Дзе ўзяць крыху шчасця
Давід Шульман
Выдавец: Радыёла-плюс
Памер: 296с.
Мінск 2005
— I ўсё ж такі першае каханне здарылася ў Юрмале. А чаму так позна? Напэўна, таму, што твая мама была мамчынай пястухай. Яна гадавалася без таты. I бабуля твая ўсё жыццё сваё прысвяціла ёй. Яна не пайшла другі раз замуж, хоць дзядуля пакінуў яе, калі тваёй маме было шэсць год. I ўсё дзяцінства, юнацтва, усе канікулы і адпачынкі яна бавіла з тваёй бабуляй.
Вось хіба што ў Артэк мама ездзіла адна, туды з бацькамі не бралі. А ў дарослым жыцці яна заўсёды меркавала, што лепей за матуліна сяброўства нічога не бывае. Але яна патрапіла ў Юрмалу, прыехала адна...
— I адразу закахалася?
— He адразу. Яна ўсё гэтак жа меркавала, што ніхто яе не варты і што ёй будзе сумна з усімі, апрача мамы. Але справа адбывалася ў Юрмале. У паветры, у моры, у рэстаранах, на канцэртах і выставах — усюды панавала легкадумнасць — найвышэйшая мудрасць жыцця. Гэтае пачуццё захапляла ўсіх, бо адпачынак, бо лета, бо Юрмала і побач Рыга.
— Вы гэтак захоплена расказваеце пра той час, што я таксама пачынаю яго любіць. А што мама?
— Мама... — Ігар прыкрыў вочы, прыгадваючы іх першую прагулянку. — Маме сапраўды было сумна першыя дні. Але потым прагулянка па Ліелупе, гэта рака такая, яна цячэ ў Юрмале. Да цеплахода прычапілі баржу, пасадзілі аркестр, і ўсе танцавалі. Плавучая танцпляцоўка. Дзве гадзіны ўніз па рацэ і дзве назад. Там быў бар, можна было заказаць усялякія напоі, кактэйлі. Наогул, час бавіўся цікава. Твая матуля таксама танцавала. I кампанія склалася там, «два на два», як кажуць. Баржа наша прычаліла ў дванаццатай гадзіне ночы, і мы пайшлі на ўзбярэжжа. Безумоўна, таго, што выпілі, пакуль каталіся і танчылі, падалося мала, і я лрынёс са свайго нумара дзве пляшкі шампанскага. Уяўляеш, ноч, пустынны пясчаны пляж, мора. Чатыры маладыя чалавекі, шампанскае, транзістар, настроены на Польшчу...
Раптам Ігар рэзка ўстаў, падышоў да музыкаў, паклаў перад клавішнікам грошы і вярнуўся за столік.
«I гучала тады вось гэтая мелодыя», — сказаў па-руску хтосьці з музыкаў. I яна зайгралі дасэнаўскае «Нндейское лето»... Ігар заплюшчыў вочы. Вось-вось, здавалася, пакоціцца сляза... Гэта было яго жыццё. Ён ведаў: тое, што было з ім,
было шмат разоў з другімі. I тое, што адбывалася з Ленай, таксама было. У свеце мала чаго новага. Але той вечар, ноч яны згадвалі ўвесь час, пакуль былі разам. Таму што нейкія таямніца і чарадзейства былі ў тых перадранішніх гадзінах, калі яны ўдваіх, прыціснуўшыся адно да аднаго, ляжалі на пяску, а побач шапталіся хвалі, накатвалі на бераг і сыходзілі назад у мора, да карабля, што спаў на рэйдзе, да месяцовай сцяжынкі, што ўпіралася ў гэты далёкі карабель.
— Так, тады з транзістара, настроенага на Польшчу, гучала гэтая вельмі папулярная ў тое лета песня Джо Дасэна, — павольна вымавіў Ігар.
— А Вы рамантык. Уяўляю, якім Вы былі ў тыя часы.
— Я быў маладзейшым, і побач са мной была твая матуля.
— Дык матуля закахалася ў Вас?
— А я ў яе. I гэта было натуральна. Таму што з нашай чацвёркі тыя двое ўжо стасаваліся некалькі год.
— Вось гэта навіна, вось гэта паварот, — здзіўлена прамармытала Ганна. — Прыехаць у Ізраіль, адпачываць на Чырвоным моры і пазнаёміцца з матуліным першым каханнем з Юрмалы, з мора Балтыйскага. Як у раманах, я вам скажу.
— У нас быў не раман, хоць у адпачынку звычайна заводзяць курортныя раманы. Але яны без працягу, як кажуць, не для тоўстых часопісаў. У нас збіралася ўсё капітальна, назаўсёды. 3 той ночы мы не развітваліся ні на хвіліну. Мы зразумелі, што ўсё жыццё да сустрэчы было чаканнем адзін аднаго. I вось, нарэшце, мы знайшліся. Пачаліся, нам так хацелася, найлепшыя нашыя гады.
— Ігар, хадземце да мора. Я хачу ўбачыць карабель, у які ўпіраецца месяцовая сцяжынка.
— Добра, толькі ў мяне сумнеў і ў караблі, і ў месяцы сёння.
Яны гулялі басанож каля мяжы мора, што перавальвалася хвалямі. У адной руцэ ён нёс свае чаравікі, а ў другой — Ганніны. I яму было незразумела прыемна. Нешта з таго часу ўсялі-
лася ў душу і сэрца. Захацелася скінуць сур’ёзнасць, пацалаваць, узяць на рукі і несці яе...
А Аня думала пра маму. Яна чакае яе званка там, у Кір’ятГаце. I не ведае, што побач з яе дачкой — той Ігар. I ён таксама шлёпае басанож, закатаўшы штаны. А ўдалечыні, у моры, паміж Эйлатам і Акабай, стаіць вялізны чорны карабель. I бегае па моры прамень пражэктара з даха адной з гасцініц, а ў небе месяц ляжыць, задраўшы два свае рогі. Аня бярэ Ігара пад руку, прыціскаецца да яго і ўяўляе сабе маму дваццаць год таму, што ідзе, яна была ўпэўненая ў гэтым, дакладна гэтак жа, як яна зараз. Узнікла моцнае жаданне пацалаваць Ігара. I яна, абхапіўшы яго за шыю, пацалавала яго, разгубленага, у вусны.
— Гэта мама Вас пацалавала, — хутка прамовіла Аня. Яна села на пясок, паказала яму месца побач. I ён быў паслухмяным. Маўчалі, кожны думаў пра сваё.
— Многія людзі жывуць няправільна: то яны ў мінулым, то ў будучыні. Напэўна, найцяжэй жыць у сучаснасці, — перапыніў доўгае маўчанне Ігар.
— А сучаснасць жа — мост з мінулага ў будучыню, так, Ігар?
— Так. I я за трыумф жыцця імгненнага.
— А я яшчэ не ведаю, хоць мне зараз... вельмі-вельмі добра. I я хачу слухаць цябе. Раскажы мне яшчэ пра маму.
— Ты ведаеш, што значыць быць усе дваццаць чатыры гадзіны дваццаць дзён запар разам? Гэта ўжо вядома амаль усё аднаму пра аднаго, з самага дзяцінства да дня сённяшняга, гэта ўжо вывучана да найдрабнейшых... — Ігар замаўчаў, ён не хацеў казаць, што быў першым яе мужчынам і ім было так добра ў яе неўтаймаваным шале. He, ні слова пра гэта. Ён прыгадаў сённяшнюю раніцу і працягнуў: — У цябе радзімка на левай назе дакладна там жа, дзе і ў мамы. Я памятаю.
— Скончыўся Ваш адпачынак, і вы раз’ехаліся. Гэтакбыло?
— He зусім. Хоць спачатку раз’ехаліся па сваіх хатах. Але праз тыдзень спаткаліся, а праз месяц пабраліся шлюбам.
— Што? — ускочыла Аня. — Вы былі жанатыя з маёй мамай?
— Гэта быў найлепшы год у маім жыцці. — Ён таксама ўстаў і пайшоў наперад. Аня абагнала і спынілася перад ім, твар у твар.
— Вы былі жанатыя з маёй мамай? — паўтарыла яна, расцягваючы кожнае слова.
— Так, твая мама Лена была маёй жонкай. I мы былі шчаслівыя, бо трымалі радасць у сваіх руках.
— Нічога не разумею. А як жа я?
— А ты ад мамінага другога шлюба.
— Мама з татам не жывуць ужо пятнаццаць год. He ведаю, чаму.
— Твая мама пайшла замуж вельмі хутка, мне на злосць. А я потым так і не ажаніўся.
— Але чаму, чаму вы разышліся? Я не разумею. Гэтак кахалі...
— Таму і разышліся, што кахалі моцна. Сёння тая прычынка падаецца мне гэткай дробязнай, амаль нябачнай. Ах, добра, не варта разварушваць. Жыццё зроблена. Большасць людзей гуляе з ім у азартную гульню, і з кожным паваротам кола лёсу хтосьці ўсё атрымлівае, а хтосьці страчвае... Хадзем у бар, вып’ем за тое, што мы сустрэліся, за тваю маму, за тое, што нас хтосьці кахае, што мы кахаем...
Ужо было дзве гадзіны ночы. Яны ішлі па набярэжнай. Невялікая п’янка спрабавала заблытаць думкі ў яго галаве. Але эйлацкі начны вецер праветрываў калідоры звілінаў, па якіх бадзяліся гэтыя думкі.
— Лена была мамчынай пястухай. Я баюся, што і ты выгадуешся такой.
— Дык зрабіся... маім татам, — сказала яна нечакана.
— Ты сур’ёзна хочаш гэтага?
— Ты — тата, так, іншыя — не.
— Але ж мы знаёмыя ўсяго некалькі дзён.
— Але ж ты кахаеш маму, праўда?
— Як табе сказаць... — ён развёў рукамі, баючыся прызнацца ўслых, што нічога не змянілася, што ён гэтак жа хворы на тое каханне.
— А я палюблю мамінага мужа, чалавека, па якім і мама сохне.
— He прыдумляй. Гэта выпітае віскі кажа.
— He, я прыгадала, аднойчы матуля мне сказала, што шкадуе толькі пра адзін, адзін страчаны ў жыцці шанс. «Цябе тады яшчэ не было», — дадала яна. Мне здаецца, што гэта ты, Ігар, гэты шанс. Дакладна ты. Матуля мне яшчэ сказала, што ў Прыбалтыцы аднойчы было вельмі добрае надвор’е.
— Там было хораша. Але зараз іншыя часы. Жыццё не мае зваротнага маршрута...
Два дні, што засталіся, яны прабавілі разам. Калі аўтобус падыходзіў ужо да Кір’ят-Гата, Ігар дастаў з торбы касету і аддаў яе Ані.
— Перадасі маме, добра?
— Што тут?
— Музыка, добрая музыка. Калі хочаш, звані. Нумар запомніла?
— Абавязкова пазваню.
Яна пацалавала яго і выйшла з аўтобуса. А ён паехаў дахаты, у Тэль-Авіў.
Ужо некалькі дзён яго не пакідаў сум. Была нейкая засяроджанасць у душы і адзінота. Аднойчы ўночы зазваніў тэлефон.
— Дзякуй за Дасэна. I яшчэ ты можаш цешыцца тым, што я кахаю цябе і нічога не змянілася.
I яна паклала трубку. Насамрэч, не змянілася. Як і шмат год таму, нечакана званіла і гэтак жа нечакана абрывала гутарку.
Ён падняўтрубку, націснуў на «зорачку» на панелі, набраў «42» і пачуў яе голас.
— Гэта я, прывітанне. Як Ганна?
— Яна трызніць табой. Расцерабіла маю душу і цэлымі днямі круціць тваю касету.
— А ты слухаеш?
— А я... плачу, замкнуўшыся ў сваім пакоі.
— Ты — і плачаш? Гэта на цябе непадобна.
— I дзе ж я была ўсе гэтыя гады, калі ўмею гэтак кахаць, — прашаптала Лена, прапусціўшы між вушэй словы Ігара.
Яны гутарылі да ранку. I гэтак было амаль кожны новы дзень. Але ніводнага разу не намякнулі адно аднаму пра спатканне. Здаецца, абое баяліся яго. Баяліся горкага паўтарэння таго, што не склалася. А можа, доля іх новага жыцця яшчэ блукала вакол? Шукала тую нечаканую, доўгачаканую пяшчоту і свежасць даўніх пачуццяў?
ДАРОГА ДАДОМУ
— I як там у вас, у Ізраілі?
Толік, мой былы сусед, глядзіць на мяне, як на чалавека з іншай планеты. Мы толькі што папарыліся ў яго лазні, зараз сядзім за накрытым сталом, выпіваем.
— Што табе сказаць? Жывем нармальна, думаем амаль па-ізраільску, спадзяемся на лепшыя часы.
— Дык за лепшыя часы!
Выпіваем, закусваем. Ежа хатняя, амаль вясковая, звыклая і крышку забытая.
— Шмат працуеш?
— Больш, чым тут. Інакш не выцягнуць на нармальнае жыццё.
— Што ты кажаш? У мяне, як, напэўна, у многіх, было такое адчуванне, што ты з’ехаў у іншы свет, дзе ўсё-ўсё па-іншаму — цікавей, сытней, весялей. I наогул, жыццё там, за бугром, уяўлялася нават не казачным, а зусім нерэальным.
— He, амаль усё звычайнае. Манка з неба не сыплецца, у адрозненне ад тых дзён, калі Маісей вадзіў людзей па пустыні.
— А ў нас... — Толік махнуў рукой і зноўку наліў.
КНІГІ ОНЛАЙН
