Госць у хату
Яраслаў Гашак
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 279с.
Мінск 1984
He нападай на яе, яна сама стоміцца. He гавары нічога. А калі табе гэта надакучыць, зрабі так, як і ў першым выпадку. Вазьмі капялюш, і... бывай.
У судзе многа не гавары. Памятай, што язык мой — вораг мой. Шмат каго пасадзілі за тое, што многа гаварылі.
8. АДКЛАДЗІ РАШУЧЫЯ ДЗЕЯННІ,
ПАКУЛЬ ТЫ ЗЛОСНЫ
Ёсць людзі, якіх вельмі лёгка ўвесці ў злосць, і не кожны з іх можа яе стрымаць, калі з акна на галаву зваліцца вазон, калі памылкова выплюхнуць у твар цэбар з памыямі ці памылкова збабэшаць бізуном. He забывайцеся прыдумаць, як імгненна і нечакана патрабаваць задавальнення. Бывае, напрыклад, так: выпадкова наступіць вам на нагу які-небудзь атлет. Доўга пе думаючы, вы хочаце яму адплаціць, і пасля вас застаецца на гэтым свеце мокрае месца. He распускайце рук, не будзьце жорсткімі. Памятайце, што нядобра думаць: «Я павінен забіць яго», і, што яшчэ горш, рабіць розныя захады да выканання свайго намеру. Заўсёды майце на ўвазе, што нашы органы суда і пракуратуры працуюць на высокім узроўні.
9. HE РАСКАЗВАЙ СЯБРАМ
ПРА СВАЕ ХАТШЯ КЛОПАТЫ
«Ведаеце, пан прафесар учора напіўся і яго збілі ў рэстаране, а як прыйшоў дамоў, пані не пусціла яго ў кватэру, і ён да самай раніцы валяўся ў калідоры. Сёння ён сам мне расказваў»,— паведаміў мне добры сябар пана прафесара. Я не вытрымаў, каб не падзяліцца навінай яшчэ з адным знаёмым, і ўжо пра гэта ведаў увесь горад. Так яно заўсёды бывае, калі мы расказваем сваім сябрам пра свае хатнія клопаты. Ні-
колі не рабіце гэтага і маўчыце пра тое, што было з вамі ўчора. Толькі такім чынам вы пазбегнеце таго, чаго не пазбегнуў пан прафесар.
10. HE ДАПАМАГАЙ,
ПАКУЛЬ ТОЙ, ХТО ЖАДАЕ ДАПАМОП,
МОЖА CAM САБЕ ДАЦЬ РАДЫ
Я ведаў аднаго чалавека, які, гуляючы ў карты, пазычаў грошай свайму партнёру, супраціўніку, а пасля страшэнна дзівіўся з таго, што павінен быў прайграваць іх, а ён выйграваў.
* * *
Парад для жыцця ёсць шмат. Тут толькі некалькі прыкладаў таго, што колькі хочаце можна раіць і ніколі не вычарпаеце ўсіх парад. Як з бяздоннай крыніцы мудрасці. Жыццё ж рознабаковае і шматграннае. Кожны чалавек лічыць сябе знаўцам і ментарам.
Чалавека трэба за каўнер прыцягнуць да друкаваных твораў і прымусіць чытаць парады для жыцця. Мы павінны быць вынаходлівымі ў сваіх парадах, і тады можам быць спакойнымі, што жылі недарма і параілі тысячам, як ім належыць жыць.
СУДОВЫ ПРАЦЭС
ПА СПРАВЕ ХАМА, СЫНА НОЯ
У Арубашу пад гарой Арарат надзвычайную цікавасць выклікаў судовы разбор справы Хама, Ноевага сына, пра гэты выпадак у свой час мы пісалі даволі падрабязна.
Аднак мы хочам, каб і тыя чытачы, якія прапусцілі інфармацыю пра той выпадак, ведалі, пра піто ідзе гаворка, і таму коратка напамінаем:
прабацька Ной, вядомы мецэнат, пасля патопу першага кастрычніка на сваім каўчэгу прыплыў да Арарата і там у мясцовых улад купіў зямельны ўчастак, на якім з улікам апошніх дасягненняў земляробскай навукі пачаў закладаць вінаграднікі. Аднойчы, было гэта летась, 12 кастрычніка, у тры гадзіны дня, Ной са сваімі трыма сынамі, Сімам, Хамам і Яфетам, пайшоў у свой вінны склеп спрабаваць віно.
3 гэтай нагоды ён быў вымушаны выпіць вельмі многа віна, якое пачало дзейнічаць, як толькі ён выйшаў са склепа. Дзень быў гарачы, сонца паліла на ўсю моц, і ў паветры стаяла парнасць. Ной пайшоў у гародчык за сваёй хатай і прылёг у цяньку пад ігрушай. У гэты момант прыйшоў яго сын, свавольнік Хам. Ной быў у адной сподняй кашулі, і Хам пачаў яе сцягваць з яго праз галаву. Якраз у гэты час падышлі Ноевы сыны Сім і Яфет, і Хам кінуўся наўцёкі. За плотам каля гародчыка сабраліся амаль усе суседзі, былі тут і жанчыны, якія з абурэннем глядзелі на гнюснае відовішча. Праз гадзіну выкліканы жандар арыштаваў свавольніка Хама і завёў яго ў жандарскае ўпраўленне, адтуль пасля допыту яго накіравалі на папярэдняе зняволенне за амаральны ўчынак. Учора, сёмага студзеня, адбылося паседжанне Сената пад кіраўніцтвам судовага саветніка Мелехенаха.
Працэс адбываўся ў зале прысяжных засядацеляў, таму што памяшканне Сената не магло змясціць усёй публікі, сярод якой было шмат жанчын.
Двое канваіраў увялі падсуднага Хама. Папярэдняе зняволенне ніякім чынам не пашкодзіла Хаму, і, як сказаў Ной судовым рэферэнтам у пакоі для журналістаў, яго распуснік сын хутчэй патаўсцеў, чьім схуднеў.
Працэс старшыня Сената пачаў з допыту абвінавачанага, які на ўсе пытанні адказваў гучным голасам.
Выявілася, што абвінавачаны ўжо быў пад судом яшчэ перад патопам — за святатацтва. Ён украў ахвярнага быка і з’еў яго са сваімі таварышамі. Другі раз яго судзілі год назад за знявагу. Яго абаронца прапануе, каб было запісана ў пратаколе, што Хам з маленства быў акінуты і дрэнна выхаваны.
Ной пратэстуе супраць гэтага. Сапраўды, у час патопу яму не было калі займацца выхаваннем хлопца, як бы яму хацелася. Тым не менш ён стараўся рэменем убіваць яму правілы маралі.
На жаль, пасля патопу Хам апынуўся ў благой кампаніі. Сябраваў з усялякімі басякамі, якія засталіся жывыя пасля патопу, і ўжо ў чатырнаццаць гадоў гаварыў непрыстойнасці і брыдка лаяўся.
На пытанне, як ён лаяўся, Ной адказаў, што звычайна той абзываў усіх свіннямі, свінапасамі і падобнае. Затое Сім і Яфет былі прыкладнымі дзецьмі.
Пасля абаронца яшчэ спытаўся ў Ноя, ці пасылаў ён Хама да школы.
Ной адказаў, што не мог гэтага зрабіць з-за патопу. Дарогі яшчэ не высахлі, і, акрамя таго, усе настаўнікі пачатковых школ патанулі. Толькі адзін застаўся ў горадзе, і той з глузду з'ехаў.
Абаронца. Чаму ж тады, пане сведка, вы не нанялі хатняга настаўніка?
Н о й. Усе хатнія настаўнікі таксама патанулі. (Узрушэнне ў зале.)
Абаронца. Як чалавек інтэлігентны, вы самі павінны былі навучыць яго правілам маралі.
Н о й (павышаным тонам). Прабачце, шаноўны суд! Думаецца, усім вядома, колькі ў мяне было працы, пакуль я ратаваў чалавецтва ад вынішчэння, колькі начэй я правёў, молячыся, колькі дзён збіраў роз-
ных звяроў у свой каўчэг. (Звяртаючыся да абаронцы.) Думаеце, так лёгка насіць тыграў у каўчэг? I яшчэ займацца выхаваннем гэтага лайдака?
Хам (крычыць бацьку). Стары п’яніца!
Старшыня суда яго папярэджвае, і той сядае на месца, цынічна ўсміхаючыся.
Старшыня (звяртаецца да Ноя). Добра, пан Ной, нас цікавіць яшчэ адна рэч, ці не заўважалі вы ў абвінавачанага прыкмет парушэння псіхікі?
Н о й. Mary вас запэўніць, што Хам з зусім здаровага роду. Яго дзед Мафусаіл у шэсцьсот семдзесят гадоў у поўным розуме перайшоў праз Гімалаі. А што да маёй жонкі, дык яна нарадзіла яго ў трыста восемдзесят гадоў таксама пры поўным розуме і ў добрым здароўі.
Пасля гэтага быў працяг допыту Хама.
Старшыня С е н а т а. Паслухайце, абвінавачаны, чацвёртая божая запаведзь яшчэ не такая старая, каб вы маглі забыцца яе. Паліцыя ж вывешвала плакаты з дзесяццю божымі запаведзямі. На папярэднім допыце вы прызналіся, што ўмееце чытаць, гэтаму вас навучыла ад нечага рабіць матка (узрушэнне ў зале), а цяпер круціце нам мазгі, што чацвёртай запаведзі вы не чыталі. Наогул гаворыце бог ведае што. Адказвайце коратка: вы сцягвалі кашулю з бацькі праз галаву?
X а м. Так, я рабіў гэта, бо бацька непапраўны алкаголік! (Вялікае ўзрушэнне ў зале.)
Ной (закрыў reap рукамі і стогне). Пашкадуйце маю сівізну, панове!
С т а р ш ы н я. Паслухайце, абвінавачаны, калі б пан Ной быў нават зусім чужы чалавек, вы не мелі б права называць яго алкаголікам, а ён жа вапі бацька. (Узрушэнне ў зале.)
Пані Носва (крычыць з галёркі абвінавачанаму). Нягоднік!
С т а р ш ы н я. Абвінавачаны, растлумачце нам. Што вы, уласна кажучы, думалі ў той момант, калі сцягвалі кашулю з бацькі праз галаву?
X а м. Нічога.
С т а р ш ы н я. Слухайце, абвінавачаны, так проста ні з чога роднага бацьку не распранаюць. Вы гэта рабілі з пэўным намерам. Шчыра прызнайцеся, што вы думалі тады, і дапамажыце сабе. Нельга нават падумаць, што вы ні з таго ні з сяго ўзяліся сцягваць з соннага бацькі кашулю праз галаву.
Дзяржаўны абвінаваўца. Вы ведалі,што побач ходзіць шмат людзей?
X а м. Ведаў.
Абаронца. Паслухайце, пан Хам, можа, вы былі п’яны тады?
X а м. He! Затое бацька быў п’яны. Гэта бывае з ім часта, а я баяўся, каб вецер не сарваў з яго кашулі, і таму сам хацеў сцягнуць яе. (Смех!)
С т а р ш ы н я. Абвінавачаны, тут не месца строіць жарты. Ваш бацька ўсім сваім жыццём не заслужыў такой ганьбы. Вы павінны ганарыцца сваім бацькам.
Ноева жонка (крычыць абвінавачанаму). Пачытай біблію, мярзотнік!
Абаронца (звяртаецца да Сіма і Яфета). Панове, скажыце мне, чаму вы кінулі бацьку пад дрэвам. Калі вы бачылі, што ваш бацька спіць навідавоку ў людзей у адной толькі кашулі, трэба было яго накрыць, а калі б ён раскрыўся, прьікрыць хоць насоўкай. Аднак вы пакінулі пана Ноя распранутым аж да прыходу судовай камісіі. (Узрушэнне ў зале.)
С ве д к а Сім. He было ў нас насовак, бо мы былі таксама толькі ў кашулях, як прыйшлі з віннага склепа.
Абаронца. Дзіўны парадак.
Я ф е т. Пан доктар, не трэба нам рабіць заўваг.
Нашы ўмовы не дазваляюць купіць яшчэ адных порткаў, і таму ў будні дзень мы не апранаем святочнага адзення!
Сведкі выходзяць, Хам іранічна ўсміхаецца.
Дзяржаўны абвінаваўца. He смейцеся, абвінавачаны, гэта сур’ёзная справа. Даказана, што вашы браты — прыстойныя людзі, якія стараюцца звесці канцы з канцамі. А вы, што таксама даведзена, жывяце не па сродках. Так, напрыклад, у вас ёсць трое споднікаў, і носіце вы іх штодзень. Вы легкадумны, ужо дзвесце пяцьдзесят гадоў вы ходзіце без працы і чатырыста гадоў знаходзіцеся на ўтрыманні бацькі, ён вас корміць. У час патопу вы ўпотай дапамагалі вялікім грэшнікам трапіць у каўчэг, і, каб даць ім месца, вы выкінулі некалькі пар рэдкіх дагістарычных жывёлін, якія так і загінулі. Акрамя таго, жандармерыя і мясцовыя ўлады выдалі вам вельмі кепскую характарыстыку. Гаворыце розныя непрыстойнасці, чапляецеся да ўсіх дзяўчат.
Пасля быў прачытаны пратакол судова-медыцынскай экспертызы, дзе гаварылася, што Хам — тып антысацыяльны, схільны да сексуальнай разбэшчанасці.
Абаронца. Беручы пад увагу гэта заключэнне судова-медыцынскай экспертызы, прапаную пана Хама накіраваць у псіхіятрычную бальніцу.
Дзяржаўны абвінаваўца адхіляе гэтую прапанову.
КНІГІ ОНЛАЙН
