Яна ішла па вуліцы і зьнянацку пачула, як нехта здалёк крычыць з амэрыканскім акцэнтам: «Даніэль! Даніэль!» Яна працягвала ісьці, пакуль ня ўбачыла мужчыну, які бег ёй напярэймы і махае рукамі. — Даніэль! Даніэль! — паклікаў ён яе. — Гэта мы, сябры Боба! Яна спынілася перад ім, зьдзіўлена пазіраючы. — Гэй! — крыкнуўмужчынасваімтром спадарожнікам: дзьвюм жанчынам і яшчэ аднаму мужчыну, усім блізу сарака. — Гэта ж Даніэль! Жонка Боба Грына! Яна зь ветлівасьці ўсьміхнулася, ня вымавіўшы ні слова. Боб Грын, як ёй распавёў мужчына, быў іхні блізкі сябар зь Нью-Ерку, што ажаніўся з францускай дзяўчынай зь імём Даніэль. «Што ты робіш у Лёндане, Даніэль? I Боб тут? Божа, неверагодна! Уот э смол уорлд, райт?»1 Ейная ўсьмешка падказала, што яна не пазнае іх. — Вой, ну вядома ж, ня памятае, — сказаў мужчына. — Гайз, яна ня памятае! Зразумела, Даніэль, на тваім вясельлі было, пэўна, чалавек пяцьсот — дзе ж там усіх запомніш! Даніэль, гэта Эндру, гэта ягоная жонка Эйлін, а гэта мая непараўнальная лайф кампэньён2, Андрэа. Мы сябры Боба. Мы былі на тваім вясельлі ў Парыжы. — А-а! — азвалася Дана Льюіс і прамяніста ўсьміхнулася. — He, — працягнула яна, — Боб не прыехаў. Ён застаўся ў ГІарыжы. Яна ня ведала, чаму кажа ўсё гэта, аднак толькі прамовіла, як усё зрабілася дзівосным. Яны ўзялі яе з сабой на вячэру ў «Рывэр Кафэ», даражэнную новаіталійскую рэстарацыю на беразе Тэмзы. Яна агорала бутэльку к’янці, пачала другую, гаманіла, сьпявала ды сьмяялася, як ніколі раней не сьмяялася. Усё, што трэба было рабіць, каб яны былі зачараваныя, гэта размаўляць з французкім акцэнтам,. «Ізнт шы эдорабл, Эндру?!3 Я проста дурэю ад яе акцэнту!». ' Які ж сьвет маленькі, праўда? (анг.) 2 Спадарожніца жыцьця (анг.) 3 Эндру, хіба ж яна не панадная? (анг.) I Дана прыпусьціла далей: сьпявала дзіцячыя песьні, якія памятала з заняткаў па францускай, адорвала ўсімі францускімі ківомігамі і жэстамі, якія ёй толькі падкідвала яе фантазія, распавядала на каструбаватай ангельскай, што Боб быў нешчасьлівы, бо ў Парыжы яму было кепска, ён сумаваў па Амэрыцы, укляпаўся ў крымінал, але здолеў выблытацца, і яна яго моцна кахае і зробіць усё для яго, і да таго ж цяпер усё ўладкавалася — Боб адкрыў невялічкую кавярню, вы ж ведаеце, як ён любіць гасьцей, і бізнэс квітнее, і яшчэ, і яшчэ, і яшчэ... Пасьля вячэры сябры Боба далі ёй свае тэлефонныя нумары ў Нью-Ёрку, і пакляліся распавесьці ўсім, якая ж яна, Бобава Даніэль, чароўная. У гэты вечар Дана пачувалася шчасьлівай. Эпар Керэт У адным інтэрвію Этгар Керэт (нарадзіўся ў 1967 у горадзе Рамат-Ган) прызнаўся, што як і многа год таму, любіць дні напралёт сядзець і перыцца ў выключаны тэлевізар. Відаць, сама тэлескрыня праз гэта паранейшаму ў страшэнным дэпрэсьняку, і ў дадатак прыдбала комплекс прафэсійнае непаўнавартасьці. Трэба зазначыць яшчэ, што ён па-ранейшаму любімы як аматарамі літаратурных зборняў з цэнтру, так і прыхільнікамі нелітаратурных выразаў з ускраіны. Як і раней ня піша раманаў, а толькі караценькія апавяданьні. Вуаля Этгар Керэт, пісьменьнік для тых, хто, як і раней, мяркуе, што апошняй кнігай, створанай на іўрыце, зьяўляецца Стары Запавет. Дрэнная карма Лятнаццаць шэкеляў на месяц могуць забясьпечыць Вашай дачцэ сто тысячаў у выпадку, калі Вы, барані Божа, раптоўна пойдзеце з жыцьця. Ведаеце, што такое сто тысячаў для сіраты? « Karma Raah» by Etgar Keret First published in Hebrew in the anthology «Silhouettes» edited by Etgar Keret, Kinneret, Zemora-Bitan, Dvir — Publishing House Ltd. Copyright in this story© Etgar Keret Translated by Pavel Kastukevich «Published by arrangement with The Institute for The Translation of Hebrew Literature» Гэта якраз розьніца паміж прафэсіяй, атрыманай праз вышэйшую адукацыю, і пасадай рэгістратаркі, што прызначае чаргу да зубнога лекара». 3 таго няшчаснага выпадку Ошры пачаў прадаваць страхавыя полісы лёгка і хутка. Ня ясна ці гэта было празь яго невялікае накульгваньне ці спаралюшаваную правую руку, але людзі, які садзіліся насупраць яго, набывалі ўсё што можна: страхаваньне жыцьця, страхаваньне ад калецтва, мэдычныя страхоўкі, адным словам, усе. I калі напачатку Ошры па-ранейшаму ўплішчваў старыя байкі пра аднаго, ну, таго еменца, якога зьбіў мікрааўтобус марожаншчыка якраз у той дзень, калі ён зрабіў у нас поліс і пасьля пайшоў забіраць сваю дочачку з садзіка... Ці пра таго мужыка з Кфар-Шмар’ягу, які сьмяяўся, калі Ошры прапанаваў яму мэдычную страхоўку, але не мінула і месяца, як мужык патэлефанаваў і з плачам распавёў, што ў яго выявілі рак падстраўнікавай залозы. Дык пазьней Ошры схамянуў, што яго ўласная гісторыя дзейнічае мацней за ўсе астатнія. Значыцца, вось ён, Ошры Сыван, страхавы агент, займае сваё месца ў кавярні побач з тэль-авіўскім пасажам для сустрэчы з патэнцыйным кліентам, і раптам пасярод сустрэчы нейкі маладзён, які намысьліў зьвесьці рахункі з жыцьцём, скокае з адзінаццатага паверху прылеглага хмарачоса — і трах! — валіцца Ошры проста на галаву. Маладзён гіне, а наш Ошры, які толькі што завяршыў сваю гісторыю пра еменца ды мікрааўтобус марожаншчыка яшчэ аднаму напаўперакананаму кліенту, траціць прытомнасьць. Ошры не апрытомнеў, калі на яго твар пырскалі вадой, і нават у машыне «хуткай дапамогі» ён не прыйшоў да памяці, і ў прыёмным пакоі, і ў рэанімацыі таксама. Ён у коме. Што будзе — невядома: лекары толькі разводзяць рукамі. Жонка сядзіць ля яго ложка ды ўвесь час плача, побач дачка і таксама плача. Гэтак мінаюць шэсьць тыдняў, пакуль не адбываецца вялікі цуд: як нічога ніякага Ошры проста расплюшчвае вочы і ўстае з ложка. Ён выйшаў з комы. Але да гэтага цуду дадаецца горкая пр'аўда — як той шавец, што з уласнае дураты застаўся бяз ботаў, наш Ошры таксама ў свой час не парупіўся справіць страхоўкі самому сабе і цяпер вымушаны прадаць кватэру, бо яго сям’я ня ў стане сплачваць крэдыт, і яны зьяжджаюць на арандаваную кватэру. «Зірні на мяне, — зазвычай завяршаў Ошры свой тужлівы аповед, марна намагаючыся паварушыць левай рукой, — зірні на мяне, як я сяджу тут у кавярні, выкручваюся як вуж на вілах, толькі каб прадацьтабе гэты поліс. А вось калі б я адкладаў трыццаць шэкеляў у месяц (нейкіх там трыццаць шэкеляў! — кошт льготнага сэансу ў кінатэатры, ды яшчэ без папкорну!), я б мог цяпер зь дзьвюмастамі тысячамі ў банку кунежыцца на пасьцелі як кароль. Я свайго гора хапіў, але табе навошта? He паўтарай маіх памылак, Бені. Проста пастаўтут подпіс дый годзе, бо хто ведае, што бразьнецца табе на галаву празь пяць хвілін?» I гэты Бені ці Хаім, Натан ці Шлёма, які сядзеў насупроць, на імгненьне ўперваў у Ошры свае вочы, браў у руку асадку, якую той працягваў здаровай рукой, і тут жа ставіў подпіс. Спрацоўвала на сто працэнтаў. А на разьвітаньне Ошры заўсёды падміргваў кліенту (бо калі рука колам, дык асабліва не парукаесься) і, выходзячы з кавярні, паўтараў, што той зрабіў слушны ўчынак. I так, паціху-патроху, банкаўскі рахунак Ошры, які быў зьнядужаў, ачуняў ды паспраўнеў, і праз тры месяцы яны з жонкай ужо купілі ў крэдыт новую кватэру, і пры гэтым выплачвалі штомесяц значна меншую суму, чымся тая, якую спаганялі зь іх перад аварыяй. У дадатак пасьля сэансаў фізыятэрапіі ў паліклініцы нават рука пачала падаваць прыкметы жыцьця, але ж на сустрэчах з кліентамі, калі тыя працягвалі яму руку для вітаньня, ён па-ранейшаму ўдаваў, што ня ў стане нават паварушыць ёю. «...Ёсьць блакітп іжаўцізна, ібель, іслодычы далікатны смак на языку. Ёсьць нешта ў вышынях нада мной. Нешта цудоўнае, і я ўжо па дарозе туды. Па дарозе туды». Уначы яна яму па-ранейшаму сьнілася. He аварыя, а кома. Дзіўна: дарма што мінулася процьма часу, але ён усё роўна мог прыгадаць кожную драбніцу, якую перажыў за тыя шэсьць тыдняў: ён памятаў колеры і пах, і золкае паветра, што прыемна халадзіла твар; ён памятаў сваё бяспамяцтва — калі ён існаваў безь імені і мінулага, толькі тут і цяпер — цэлых шэсьць тыдняў, напоўненых адной цяпершчынай. У тыя шэсьць тыдняў ён ня ведаў, як яго завуць, і што ў яго ёсьць жонка і дачка. Ён не здагадваўся, што трапіў у аварыю і што цяпер у бальніцы змагаецца за ўласнае жыцьцё. Ён ня ведаў нічога, акрамя таго, што ён жывы. I простае веданьне поўніла яго бязьмежнай весялосьцю. I ўвогуле, гэтае ягонае перажываньне — мысьліць і адчуваць у пустаце — было мацнейшае за ўсё тое, што здаралася зь ім раней. Нібыта ўсе зямныя шумы зьніклі, і застаўся толькі адзін зык, які быў праўдзівы, чысты і прыгожы да сьлёз. Потым ён не размаўляў пра гэты стан ані з жонкай, ані з кім іншым, бо чалавек не павінны цешыцца блізінёй сьмерці ў час, калі сямейнікі аплакваюць яго ля бальнічнага ложку. I таму, калі Ошры дапытвалі, ці ён памятае што, дык ён адказваў: не, нічога. А як зусім ачуняў, жонка спытала, ці ён чуў, калі быў у коме, яе і Мэйталь, іхнюю дачку, як яны размаўлялі зь ім, а ён адказаў, што хоць ня памятае гэтага, але ўсё адно ведае, што тыя размовы далі яму сілы выжыць і на падсьвядомым узроўні мацавалі яго. Ён хоць і сказаў гэта, ал е тое было няпраўдаю, бо калі ён ляжаў унядузе, дык усё ж чуў гукі звонку, толькі яны былі дзіўнаватыя, рэзкія і невыразныя ўвадначасьсе, бы гукі, якія чуеш, калі знаходзісься пад вадой. Тыя гукі яму вельмі не спадабаліся — яны гучалі пагрозьліва і нагадвалі, што ўсё ж такі ёсьць нешта па-за ўтульным каляровым коканам цяпершчыны, у якім ён існаваў. «...Каб вы ня зьведалі гора...» На сямідзённую жалобу па хлопцу, які бразнуўся яму на галаву, Ошры прыйсьці ня змог, і на трыццаць дзён таксама. Ошры тады яшчэ заставаўся ў коме. A вось на гадавіну завітаў. Купіў кветкі і ўсё такое. На могілках былі адно бацькі, сястра хлопца і яшчэ нейкі школьны таварыш нябожчыка, тоўсты такі, які падаўся Ошры падобным да гомасэксуаліста. Яны ня ведалі, хто такі Ошры. Маці падумала, што ён шэф сына, бо шэфа хлопца таксама звалі Ошры. Сястра і таўстун падумалі, што гэта якісь знаёмы бацькоў. Але пасьля таго, як усе ўсклалі на магілу па маленькаму каменьчыку1 і маці распытала яго трохі, дык ён распавёў, што гэта менавіта на яго Наці, так звалі таго самагубцу, гахнуўся, калі выскачыў з вакна. Пачуўшы гэта, маці стала безупынку перапрашаць і плакаць. А бацька ўзяўся суцяшаць яе і адначасова зіркаў на Ошры з падазронасьцю. Празь пяцьхвілінаўматчынай гістэрыкі бацька далікатна сказаў Ошры, што ён шкадуе аб тым, што здарылася, але мае пэўнасьць, што калі б Наці быў цяпер жывы, дык яму таксама было б шкада, але зараз будзе лепей для ўсіх, каб Ошры сышоў. Ошры адразу ж пагадзіўся і дадаў, што ён ужо амаль што ў парадку і што ўрэшце ўсё было ня так дрэнна, пагатоў у параўнаньні з тым, што перажылі самі бацькі Наці. Але бацька перапыніў яго: «Ты хочаш падаць на нас у суд? Калі так, дык ты марнуеш свой час. У нас з На-