Гарадзенскі палімпсест 2011
Асоба, грамадства, дзяржава. XV - XX стст.
Выдавец: Зміцер Колас
Памер: 384с.
Мінск 2012
3 Dz. U. RP 1923, nr 92, poz. 726.
4 Dane z zakresu niektorych zadan publicznych 11 Samorz^d Miejski. Nr 1-2, Warszawa 1938, s. 59.
5 Stowarzyszenia, zwi^zki i fundacje w II RP. Рэжы.м доступу: http://www.osektorze.ngo.pl. Дата доступу 11.04.2011.
6 Jasiewicz К., Polityka fundacyjna w II RP П Polityka Spoleczna. 1990, Nr 2, s. 27.
7 Zarzgd Cywilny Ziem Wschodnich цывільная адміністрацыя на тэрыторыі сённяшняй Беларусі і Украіны, занятай Войскам Польскім падчас польска-савецкай вайны. Структура была створаная на падставе дэкрэту ад 19.02.1919 г. Генеральнага цывільнага камісара, які падпарадкоўваўся Галоўнакамандуючаму Войска Польскага.
8 Гл. Wiadomosci Statystyczne GUS, Nr 11, Warszawa 1927, s. 398.
9 У гродзенскай хроніцы з 1928 г. гаворыцца, што праходзячыя праз горад войскі нічога не пашкадавалі, наваг забралі каней пажарнай часткі (Гл. Kolecki S., Kronika m. Grodna, 1928 r„ s. 17).
10 Дзяржаўны архіў Гродзенскай вобл. (ДАГВ). Ф. 312(п) / S-72, адз. з. 964, арк. 13, 16.
11 Тамсама. Ф. 352 / У-82, арк. 15.
12 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 141, арк. 23.
13 У сферы барацьбы з беснрацоўем тэрыторыя Полыпчы была падзелена на некалькі акруі аў. Гродна належала да 39 акруіі.
14 ДАГВ. Ф. 91/G-86, адз. з. 937, арк. 22.
15 У Полыпчы натуральны прырост на 1000 жыхароў склаў у 1921 г. 10,8 а ў 1925 г. 16,1. (Wiadomosci Statystyczne GUS, Nr 23, Warszawa 1926, s. 303).
16 3 1.10.1921 na 31.12.1923 y Гродна перабралася 2709 рэпатрыянтаў з Савецкай Расіі (Гл. Kolecki S., Kronika m. Grodna, 1928 r„ s. 28).
17 ДАГВ. Ф 17, воп. 1, адз. 3. 12, арк. 1; Dziennik Grodzienski ад 19.10.1922 r.; Dziennik Kresowy ад 17.12.1922 r.
18 Гл. Drugi powszechny spis ludnosci z dn. 9.12.1931, Warszawa 1938, s. 29.
” ДАГВ. Ф. 91/G-86, адз. з. 937, арк. 16.
20 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 305, арк. 22-34.
21 Усяго ў Беластоцкім ваяводстве існавала 192 гмінныя Камісіі па сацыяльным забеспячэнні.
22 ДАГВ. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 284, к. 53. Пратакол паседжання гарадской радыз 18.06.1935 г.
23 Та.мсама. Ф. 352/S-74, арк. 13.
24 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 284, к. 47.
25 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 404, арк. 27; Ф. 46, воп. 1, адз. з. 296, арк. 1,37.
26 Та.мсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 305, к. 67-68.
27 Kolecki S., Kronika m. Grodna, 1928 r„ s. 28; Ф. 46, воп. 1, адз. з. 281, к. 1-2.
28 Дабрачынныя таварыствы: ПДТ Польскае, ФДТ Фарнае, ЗДТ Занёманскае, РДТ Рускае.
29 ДАГВ. Ф. 336-1П/Б-90, адз. з. 1249, арк. 38-39.
30 Чарняксвіч А. Прытулак для беларускіх дзетак // Біржа інфармацыі № 208 ад 23.10.2003 г.
31 ДАГВ. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 10, арк. 66.
32 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 19, арк. 49.
33 Тамсама. Ф. 17с, воп. 1, адз. з. 257, арк. 1.
34 Гл. Дзяржаўны архіў Беластоцкага ваяводства (ДАБВ). Ф. 79, воп. 1, адз. з. 72, арк. 3, 16; ДАГВ. Ф. 17с, воп. 1, адз. з. 257, арк. 1.
35 ДАГВ. Ф. 17с, воп. 1, адз. з. 257, арк. 8.
36 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 404, арк. 195.
37 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 282, арк. 11.
38 Тамсама. Ф. 352 / S-4, арк. 111.
39 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 404, арк. 3.
40 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 404, арк. 76.
41 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 404, арк. 90-93.
42 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 304, арк. 42.
43 Варта нагадаць, што ў гэты час месячная зарплага ў Гродне складала: ураднікаў ад 90 да 400 зл., інжынераў 300-350 зл„ пажарных 180-250 зл„ санітараў у шпіталі 140-180 зл., медсясцёр 200-230 зл., сярэдняя пенсія 75 зл. (Гл. ДАГВ, Ф. 46, воп. 1, адз. з. 305, арк. 22-34).
44 ДАГВ. Ф. 352/ S-74, арк. 27.
45 ДАБВ. Ф. 47, адз. з. 39, арк. 13.
46 Sobolewska A. Moje Grodno II Europa Nieprowincjonalna, Warszawa 1999, s. 592.
47 Bojarski J. Moje Grodno 11 Europa Nieprowincjonalna, Warszawa 1999, s. 232.
48 Інтэрв’ю з 1999 r. з Ганнай Стасюкевіч, праваслаўнай жыхаркай г. Гродна.
49 ДАБВ Ф. 79, адз. з. 107, арк. 66.
50 Sobolewska A. Moje Grodno.... s. 595.
51 ДАГВ. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 287, арк. 1-4.
52 Тамсама. Ф. 352 / S-74, арк. 14.
53 Ostatnie Wiadomosci Grodzieriskie. Nr 168 ад 19.06.1934.
54 ДАГВ. Ф. 57, воп. 1, адз. з. 249, арк. 18.
55 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 312, арк. 1.
56 ДАБВ. Ф. 47, адз. з. 39, арк. 25.
57 ДАГВ. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 15, арк. 24.
58 У лістанадзе 1931 г. напрыклад гміна Верцялішкі сабрала на гэтую мэту 7200 кг бульбы (Гл. ДАГВ, Ф. 46, воп. 1, адз. з. 122, арк. 71).
59 Усяго ў Беластоцкім ваяводстве існавала ў 1933 г. 69 пунктаў бясплатнага харчавання дзяцей, з якіх было 2 дзяржаўныя, 28 школьных, 39 грамадскіх.
60 ДАГВ. Ф. 336 1I1/S-74, адз. з. 1, арк. 12.
61 Тамсама. Ф. 17, воп. 1, адз. з. 267, арк. 6.
62 Тамсама. Ф. 17с, воп. 1, адз. з. 281, арк. 87.
63 Тамсама. Ф. 17, воп. 1, адз. з. 333, арк. 19.
64 Nowy Grodzieriski Kurier Codzienny 5 groszy, nr 127 ад 9.05.1938 r.
65 Dziennik Kresowy ад 21.02.1938 r.; Dziennik Kresowy ад 22.02.1938 r.; Dziennik Kresowy ад 25.02.1938 r.
66 Nowy Grodzienski Kurier Codzienny 5 groszy, nr 127 ад 9.05.1938 r.
67 Stowarzyszenia, zwi^zki i fundacje w II RP. Рэжым доступу: http://www.osektorzc.ngo.pl. Датадоступу: 11.04.2011.
68 Паводле перапісу насельніцтва 1931 г. у Гродне было 21556 каталікоў, 21159 іўдзеяў, 6277 праваслаўных, 171 грэка-кагалікоў (гл. Drugi powszechny spis ludnosci z dn. 9.12.1931, Warszawa 1938, s. 29).
69 Паводле дадзеных з 1933 г. у Беластоцкім ваяводстве са 136 таварыстваў сацыяльнага профілю 80 было габрэйскіх (гл. ДАГВ, Ф. 352 / S-74, арк. 11).
70 Вядома, напрыклад, што старшынёй ПДТ з 1883 г. быў адвакат Станіслаў Нагорскі, муж Э. Ажэшка.
71 Князёўна Надзея Друцкая (1898-1986), пісьменніца і перакладчык рускай класікі, мясцовы грамадскі дзеяч, у 1925-1937 гг. старшыня Таварыства сяброў літаратуры і мастацтва, член Кола памешчыц і ПЧК.
72 Фларэнціна дэ Вірыён-Сыгетыньская (1850-1939), жонка памешчыка Мечыслава Антонія дэ Вірыёна (герб Леліва), мясцовы грамадскі дзеяч , сябра дабрачынных камісій і таварыстваў (ПЧК, «Патранат», ПДТ).
73 ДАГВ. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 404, арк. 92.
74 АССНМБ. Grodno Dom Dziecka sw. Kazimierza, s. 3.
75 ДАГВ. Ф. 333-1P/B-90, адз. з. 1249, арк. 46-48, 50; ДАГВ, Ф. 46, воп. 1, адз. з. 304, арк. 14.
76 Паводле інфармацыі сясцёр, у 1925 г. ў прытулку на адміністратыўных пасадах было некалькі свецкіх.
77 АССНМБ. Grodno Dom Dziecka sw. Kazimierza, s. 4.
78 ДАГВ. Ф. 3331P/B-90, адз. 3. 1249, арк. 46-48, 50; ДАГВ, Ф. 46, воп. 1, адз. з. 304, арк. 14.
79 Тамсама. Ф. 336 1Р/В-90, адз. з. 1259, арк. 48; ДАГВ, Ф. 46, воп. 1, адз. з. 304, арк. 42.
80 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 313, арк. 81.
83 Тамсама. Ф. 336 1P/B-90, адз. з. 1259, арк. 48.
82 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 404, арк. 134.
83 Тамсама. Ф. 336 1P/B-90, адз. з. 1259, арк. 48.
84 Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 304, арк. 42; Ф. 336 1P/B-90, адз. з. 1259, арк. 48.
85 Архіў Сясцёр Законных Беззаганнага ГІачацця Маці Божай (АСЗБПМБ). J. Wrobel, Praca wychowawcza zgromadzenia: s. 124-126.
86 Архіў Канвенту Айцоў Францішканаў Гродзенскіх (АКАФГ). Sprawozdanie ZTD za okres 1.04.1934-31.03.1935.
87 Тамсама. Sprawozdanie zakladu opiekuriczego polotwartego dla dzieci i mlodziezy im. Elizy Orzeszkowej.
88 Makarczyk J., Stowarzyszenia i organizacje religijne oraz dzialalnosc charytatywna franciszkan6w grodzienskich w latach 1919-1939, Grodno 2011, s. 6. msp.
89 АСЗБПМБ. M. Wojcik, Zgromadzenie, 11, s. 240.
90 ДАГВ. Ф. 336 I P/W-90, адз. з. 1249, к. 50.
91 АКАФГ. Sprawozdanie finansowe za okres 1.04.1934 31.03.1935.
92 АСЗБПМБ. J. Wrobel, Praca wychowawcza zgromadzenia: s. 124-126.
93 АКАФГ. List Komitetu Budowy do Konrada Loziriskiego, wlasciciela та)фкй Holynka z 28.08.1938 r.
94 Афанасьева T. Ю., Благотвормтельное обгцество прм Гродненском фарном костеле // Misericordia. Nr 2. Гродно, 2000. с. 25-26.
95 ДАБВ. Ф. 46, адз. з. 304, к. 41.
96 У Гродзенскім кафедральным касцёле св. Францішка Ксаверыя замешчаны мармуровыя памятныя дошкі ў гонар яе братоў, навукоўцаў Урублеўскіх.
97 Афанасьева Т. Ю., Благотвормтельное обіцество... С. 25-26.
98 АСЗБПМБ. Informacja о Stowarzyszeniu «Brzask», plac6wki w Grodnie.
99 ДАГВ. Ф. 336 -1 P/W-90, адз. з. 1249, к. 50; Ф. 46, воп. 1, адз. з. 304, к. 14; Ф. 336 ІР/В-90, адз. з. 1259, к. 46-48.
100 Рэспандэнтка пажадала захаваць ананімнасць.
101 Сведчанне Тэрэсы III., жыхаркі г. Гродна з 2011 г.
102 Catalogus ecclesiarum et cleri archidioecesis Vilnensis Pro Anno 1920, 1930, 1936, 1939.
103 Гл. Dzwonkowski R., Leksykon duchowienstwa polskiego represjonowanego w ZSRS 19391988, Lublin 2003, s. 294
104 Гл. Чарнякевіч A., Прытулак для беларускіх дзетак П Біржа інфармацыі № 298 ад 23.10.2003 г.
І05Та.мсама.
,06ДАГВ. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 15, к. 75.
107Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 280, к. 1.
!08Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 305, к. 63-64.
109 Тамсама. Ф. 46, воп. 2, адз. з. 6, арк. 48.
110Тамсама. Ф. 336-1ІІ/Б-90, адз. з. 1249, арк. 38-39.
111 Дакладнай даты заснавання гродзенскага РДТ устанавіць не ўдалася, але вядома, што ў 1926 г. яно ўжо існавала, а аналагічнае ў Варшаве было зарэгістравана ў 1925 г. (гл. Kalina М. Prawoslawna cerkiew w II RP. Рэжым доступу: http://liturgia.cerkiew.pl. Дата доступу 15.08.2011.
112 На лекцыі аб творчасці I. Буніна прысутнічала ў 1934 г. 200 чалавек,
113 ДАБВ. Ф. 47, адз. з. 39, арк. 90.
114 Інтэрв’ю з 1999 г. з Ганнай Стасюкевіч, праваслаўнай жыхаркай Гродна.
115 ДАГВ. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 19, арк. 49.
1І6Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 304, арк. 42.
І17Тамсама. Ф. 46, воп. 1, адз. з. 305, арк. 63.
ІІ8У 1922 г. сінод праваслаўных біскупаў прызнаў Праваслаўную царкву в РІІ аўтакефальнай, г. зн. незалежнай ад РПЦ. Гэта выклікала незадавальненне значнай часткі духавенства і вернікаў.
"’У маі 1938 г. дэлегацыя Саюзу арганізацый рускай меншасці, у складзе якой быў і старшыня варшаўскага РДТ М. А. Плямяннікаў, перадала прэм’еру РП Мемарыял, дзе між іншым выказвалася незадавальненне «неабгрунтаваным ўмяшаннем адміністрацыі ва ўнутраныя справы царквы» (гл. Sprawy narodowosciowere Nr 3, Warszawa 1938).
120 У іншых крыніцах: «Дом праваслаўных палякаў ім. Стэфана Баторыя» (гл. Мігопоwicz Е., Polityczne uwarunkowania funkcjonowania Kosciola prawoslawnego w Polsce w latach 1920-1939.11 Bialoruskie Zeszyty Historyczne 2005, nr 24, s. 140).
КНІГІ ОНЛАЙН
