Беларускія геаграфічныя назвы
Тапаграфія. Гідралогія
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 256с.
Мінск 1971
РАКІ'ТНІКЗараснік ніцай лазы Salix rosmarinifolia L., якая расце на пясчаных берагах рэк (БРС) або вербалозу Salix pentandra L. (БРС). □ ур. Ракітнікі (луг) каля в. Гіжэнка Слаўг.
РА'ЛЯТоўсты сук, адгалінаванне, два ствалы з аднаго кораня (Жытк.). Тое ж рала (БРС).
РАЛЛЯ'. 1Узараінае поле (БРС). Тое ж раллё (Мсцісл. Бяльк.), раллё (Віц. Шэйн. БП, 783, Крыч., Слаўг.), ральба, раліва, раццё (Слаўг), ралья (Воран., Жытк., Кап., Навагр., Нясв., Рзч., Сал., Стол., Шчуч.), раля (Зэльв., Рэч., Хойн.), роля (Ваўк. Сцяшк., Нас., Пін. Булг., 198), ролья (Пін. Булг., 198), роль (Нас. АУ, Я. Колас. Паэмы, 1946, 281). 2. Пар, зямля, якую не аралі на працягу года (Бых.).
РАМЕ'ННІКЗараснік бабоўніку Menyanthes trifoliata L. (Жытк.).
РАМЕНЬ. Вялікі балотны лес (вв. Сялецкая і Ушакі Крыч. Меер, 1786, 121, 122, «Наш край», 1926, № 8— 9 (11—12), 19). Параўн.: раменйе ’лес па краю раллі’ (Сразн. III, 65).
РАМЯ'. Рукаў ракі (Капацэвічы Маз.).
РА'НДА. Шынок (Маг. губ. вед., 1854, № 48, 865).
РАСА'ДНІК. 1. Абгароджанае месца, дзе сеюць pacafly, вырошчваюць насенне з высадкаў (БРС). Тое ж пылысаднік, парасаднік (Слаўг.). 2. Гадавальнік для вырошчвання садовых і дэкаратыўных дрэўцаў (Слаўг.).
РАСКО'П. Паглыблены і расшыраны вадаём; расшыраная частка канавы, дзе мыюць бялізну, пояць жывёлу, мочаць каноплі; паглыбленне, кар’ер, глінішча (Слаўг.). Тое ж раскоп’е, раскопінне, раскопішча, раскапанічча (Слаўг.). □ ур. Раскоп’е каля в. Урэчча Слаўг.
РАСКО'С. 1. Луг з купінамі і пнямі (Сен. Касп.). 2. Двайны пакос (Хоц. Бяльк.).
РАСКРЭ'СТ. Перакрыжаванне дарог (Стол.). Тое ж растані (Слаўг.), раскрэсы (Ветк.), растаня (Рэч.), растанцы (Глуск. Янк. II, Пар.).
РАСПА'ШКА. Упершыню ўзаранае поле (Стол.). Тое ж распахата (Слаўг.).
РАСПУ'ЦЦЕ. 1. УІесца, дзе дарога раздвойваецца; развілка (Маладз., Слаўг.). Тое ж расход (Ст.-дар.), расход дарог (Сал.), разыходные дарогі (Стол.), растанцы (Маз.). 2. Бездарожжа вясной або ўвосень; гразь; паводка; адталая зямля (Зах. Бел. Др.-Падб., Нар., Слаўг., Смален. Дабр.). Тое ж распўціца (Рэч., Слаўг.), растоп, растопіца, растаропа (Слаўг., Стол.), растароп. (Слаўг.), растроп (Смален. Дабр.), растаропіца (Мсцісл. Бяльк., Нас., Слаўг.).
РАССА'. Густыя зараснікі розных водных траў тыпу рагалісніку Ceratophyllum demersum L., урэчніку Potamogeton natans L. i інш., якія добра ядуць рыбы, вадаплаўныя птушкі і іншыя жывёлы (Віц. Кузн. Касп.).
РАСТО'У. Востраў сярод балота, на якім расце высокі лес (Віц. Рам. Мат.). □ ур. Растоў (балотны востраў з высакім лесам) Віц. (Рам. Мат.).
РАСЦЯРО'Б. 1. Месца, расчышчанае ад кустоў, лесу пад раллю або луг (БРС). Тое ж расцяробы (Хоц. Бяльк,).2. Балоцістая нізіна ў лесе (Смален. Дабр.). □ ур. Расцяробы (луг) каля в. Бабінавічы Арш., ур. Сіпаў Расцяроб (поле) каля в. Калінаўка Краснап.
РАСЦЯРО'БА. 1. Аблога, зарослая кустамі, драбналессем (Слаўг., Смален. Дабр.). 2. Месца, дзе высечаны лес, але яшчэ нераспрацаванае пад поле (Смален. Дабр.), зарослае хмызняком (Бял. Матэр., Слаўг.). Тое ж расцяробы (Слаўг., Хоц. Бяльк.).
РАУДО'НЬ. Рачная нізіна; шырыня рэчышча, абалоні і заліўных лугоў (Kan.). Тое ж раўда, раўдань (Кап.). Параўн. прыгаворку: Пане Я'не-Пабіяне, пасвіў кбні на раўдбні (в. Макраны Кап. Вас.).
РАУНРНА. Роўнае поле (БРС). Тое ж раўніна. (Зах. Бел. Др.-Падб., Кап., Рэч., Слаўг.), раўнядзіна (Віц. Нік. 1895), раўнядзь (Віц. Нік. 1895, Крыч., Лёзн., Слаўг.), раўкінь, роўніца, раўнічань (Слаўг.). □ в. Раўніна Рагач. (К. 1778).
РАУЧАВІ'НА'. Мелкі сухадольны равок, пракапаная канаўка (Слаўг.). Тое ж раўчаг (Слаўг.).
РАУЧА'К 1Неглыбокі роў з вадой, на дне якога цячэ паток (Бых., Жытк., Нас., Слаўг., Шчуч.). 2. Адгалінававне ракі; ручай (БРС). 3. Канаўка пад капяжом хаты для сцёку вады (Рэч., Слаўг.). Тое ж раўчачок (Рэч.). 4. Калдобіна (Грыг. 1838—1840). 5. Абмялелая рэчка (Слаўг.). □ р. Раўчак каля в. Зімніца Слаўг.
РАУЧУ'К. 1. Ручай, рачулка (БРС). Тое ж раўчок (Краснап. Мсцісл. Бяльк.), раўчэка (Стол.). 2. Нізіна або канава, па якой амаль заўсёды цячэ вада (Стол.). Тое ж равёц (Стол.). 3. Пракапаная канаўка пад капяжом (Нясв., Слаўг., Стол.). Тое ж раўчэка (Стол.).
РАУЧЬРНКА. Невялікае прадаўгаватае паглыбленне ў зямлі (Слаўг.). Тое ж жалобчынка (Слаўг.).
РАЧА'ЛІНА. Балотная рэчка (М. Танк. Янук Сяліба, 1957, 3).
РАЧА'ДЗЬ. Старое рэчышча ракі (Чашн. Касп.).
РАЧУ'ЛКА. Невялікая рэчка (БРС). Тое ж раччонка (Віц. Нік. 1895, Слаўг.), раччўшка (Віц. Нік. 1895, Мсцісл. Бяльк., Слаўг.), рэччанка (Слаўг.).
РАЧЫ'ШЧА. 1. Старарэчышча (Стаўбц.). 2. Багні-стае месца на зарослым рэчышчы (Стаўбц.). □ ур. Рачышча (луг) каля в. Беражцы Жытк.
РЖА'ВА. Гразкае, іржавае балота з вокісам жалеза ў вадзе; балота з жалезнагі рудой (Віц. Рам. Мат., Слаўг.). Тое ж ржа (Жытк., Нясв., Слаўг., Стол.), ржавец, ржавіна, ржавіна, рыжавіна (Слаўг.). □ в. Ржава Віц. (Рам. Мат.).
РЖАВЕНЬ. Крыніца на багністым глыбокім балоце (Глыб. ДАБМ, 42).
РЖА'ЎКА. 1. Балота з іржой (паўсям.). 2. Крыніца, ручай у раўку (Смален. Коз., 118). □ в. Ржаўка Слаўг.
РЖЬРШЧА. 1. Зжатае поле (БРС). Тое ж ржонне (Смален.), ржэўнік (паўсям., апрача поўдня БССР ДАБМ, к. 269), рожня (Хойн.). 2. Поле, на якім зжата жыта (амаль паўсям. ДАБМ, к. 271). Тое ж ржыска (Ваўк. Сцяшк., Вор. ДАБМ, к. 271), ржанішча (Слаўг., Смален. Дабр.), ржэўнік (Бых., Лёзн. Касп., Мін., Слаўг., Сміл. Шат., Уш. ДАБМ, к. 271), ржоўнік. (Бабр., Слуцк. ДАБМ, к. 271), ржонме (Маладз. ДАБМ, к. 271), ржоні.шча (Мін. і поўнач Гродз. ДАБМ, к. 271), ржынішча (Маладз., Мін. ДАБМ, к. 271), ржанішча (Бабр. Гом. Слуцк. ДАБМ, к. 271).
РОГ. 1. Вугал вуліцы (БРС). 2. Выступ, клін поля, лесу, лугу; лука, паварот ракі; клінападобная частка балота (Жытк., Крыч., Нясв., Рэч., Сал., Слаўг.). □ ур. Дзёдаў рог (луг) каля в. Віравая Слаўг., ур. У рагах (лес) каля в. Яскавічы Сал., ур. Пілявы рог (выступ поля, лугу, лесу) каля в. Заспа Рэч., ур. Заязкі рог (балота) і ўр. Мулкоў рог (балота) каля в. Беражцы Жытк., ур. Пёршыя (Другія, Трэція) ражкі (выступ поля, лесу) каля в. Дзягавічы Крыч., ур. Бузяны рог (частка возера) каля в. Чарсвяны Уш.
РОЙСТ. Балота, балоцістая мясцовасць (Воран.). Параўн.: У пушчы ляжыць скарб закляты за ройстам у гушчы (Ф. Багушэвіч. Выбр. тв., 1952, 49). □ ур. Райсцяны (1593) на Вілен. (АВАК, XI, 50).
РО'ЙСТА. 1. Месца, дзе дарога раздвойваецца (Вілен.). 2. Балота (Ашм. Ф. Багушэвіч, верш. «Праўда»), 3. Няўдобіца (Іў.).
РО'ЙСТВА. Выпас для жывёлы (Нясв.). □ ур. Ройства (папас) каля в. Малева Нясв.
РО'ЙСТЫ. 1. Раздарожжа (Вілен.). 2. Скрыжаванне дарог (Вілен.). □ в. Ройсты Свянц.
РО'ЛЬНЯ. Большая палова прысядзібнага ўчастка калгасніка ў полі, які кожны год даецца на новым месцы (Стаўбц., Шчуч.).
РОМ. Прастор, свабоднае месца; абшар (Зах. Бел. Др.-Падб.).
РО'СКІДКА. Узаранае ўроскідку поле з разорай пасярэдзіне загона (Нясв., Смал., Сміл. Шат., Стол.).
РО'СТАНЬ. 1. Месца, дзе перакрыжоўваюцца дарогі, вуліцы (БРС). Тое ж ростані (Маг. губ. вед., 1854, № 48, 865, Рагач., Рэч., Слаўг.), ростанкі (Віц. Нік. 1895, Нас., Смален. Дабр.), ростанькі. (Грыг. 1838—1840, Пол., Рэч., Слаўг., Ст.-дар.). 2. Месца, дзе дарога раздвойваецца (БРС). Тое ж ростані (Рэч.), ростанькі (Краснап. Бяльк., Леп., Слаўг., Хоц.), ростанкі (Ст.-дар.), растанё, растані (Слаўг.). 3. Дарога на бязлеснай мясцовасці; шляхі зносін (Віц. Рам. Мат.).
РОУ. 1. Глыбокае канавападобнае паніжэнне, вымытае веснавымі ліўнямі; штучная глыбокая канава (БРС). 2. Крыніца (в. Шэкі Арш.). 3. Паглыбленне, упадзіна паміж затонамі (Стол.). 4. Круглай формы яма на высокім месцы для захавання бульбы зімой (Віл., Ст.-дар.). □ ур. Танкавы Роў каля Слаўгарада, вул. Роў (1750) у г. Прапойоку (ЦДГА БССР, ф. 694, воп. 4, інв. 1556, л. 219), ур. Байцоў Роў (луг каля р. Пацэя) недалёка ад в. Свенск Слаўг., ур. Роў (кусты) каля в. Улукі Слаўг., ур. Грўтаў Роў (крыніца) каля в. Шэкі Арш.
РО'УНЯДЗЬ. Роўная паверхня поля; раўніна; гладкая паверхня вады (БРС). □ в. Роўнядзь Лаг.
РО'ШЧА. 1. Гадаваны ўчастак лісцёвага лесу каля населенага пункта; гарадскі парк (Рэч., Слаўг.). 2. Малады бярозавы лес, бярэзнік (Крыч.). 3. Могілкі (Магілёў). □ ур. Рошча (парк) у г. Слаўгарадзе, ур. Дарахвёіхіна рошча (бярозавы і сасновы лес) каля в. Бабінавічы Арш., ур. Рошча (бярозавы і хваёвы лес) каля в. Любаны Слаўг.
РУБ. Ст.-бел. Ускраіна (вёскі, зямлі, дзяржавы); мяжа. □ ур. Рўбанаў Кўрган каля в. Ст. Каменка Слаўг., ур. Рубрына каля в. Кароцічы Стол.
РУБЕ'Ж. 1. Мяжа (БРС). 2. Цвёрды выступ зямлі ,на роўным месцы; вузкая броўка (Слаўг.). □ в. Рубёж Кліч., в. Рубеж Чэрв., ручай Рубежнік Віц. (Рам. Мат.), в. Рубяжэвічы Ст.-дар.
РУДА'. 1. Балотная жалезная руда (БРС). 2. Балота з камякамі жалезістай іржы і вадкай іржавай пялёнкай паверх вады (Барыс., Ваўк. Сцяшк., Навагр., Паст., Слаўг., Стаўбц.). Тое ж рўдзішча (Стаўбц. Прышч.), рудовіна (Навагр.). 3. Гразь на дарозе (Сен. Касп., Слаўг.), у балоце (Стаўбц.). 4. У актах. Млын для размолвання руды. □ ур. Руда (балота, сенажаць) каля в. Пруды Стаўбц., ур. Бальшая Руда (балота) у басей-
не р. Нёмана (Серб., 1912, 84), ур. Рўдзішча (поле) Стаўбц. (Прышч.).
РУ'ДКА. Крыніца з іржавай вадой (Слаўг.). Тое ж рўдзька (Слаўг.).
РУ'ДНЯ. Ст.-бел. Руднік для апрацоўкі балотнай жалезнай руды; жалезаплавільны і меднаробчы заводы (Нас.), паташны завод (Нас. АУ). □ Гамарня або Гразівецкая Рудня Крыч., в. Рудня Слаўг.
РУ'ЖА. 1. Куст, кустоўнік Rosa (БРС). 2. Іўалонія раслін мальва лесавая Malva sylvestris (Меж. Іўасп.). 3. Суша, высокае месца (Беш. Касп.). □ г. п. Ружаны Гродз.
РУІ'НА’. Рэшткі разбуранага будынка (БРС); вайна (Грыг. 1838—1840, Тал. Мядзв.). Тое ж руніна (Дзятлавіцкая вол. Гом. Радч., 1888, стар. XII).
РУГНА2. Прыволле, выгода (Слаўг.).
РУКА'У. Адгалінаванне ад рэчышча ракі, возера (БРС). Тое ж рукавіна (Слаўг.).
РУМ. Месца каля ракі, куды звозяць зімой лес для сплаву; лясная прыстань (Пух. Шат., Сен. Іўасп., Слаўг., Стол.). Тое ж рўмішча (Віц. Рам. Мат.), рюм (Віц. Нік. 1895, Слаўг.). □ ур. Рум (каля Сажа) Слаўг., в. Рум Валож.
РУХЛЯЖСумесь гліны або пяску з вапнай Suarga Cretacea (Крыч. Меер, 1786; Mar. М. В. Фурсов. Опнсанне Могнлевского музея, 1898, 76).
КНІГІ ОНЛАЙН
