонкага жэрдзя (Краснап.). 2. Густы, малады, тонкі лес, звычайна на нізкіх вільготных імесцах (Краснап.). □ ур. Крёківа каля в. Б. Хутары Краснап. КРУГ. 1. Балота ў лісцёвым лесе (Усх. Палессе Талст.). 2. Багністае балота, якое зарасло альхой; альхоівы лес на балоце (Усх. Палессе Талст.). Край балота і гала, дзе добра расце трава (Стол.). КРУТА. Вір. (Жытк.). КРУГАВІ'Д. Гарызонт (Зах. Бел. Др.-Падб.). КРУГА'Н. Чыстае сухое месца сярод лесу, звычайна пясчанае; пясчаны ўзгорак (Усх. Палессе Талст.). КРУГАСЕ'ЛІЦА. Акруга, наваколыныя населеныя пункты, якія маюць аднолькавыя прыродныя, гаспадарчыя ўмовы (Слаўг.). КРУГЛО'ВІНА. 1. Залітая вадой упадзіна сярод поля, лугу (Слаўг.). 2. Невялікае круглай формы балотца (Слаўг.). 3. Поле або сенажаць блюдападобнай формы (Мсцісл., Слаўг.). Тое ж круглавіна (Мсцісл., Слаўг.). 4. Невялікае месца, занятае адным відам расліннасці, ягадніку; чыстае месца; грыбное месца (Слаўг.). □ ур. Кругловіна (балотца на полі) >каля в. Папоўка Слаўг. о КРУТЛІЦА. 1. Участа.к высокага поля круглай формы (Ст.-дар.). 2. Хлеў для авечак (Віл.). □ ур. Кругліца (поле) каля в. Пасека Ст.-дар., Кругліца (узгорак) на Дзвііншчыне (Шахм. 21). КРУГЛЯ'К. 1. Ма.хавое балота з вадой (Жытк.). 2. Хлеў для авечак (Докш. ДАБМ). 3. Трава сіт Juncus, якая расце на балотах, берагах рэк і на нізкіх лугах (БРС). 4. Тарфяное балота, дзе расце трава падвей Eriophorum vaginatum L. (Жытк.). Toe ж круглёц (Слаўг.). КРУГЛЯ'НКА. Азярына круглай формы на лузе (Ветк.). □ Круглянка (азярына) каля в. Шарсцін Ветк. КРУГО'ВІНА. 1. Месца дзІцячай гулыні ў «кругавога мячыка» (Слаўг.). 2. Нізкае мокрае месца каля ракі (Усх. Палессе Талст.). 3. Невялікая балоцістая нізіна ў лесе; невялікі поплаў, які заліваецца веснавой вадой (Сал. Талст.). 4. Участак зямлі круглай формы (Маг., Мін. Лемц. Айк.). КРУЖО'К. 1Невялікае балота сярод поля (Зах. і Цэнтр. Палессе Талст., Пар.) або ў лесе (Пар.). 2. Зараснік хмызняку; гай (Палессе Талст.). 3. Неівялікае мес.ца, якое зарасло травой, ягаднікам; чыстае месца (Стол.). 4. Крынічае месца, на які.м расце купкамі ярказялёная асака Carex coespitosa L.; месца, прыгоднае для капання калодзежа (Слаўг.). □ ур. Кружкі' (крынічнае багністае месца) каля в. Кулікоўка Слаўг. КРУПЕ'Ц. Незамярзаючы кароткі прыток у басейнеДняпра (Галубоўскі, 1895, 5, Макс., 1876, 205). □ в. Крупец Добруш., в. Новы Крупец Карм. вол. (1886), в. Закрўпец Слаўг., р. Крупец (1560) Слаўг. КРУ'ПКА. Ст.-бел. 1. ЕІезамярзаючы кароткі прыгок ракі. 2. Трава крупка дуброўная Draba nemorosa L. (БРС). □ г. п. Крупкі Мін. вобл., р. Крупка (л. пр. р. Проні) Слаўг., в. Крупа Лід., в. Крупава Шчуч. КРУТНЯ'. Глыбокае месца ў рацэ, возеры; вір (Слаўг). Тое ж круцёль (Навагр.), круцея (Маг. губ. вед., № 45, 806), круцёнь, крутаворат (Усх. і Цэнтр. Палеосе Талст.). КРУХ. Глыба, камяк зямлі (Кобр. Гільт. 287). КРУ'ЧА. 1. Высокае месца, стромы бераг; абрыў (БРС). Тое ж круч (Зах. Бел. Др.-Падб., Слаўг.), круць (Слаўг.). 2. Яма ў рацэ; вір (Жытк., Нар., Цэнтр. і Усх. Палессе Талст., Стол.). Тое ж круч (Глуск. Янк. II), 3. Наівіслы, падмыты бераг у рацэ (Жытк.). 4. Круты паіварот ракі (Стол.). 5. Завіруха, снегапад з пераменным ветрам (Карскі 1898, 60, Кар., Стол.).