Гарадзенскі палімпсест 2011
Асоба, грамадства, дзяржава. XV - XX стст.
Выдавец: Зміцер Колас
Памер: 384с.
Мінск 2012
Гербавая пячатка Мікалая Талочкі, 1574 г. (Мал. А. Шаланды.)
2
3
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
Артыкуя з яўляецца працягам часткі I, гл.: ПІаланда А. Гродскі суд Гарадзенскага павета ВКЛ у другой палове XVI-XVII ст. Частка I: Перадумовы, ход і вынікі рэформы гарадзенскага замкавага суда (1562-1572 г.) // Гарадзенскі палімпсест III. 2010. Дзяржаўныя і сацыяльныя структуры. XVI-XX ст. / Пад рэд. А. Смаленчука, Н. Сліж. Мн., 2011. С. 12-44.
Радаман А. Шляхецкія з’езды і соймікі Новагародскага павета і праблема ўзнікнення каптуровых судоў у Вялікім княстве Літоўскі.м, Рускім і Жамойцкім у час бескаралеўяў друтой паловы XVI ст. II Вестннк Академмн МВД Республмкм Беларусь. 2004. № 1 (7). С. 132-136.
Lulewicz Н. Funkcjowanie s^downictwa szlacheckiego w Wielkim ksi^stwie Litewskim w okresie pierwszych bezkrolewi (1572-1576) // Z dziej6w kultury prawnej. Studia ofiarowane Prof. Juliuszowi Bardachowi. Warszawa, 2004. S. 361-367; Старченко H. Проблематнка сеймяків Волмньского воеводства під час Велмкого безкоролів’я (15721576 рр.) // Парламенцкія структуры ўлады ў сістэме дзяржаўнага кіравання Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай у XV-XVIII стагоддзях: Мат-лы міжнар. навук. канферэнцыі (Мснск-Наваградак, 23-24 лістапада 2007 г.). Навук. рэд. С. Сокал, А. Янушкевіч. Мн„ 2008. С. 110-126. Старченко Н. Велнке безкоролів’я на Волмні (1572-1576 рр.) //Украіна крізьвікм: Збірнік науковмх праць на пошану акаде.міка НАН Украінк професора Валерія Смолія. К., 2010. С. 233-258.
Каптуровы суд часовы надзвычайны суд у Рэчы Паспалітай для разгляду тэрміновых спраў у часы бескаралеўя, гл.: ІІазднякоў В. Капгуровы суд П Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя (далей ВКЛЭ). Мн., 2006. Т. 2. С. 41.
Антановіч 3. Гарадзенскі каіггуровы суд у XVII-XVIII ст. П Гарадзенскі палімпсест III. 2010. Дзяржаўныя і сацыяльныя структуры. XVI-XX ст. / Пад рэд. А. Смаленчука, Н. Сліж. Мн„ 2011.C. 77.
Lulewicz Н. Funkcjowanie s^downictwa szlacheckiego w Wielkim ksiystwie Litewskim w okresie pierwszych bezkrolewi (1572-1576). S. 364.
Антановіч 3. Гарадзенскі каптуровы суд у XVII-XVIII ст. С. 72.
Akta zjazdow stanow Wielkiego ksi^stwa Litewskiego. Okresy bezkrolewi. (далей AZS) I Oprac. H. Lulewicz. Warszawa, 2006. T. I. S. 81.
AZS. T. I. S. 81; Lulewicz H. Funkcjowanie s^downictwa szlacheckiego... S. 364.
Археографяческнй сборнлк документов, относяіцяхся к ясторян Северо-Западной Руся (далей АСДСЗР). Вяльна, 1867. Т. 4. С. 12.
Тамсама.
НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7.
Шаланда А. Гродскі суд Гарадзенскага павета ВКЛ у другой палове XVI-XVII ст. Частка I. С. 37.
НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7. арк. 87, 147.
AZS. Т. I. S. 19; Lulewicz Н. Zjazd w Rudnikach we wrzesniu 1572 roku П Przegl^d Historyczny. Warszawa, 2000. T. XCI. Zesz. 2. S. 204.
AZS. T. I. S. 20-21,22.
Лаппо й. Велнкое княжество Лятовское за время от заключенмя Люблмнской унля до смертя Стефана Баторяя (1569-1586). Опыт мсследованля полмтмческого я обіцественного строя. СПб., 1901. Т. 1. С. 285. Заўвага 3. С. 724-725; AZS. Т. I. S. 60. Заўвага 85.
Urz^dnicy Wielkiego ksi^stwa Litewskiego. Spisy. Wojewodztwo Trockie XIV-XVIII wiek / Pod red. A .Rachuby. Opr. H. Lulewicz, A. Rachuba, P. P. Romaniuk, A. Haratym. Przy wspoipr. A. Macuka i J. Aniszczanki (далей UWKL WT). Warszawa, 2009. T. II. S. 337; AZS. T. I. S. 75.
19 Андрэй Грыгоравіч Хадкевіч, падстолі ВКЛ памёр 21 лютага 1575 г., гл.: Urz^dniсу centralni і dostojnicy Wielkiego Ksi^stwa Litewskiego XIV-XVIII wieku. Spisy. Oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba. Kornik, 1994. S. 164.
20 НГАБ. Ф. 694, воп. 4, адз. з. 1027, арк. 1.
21 Пазнякоў В. Соймы ВКЛ 1440-1568 і Рэчы Паспалітай 1569-1793 Н ВКЛЭ. Т. 2. С. 611.
22 НГАБ. КМФ-18. Метрыка ВКЛ, кн. 57, арк. 107адв.
23 Тамсама.
24 Lulewicz Н. Zjazd w Rudnikach... S. 204.
25 AZS. T. I. S. 38; Lulewicz H. Zjazd w Rudnikach... S. 208.
26 AZS. T. I. S. 38.
27 Ibid. S. 60-61.
28 НГАБ. КМФ-18. Метрыка ВКЛ, кн. 57, арк. 108.
29 НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7, арк. 155адв.
Lulewicz Н. Zjazd w Rudnikach... S. 207.
31 Maroszek J. Pogranicze Litwy i Korony w planach krola Zygmunta Augusta. Z historii dziejdw realizacji mysli monarszej mi^dzy Niemnem a Narwip Bialystok, 2000. S. 349.
32 НГАБ. Ф. 1755, boii. 1, адз. з. 7, арк. 156.
33 Та.мсама, арк. 156-156адв.
34 Тамсама, арк.156адв.
35 Тамсама.
36 Падобная сітуацыя была ў Гарадзенскім павеце ў лістападзе 1559 г., калі пад час паморку спыніў працу дарэформенны земскі суд. ГІры гэтым яго актавыя кнігі працягвалі весціся, гл.: Шаланда А. Земскі суд Гарадзенскага павета ў 1555-1564 г. // Гарадзенскі палімпсест II. Дзяржаўныя ўстановы і палітычнае жыццё. XV-XX ст. / Пад рэд. А. Смаленчука, Н. Сліж. Горадня, 2009. С. 47.
37 Lulewicz Н. Funkcjowanie sadownictwa szlacheckiego... S. 363.
38 AZS. T. I. S. 20; Lulewicz H. Zjazd w Rudnikach... S. 204.
39 Lulewicz H. Zjazd w Rudnikach... S. 205.
40 Падалінскі У Павятовая палітычная эліта ў святле дзейнасці гарадзенскага сойміка ў другой паловеXVI ст. II Гарадзенскі палімпсест II. Дзяржаўныя ўстановы і палітычнае жыццё. XV-XX ст. / Пад рэд. А. Смаленчука, Н. Сліж. Горадня, 2009. С. 187-188; Шалан да А. Дарэформенны земскі суд Гарадзенскага павета ў 1562-1564 г. // Гарадзенскі палімпсест III. 2010. Дзяржаўныя і сацыяльныя структуры. XVI-XX ст. / Пад рэд. А. Смаленчука, Н. Сліж. Мн., 2011. С. 53.
41 Lulewicz Н. Zjazd w Rudnikach... S. 211.
42 Напрыклад, Ян Васільевіч Клюкоўскі, які быў жанаты з Паланеяй Паўлаўнай Валовічаўнай, быў у 1573 г. гарадзенскім гараднічым. Іншы сваяк падканцлера ВКЛ Іван Іванавіч Валовіч у гэты ж час з’яўляўся гаспадарскім і гарадзенскім маршалкам, гл.: НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7, арк. 88адв.; Падалінскі У. Павятовая палітычная эліта... С. 185; UWKL WT. S. 252, 268.
43 Dubas-Urwanowicz Е. Koronne zjazdy szlacheckie w dwoch pierwszych bezkrolewiach po smierci Zygmunta Augusta. Bialystok, 1998. S. 95.
44 AZS. T. I. S. 45, 49. Саверчанка I. Астафей Валовіч. Гісторыка-біяграфічны нарыс. Мн„ 1992. С. 69.
45 НГАБ. Ф. 1737, воп. 1, адз. з. 1, арк. 349.
46 Тамсама.
47 Тамсама, арк. 350.
48 Lulewicz Н. Funkcjowanie sadownictwa szlacheckiego... S. 363.
49 НГАБ. Ф. 1737, воп. 1, адз. з. 1, арк. 350.
50'
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
78
79
80
81
82
83
Тамсама, арк. 350 адв.
Тамсама, арк. 351.
НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7, арк. 56-56адв.
Тамсама, арк. 56.
Тамсама, арк. 64адв.-65.
Ptaszycki S. Konfederacja Warszawska roku 1573 w trzecim Statucie Litewskim // Ksiyga pami^tkowa ku uczczeniu czterechsetnej rocznicy wydania pierwszego Statutu Litewskiego / Pod red. S. Ehrenkreutza. Wilno, 1935. Rozprawy wydziatu III Towarzystwa przyjacioi nauk wWilnie. T.VIII. S. 195.
НГАБ. Ф. 1755, boii. 1, адз. з. 7, арк. 57, 58.
Тамсама, арк. 440 адв.
AZS. Т. I. S. 85-86.
UWKLWT. S. 306.
НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7, арк. 135адв.
Тамсама, арк. 256.
UWKL WT. S. 306.
НГАБ. КМФ-18. Метрыка ВКЛ, кн. 49, арк. 22 адв.-23. Род нейкага Кірыяка Старуна пад 1605 г. запісаны ў Супрасельскім памянніку, гл.: АСДСЗР. Вкльна, 1870. Т. 9. С. 459.
UWKL WT. S. 337. І.Лапа адносіў яго смерць нават на пачатак 1574 г., гл.: Лаппо J4. Велякое княжество Лмтовское за время от заключення Люблмнской уннм... Т. 1. С. 376-377. Заўвага 4.
НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7, арк.425 адв. 426.
Lietuvos Vaistybes istoriajos archyvas. F. 604, ap. 1, b. 9892, 1. 12. Факсіміле дакумента надрукавана, гл.: Макарчык Ю. Адэльск 1490-2010. Мн„ 2010. Каляровая ўклейка на с. 16.
Гарадзенскі дзяржаўны гісторыка-археалагічны музей (далей ГДГАМ). КП 8732.
Арк. 1-1адв.
BUW. Rps. 260/52, s. 1.
Ibid.
Ibid, s.lv.
Шаланда A. Гродскі суд Гарадзенскага павета ВКЛ у другой палове XVI-XVII ст. Частка I. С. 32.
Канаплёва С. Генрык Валезы // ВКЛЭ. Мн., 2005. Т. 1. С. 524-525.
НГАБ. КМФ-18. Метрыка ВКЛ, кн. 57, арк. 112адв.
Лялькоў I. Рукапісныя крыніцы Нацыянальнае бібліятэкі Францыі па гісторыі зносінаў паміж Францыяй і Вялікім Княствам Літоўскім у новы час (XVI-XVIII ст.) // Athenaeum. Рэд. А. Дзярновіч. Мн., 1998. Т. I. С. 24.
Onacewicz Z. Panowanie Henryka Walezyusza i Stefana Batorego krolow Polskich wyjyte z rykopismow Albertrandego biskupa Zenopolitanskiego. Warszawa, 1823. T. I. S. 51-52.
НГАБ. КМФ-18. Метрыка ВКЛ, кн. 57, арк. 116.
Onacewicz Z. Panowanie Henryka Walezyusza i Stefana Batorego... S. 51-52; Maroszek J. Pogranicze Litwy i Korony... S. 427.
AZS. T. I. S. 96.
Ibid.
Ibid.
Lulewicz H. Gniewdw o uniy ci^g dalszy. S. 182-187; AZS. T. I. S. 122-127.
Lulewicz H. Funkcjowanie s^downictwa szlacheckiego... S. 366-367; AZS. T. I. S. 123-124, 126.
НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7, арк. 293, 294.
84 Та.мсама, арк. 313.
85 Статут Вялікага княства Літоўскага 1566 года / Рэд. Т.Доўнар. Мн, 2003. С. 224.
86 НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7, арк. 101.
87 Шаланда А. Гродскі суд Гарадзенскага павета ВКЛ у другой палове XVI-XVII ст. Частка I. С. 32-33.
88 UWKLWT. S. 315.
89 НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7, арк. 106-ІОбадв.
90 Мікалай Андрэевіч Свірскі, гарадзенскі земскі каморнік быў сынам Андрэя Янавіча Свірскага, панамесніка гарадзенскага ў 1558 г., гл.: Шаланда А. Земскі суд Гарадзенскага павета ў 1555-1564 г. С. 55.
91 НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7, арк. 248. Гл. таксама: Сліж Н. Вяноўныя запісы ў кнізе Гарадзенскага земскага суда за 1578-1579 г. // Гарадзенскі палімпсест II. Дзяржаўныя ўстановы і палітычнае жыццё. XV-XX ст. / Пад рэд. А. Смаленчука, Н. Сліж. Горадня, 2009. С. 68.
92 НГАБ. Ф. 1755, воп. 1, адз. з. 7, арк. 442.
93 Тамсама, арк. 254 адв.
94 Рот.містр ЯКМ Валенты Каменскі быў набілітаваны Генрыкам Валезыем 10 мая 1574 г. на каранацыйным сойме па просьбе Мікалая Радзівіла, віленскага ваяводы і канцлера ВКЛ: «...знаком пасованья рыцерского н рукою нашою господарьскою на рыцерство его пасовалн...», гл.: Лаппо й. Велмкое княжество Лмтовское за время от заключенмя Люблкнской уняя... Т. 1. С. 432-433.
95 AZS. Т. I. S. 164, 168-169, 173, 175; UWKL WT. S. 268, 286. Пакідаючы Кракаў кіраўнік пасольства менскі кашталян Ян Глябовіч між іншы.м прасіў земскіх паслоў дабіцца ад Стэфана Баторыя выканання каптуроў бсскаралеўя, замацаваных прысягай, гл.: Лаппо 14. Велнкое княжество Лмтовское за время от заключенля Люблннской унмм... Т. 1. С. 141.
КНІГІ ОНЛАЙН
