КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Карнута і спашлсмся на нскалькі сучасных аўтараў: F. Cumont, Recherches sur Ie symbolisme funeraire, Paris, Geuthner, 1942, p. 2 sq.-, F. Buffiere, Les Mythes d’Homere et la pensee grecque, Paris, Les Belles Lettres, 1956; P. Decharme, La Critique des traditions religieuses chez les Grecs, des origines a Plutarque, Paris, 1905. 119. Плутарх, Пра Ісіду, 20, ст. 358. Плацін выкажа вельмі падобную глыбокую думку (Энэяды, III, 5, 9, 24). 120. Макіявэлі, Уладар, раздзел 61; Ціт Лівій. III, 30; гл. таксама: Язэп Флавій, Супраць Апіёна, 157 sq. (варта адзначыць выказаную ў раздз. 160 думку, што рэлігія паслужыла Майсею, каб зрабіць народ больш паслухмяным). 121. Што да Палефата, то ў мяне было толькі адно выданне ў Opuscula mythologica, physica et ethica, Amsterdam, Th. Gale, 1689. Пра Палефата гл. Nestle, Vom Mythos zum Logos, p. 149; K.E. Muller, Geschichte der antiken Ethnographic, vol. I, p. 218; F. Jacoby, Atthis, the Local Chronicles of Ancient Athens, Oxford, Oxford University Press, 1949, p. 324, note 37. 122. Платон, Дзяржава, 328 D. 123. Пліній, Натуральная гіспюрыя, XI, 17, 1: «reliqua vetustatis situ obruta»; Фуцыдыд, I, 21, I; Дыядор, IV, 1, 1. ЯК ВЯРІІУЦЬ МІФУ ЯГО ЭТЫЯЛАГІЧНУЮ ПРАЎДЯВАСЦЬ? 124. Філастрат, Героіка, VII, 9, с. 136 (р. 7, 26 De Lannoy). 125. Цыцэрон, Аб прыродзе багоў, III, 16, 40. Гл. таксама De divinatione, II, 57, 117. 126. Філастрат, Героіка, VII, 9, с. 136 (р. 7, 29 De Lannoy). 127. Паўсаній, I, 30, 3. 128. Паўсаній, III, 25, 5. 129. Артэмідор, Тлумачэнне сноў, II, 44 (р. 178, 7); IV, 47 (р. 272, 16 Pack). 130. Лукрэцый, V, 878; IV, 730. 131. Платон, Дзяржава, 378 С; Цыцэрон, Аб прыродзе багоў, II, 28, 70; Паўсаній, VIII, 29, 3; Артэмідор, Тлумачэнне сноў, IV, 47, р. 274, 16 Pack; Aetna, 29-93. 132. Адпаведныя спасылкі аб'яднаныя ў маёй працы Хлеб і цырк (Pain et Cirque, р. 581 et note 102, p. 741); перадусім згадаем Ксэнафонта (Xenophon, Apomnemoneumata, IV, 3 13). 133. Паўсаній, VIII, 2, 4-5. 134. Артэмідор, IV, 47, (р. 274, 2-21 Pack). 135. Дыён Прускі, XI, Развагі пра Трою, 42; Квінтыльян, Пра падрыхтоўку прамоўцаў, XII, 4. 136. Цыцэрон, Пра дзяржаву, II, 10, 18; Ціт Лівій, прадмова, 7; у: 1,4, 2 ён піша, што бацькоўства Ромула і ягонага брата-блізнюка Рэма было прыпісанас Марсу весталкай, «якая або сапраўды ў гэта верыла, або хацела схаваць памылку за такім слаўным сваяцтвам». Паўсаній, IX, 30, 4; у: IX, 37, 7 ён таксама піша з паказальнай дакладнасцю: «цары Аскалаф і Іялмэн,якіял;чаг/ца сынамі Арэса, і Астыоха, дачка Актара». 137. Цыцэрон, Аб прыродзе багоў, III, 16, 40 sq. 138. Цыцэрон, Тускуляне, I, 12, 27 sq. 139. Паўсаній, IX, 2, 3-4. 140. Паўсаній, IX, 20, 4 і IX, 21, 1. 141. Паўсаній, VIII, 22, 4. Разважанне такога ж кшталту ў I, 24, 1; ці быў Мінатаўр чалавекам і ці не быў ён пачварай толькі ў легсндзс (гл. заўв. 23)? Упэўненасці няма, бо жанчыны нярэдка нараджаюць сапраўдных пачвараў. 142. Тое самае скажа і св. Аўгусцін, каб даць тлумачэнне задоўгаму жыццю Мафусаіла (Божы Горад, XV, 9). 143. Паўсаній кажа пра гэтага Клеона з Магнэзіі ў X, 4, 6. 144. Паўсаній, IX, 18, 3-4. 145. Паўсаній, IV, 32, 4. 146. Фуцыдыд, II, 17. 147. Паўсаній, I, 38, 7 і IV, 33, 5. Такія мроі забаранілі яму раскрываць пэўныя свяшчэнныятаямніцы. Увогуле, падпарадкаванне мроям было вельмі частаю з’явай у тагачасным літаратурным брацтве: Артэмідор, калі спаў, атрымаў ад Апалона загад напісаць Тлумачэнне сноў (Onir., II, прадмова, adfinem)', Дыён Касій, калі спаў, атрымаў ад багоў загад напісаць сваю Рымскую гісторыю (XIII, 2); Гален пачаў займацца медыцынай, бо гэта прыснілася ягонаму бацьку, які ўбачыў свайго сына лекарам (vol. X, 609 і XVI, 223 Kiihn); у сне яму быў прысланы і склад аднаго лекавага сродку (XVI, 222). 148. Паўсаній, I, 28, 7. 149. L. Radermacher, Mythos undSagebei den Griechen, 1938, перавыд. 1962, c. 88. F. Prinz, Griindungsmythen and Sagenchronologie, Munich, 1979 да нашай праблемы дачынення не мае. 150. Эсхіл, Прыкаваны Праметэй, 774 і 853. 151. Дыядор, IV, 1, 1. 152. Прыклады абмеркавання варыянтаў легенд з выкарыстаннсм сінхранізмаў: Паўсаній, III, 24, 10-11; IX, 31, 9; X, 17, 4. Пра такія легендарныя храналогіі: W. Kroll, Studien zum Verstdndnis..., chap. Ill et p. 310. Сцвярджалася, што такія заканадаўцы, як Анамакрыт, Фалес, Лікург, Харонд і Залеўк былі адзін у аднаго вучнямі, але Арыстоцель храналагічна гэта абвергнуў (Палітыка, 1274 A 28); гэтаксама Ціт Лівій давёў, што Нума Пампілій не мог быць вучнем Піфагора (I. 18, 2). Гл. таксама: Дзяніс Галікарнаскі, Старажытнасці, II, 52. Пра сінхранізмы ў грэцкай гістарыяграфіі гл.: A.D. Momigliano, Essays in Ancient and Modern Historiography, p. 192 et Studies in Historiography, p. 213. 153. Ісакрат, Бусірыс, 36-37. 154. Паўсаній, VIII, 15, 6-7. Іншыя прыклады аманіміі Паўсаній абмяркоўвае ў VII, 19, 9-10 і VII, 22, 5. Дзеля выраіпэння некаторых храналагічных і прасопаграфічных праблемаў у эліністычную эпоху давялося прызнаць, што існавала некалькі цёзкаў Гераклаў, некалькі Дыянісаў і нават некалькі Зеўсаў (пра гэта кажуць Дыядор, Страбон і сам Цьшэрон; гл. Паўсаній, IX, 27, 8). 155. Пра гэтыя першыя алімпійскія спаборніцтвы гл. у Страбона (VIII, 3, 30, С. 355), які вылучаў у сувязі з імі двух Гераклаў (аднаго -сына Алкмены і другога патомка курэтаў), але прыходзіў да высновы, піто «пра ўсё гэта расказваюць настолькі па-рознаму, што верыць у такія аповеды абсалютна ўжо немагчыма»); Паўсаній, V, 4, 5; V, 8, 5; VIII, 26, 4; пра запачаткаванне алімпійскага турніру: VI, 19, 13 і VIII, 2, 2 (пры датаванні сінхранізмаў найбольш старажытных грэцкіх спаборніцтваў Паўсаній адмаўлясцца ўлічваць першыя спаборніцтвы ў Алімпіі, у якіх нібыта бралі ўдзсл Геракл і Апалон). Разам з тым, Паўсанію вядома, што быў час, калі элейцы яшчз не захоўвалі імёнаў пераможцаў (VI, 19,4). Пра сінхранізм паміж 776 годам, царом Іфітам, які заснаваў (аднавіў) спаборніцтвы, і Лікургам гл. Паўсаній, V, 4, 5 і Плутарх, Жыццяпіс Лікурга, I. 156. Пра гэтую дату гл. Цімей, цытаваны Цэнсарынам (Ccnsorinus, De die natali, XXI, 3). Пра сувязь міфічнага часу і часу гістарычнага гл., напрыклад, Паўсаній, VIII, 1-5 і 6. 157. Паўсаній, VII, 18, 5; другі прыклад: VII, 4, 1. 158. Athenee, I, 16 F 17 В (Адысея, I, 107). 159. Гл. заўв. 14. Паўсаній цытуе, напрыклад, пэўнага Каліпа Карынфскага, аўтара гісторыі Архамены (IX, 29, 2 і 38, 10), кажа, што апытвае «мясцовых жыхароў», «люд» (VIII, 41,5), які часам аказваецца неабазнаным, і тады ён звяртаецца да «тых тубыльцаў, у якіх захаваліея старыя гістарычныя кнігі (hypomnumata)», a неяк раз толькі аднаму сівому дзеду на ўсю вёску аказваецца вядомым паходжанне мясцовага звычаю (VIII, 42, 13 і VI, 24, 9). Сярод яго інфарматараў фігуруюць і турэмшчык з Эліды (VI, 23, 6), і афінскія вакханкі (X, 4, 3), і гаспадар яго хаты ў Ларысе (IX, 23, 6), і нейкі эфесец (V, 5, 9). Гл., разам з тым, F. Jacoby, Atthis, the Local Chronicles of Ancient Athens, p. 237, note 2 et add. P. 339. 160. Паўсаній. IX, 1, 2. Пра ўсе гэтыя пытанні генеалогіі і этыялогіі гл. F. Jacoby, Atthis..., асабліва р. 143 sq. et 218 sq. Палітычная значнасць мясцовай міфічнай гісторыі пацвярджаецца эпіграфікай (параскі мармур, спіс жрацоў Пасейдона ў Галікарнасе, Ліндская хроніка). 161. Паўсаній, VII, 1 і 2. 162. Паўсаній, IX, 9. 163. Вядома, што, пачынаючы з класічнай эпохі, сваяцкасць гарадоў стала часткай дыпламатычнай этыкі: гл. прыклады ў Герадота (VII, 150), Ксэнафонта (Helleniques VI, 3, 6). Наконт Лавінія і Цэнтурыпаў гл. J. et L. Robert, «Bulletin epigraphique», Revue des etudes grecques, LXXVIII, 1965, p. 197, n° 499; наконт Спарты i Ерусаліма; 2-я кніга Макавеяў, IV. Этрускі таксама былі знаёмыя са зместам траянскай легенды і мелі такую самую міфалогію, што і грэкі; але з гэтага зусім не вынікае, што яны ведалі легенду пра Энэя-заснавальніка Рыма; затое выдумкі падобнага кшталту добра ўпісваліся ў рэчышча эліністычнай псеўдагісторыі. 164. Якопа да Вараццэ, аўтар Залатой легенды, напісаў, апроч таго, і гісторыю сваёй роднай Генуі, у якой можна прачытаць, што заснавальнікам гэтага горада быў першы цар Італіі Янус, а другім заснавальнікам яіпчэ адзін Янус, цёзка псршага і грамадзянін Троі, як і Энэй. 165. «Sur les discours epidictiques» in: Rhetores Graeci, vol. Ill, p. 356, 30 Spengel. РОЛЯ МІФА ЯК «УМОЎНАЙ МОВЫ» 166. Гл. заўв. 75. Па гэтым пытанні звычайна любяць цытаваць арыгінальную і і смелую кнігу П. Фэерабэнда (Р. Feyerabend, Centre la methode: esquisse d’une theorie anarchiste de la connaissance, tr. fr., Paris, Seuil, 1979, p. 302 et note 1 адносна хлусні i выдумкі ў старажытнай Грэцыі). 167. Герадот, IX, 26-28. Роля Лфінаў у вайне з амазонкамі была ўслаўленая таксама ў Лісіаса (Lysias, Epitaphios, II, 3 sq). Гл. Y. Thebert, «L’image du Barbare a Athenes», in: Diogene, n° 112, 1980, p. 100). 168. У сферы дыпламатыі выкарыстанне міфа запаўняе сабой той зазор, які можа ўзнікаць паміж пастаўленымі на карту інтарэсамі і ўзятымі на сябе абавязкамі. Габрэі запэўніваюць спартанцаў, што іх народы з’яўляюцца братамі, бо маюць адзінага продка Абрагама, і спартанцы не збіраюцца сумнявацца ў гэтым; змацаванае такім чынам братэрства зрэдку можа падвяргацца выпрабаванням, і таму час ад часу яго трэба падмацоўваць пэўнымі вітальнымі формуламі (1-я кніга Макавеяў, XII). У той жа час, калі саюз ці разрыў саюзу засноўваецца на жывых і актуальных інтарэсах, згадваць пра легендарную сваяцкасць смешна і недарэчна: гэта добра зазначае Ксэнафонт (НеІІёпіques VI, 3), супрацьпастаўляючы напышлівую і смешную прамову Калія і прамовы іншых афінскіх пасланцоў. 169. Гл. цікавы ўрывак з Гіпія (285 DE). Мода на такія ўсхвалснні была асабліва пашыраная ў эпоху Рымскай імперыі; Апулей нсаднаразова ўслаўляў Карфаген (Фларыды, 18 і 20), Флаварын Карынф, а Тэртуліян сваіх суайчыннікаў карфагенцаў. Ва ўсіх гэтых выпадках Карфаген і Карынф, якія сталі ўжо рымскімі калоніямі, паказваюцца як вельмі старажытныя гарады: Карынф па-ранейшаму застаецца грэцкім горадам, нягледзячы на тос, піто ўжо два стагоддзі назад быў зруйнаваны рымлянамі і быў заменены калоніяй пад такім самым імём; і Карфаген таксама нібыта застаецца горадам Дыдоны й Ганібала. Як відаць, тут у сваю функцыю ўступае этыялагічная думка, якая скасоўвае гісторыю і забяспечвае індывідуалізацыю з дапамогай колішняга паходжання.