КНІГІ ОНЛАЙН

Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць

Чалавек, які скраў Сьцяну Плачу

15 ізраільскіх апавяданьняў у перакладах Паўла Касьцюкевіча

Выдавец: Логвінаў

Памер: 210с.

Мінск 2009

51.36 МБ

I вось прычына, па якой ён, любячы Сьцяну Плачу, ненавідзеў Ерусалім: пад’яжджаючы да пагоркаў места, ты мусіш выбіраць. Ты павінен зрабіцца нацыяналістам ці сацыялістам, вырашыць, ты рэлігійны або сьвецкі, мусіш далучыцца да артадоксаў у чорных ярмолках з матэрыі або да памяркоўных вернікаўу вязаных сініх, не раўнуючы як у амэрыканскіх кінастужках, дзе герой з раёна беднаты павінны выбраць сабе банду, інакш застанецца сам-насам са змрочным і бязьлітасным горадам.
Лугасі, які ненавідзеў праблему выбару і любіў маліцца, пасьля адведзінаў сваёй улюбёнай сьцяны вяртаўся дадому знэрваваны, і што далей, то мацней. Пакуль апошнім разам ён ня вытрываў.
1 Іцхак Рабін (1922—1995) — ізраільскі прэм’ер-міністар (яго маці— ураджэнка Магілёва), забіты падчас мітынгу ў Тэль-Авіве праварадыкальным экстрэмістам-габрэем.
2 Згодна з артадаксальным юдаізмам, зь пятнічнага да суботняга вечара прававернаму габрэю забараняецца рабіць працу і нават прыводзіць у рух мэханізмы.
Лугасі патэлефанаваў мне на сёмы дзень пасьля забойства Іцхака Рабіна. На гадзіньніку была першая ночы.
—Трэба каб ты прыехаў, — сказаў ён, — давай лаві таксоўку і ляці ў Ерусалім. Мне неабходная твая парада.
— Парада наконт чаго?
—Дзе яе паставіць. Сьцяну Плачу. Браце, праз гадзіну я скончу пагрузку. Хутчэй прыяжджай. Усё, годзе балбатаць — у майго «Нокія» сядае батарэйка.
За паўкілямэтра ад Сьцяны я ўпёрся ў паліцэйскі блёкпост. Жаўнер унутранага войска, друз1, спыніў мяне і паведаміў:
— Сьцяна Плачу зачыненая на рэстаўрацыю.
— Што?
— Рамонт. Яе чысьцяць. Адмысловая апэрацыя перад мітынгам у памяць аб Рабіну.
—А-а.
Жаўнер застаўся на месцы. Я пачухаў патыліцу.
— Паслухайце, мне трэба да Сьцяны. Я з групы дарадцаў.
—Як ваша імя? — запытаўся жаўнер і дастаў пакамечаную паперку з кішэні штаноў.
—Узі Вайль.
—Узі Вайль? Той самы? Славуты Узі Вайль?!
— Славуты? I чым гэта я славуты?
— Чаго ж ты адразу не сказаў! — выгукнуў жаўнер і пляснуў мяне па плячы. — Падрадчык сказаў чый ты сын і загадаў прапусьціць цябе. Каб ты ведаў, я з вамі на сто адсоткаў. Мы друзы, браце, у кроўным хаўрусе з габрэйскім народам.
— Зразумела... — прамовіў я асьцярожна.
Ён крыкнуў свайму напарніку, які стаяў побач са шлягбаумам, каб даў мне праехаць.
’ Друзы — арабамоўная народнасьць, чые прадстаўнікі служаць у ізраільскім войску.
— I таму, хоць я друз, а не габрэй, я ўсёй душою з тваім бацькам.
— Маім бацькам? — зьдзіўлена перапытаў я.
— Вялікі чалавек быў! — сказаў жаўнер, — Цяпер такіх няма. Хай зямля яму будзе пухам.
— Але мой бацька жывы!
Ен аслупянеў:
— Сапраўды? Менахем Бэгін1 — жывы?
Разгублены і зьнямелы, я адно далікатна пасьміхаўся.
— Восьтабе і маеш... — працягваўжаўнер. Ён павагаў галавой са зьдзіўленьнем, якое толькі павялічвалася. — Вось табе і маеш! Бэгін — жывы... Што, схаваўся дзе?
Я сьцепануў плячыма.
— Малайчынка! Чысты падполынчык, сядзіць сабе як мышка, — ухвальна сказаў жаўнер. — Дык калі ён вернецца?
— Ну, праз год-два...
— Перадай бацьку, што ўсе яго даўно чакаюць, — сказаў жаўнер. — I я, хоць я друз, а не габрэй, таксама чакаю. I ведаеш, зь якой прычыны?
— Кроўны хаўрус з габрэйскім народам? — высунуўя дапушчэньне.
Ен зірнуў на мяне зь яшчэ болыпай пашанай:
—Аты ня шыла зь перцам! Бачу, бацька выгадаваў цябе як сьлед. Малайчыны! Вы, Бэгіны, сям’я што трэба.
— Я перадам тату, — паабяцаў я.
Жаўнер прыбраў руку з шыбы аўтамабіля.
Пляц перад Сьцяной быў заліты зыркім сьвятлом, і дзесяткі рабочых займаліся дэмантажам ка-
1 Менахем Бэгін (1913—1992) — ізраільскі прэм’ер-міністар (нарадзіўся ў Берасьці), адзін з бацькоў ізраільска-эгіпэцкага мірнага пагадненьня. Пасьля адстаўкі, выкліканай палітычным скандалам, доўгія гады жыў жыцьцём самотніка ў сваёй ерусалімскай кватэры.
менных блёкаў. Ад самой Сьцяны засталося толькі два ніжнія рады. Ля кожнага блёка ўвіхалася па два рабочых, і, адлучыўшы камень ад гары, яны несьлі яго да цяжкавіка, што прыпаркаваўся на ўскрайку пляца. Яшчэ дваццаць дзевяць іншых машын, набіткаваныя каменнымі блёкамі і пашыхтаваныя ў калёну, ужо чакалі на дарозе. А на даху кабіны апошняга цяжкавіка, які паступова напаўняўся грузам, сядзеў сам Давід Лугасі. Побач зь ім уладкаваўся шафёр. Яны пілі каву, якую налівалі зь ёмістага тэрмаса. Я стаўяк укапаны.
I тут Лугасі заўважыў мяне.
— Браце! — паклікаў ён і ўзьняўся на ногі. — Давай да нас, Нальем табе кавы.
Я стаў караскацца да іх па дзьвярах цяжкавіка. Шафёр працягнуў мне руку, і я, апынуўшыся на даху, убачыў, як рабочыя пачынаюць разьбіраць апошні рад камянёў. Відовішча ўражвала. Цяпер Сьцяна Плачу зрабілася падобнай да брукаванай сьцежкі. Я моўчкі сеў.
— Здурнець можна, га?! — пахваліўся Лугасі.
— Слухай... — пачаў быў я, але ня здолеў вымавіць больш ні слова.
— Зараз я ўсё табе растлумачу, — сказаў ён і неўпрыкмет хітнуў галавой у бок шафёра.
Лугасі не жадаў, каб нехта яшчэ даведаўся пра ягоныя пляны.
— Ну, як кава? Спадабалася? — зьвярнуўся ён да шафёра.
— Смаката!
— Файна. Слухай, тут такія справы... Мы мусім пагаманіць на прафэсійныя тэмы...
Шафёр падазрона зіркнуў на мяне. Потым выліў на зямлю парэшткі кавы, крыху прыўзьняўся і скочыў долу. Лугасі зірнуў усьлед — шафёр пасьпяхова выпрастаўся і кудысьці падыбаў.
— Ну, што скажаш? — пацікавіўся Лугасі, пасьля таго як мы засталіся сам-насам.
— Ну, што тут скажаш? — я разьвёў рукі ў бакі, — гэта проста...
— Грандыёзна, а?
—Ага, — кіўнуў я, — бадай што грандыёзна. He, ведаеш: сапраўды грандыёзна. Але, Давідзе, навошта?
— Гэтыя ерусалімскія яе не заслужылі. He заслужылі, каб у іх стаяла Сьцяна Плачу.
—А-а.
Я азірнуўся.
Рабочыя пачалі дэмантаваць апошні рад.
— Вось паслухай і скажы, ці я маю хоць якую рацыю, — паклаўшы правую руку на грудзі, пачаў ён. — У мінулы панядзелак, праз два дні пасьля забойства сьветлай памяці Іцхака Рабіна, я паехаў да Мура памаліцца. За спачын Рабіна, за краіну, за... Ня ведаю, за што яшчэ... I маё сэрца ад усяе гэтае скрухі... Асабліва пасьля пахаваньня... Ты бачыў, як плакала яго ўнучка?
— Бачыў.
— Цяпер разумееш? Кепска было. Дык вось, калі я ішоў да Сьцяны, дык надзеў ярмолку. Ярмолка належала яшчэ нябожчыку бацьку. Іду, значыцца, непаголены такі, з барадой, у ярмолцы, карацей — рыхтык артадокс. Дык ведаеш: па дарозе мяне спыніла чалавек пяць, каб падзяліцца, наколькі яны ўсьцешаныя сьмерцю Рабіна.
Я кіўнуў. Лугасі глыбока ўздыхнуў і потым засмучана пахітаў галавой.
—А пасьля малітвы па дарозе назад, калі ярмолку я ўжо зьняў, мяне перахапілі тры чалавекі, якія сказалі: «Хадзем з намі на дэманстрацыю супроць артадоксаў, якія пагалоўна — забойцы і фанатыкі». Абрыдла, халерамаць! Восьдзеяныўсеўмяне! Нежадаю я больш прыяжджаць у гэты горад. Вырашана — я, Давід Лугасі, забяру адсюль Сьцяну Плачу.
—Забярэш куды?
—У Тэль-Авіў.
Я ня ведаў, як трэба рэагаваць на такую заяву. Пад намі дзелавіта сноўдаліся рабочыя. Яны вось-вось павінны былі скончыць сваю работу: адлучыць ад Храмавай гары дваццаць камянёў, і тады ад муру не застанецца й напаміну.
— Як табе мая апэрацыя? — з гонарам пасьміхнуўся Лугасі. — Цэлых сто дваццаць рабочых!
— Ну, і дзе ў Тэль-Авіве ты яе паставіш?
— О, якраз дзеля гэтага ты тут. Парай, дзе будзе найлепш. Нейкае прыгожае месца, якое падабаеццаўсім. Без залішніх спрэчак, без палітыкі, каб людзі прыходзілі памаліцца са спакойнай душою. Такі зацішны куток...
— Мо’ на беразе мора? — прапанаваў я.
Лугасі ўхвальна ўсьміхнуўся.
I сталася так.
* * *
Праз паўгадзіны цяжкавікі адзін за адным пачалі выяжджаць зь месца, якое колісь было Сьцяной Плачу, а цяперуяўляла сабой звычайны грудок. Наш «Пэжо» сьпярша абмінуў калёну з накрытымі брэзэнтам кодабамі, потым —аўтобус з рабочымі, і ўрэшце мы пад’ехалі да блёкпаста. Лугасі вылез з машыны, падышоў да жаўнера ўнутраных войскаў і пляснуў яго па плячы.
— Што, хлопцы, на сёньня ўсё? — зьвярнуўся да Лугасі жаўнер.
—Усё, — запэўніў яго Лугасі. — Падымай шлягбаўм. Дазвол з мэрыі ў цябе?
—Ага, — адказаў жаўнер і паляпаў па кішэні. — Хочаш забраць?
— He, хай застанецца ў цябе... Калі пачнуцца пытаньні.
Лугасі сеў у машыну і зачыніў дзьверы.
— А тая паперка — сапраўдная, — паведаміў мне ён. — Выдадзена ў мэрыі. 3 часоў, калі я рамантаваў ім каналізацыю ў гарадзкім палацы культуры. Там напісана: «Усяляк спрыяць рабоце падрадчыка».
Жаўнер пагрукаў у шыбу. Ён чакаў, пакуль я да яго павярнуся. Жаўнер паказаў мне на мігах, як зашморгвае рот на «маланку». Я падняў вялікі палец на знак падзякі і павагі.
Калёна зрушыла зь месца.
— Паслухай, Лугасі, — сказаў я, — можа, я ўсё ж трохі замалады, каб быць сынам Бэгіна?
Ён паціснуў плячыма:
— Унутраныя войскі — што зь іх узяць.
Лагодна пасьміхаючыся, ехаў Лугасі на чале калёны з трыццаці цяжкавікоў па пустыннай шашы Аялон. А трэцяй гадзіне ночы кавалькада прыбыла на пляж ля тэль-авіўскай гасьцініцы «Шэратан».
Мы выйшлі з машыны абгледзець тэрыторыю.
— Ну, што скажаш? — азірнуўся Лугасі, схапіўшыся за бакі. — Мо’ паміж «Шэратанам» і «Марынай»?
Напружыўшы ўсю сваю фантазію, я намагаўся ўявіць мур паміж гатэлямі. Потым сказаў:
— He, у гэтым месцы палоска пляжу завузкая. A табе трэба, каб месца хапала для ўсіх: і для тых, хто моліцца, і для тых, хто прыйшоў пазагараць.
— Слушна, — пагадзіўся Лугасі. — Трэба каб Сьцяна стаяла не залішне блізка ад мора, бо ўзімку хвалі могуць стачыць камяні.
Мы азірнуліся і нашыя вочы адначасна ўперыліся ў схіл пагорка, на вяршыні якога стаял а гасьцініца «Хілтан » і буяў сад Незалежнасьці. Мы паціснулі рукі. Лугасі падышоў да аўтобуса з рабочымі-гастарбайтэрамі.
—Давайце — выходзім, — сказаў ён ім.
Тыя сталі перашэптвацца па-румынску. Адзін зь іх, узьняўшыся на ногі, падахвоціўся быць перакладнікам.
— Містэр Лугасі, усе вельмі стаміцца, — сказаў ён. — Ол найт — онлі ворк, ворк.
— Скажы ім — усе атрымаюць яшчэ па дзьвесьце даляраў, — паабяцаў Лугасі. — Працуем да ранку.
Праз хвіліну румыны ўжо завіхаліся, разгружаючы камяні. Некалькі рабочых пачалі ўсталёўваць рыштаваньні на голым схіле ля саду Незалежнасьці. Румыны працавалі зь незвычайным спрытам, згружаючы камяні ў той жа пасьлядоўнасьці, у якой іх паклалі ў кодаб. Аднак, нягледзячы на свой імпэт, да ранішняй дзяньніцы яны пасьпелі сабраць толькі траціну сьцяны. Лугасі, які гэта таксама прадугледзеў, адпусьціў румынаў спаць. А шостай раніцы прыехала другая зьмена. Гэта былі арабы, і Лугасі паразумеўся зь імі безь перакладніка. А сёмай мы зьняможана паваліліся насядзеньні «Пэжо». Лугасі ўлучыў радыё.