I ўзыходзіць сонца
(Фэст)
Эрнэст Хемінгуэй
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 272с.
Мінск 1976
— Каб жа так.
— Так ці не так, а давай пойдзем абедаць,— сказаў Біл.— А хочаш, падкіну яшчэ порцыю дарожных нарысаў.
— Давай.
— Пойдзем абедаць.
Мы спусціліся і выйшлі на бульвар СэнМішэль. Быў цёплы чэрвеньскі вечар.
— Куды пойдзем?
— Паабедаем на востраве.
— Давай.
Мы пайпілі ўніз па бульвары. На скрыжаванні бульвара і вуліцы Дэнфер-Рашэро стаіць статуя двух мужчын у мантыях.
— Я ведаю, хто гэта,— спыніўся ён, паказаўшы на помнік.— Абармоты, што выдумалі фармакалогію. Ты мне Парыж не расхвальвай, не дуры галавы.
Мы пайшлі далей.
— А тут набіваюць чучалы,— паказаў Біл.— Хочаш купіць што-небудзь? Чучала пародзістага сабакі?
— Пайшлі,— тузануў яго я.— Перабраў меру. Заліў сабе вочы.
— Цудоўныя набіўныя сабакі. Яны ўпрыгожаць тваю кватэру.
— Пайшлі.
— Толькі аднаго сабаку. Можна ўзяць, a можна не браць. Джэк, паслухай. Толькі аднаго сабаку.
— Пайшлі.
— Купіўшы сабаку, уяўляй, што хочаш. Звычайньі абмен каштоўнасцей. Ты ім даеш грошы, яны табе даюць сабачае чучала.
— Купім, як назад будзем ісці.
— Згодзен. Няхай будзе па-твойму. Дарога ў пекла вымашчана заляжалымі чучаламі сабак. He мая віна.
Мы пайшлі далей.
— I чаго ты прычапіўся да сабак? Што ты ў іх знаходзіш?
— Заўсёды любіў сабак. Мне страшэнна падабаюцца чучалы.
Мы спыніліся каля кіёска і выпілі.
— I выпіць люблю, факт. He шкодзіла б і табе, Джэк, часцей прыкладацца.
— Ты абагнаў мяне на сто ачкоў.
— He падай духам. Пры любых абставінах не падай духам. Сакрэт майго поспеху. Ніколі не падаю духам. Перад публікай трымаю хвост дудкай.
— Дзе гэта ты так набраўся?
— Заязджаў у «Крыён». Джордж зрабіў мне кактэйль. Смаката! Джордж — вялікі чалавек. Ведаеш, у чым сакрэт яго поспеху? Ніколі не падае духам.
— Даць табе яшчэ тры чаркі перно, дык і дух з цябе вон, на карачках папаўзеш.
— Перад публікай? Hi ў якім разе. Як толькі адчую слабасць, знікну ў момант. Як тая кошка.
— Дзе ты бачыў Харві Стоўна?
— У «Крыёне». Ён такі трошкі ўпаў духам. Тры дні нічога не еў. Наогул перастаў есці. Збег, як кошка. Сумна глядзець.
— Нядрэнны чалавек.
— Цудоўны. Адно толькі — збег, як кошка. На нервах іграе.
— Што будзем рабіць увечары?
— Абы-што. Галоўнае — не падаць духам. А можа, тут ёсць крутыя яйкі? Калі ёсць крутыя яйкі, дык чаго нам цягнуцца на востраў.
— He выдумляй! Пойдзем і паабедаем як мае быць.
— Я толькі прапаную. Хочаш ісці? Хадзем.
— Хадзем.
Мы ізноў пайшлі па бульвары. Нас абагнаў фіякр. Біл зірнуў яму ўслед і сказаў:
— Бачыш фіякр? Яго вязе конь. Я табе закажу конскае чучала і падару на каляды. Усім сваім сябрам па чучалу. Я — натураліст.
Нас абагнала таксі. Нехта памахаў нам і загадаў шафёру спыніцца. Шафёр даў задні ход і спыніўся каля тратуара. У таксі сядзела Брэт.
— Незнаёмая красуня,— сказаў Біл,— намерылася злавіць нас і прысвоіць.
— Прывет, прывет! — пачуўся мілагучны голас.
— Знаёмцеся. Біл Гортан, лэдзі Эшлі.
Брэт усміхнулася Білу.
— Я толькі што прыехала. Нават ванны не паспела прыняць. Майкл прыязджае сёння ўвечары.
— Вельмі добра. Паабедайце разам з намі, і мы ўсе пойдзем яго сустракаць.
— Мне трэба памыцца.
— Глупства! Спачатку паабедаем.
— Спачатку ванна. Ён прыедзе не раней дзевяці.
— Тады давайце перш вып’ем, а потым прымеце ванну.
— Гэта можна. Вельмі слушная думка.
Мы селі ў таксі. Шафёр азірнуўся.
— Да бліжэйшага бістро,— распарадзіўся я.
— Тады ўжо лепш у «Клазэры». He магу піць іх агідны каньяк,— прамовіла Брэт.
— «Клазэры-дэ-Ліла».
Брэт павярнулася к Білу.
— Вы даўно ў гэтым зачумленым горадзе?
— Толькі сёння вярнуўся з Будапешта.
— А як у Будапешце?
— Цудоўна. У Будапешце было цудоўна.
— Вы запытайце ў яго пра Вену.
— Вена,— сказаў Біл,— вельмі своеасаблівы горад.
— Шмат чым нагадвае Парыж.— Брэт усміхнулася яму, і ў кутках яе вачэй сабраліся маршчынкі.
— Правільна. Страшэнна падобен на Парыж у гэтую мінуту.
— Пры такім старце наўрад ці я вас даганю.
На тэрасе кафэ «Клазэры» Брэт заказала сабе віскі з содавай, я гэтак жа, а Біл ізноў чарку перно.
— Ну, як жыццё, Джэк?
— А нішто сабе. Часу не марнаваў.
Брэт паглядзела на мяне.
— А я зрабіла глупства, паехаўшы адгэтуль. Пакідаць Парыж можа толькі асёл.
— Як правялі час? He нудзіліся?
— Ды не. Было цікава, але радасці ніякай.
— Каго-небудзь бачылі?
— He, амаль нікога. Я нікуды не выходзіла.
— I не купаліся?
— He. Нічога не рабіла.
— Гэта як у Вене,— заўважыў Біл.
Брэт зірнула на яго, прыжмурыўшыся.
— Ах, вось як у вас было ў Вене!
— У Вене ўсяк было,— прабурчаў Біл.
Брэт засмяялася.
— Слаўны ў вас таварыш, Джэк.
— А то як жа. Спецыяліст. Навучыўся рабіць чучалы.
— Гэта было ў чужой краіне,— абазваўся Біл.— Апроч таго, жывёла была мёртвая, я не забіваў.
— Яшчэ глыток, і я памчуся. Калі ласка, закажыце таксі,— папрасіла Брэт.
— Тут жа стаянка. Вунь насупраць.
— Добра.
Мы выпілі па апошняй і пасадзілі Брэт у таксі.
— He забудзьце, кафэ «Селект», а дзесятай. I ён няхай прыходзіць. I Майкл будзе.
— Абавязкова прыйдзем,— сказаў Біл.
Машына кранулася, і Брэт памахала нам рукой.
— Ну і жанчына! Чартоўскі прыгожая. Хто гэты Майкл? — запытаў Біл.
— Той, за каго яна збіраецца замуж.
— Так, так. Мне шанцуе. Заўсёды нарываюся неўпапад. I што ім паслаць на вяселле? Хіба што два чучалы пародзістых рысакоў?
— Давай лепш паабедаем.
— А што? Яна сапраўды з тытулам? — пацікавіўся Біл, калі машына везла нас на востраў Сэн-Луі.
— Ну так. I ў радаслоўную кнігу запісана, і ўсё як мае быць.
Мы абедалі ў рэстаране мадам Леконт на дальнім канцы вострава. Там было поўна амерыканцаў, і мы былі вымушаны стаяць, чакаючы месца. Нехта ўключыў гэты рэстаран у спіс, перададзены Амерыканскаму жаночаму клубу, дзе ён фігуруе, як арыгінальны куточак на парыжскай набярэжнай, яшчэ не крануты амерыканцамі, і таму нам давялося чакаць мінут сорак пяць, не менш. Біл абедаў тут у 1918 годзе, адразу ж пасля абвяшчэння перамір’я, і мадам Леконт сустрэла яго, як свайго роднага.
— Але століка без чаргі мы ўсё ж не заслужылі,— заўважыў Біл.— I тым не менш гаспадыню паважаю. Важная дама.
Абед быў выдатны: смажанае кураня з зялёным гарошкам і бульбяным пюрэ, салат, яблычны пірог і сыр.
— Народу тут у вас дай божа,— заўважыў Біл мадам Леконт.
Мадам падняла руку:
— Прыходзяць, дзякуй богу.
— Разбагацееце.
— Спадзяюся.
Выпілі мы кофе, глынулі па чарцы «моцнага», і нам падалі рахунак, выпісаны, як заўсёды, крэйдай на грыфельнай дошцы, што было, відаць, таксама адной з «арыгінальных» рыс гэтага рэстарана, заплацілі, паціснулі руку гаспадыні і выйшлі.
— Вы ў нас зусім не бываеце, месье Барнс,— паскардзілася мадам Леконт.
— Вельмі ж бо многа тут суайчыннікаў.
— Прыходзьце ў поўдзень снедаць. Тады менш.
— Добра. Абавязкова прыйду.
Мы ішлі пад дрэвамі паўз раку ў тым канцы вострава, што каля Арлеанскай набярэжнай. За ракой відны былі напаўразбураныя сцены старых дамоў.
— Іх ламаюць. Будуць пракладваць вуліцу.
— Напэўна,— пацвердзіў Біл.
Мы абышлі па беразе ўвесь востраў. Рака была цёмная, і параход-малютка, асветлены агнямі, бясшумна праплыў і прапаў пад мостам. Уніз па рацэ сабор Божай мацеры ўпіраўся ў вячэрняе неба. Мы перайшлі па драўляным пешаходным мосціку з Бецюнскай набярэжнай на левы бераг Сены. Пастаялі на мосціку, любуючыся саборам. Адсюль востраў тануў у змроку, дрэвы зліваліся з ценямі, выдзяляліся толькі высокія дамы.
— Прыгожа ўсё ж такі,— прамовіў Біл.— Божа, я так рад, што вярнуўся!
Аблакаціўшыся на поручні, мы глядзелі на раку, на агні вялікіх мастоў. Пад намі вада была чорная, гладкая, нерухомая. Міма нас прайшлі, абняўшыся, мужчына з дзяўчынай.
Перабраўшыся на другі бераг, мы пайшлі па вуліцы Кардынала Лемуана. Вуліца крута падымалася ўгору, і трэба было ісці пехатой да самай плошчы Контр-Эскарп. Святло ад дугавога ліхтара падала праз лісце дрэў. Пад дрэвамі стаяў аўтобус, гатовы адправіцца. 3 расчыненых дзвярэй «Вясёлага негра» даносілася музыка. За акном кафэ «Для аматараў» відна была доўгая стойка, абабітая цынкам. Знадворку на тэрасе выпівалі рабочыя. У кухні пры кафэ, на вольным паветры, служанка смажыла бульбу. Тут жа стаяў чыгунок з тушаным мясам. Служанка накладвала мяса
ў талерку для старога, што аціраўся каля яе з бутэлькай віна ў руках.
— Хочаш выпіць?
— He,— сказаў Біл.— 3 мяне хопіць.
Мы павярнулі направа ад плошчы КонтрЭскарп і пайшлі вузкімі, гладкімі вулачкамі паміж высокіх старасвецкіх дамоў. Некаторыя з гэтых дамоў нязграбна выступалі наперад, другія хаваліся ўглыб. Хутка мы выйшлі на вуліцу По-дэ-Фэр, прайшлі па ёй да сярэдзіны вуліцы Сэн-Жак, а там павярнулі на поўдзень, абагнулі жалезную агароджу бальніцы Вальдэ-Грас і апынуліся на бульвары Дзю-ПорРуаяль.
— А цяпер куды? Можа, сходзім у «Селект», пабачымся з Брэт і Майклам? — прапанаваў я.
— Давай. Я не супраць.
3 бульвара Дзю-Пор-Руаяль мы выйшлі на бульвар Манпарнас, мінулі «Клазэры-дэ-Ліла», рэстараны Лавіня, Дамуа, шэраг дробных закусачных і, перайшоўшы вуліцу супраць ярка асветленай «Ратонды», дабраліся да кафэ «Селект».
Майкл адразу ж падняўся нам насустрач. Ён загарэў і вельмі паправіўся.
— Здароў, Джэк! Здароў, дружа! Як маецеся?
— А вы маладзец, Майкл. Раздабрэлі, пакруглелі.
— Цалкам у норме. Нічога не рабіў, і ўвесь час прагулкі. Гуляў ад рання да вечара. I адну чарку ў дзень для апетыту, калі піў з мамай чай.
Біл зайшоў у бар і размаўляў з Брэт. Яна сядзела на высокім табурэце, паклаўшы нага на нагу, без панчох.
— Рад вас бачыць, Джэк,— сказаў Майкл.— Я ведаеце, трошкі выпіўшы. Дзіўны выпадак? Зірніце на мой нос.
На падраным пераноссі ў яго запяклася кроў.
— Гэта адна старая дама з багажом. Хацеў памагчы ёй, пачаў здымаць чамаданы, а яны як пасыплюцца...
Брэт з бара насмешліва прыжмурылася і паклікала яго, махаючы муштуком.
— Старэнькая такая дама,— тлумачыў Майкл.— Чамаданы як пасыплюцца... Пойдзем да Брэт... Кажу вам, яна жанчына — о! Ты — чароўная жанчына, Брэт? Адкуль у цябе гэты капялюш?
— Кавалер падарыў. Табе не падабаецца?
— Жахлівы капялюш. Купі сабе добры капялюш.
— Абавязкова. Мы цяпер такія багатыя. Што? Ты яшчэ не пазнаёміўся з Білам? Дзякуй, Джэк, вы стрымалі слова.— Яна павярнулася да Майкла.— Знаёмся. Біл Гортан. А гэта вядомы п’яніца Майкл Кэмбел. Містэр Кэмбел — злосны банкрут.
КНІГІ ОНЛАЙН
