Госць у хату
Яраслаў Гашак
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 279с.
Мінск 1984
Пасля гэтай універсальнай парады напісаў яшчэ артыкул «Раздзяленне працы ў сям’і і кароткія парады маладым гаспадыням».
Асновай спакою і ладу ў сям’і ёсць разумнае размеркаванне часу і паслядоўнасць у выкананні працы. Калі каторая гаспадыня ведае, што нейкая страва вымагае болей часу, дык трэба рыхтаваць яе раней. Напрыклад, зажадалася табе ў нядзелю накарміць сваіх супам з фрыкадэлькамі з пячонкі, пачынай працу за тыдзень. У панядзелак змялі ў мясарэзцы кавалак ялавічнай пячонкі, у аўторак прапусці праз сіта. У сераду распусці на патэльні кавалак масла якіх хочаш памераў. У чацвер пасалі і ўсып перцу і тоўчанага маярану, у пятніцу дадай часнаку і два жаўткі. У суботу перамяшай усё і зрабі фрыкадэлькі велічынёй з арэх. У нядзелю купі ў бліжэйшым рэстаране ялавічнага булёну, укінь туды фрыкадэлькі і падавай на стол. Бачыце, колькі часу можна сэканоміць за цэлы тыдзень.
Разам з тым адной з найважнейшых якасцей кожнай гаспадыні з’яўляецца яе ашчаднасць і ўменне разумна выдаткоўваць грошы, рабіць так, каб выдаткі
пе перавышалі прыбытку. Таму прапаную гаспадыням карыстацца крэдытам. У выпадку суда за ашуканства наша рэдакцыя, якую добра ведаюць у міністэрстве юстыцыі і на Градчанах, даб’ецца адтэрміноўкі пакарання. Катэгарычна не раім плаціць за ўсё адразу, бо заўсёды трэба памятаць пра будучыню, каб аднойчы па злой волі лёсу не апынуцца перад расчынепымі дзвярамі Панкраца.
Кухарка павінна памятаць, што, каб целу ішло на карысць, неабходна абавязковая змена страў. Таму не забывайцеся кожны дзень мяняць мяса. У панядзелак ужывайце кумпяк, у аўторак галавізну і пасечаны хвост, у сераду левую галёнку, у чацвер правую, у пятніцу ныркі, у суботу хвост, у нядзелю жылістае мяса. Калі ў вас госці, трэба, каб яды было столькі, што яшчэ засталося б. Таму лепш за ўсё палічыць на аднаго госця аднаго вала, як гэта робіцца на дыпламатычных прыёмах. Калі ж госць ужо больш не можа есці, завядзіце яго ў пусты пакой, усуньце яму два пальцы ў рот і вядзіце яго зноў да стала, гэта самае прапануюць спецыяльная літаратура і найлепшыя дактары.
Пры афармленні стала трэба памятаць, што вельмі радуюць вока жывыя кветкі і госці бываюць уражаны, калі самай зімой убачаць яркія палявыя кветкі, нарваныя вамі. Такое ўзрушыць кожную далікатную душу, прасветліць чалавека, згоніць смутак, і павесялее твар у кожнага застольніка.
Пасля гэтага артыкула я змясціў роздум: «Ці павінна быць дзяўчына нявіннай?» У гэтым артыкуле я ўшчэнт разбіў уяўленне аб нявіннасці і прывёў прыклады, як робяць кар’еру многія «ягадкі» ў рэспубліканскіх міністэрствах.
Наступны быў артыкул «Жаніх і нявеста» — урыўкі з кнігі галоўнага гігіеніста доктара Шьільмана з Ліпска.
Нарэшце я напісаў верш «Шчасце сямейнага ачагу».
Новы нумар выйшаў раней тэрміну, я сам праверыў, каб у адміністрацыі не было ніякай затрымкі з яго распаўсюджваннем, а сёння ў газеце прачытаў, на здзіўленне:
«Учора ў дзесяць гадзін раніцы перад друкарняіі братоў Карасёў застрэліўся вядомы шэф-рэдактар часопіса «Далягляды чэшскіх жанчын і дзяўчат». Ён толькі ўчора ўначы прыехаў з Аламоўца. Уся трагічнасць гэтага выпадку ў тым, што самазабойца тыдзень назад ажаніўся. Апошні нумар часопіса дае падставы лічыць, што ён быў не ў сваім розуме!»
РАЗМОВА 3 ЦЭНЗАРАМ
Упраўленне паліцэйскай цэнзуры ў Качабамбе 1. На сталах параскіданы акты. Над сталом начальніка паліцэйскай цэнзуры вісіць нацыянальны сцяг, які складаецца з трох гарызантальных палос рознай шырыні, сіняй зверху, жоўта-залацістай пасярэдзіне і зялёнай знізу. Над дзвярамі ўпраўлення партрэт генерала Санта Круса, які аб’яднаў Чылі з Балівіяй, даў ход мноству срэбных манет, абвясціў свабоду друку і ўстанавіў ваенны суд (corte mareial) за парушэнне закону аб друку. За пісьмовым сталом сядзіць начальнік паліцэйскай цэнзуры Хасэ Марыя Лінарас. Ля стала на крэсле насупраць начальніка цэнзуры сядзіць Марыяна Мельгарэя. Няшчасны напісаў спехам тры тэатральныя п’есы. Паліцэйская цэнзура яшчэ хутчэй канфіскавала іх, а тэатр, дзе іх хацелі ставіць, зачыніла. Пан Марыяна Мельгарэя цяпер мае размову з
1 Качабамбе — горад у Балівіі.
цэнзарам, бо прыйшоў сюды спытацца пра лёс тэатра і сваіх п’ес. Сам ён лічыць п’есы самымі бяскрыўднымі на ўсім свеце.
Хасэ Марыя Лінарас. Вялікі вам дзякуй, пан Мельгарэя. Пан паліцэйскі прэфект і я, дзякуючы вашай п’есе, апынуліся ў непрыемнай сітуацыі. Карамба! Так нам далі па носе там наверсе, у Ла Пазе Як толькі вам прыйшло ў галаву параўнаць дзяржаўнага міністра генерала Пласіда Іянэса з печчу? Чаго круціцеся? Думаеце, што мы адразу не зразумелі, як прачыталі назву п’есы «Печ і вугаль», што пад печчу вы мелі на ўвазе Пласіду Іянэса, а пад вугалем — міністра ўнутраных спраў генерала Чусіягу?
Марыяна Мельгарэя. Пан падпрэфект, будзьце ўпэўнены, што я нават і не думаў пісаць нешта супраць пана генерала Пласіда Іянэса альбо супраць міністра Чусіягі. Я паспрабаваў напісаць нешта зусім новае. Там сапраўды гаворыцца пра печ і вугаль. Звярніце ўвагу на тое, што я ўжо быў у вар’яцкім доме. Мая п’еса апявае перамогу мёртвай матэрыі над іншымі існасцямі. Ведаеце казку Эдмунда Дзюлака, гэтага знаўцы культуры старой Англіі, дзе размаўляюць ракавіна краба з скальным уцёсам? А ў мяне гавораць печ і вугаль. (Сам да сябе: «Бог мой, як гэта давесці такому ёлупу?») Пан падпрэфект, вы ведаеце бразільскага паэта Іларыёна Дазу? I яго эсэ пра лесвіцу? Дзе ён піша, што змаўкае, калі бачыць лесвіцу, таму што яна гаворыць да яго так голасна, што яго перакрьіквае. А што, пан падпрэфект, калі б вы толькі ведалі, як можа гаварыць кол, да якога прывязваюць каня на пашы. Мая п’еса «Печ і вугаль» таксама пабудавана на размове нежывых рэчаў. Прабачце, пан падпрэфект, але ніхто ва ўсёй Паўднёвай Амерыцы, прачытаўшы назву маёй тэатральнай п’есы «Печ і ву-
1 Дом Урада (заўв. аўтара).
галь», не скажа: «Вось дык печ! Гэта ж пан дзяржаўны міністр Пласіда Іянэс, а вугаль гэта ж не хто іншы, як міністр унутраных спраў Гаранцізадар Чусіяга». (Разгублена смяецца.) Вось каб я напісаў драму «Газа і кнот»...
Хасэ Марыя Лінарас (перапыняючы). Паклаўшы руку на сэрца, каго б вы там мелі на ўвазе, пан Мельгарэя?
Мельгарэя (зноў разгублена смяецца). Але, пан падпрэфект...
Хасэ Марыя Лінарас. Карацей, нс йашанцавала вам, пан Мельгарэя. Раскусілі мы вас. (Пераможна.) За пяць хвілін раскусілі вас. Цэнзура не такая дурная, як вам здаецца. Як толькі я прачытаў «Печ і вугаль», адразу зразумеў усё. Цяпер скажыце мне, адкуль вы даведаліся, што бацька генерала Пласіда Іянэса быў крамнікам у Югаве, а маці міністра ўнутраных спраў Гаранцізадара Чусіягі гандлявала вугалем у Біркесе ў дэпартаменце Патасійскім. «Печ і вугаль». Гэта ж занадта ясна. Ва ўсёй п'есе печ паглынае вугаль. Адкуль вы даведаліся, што генералу Пласіду Іянэсу прыдадуць яшчэ міністэрства ўнутраных спраў, якое цяпер узначальвае генерал Гаранцізадар Чусіяга? Ну, бачыце. Цяпер зразумелі. Выкрылі мы ваша нутро. Паспяшаліся, мілы пан Марыяна Мельгарэя, друкаваць афішы. Яшчэ шчасце, што мы ў апошні момант забаранілі іх друкаваць, бо і так нам там навср-
Ла Пазе, добра намылілі галаву. Пішыце без усялякіх палітычных выкладак і нічьім не будзеце рызыкаваць. Але ж напісаць такое: «Печ і вугаль»...
Мельгарэя. Дазвольце вам сказаць, пан падпрэфект...
Хасэ Марыя Лінарас. Нічога не трэба мне тлумачыць. Усё гэта дарэмна. Захацелі мець палітычны скандал з той вашай печчу і вугалем. Мы, галубок, но далі вам гэтага. У той час, калі на біржы ў Монтэ-
відэо курс нашай валюты кожньі дзень паднімаецца, няма сэнсу ўзрушаць грамадства нейкімі скандаламі. А ваша другая п’еса — «Кабель з Пернамбуку ў Лісабон»? Цяпер, калі ўлада аддае надзвычайную ўвагу сродкам сувязі. Дзе ваша галава, пан Мельгарэя? Пра што вы думалі?
Мельгарэя. Гэты выпадак, пан падпрэфект, дазвольце сказаць, абуральны.
Хасэ Марыя Лінарас (смяецца). Гэта вам пашанцавала, пан Мельгарэя. Выпадак абуральны, a самі публічна зганьбілі дзяржаўны кабель. Як гэта? Так, мілы пан Мельгарэя: пяць разоў у вашай п’есе «Кабель з Пернамбуку ў Монтэвідэо» ідзе гаворка пра задніцу. Вы забыліся, відаць, на тое, што кожная задніца і кожнае г... павінны прайсці праз рукі дэпартамента нашай цэнзуры ў Качабамбе. Сённяшняя палітычная сітуацыя патрабуе больш культурнага чытання. Так, як вы пішаце ў вашьіх тэатральных п’есах, гаварылася ў часы Гансалеса Пісара, калі ішоў са сваімі індзейцамі на нас Тупак Амару.
Мельгарэя. Я думаў...
Хасэ Марыя Лінарас (усміхаючыся). Вы думалі... Гэта нешта новае. Пан Мельгарэя! У час, калі заграніца наладжвас з намі адносіны, за намі ўважліва сочаць пасланнікі чужых дзяржаў, кожная ваша задніца ёсць, як вы толькі што сказалі, абуральная. Якая культурная дзяржава падпіша з намі васннае пагадненне?
Мельгарэя. А якія прычыны канфіскацыі маёй трэцяй п’есы, пан падпрэфект?
Хасэ Марыя Лінарас. Зусім простыя. Калі я канфіскаваў першую і другую п’есы, з’явілася жаданне канфіскаваць і трэцюю. Вось у чым справа, пан Мельгарэя. Мяркую, што дзеля нашага агульнага спакою. He збіцеся з дарогі. Адсюль направа, пасля праз дзверы налева і тады зноў направа. Калі пойдзеце
проста, дык трапіце ў паліцэйскую турму. Будзьцс ўважлівы!
«Пра што ж пісаць,— падумаў пан Марыяна Мельгарэя.— Перайду на навуковыя артыкулы».
I напісаў, як прыйшоў дадому з упраўлення паліцэйскай цэнзуры ў Качабамбе, артыкул «Пра глупства, дурасць і нястачу разумовых здольнасцей».
Падзяліў усю дурасць на дурасць прыродную, дурасць у старасці і дурасць ад высокай пасады.
Паліцэйская цэнзура ў Качабамбе ўвесь артыкул канфіскавала.
МУЖЧЫНА I ЖАНЧЫНА У ШЛЮБЕ
Выкладчык гсаметрыі Гендрых стаяў за гімназічнай кафедрай, як цар, як бог, як самая найвышэйшая істота.
3 выразам найвялікшай дасканаласці ён глядзеў на аўдыторыю, чытаў лекцыю гімназістам, што сядзелі ўнізе за школьнымі партамі.
— Прамая можа перасякаць крывую і будзе называцца сякучай альбо можа датыкацца да крывой, і тады яна называецца датычнай. Прамая, якая злучае два канцы крывой, называецца хордаіі.
I, падышоўшы да дошкі, дзе крэйдай былі намаляваны ўсе гэтыя лініі, з гонарам праказаў:
— Гэтыя прамыя S, Si ёсць, як вы бачыце, сякучыя, прамыя t, ti — датычныя, а прамыя AB і CD — хорды.
КНІГІ ОНЛАЙН
