Беларускія геаграфічныя назвы
Тапаграфія. Гідралогія
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 256с.
Мінск 1971
ПАПЯРО'ЧКА. Папярочны ўчастак поля, палоска, папярочная баразна, наогул папярочнае ворыва, якім закругляюць доўгі загон (Слаўг., Стаўбц. Прышч.); папярочная дарожка (Стаўбц.. Прышч.). Тое ж папярэчка (Слаўг., Стаўбц. Прышч.), пярак (Пух. Шат.).
ПАР. 1. Зямля пасля ўборкі пасеваў, якая служыць пашай для жывёлы (Мін. Зял. 1864). 2. Зябліва, асенняе ворыва (Рэч.).
ПА'РАНІНА. 1. Папар; адпачываючае адзін год поле, на якім сеюць азімыя (Жытк., Касц. Бяльк., Лёзн., Маз., Нас., Слаўг., Стол.). Тое ж парына (Мсцісл., Слаўг.), пар (паўсям.), парініна (Касц. Бяльк., Слаўг.). 2. Пакінуты папар пад пашу; аблога (Крыч., Слаўг.); часовы папас на папары (Лёзн., Слаўг., Тал. Мядзв.).
ПАРАСА'ДНІК. Кветнік, гародчык для расады і высадкаў (Слаўг.). Тое ж пілісаднік (Слаўг.).
ПАРАСЛЯ'. Бор; чысты радкаваты сасновы лес, у якім мох і дзе-нідзе рэдкія травінкі або верасок расце (Hap.). Тое ж параслё (Нар., Палессе Талст.), паросль (Жытк.).
ПА'РАСНІК. Зараснік; малады лясок; драбналессе (БРС). Тое ж парасля (Сал., Стол.), пароснік (Лёзн.), паруснічак (Калінк.), парасёлькі (Маз., Талст.), парасць (Мсцісл. Юрч.), порасць, парась, порась (Слаўг.), паросцень (Краснап. Бяльк.), порасля (Стол.).
ПАРАХРЭ'СТ. Месца, дзе перакрыжоўваюцца дарогі (Рэч).
ПАРНЯ'. Месца, будынак, дзе параць і гнуць абады, дугі, палазы (Краснап. Бяльк., Слаўг.). □ ур. Парня (луг) каля в. Крамянка Слаўг.
ПАРОТ. Камяністае ўзвышэнне на дне ракі (БРС).
ПА'РУ'БКА. Браканьерская суцэльная ці выбарачная высечка ў лесе (Слаўг.).
ПАРЭ'ЧЧА. Месца каля рэчак і рачулак (Слаўг.). Тое ж падрычча (Кам.), панадрэчча (Слаўг.). □ в. Парэчча Леп., в. Парэчча Кастр.
ПАС. 1. Лесапаласа; нешырокая паласа лесаахоўнай зоны (Слаўг.). Параўн.: «На Вблзі пысадзілі дуббвыя пасы» (в. Віравая Слаўг.) • 2. Састаўная частка вясёлкі (Стол.).
ПАСА'Д. Стар. Рад дамоў, вуліца ў два рады хат; слабада, пасяленне рамеснікаў.
ПАСА'ДА. Сядзіба (Хоц. Бяльк.). □ в. Пасада Гродз. (Лемц. Айк.).
ПАСА'ДЗЕЦ. Стар. Невялікі горад. □ в. Пасадзец Віл., в. Пасадзец Плешч.
ПАСА'ДКА. Прысады дрэў каля вуліцы, вакол хаты, двара, паабапал дарогі, кругом саду (БРС). Тое ж прасада. Параўн.: Сярод прасад — гасцінец біты (Я. Купала).
ПА'САДКА. 1. Небяспечнае, непрыкметнае і глыбокае месца; незакапаны калодзеж без верхняй часткі зруба (Слаўг.). 2. Пастка для пацукоў, ваўкоў, лісіц (Слаўг.).
ПА'СЕКА. 1. Поле на месцы высечанага лесу (БРС); ляда (Смал.). 2. Месца, дзе стаяць ці стаялі вуллі (паўсям.). 3. Месца, дзе высеклі лес (БРС). Тое же пасёка (Слаўг.). 4. Участак лесу, прызначаны для высечкі (БРС). 5. Паша, выпас; луг на месцы высечанага лесу (Барыс., Стаўбц.). □ в. Пасека Ст.-дар., ур. Вашчылава Пасека (поле, лес) каля в. Шаламы Слаўг., ур. Ананьева Пасека каля в. Ст. Каменка Слаўг., ур. Пасека (луг) каля в. Пруды Стаўбц.
ПАСЕ'ЛІШЧА. 1. Месца, дзе быў старажытны населены пункт (БРС). 2. Пасяленне, населены пункт (БРС).
ПАСЕ'ЛЯСядзіба, двор; дворышча (Жытк., Стол.).
ПА'СЕЧ. Месца, дзе высеклі лес пад поле, сенажаць (Слаўг,).
ПАСЕЛАК. 1. Невялікае пасяленне недалёка ад вёскі, горада (БРС). 2. Новая вуліца ў вёсцы, якая ўзнікла з жыхароў-высяленцаў (Слаўг.). □ вуліцы ў в. Кабіна Гара Слаўг.: Крамянскі пасёлак, Руднянскі пасёлак.
ПА'СІШЧА. 1. Абгароджанае месца для жывёлы ў полі або ў лесе (Віл.). 2. Месца, дзе быў пчальнік. (Слаўг.). □ ур. Пасішча (поле) каля в. Шаламы Слаўг.
ПАСМЕ'ЦІЦА. Месца, на якое выкідваюць смецце (Грыг., 1838—1840).
ГІАСТАУНРК. 1. Месца, для адпачынку жывёлы ў полі або ў лесе (БРС). 2. Невялікая сенажаць каля агарода (Уздз.). 3. Абгароджаная паша (Стаўбц. Прышч.). 4. Малады, рослы лясок (Лун.). □ ур. Пастаўнік (абгароджамая паша) Стаўбц.
ПАСТА'ЦЬ. Паласа паспеўшага жыта (Краснап. Бяльк., Нас.).
ПАСТО'Й. 1. Абгароджанае месца для жывёлы ў полі або ў лесе (Мядз., Слаўг.). Тое ж пастоішча (Слаўг.). 2. Месца, дзе збіраюцца і падоўгу стаяць людзі; рынак (Слаўг.). Тое ж пастоішча, пастаянне (Слаўг.).
ПА'СУШ. 1. Сенажаць з зазімавалай травой (Рэч., Слаўг.). Тое ж пасушнік. (Глуск. Янк. II). 2. Сухая папараць у лесе ўвосень. (Слаўг.).
ПАСЫ'. Пуціна, тракт (Летопнсь Самовндца. Кіеў, 1878, 395).
ПА'СЬІНЫ. Парасткі ад карэння сліў, лазы, парэчкі, вішняў або вакол бярозавых, вярбовых пнёў (Слаўг., Ст.-дар.).
ПАСЯЛЕ'ННА. Сельбішча; плошча, занятая паселішчам (Стол.). □ ур. Пасяленна (поле) каля в. Кароцічы Стол.
ПАСЯРО'ДАУКА. Цэнтр, сярэдзіна вёскі (Слаўг.). □ Пасяродаўцы ■— вуліцы в. Любаны Слаўг.
ПАТАЛО'ЧЫШЧА. Месца, дзе адпачываў чалавек (Мін., Я. Колас, т. 6, 1952, 279). Тое ж паталоча, поталач (Слаўг.).
ПАТАПЕ'ННЕ. Месца, якое заліваецца вадой у час дажджоў, разводдзя, наваднення (Слаўг.).
ПАТАПЕ'ЧА. Багністае балота (Мсцісл., Слаўг.). Тое ж патапённе (Слаўг.).
ПАТА'ШНЯСт.-бел. Месца ў лесе, дзе было прадпрыемства, на якім выраблялі паташ. □ в. Паташня Віц., Гродз., Маг. (Лемц. Айк.).
ПАТОЖРучай, невялікі струмень вады ад крыніцы або ў час сцёку дажджавой ці веснавой вады (Маз., Паст.).
ПАТО'КА. Праточны ручай у балоце, які звычайна не замярзае і з’яўляецца вытокам ракі ці рэчкі (Шчуч.). □ в. Патока Шчуч.
ПАТО'ПА. Месца, якое заліваецца вадой; абалонь; навадненне; вялікія дажджы; непраходнае балота, дрыгва (Слаўг., Чав.). Тое ж патоп (Слаўг.).
ПАТРА'ВА. Страўлены жывёлай травастой на лузе, пасеў, усходы лесу (БРС).
ПАУВЕ'РАЦЕНЬ. Стар. Мера зямлі, адлегласці (Я. Колас, т. 3, 1952, 45).
ПАУВЫ'СПА. Пясчаны паўвостраў (БРС).
ПАУГЕ'КТА'РА. Сядзіба калгасніка (Mar.). Тое ж паўгэктара, паўгзктар, паўгёктар (Слаўг.).
ПАУДЗЕН 1. Абгароджанае месца для жывёлы ў полі або ў лесе (Докш., Круп.). 2. Паўднёвая частка свету, поўдзень (Грыг. 1838—1840, Слаўг.). Тое ж паўдня (Слаўг.). 3. Паўднёвы, сонечны схіл гары (Слаўг.). Тое ж паўдзённе, паўдзёнак (Слаўг.).
ПАУЗБАЛО'ЦЦЕ. Месца ўздоўж балота (Слаўг.). Тое ж ігаўзболацце (Слаўг.).
ПАУЗБЕ'РАЖЖА. Месца ўздоўж берага ракі, поля лесу, лугу (Слаўг.). Тое ж паўзкраечча, паўзбярэжжа, паўзберажжа, паўзберазенне, паўзбёражанішча (Слаўг.).
ПАУЗБО'ЧЧА. Месца на схіле канавы, узгорка (Слаўг.).
ПАУЗВА'ЛЛЕ. Ніжняя адхонная частка гары, узгорка ў выглядзе ўступаў; падэшва гары (Слаўг.).
ПАУЗГО'Р’Е. Перадгор’е, схіл гары ў выглядзе ўступаў, наплываў; частка схілу гары ніжэй вяршыні і вышэй узвалля (Слаўг.).
ПАУЗГРАНІ'ЧЧА. Месца паабапал мяжы і ўздоўж яе (Слаўг.). Тое ж паўзмёжжа (Слаўг.).
ПАУЗГУ'МНІ'ЧЧА. Месца вакол гумна; за агародамі (Слаўг.).
ПАУЗДАРО'ЖЖА. Месца, паласа ўздоўж дарогі (Слаўг.). Тое ж прыдаражжа, прыдараж, прыдарожжа (Слаўг.). □ ф-к Прыдарожжа (Віц. К. 1851).
ПАУЗКАНА'ВІЧЧА. Мёсца паабапал ці каля канавы (Слаўг.). Тое ж прыканавічча, прыканавінне, паўзканавічышча, паўзканавішча (Слаўг.).
ПАУЗЛЕ'ССЕ. Месца ўздоўж лесу (Слаўг.). Тое ж поўзлессе, паўзлёсішча (Слаўг.).
ПАУЗЛО'ЖЖА. Край логу або край поля ўздоўж логу (Слаўг.).
ПАУЗЛУ'ЖЖА. Прасцяг уздоўж лугу (Слаўг.). Тое ж прылўжжа (Слаўг.).
ПАУЗНІ'ЗЗЕ. Месца каля падэшвы гары, паміж гор, узгоркаў (Слаўг.).
ПАУЗПО'ЛЛЕ. Месца ўздоўж поля (Слаўг.).
ПАУЗПРА'СІЛЛЕ. Месца каля прасла і ў сярэдзіне абгароджанага ўчастка (Краснап. Бяльк., Слаўг.). Тое ж паўзпраслічча, паўзпраснічча, праснічча, праслішча, праслінне (Слаўг.).
ПАУЗРО'ВІЧЧА. Месца каля рова (Слаўг.). Тое ж паўзроўе, прыроўе, прыровічча (Слаўг.).
ПАУЗРЭ'ЧЧА. Прырэчная сенажаць (Слаўг.). Тое ж прырэчча, прырэчышча (Слаўг.).
ПАУРЭ'ЗА. Участак зямлі 36 га (Стол.).
ПАУСТА'НАКНевялікая чыгуначная станцыя (БРС).
ПАУЧВЭ'РТІўА. Палавіна чацвёртай часткі гектара (Стол.).
ПАХАДЬГ. Глухія патаемныя мясціны, сцежкі; хованкі (Ст.-дар.). Тое ж хадьі (Слаўг.).
ПА'ХАНЬ. Узаранае ці засеянае поле (Слаўг.). Тое ж пахаць (Лёзн., Слаўг.), пахата (Рэч., Ст.-дар.), пашня, пашэнька (Слаўг.).
ПА'ХАЦЬ. Поле, засеянае ўпершыню (Докш.).
ПАХО'ВІШЧА. Бліндаж (Гродз.); месца хованкі ад ворагаў; сховішча (Слаўг.).
ПАХО'Д. Бойкае месца, дзе ходзяць і ездзяць (Слаўг.).
ПАХО'НАСЦЬ. Адхон, спад гары, берага (Нясв., Слаўг.).
ПАХО'У. Пограб, склеп (Гродз., Зах. Бел. Др.-Падб.).
ПА'ЦЕПНІК. 1. Дробны хмызняк; кусты (Віц., Нас., Тал. Мядзв., Сеін. Чашн. Касп., Слаўг.). Тое ж пацяпнік (Мсцісл. Юрч., Слаўг.), пашыйнік (Лёзн.), поцябнік (Слаўг.), поцяпнік. (Слаўг., Смален.). 2. Дробныя бярозавыя дровы (Маг. губ. вед., 1854, № 47, 843).
ПА'ЦЕПНІШЧА. Абшар дробнага зарасніку; месца, дзе высечаны нізкарослы параснік (Слаўг.), Тое ж поцябнік, поцябкі (Слаўг.).
ПАЦЁКІ. 1. Намывы пяску пасля ліўневага дажджу (Мсцісл. «Маладосць», 1968, №12, 44). 2. Тоненькія ручайкі на крынічным месцы; мокрае месца (Слаўг.). Тоеж поцяк, поцякі, поцягі, пацягвіны (Слаўг.).
ПАЦЯ'ЖЬІНА. Лагчына паміж грудоў, узгоркаў; нізкае месца падоўжанай формы (Стаўбц.). □ ур. Пацяжына (сенажаць, лес) Стаўбц. (Прышч.).
ПАЦЯРО'Б. Сенажаць на месцы высечанага лесу або выцерабленых кустоў (Лях.). Тое ж пацярэбак (Стол.), поцяраб (Гарад. Касп.), поцераб (пагранічча Ігум. і Бабр. пав. Мін. губ. Серб. 1915, 4, Стол.). □ в. Цёрабут Мін. (Серб. 1915, 4).
ПАЧЫ'НАК. 1. Новае поле на месцы ляда (Слаўг.). Тое ж пачын (Слаўг.). 2. Першая сяліба; выселак, маленькая вёсачка; новасялібнае месца (Нас. АУ). Тое ж пачын (Слаўг.). □ в. Замошша Пачынак Віц. (Рам. Мат.), г. Пачынак Смален. вобл.
ПА'ША. 1. Месца, дзе пасецца жывёла (БРС). Тое ж пажа (Глуск. Янк. I, паўдн. ч. Слуцк. пав. Нарысы, 108, р. Пціч. Серб. 1915, 39, Сал., Стол.), падбішча (Маз.), пазвішча (Сал.), пазбійіча (Леп., Слаўг.), паства (Жытк., Нас. АУ, Рэч., Слаўг., Уш.), паста (Зах. Бел. Др.-Падб., Слаўг.), паствіска (Нас. АУ), паставень (Сядл. губ. Бес. 310), пасціва (Слаўг.), пасцьва (Нас. АУ), пасавіска (Зах. Палессе Талст.), пасвішча (Гродз., Смарг.), пасбішча (Лаг.), пзбішча (Докш,). 2. Ворная зямля (Нас.).
ПАІІІНЯ'. 1Поле, засеянае збожжам (Слаўг.). Тое ж пашніца (Слаўг). 2. Ралля (Нас., Сміл. ІІІат.). 3. Насенне ўсіх збожжавых культур, лёну, канопляў, бульбы, гародніны (Слаўг.). Тое ж пашніца (Слаўг.).
ПАШЫБЕ'НЬ. Ухабістая дарога (Вілен.).
ПАЯЗЕ'Р’Е. Месца ўздоўж возера, па той бок яго (Слаўг.). □ в. Паязер’е (1792 ЦДГА БССР, ф. 2349, воп. 1, спр. 1, л. 77) каля в. Шаламы Слаўг.
ПЕ'ЛІКА. Жоўты пясок (Барыс.).
ПЕ'ЛЬКА. 1. Прасечаная палонка ў лёдзе на рацэ (БРС); глыбокае месца ў стаячай вадзе (Пар.). Тое ж пёля (Пар.). 2. Паглыбленне круглай формы, часта з вадой (Ст.-дар.); невялікая махавая або сенажатная нізіна з вадой сярод поля (Глуск., Палессе Талст,, Пар., Ст.-дар.). Тое ж пель, пёлка (Глуск. Янк. I), пель, пёля (Палессе Талст., Пар., Ст.-дар.). 3. Больш сухое месца
КНІГІ ОНЛАЙН
