КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
чае мора. Ці твае вязьні таксама ня сьпяць? Аяк жа, ня сьпяць. Яны робяць, што і я, яны адно чакаюць, калі я павалюся ад стомы. Каб не заснуць, я зноў дэклямую сам асобныя параграфы з кодэкса. Мой стомлены мозг памятае толькі першыя артыкулы, самыя асноўныя і простыя. На хвіліну мне прыходзіць да галавы ўстаць і на апошнім духу ўцячы, але ў мяне яшчэ хапае сілаў адагнаць гэтую слабізну прэч. Выгляд прыспаных сабак уплывае на мяне. Хто б мог падумаць, што сабакі мне здрадзяць? Я намагаюся выкрыкнуць загад, ударыць, але майго голасу не чуваць. Я страчваю над сабой кантроль. Я валюся. Я тану. Нельга забываць, што я ў самым сэрцы мора, і слодыч вады атачае маю душу. Мне здаецца, што нейкія цені гойдаюцца ў калідоры. Усё блытаецца ў стомленых вачох. Ці я ўжо сплю? Мой палец не адпускае курок. Я пэўны ў гэтым. Я нават магу ўвагнаць кулю сабе ў скронь. Але які сэнс у гэтым? Ці ж гэтага чакаюць ад мяне? I ці спыніць гэта ўцёкі вязьняў у горы? Руля аўтамата зьехала долу. Цяпер яна скіраваная на падлогу, але ў мяне няма моцы ўзьняць яе. Я хачу даведацца, колькі цяпер часу, але нават убачыўшы стрэлкі, ня цямлю нічога. Зразумела. Я сплю. Я сьню сны. Гэта шчыруе мая душа ў гэтым доўгім замглёным кал ідоры. Яна раскалолася і цені вырываюцца зь яе. Днее. Дзьверы адчыненыя. Вада шарэе. Рух вады яшчэ больш запаволіўся і амаль не адчуваецца. Пэўна, гэта якаясьці міласэрдная раўнавага. Я прысынаю і ўсхопліваюся, прысынаю і ўсхопліваюся. Які іспыт я ня здаў? Хіба выпрабаваньне сном, экзамэн на бессань. Прыцемкі і цені, шапаценьне вады і шамаценьне крокаў. Няма ратунку. Яны накідваюцца на мяне ў маіх снах, перш чым навальваюцца на мяне ў яве. Іхнія жылістыя і халодныя, змардаваныя бяссоннай ноччу і шматгадовым чаканьнем рукі, дрыжаць. Яны б’юць неяк ня надта балюча, бо лядачыя: зь цяжкасьцю выхопліваюць з маіх рук аўтамат, з апошніх сіл валакуць мяне, прыспанага і роспачнага. Падымаюць на рукі і кідаюць у адну з камэраў. Мяне і двух агаломшаных, прывязаных да маёй дзягі сабакаў. Праз акенца ў закратаваных дзьвярах яны зьдзекліва шпурляюць кодэкс і замыкаюць дзьверы скрадзенымі ключамі. Я захоўваю спакой, дэманструючы перавагу свайго становішча. Толькі не ашукайцеся, убачыўшы сьлёзы ў маіх вачах. Гэта ня сьлёзы жалю, а сьлёзы радасьці. Боль ад кухталёў мінуўся. Зьняволеньне мяне не палохае, я не засмучаны. Можа, наадварот — якраз цяпер спасьцігну ўсю глыбіню і сэнс кодэксу. Напраўду зразумею важнасьць абмежаваньня волі для маральных падмуркаў каралеўства. Пакуль што я ня вельмі дасьведчаны ў гэтым і маю патрэбу ў больш грунтоўным засваеньні кодэкса. Турэмная вільгаць і золкая раніца. Ці ж вы разумееце, што я маю на ўвазе? Уцекачы панічна бягуць па калідоры. Яны не гавораць, а рыкаюць адзін на аднаго. Яны праламалі вокны і цяпер садзяцца ў човен. Чуваць палкую спрэчку за месца ў лодцы. Некаторыя ўжо паляцелі за борт і голасна просяць паратунку. Нават калі яны ўмелі плаваць у юнацтве, дык цяпер забыліся на гэта. Чую, як човен адштурхнулі ад сьцяны. Ніхто зь іх ня здолеў завесьці матор, і ён таксама паляцеў у ваду, а яны працягнулі свой шлях вяслуючы. Замалы і перагружаны той човен. Я болып ня думаю пра іх. * * * Так, я заснуў. Прачнуўшыся, бачу, што сонца ўжо ў зэніце і гулкая ціша апанавала пустой камяніцай. Вада больш не падымаецца. Праз вакно чуваць вясёлае ціўканьне птушак. Я зноўку шчасьлівы. Прыліў спыніўся — на маё глыбокае зьдзіўленьне, ён не трываў доўга. Птушкі могуць вярнуцца, але людзі — пакуль што не. Яны, пэўна, мяркуюць, што я ўжо адплыў у кірунку гор. Валюся на брудны цюфяк. Запасу ежы, што я прынёс сюды, хопіць мне надоўга. Падымаюся, саджуся на ўслончык і пачынаю чытаць кодэкс. Цяпер я выдатна адчуваю веліч аўтара, які напісаў яго на манер паэтычнага зборніка. Можна чытаць верш за вершам і з гэтага супакойвацца ды быць блізкім да ўсяго, што далёкае ад цябе. Але няўрымсьлівыя сабакі безупынку кружляюць па камэры. Іх галовы нахіленыя, насы шнараць у пошуках выйсьця. He зважаюць адно на аднаго, засяроджаныя на сваім памкненьні ўцячы. Усе іхнія інстынкты звузіліся да інстынкту волі. Што я мушу зь імі рабіць? Выпусьціць іх я ня ў стане. Я думаў, што атрымаю спакой, — ды дзе там. Сабакі ўжо як падсмаленыя бегаюць вакол мяне. Маленькая камэра кішма-кішыць іхнімі даўгаватымі целамі. Нават калі я скручуся ў куточку, яны будуць натыкацца на мяне ў безупынным гойсаньні. У дадатак разпораз яны падыходзяць да мяне, роспачна навальваюцца ўсім целам, кладуць лапы на плечы, ліжуць твар сваімі доўгімі языкамі, часам нават крышку пакусваючы. Іх вочы, поўныя жалю, амаль плачуць. Я загортваю кнігу, гладжу па галаве — усё цяпло, што засталося ўва мне я перадаю ім. Але яны не суцішваюцца. Скачуць на закратаваныя дзьверы і пачынаюць голасна клікаць свайго сапраўднага гаспадара. Ваўчыныя скавытаньні працінаюць маё сэрца балеснай дрыготкай. А маё скавытаньне да майго гаспадара хто пачуе? Яны вяртаюцца і абкружаюць мяне, згаладнелыя і пазбаўленыя волі. Свойскія жывёлы на вачах ператвараюцца ў дзікіх зьвяроў. Ці паўстануць яны супроць мяне? Сухары і селядзец. Усё, што я маю. Яны абнюхіваюць харчы і, трохі пажаваўшы, з агідай выплёўваюць. Ім гэта не да- спадобы. Яны зноўку навальваюцца на мяне, на свайго часовага гаспадара, цяпер ужо зьненавіднага. Пакусваюць, зьлізваюць кроў, ап’янелыя. Сківіцы рухаюцца як заведзеныя. Я намагаюся іх навязаць, але яны ўхіляюць галовы ад аброжка. Згуртаваўшы ўсю сваю цярплівасьць, я намагаюся атуліць іх пяшчотай. Сьлёзы затуманілі вочы. Сусьвет увесь зіхоткі. Зьзяньне на зьзяньні. Вада — гладкае нерухомае люстэрка. Промні сонца радасна пераломліваюцца на яго паверхні. Толькі праз гэтае вузенькае акенца можна ўбачыць, якія ўсё ж за мурамі вольна-бязьмежныя прасторы. Ад небакраю да небакраю — ані душы. Там, у гарах, пэўна лічаць, што мора запаланіла ўсю вязьніцу. Нікому нават ня прыйдзе да галавы, што апошні вартаўнік увязенены тут у адной з камэр і яшчэ жывы. Сабакі робяць мне балюча, але боль пакуль што салодкі. Гэта маё апошняе выпрабаваньне. Толькі тае і бяды. 1962 Эфраім Кішон Эфраім Кішон (1924-2005) нарадзіўся ў Вугоршчыне. Падчас вайны быў вязьнем нацысцкага канцлягеру ў Польшчы. У1949 уцёк ад камуністычнага рэжыму з тэрыторыі Чэхаславаччыны. У шмат якіх краінах сьвету перакладаліся ягоныя кнігі, ставіліся п’есы, здымаліся кінастужкі на ягоныя сйзнары. Апошнія гады жыў у Швайцарыі. Але адзінай краінай, якую Эфраім Кішон лічыў сваею, быў Ізраіль. «Гзтая крана, пісаў Юшон, такая маленькая, нло на мапах сьвету яе тэрыторыі не сгае, каб угісаць туды ейную назву. Краіна, дэе мапа вучыць маічыну мову ад csaix дзяцей. Але на ўрыйр тут толькі пішуць, бо чьпаюйь па-ангельску, размаўляюць па-расейску, а лаюад па-арабску. Краіна, якой споўнілася 60, але розуму і дасьведчанасьці ў яе, яку дваццацігадрвай. У гэтай креіне не чагаюйь вдаў, а прымаюць іх як належнае». А ключы ў Рыжага На гэтым тыдні, як высьветлілася, зноў здарылася невялічкая аварыя з экспэрымэнтальнай мадэльлю мясцовага супэрсамалёту «Арава». За колькі дзён да «I Іа-gingie im Hamafteach» by Ephraim Kishon First published in Hebrew in «На-gingie im Hamafteach» by Ephraim Kishon, Yedioth Ahronoth Publishing House Copyright© by Estate of Ephraim Kishon Grateful acknowledgement is made to the Estate of Ephraim Kishon for its kind assistance. Translated by Pavel Kastukevich «Published by arrangement with The Institute for The Translation of Hebrew Literature» вылету на Парыскі паветраны салён з мэтай прывабіць там патэнцыйнага кліента села «Арава» на левае кола ды засталася ляжаць на фюзэляжы, не раўнуючы падбіты верабей. Але, як паведамілі ў адміністрацыі, праблемай ужо заняліся адпаведныя кампэтэнтныя службы, і мы яшчэ пасьпеем на салён зь невялічкім спазьненьнем, да таго ж там на ўрачыстым адкрыцьці такое нудоцьце! Кажуць, што нічога сур’ёзнага, выпадковы зьбег абставінаў — бывае, ня трэба заўчасна хвалявацца, усё пад асабістым кантролем, спакуха! Дазнаньне працягваецца. Таму мы шчыра жадаем прадставіць камісіі наша сьведчаньне, нягледзячы на тое, што самі не прысутнічалі падчас той касабокай пасадкі. Мы сьцьвярджаем, што, зыходзячы з уласнага досьведу і зрабіўшы свае высновы на падставе тутэйшых міжземнаморскіх вылічэньняў і прыкідак, ведаем сапраўдную прычыну аварыі. Дык вось, ключы былі ў Рыжага. I не магло быць іншай прычыны. Дзеля большай дакладнасьці адновім усе факты. Пасьля апошняга палёту выпрабавальнік сказаў Шлёму, што нешта не падабаецца яму гэты гуд у левым коле, але Шлёма мусіў улагодзіць якіясьці свае праблемы ў муніцыпалітэце і папрасіў вахцёра патэлефанаваць у майстэрню Цымерману — хай праверыць зьнізу ці дзе там, але Цымерман ужо сышоў, таму што ў паняд зелак ён заўсёды ід зе дадому ў д зьве трыццаць; замест вахцёра сядзеў нейкі новы хлопец, бо дзед пашкандыбаў праверыцца да ўроляга, а хлопец ня ведаў дзе жыве Цымерман наагул хто такі гэты Цымерман; камутатар маўчыць таксама, бо Нехама паехала ў Хайфу на базу, а адзіны сьпіс з адрасам Цымермана і іншых тэхнікаў знаход зіцца ў яе шуфлядцы, але Рыжы забраў ключ ад шуфлядкі ды спусьціўся ў вэстыбюль; яго шукалі ў буфэце, аднак Рыжы зьнік адтуль літаральна дзесяць хвілін таму — відаць, на футбол паехаў; хатняга тэлефону ён ня мае, а ключ у яго, і што ты тут зробіш; тым часам узьлятае «Арава» з божай ласкі ды прызямляецца на свой ня самы ўдалы бок; на ўзьлётнай паласе ўжо папрыбіралі большасьць ейных дэталяў, так што ўсё пад кантролем; а што тут такога — хлопец на футбол пайшоў, «Макабі» (ТэльАвіў) — «Бнэй-Егуда» 1:0 (ці там 1:2), пасьля роўнай гульні ў першай палове, гол на свой рахунак запісаў Махмуд Рубінштэйн. Такім чынам, няма патрэбыўдалейшым расьсьледаваньні, бо ўсё і павінна было адбыцца менавітатак. A інакш быць ня можа. У нашай роднай блізкаўсходняй старонцы кожная акцыя агульнанацыянальнага маштабу захрасае ў пяску таму, што ключ знаходзіцца ў Рыжага. Штораз, калі нам выпадае апынуцца ля завода-гіганту, старой фабрыкі, новага гандлёвага цэнтру, будынка МЗС, кінастудыі ці аўтавакзала, мы бачым адну і тую ж карціну: усе дружна стаяць на вушах, пэрсанал лётае што дурны і патрабуе, каб Нэхама іх злучыла, грукаецца ў замкнёныя дзьверы склада, і спасярод гэтага вэрхалу ў канцы калідора абавязкова павінен зьявіцца вельмі пульхны мужчына з чырвоным як бурак тварам і пачаць верашчаць: «Дзе ключ?»