I ўзыходзіць сонца
(Фэст)
Эрнэст Хемінгуэй
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 272с.
Мінск 1976
Ён стукнуў па стале вілкай і сказаў:
— Пачакайце, заўтра я свой нос прыляплю да руля так, што вецер усё скулле як языком зліжа.
Адна з дзяўчат са здзіўленнем зірнула на яго. Ён вышчарыў зубы і яшчэ больш пачырванеў. Пачалі спрачацца, ці прыдатныя іспанцы да веласіпедных гонак. Высветлілася, што непрыдатныя.
Я піў кофе на тэрасе з прадстаўніком буйнога веласіпеднага завода. Ён сказаў, што прабег быў вельмі цікавы і яго варта паглядзець,
але, на жаль, выбыў Батэкія, застаўся ў Памплоне. Перашкаджаў пыл, аднак іспанскія дарогі леппіыя, чым французскія. На яго думку толькі велагонкі — сапраўдны спорт. Ці сачыў я за прабегам «Вакол Францыі»? Толькі па газетах. Прабег «Вакол Францыі» — спартыўная падзея выключнага значэння. Арганізоўваючы і суправаджаючы гэты прабег, ён пазнаў Францыю. Мала хто ведае Францыю. Усю вясну, усё лета і ўсю восень ён правёў на дарогах з гоншчыкамі. Вы адно гляньце, колькі аўтамабіляў ад горада да горада суправаджае кожны прабег. Францыя — багатая краіна, і з кожным годам у ёй усё больш развіваецца спорт. Надыдзе час — і яна стане сусветным спартыўным цэнтрам. I гэта дзякуючы велагонкам. А яшчэ футболу. Ён ведае Францыю. Спартыўную Францыю. Ён знаўца і цаніцель веласіпеднага спорту. Мы выпілі каньяку. He дрэнна, вядома, было б вярнуцца і ў Парыж. Цудоўны горад. Самы спартыўны горад у свеце. Ці ведаю я рэстаранчык «Вясёлы негр»? Дзіва што ведаю. Там ён ахвотна бывае, і там яго можна пабачыць. Абавязкова зайду. Выпілі б з ім разам яшчэ па чарцы каньяку. Абавязкова вып’ем. Яны адпраўляюцца раніцай у пяць сорак пяць. Ці ўстану я, каб пабачыць старт? Пастараюся абавязкова. А можа, лепш мяне пабудзіць? Будзе вельмі цікава. Я папрашу швейцара, каб мяне пабудзіў. He, не, ён сам мяне пабудзіць. He турбуйцеся, я папрашу швейцара. Мы развіталіся да заўтра.
Раніцай, калі я прачнуўся, веласіпедысты і аўтамабілі ўжо тры гадзіны як былі ў дарозе. Кофе і газеты мне падалі ў пасцель, потым я адзеўся, забраў купальныя прыналеж-
насці і накіраваўся на пляж. Раніца выдалася свежая, вільготная і не гарачая. Нянькі, адны ў форме, а другія ў сялянскіх гарнітурах, гулялі з дзецьмі пад дрэвамі. Іспанскія дзеці прыгожыя. Там жа, у цяньку пад дрэвам, сядзелі чысцільшчыкі і гутарылі з салдатам. Салдат быў аднарукі. Пачаўся прыліў, дзьмуў свежы вецер і ўздымаліся хвалі.
Я раздзеўся ў адной з кабінак, перасек вузкую палосу пляжа і ўвайшоў у ваду. Я паплыў, стараючыся не пападаць пад хвалю, але часам яна накрывала мяне. Выбраўшыся з прыбою на спакойную ваду, я паплыў на спіне. Нада мной было неба, і мора, як калыска, гайдала мяне. Я перавярнуўся і паплыў назад, і высокі вал падхапіў мяне і вынес на бераг, потым я зноў паплыў, трымаючыся між хваль і не даючы ім накрыць мяне. Такое плаванне мяне ўрэшце стаміла, і я павярнуў да плыта. Вада была тугая і халодная. Мне здавалася, што патануць немагчыма. Я плыў павольна і доўга разам з прылівам. Потым падняўся на плыт і сеў на цёплыя, нагрэтыя сонцам дошкі. Я глядзеў на бухту, на стары горад, на казіно, на ўзбярэжны бульвар, на белыя ганкі і пазалочаныя шыльды атэляў. Воддаль, направа, каля ўвахода ў гавань, на зялёным узгорку высіўся замак. Плыт калыхаўся ад руху вады. Злева, за вузкім пралівам, там, дзе бухта злівалася з морам, відзён быў высокі мыс. Я падумаў, як бы добра было пераплысці бухту, але пабаяўся курчаў.
Я грэўся на сонцы і назіраў за людзьмі на пляжы. Яны здаваліся вельмі маленькімі. Праз некаторы час я ўстаў, упёрся нагамі ў край плыта, выцягнуў рукі і, калі плыт нахіліўся, рашуча нырнуў у глыбіню, потым сіла
вады мяне вынесла на паверхню, я страсянуў салёныя кроплі і паплыў на бераг спакойна і лёгка.
Адзеўшыся і заплаціўшы за кабінку, я вярнуўся ў атэль. Веласіпедысты пакінулі ў чытальні некалькі нумароў часопіса «Аўто». Я сабраў іх, выйшаў на тэрасу, на сонца, і, выгодна ўсеўшыся, намерыўся пачытаць, каб лепш пазнаёміцца з французскім спортам. Тым часам з атэля выйшаў швейцар, трымаючы ў руках сіні канверт.
— Вам тэлеграма, сэр.
Я сарваў заклейку і разгарнуў тэлеграму. Яе пераслалі з Парыжа:
«...КАЛІ МОЖАШ ПРЫЯЗДЖАЙ МАДРЫД АТЭЛЬ МАНТАНА ПАТРЭБНА ТВАЯ ДАПАМОГА БРЭТ»
Я даў швейцару на чай і перачытаў тэлеграму. Па тратуары ішоў паштальён. Ён зайшоў у атэль і адразу ж выйшаў. У паштальёна былі пышныя вусы і воінскі выгляд. Следам за ім выскачыў швейцар.
— Вам яшчэ тэлеграма, сэр.
— Дзякуй.
Я распячатаў тэлеграму. Яе пераслалі з Памплоны:
«...КАЛІ МОЖАШ ПРЫЯЗДЖАЙ МАДРЫД АТЭЛЬ МАНТАНА ПАТРЭБНА ТВАЯ ДАПАМОГА БРЭТ»
Швейцар не адыходзіў. Відаць, чакаў, каб далі яшчэ на чай.
— Калі адпраўляецца цягнік на Мадрыд?
— Адправіўся ў дзевяць раніцы. Есць паштовы ў адзінаццаць, а потым Паўднёвы экспрэс а дзесятай увечары.
— Вазьміце мне білет з плацкартай на экспрэс. Вам грошы цяпер ці потым?
— Воля ваша. Mary ўключыць у рахунак.
— Уключыце.
Вось табе і Сан-Себасцьян. Ляціць мой адпачынак к чорту. Між іншым, я прадчуваў нешта такое, непрыемнасць нейкую. Швейцар яшчэ стаяў у дзвярах.
— Калі ласка, прынясіце тэлеграфны бланк.
Ён прынёс бланк, я дастаў з кішэні аўтаручку і акуратненька напісаў:
«...ЛЭДЗІ ЭШЛІ АТЭЛЬ МАНТАНА МАДРЫД ПРЫЕДУ ЗАЎТРА ЭКСПРЭСАМ ЦАЛУЮ ДЖЭК»
Вось яно як складваецца. 3 рук у рукі. Пусці жанчыну з адным мужчынам, пасля прывядзі другога, каб яна з ім збегла. А цяпер вяртайся і прывозь яе назад, напісаўшы ў тэлеграме «цалую». Іменна так. А што мне? Хіба што пайсці ў атэль і сытна паснедаць.
Уночы ў Паўднёвым экспрэсе я амаль не спаў. Раніцай перакусіў у вагоне-рэстаране і пачаў глядзець у акно. Відаць былі камяністыя ўзвышшы і сосны паміж Авілай і Эскурыялам. Паказаўся Эскурыял — каралеўскі палац, шэры, доўгі, астылы за вякі, і нічога ў ім не было прывабнага. Нарэшце, па той бок высушанай голай раўніны, на вяршыні невысокай гары выступілі ў сонечным бляску белыя муры Мадрыда.
Паўночны вакзал у Мадрыдзе — канец чыгуначнай лініі. Усе цягнікі спыняюцца тут. Далей ім дарогі няма. Перад вакзалам чакаюць рамізнікі і таксі і мітусяцца агенты
гасцініц. Зусім як у правінцыяльным горадзе. Я ўзяў таксі, і мы паехалі ўгору, спачатку праз парк, потым міма нежылога палаца і недабудаванага касцёла пад абрывам, усё вышэй і вышэй, пакуль не дабраліся да новай, сонечнай часткі горада. Па роўнай, гладкай вуліцы маіпына выехала на Пуэрта-дэль-Соль, перасекла гандлёвы цэнтр і выбралася на КарэраСан-Хераніма. На ўсіх магазінах былі апушчаны палатняныя стрэшкі, каб не так пякло, a на сонечным баку вуліцы ўсе аканіцы зачынены. Машына спынілася каля высокага дома. На сцяне другога паверха я прачытаў: «Атэль Мантана». Шафёр занёс мае рэчы і паставіў іх недалёка ад ліфта. Ліфт не працаваў, і я пайшоў пеша. На другім паверсе на дзвярах была бронзавая дошка з надпісам «Атэль Мантана». Я пазваніў. Ніхто не выйшаў. Я яшчэ раз пазваніў, і дзверы адчыніла нахмураная служанка.
— Лэдзі Эшлі тут жыве? — запытаў я. Яна тупа зірнула на мяне.
— Пытаю, англійская лэдзі тут жыве?
Яна павярнулася і некага паклікала. Да дзвярэй падышла вельмі тоўстая жанчына. Яе сівыя, напамаджаныя валасы зубцамі звісалі на лоб. Росту яна была нізкага, выгляд начальніцкі.
— Добры дзень,— сказаў я.— У вас тут жыве адна англічанка. Я жадаў бы пабачыцца з ёю.
— Добры дзень. Так, у нас жыве адна англічанка. Вядома, вы зможаце пабачыцца з ёю, калі яна захоча вас прыняць.
— Яна захоча мяне прыняць.
— Я пашлю ў яе запытацца.
— Горача вельмі.
— Улетку ў Мадрыдзе заўсёды горача.
— Затое ўзімку тут холадна.
— Так, узімку бывае холадна. Вы маеце намер асабіста спыніцца ў атэлі Мантана?
— Гэтага я пакуль што не вырашыў, але папрасіў бы мае рэчы перанесці знізу наверх, каб яны не прапалі.
— У атэлі Мантана ніколі нічога не прападае. У іншых гасцініцах — так. У нас — ніколі. Ніколі. У нашым атэлі слугі строга правераныя.
— Прыемна чуць, але ўсё ж, калі ласка, загадайце, каб мае рэчы перанеслі наверх.
Вярнулася служанка і сказала, што англійская жанчына хоча бачыць англійскага мужчыну зараз жа і неадкладна.
— Ну вось. Бачыце. Я вам так і гаварыў.
— Праўда.
Я ішоў услед за служанкай доўгім, цёмным калідорам. У самым канцьі калідора яна пастукала.
— Хто там? Гэта ты, Джэк?
— Я.
— Заходзь, заходзь.
Я адчыніў дзверы. Служанка адразу ж зачыніла іх за мной. Брэт ляжала ў пасцелі. Яна толькі што прывяла ў парадак валасы і яшчэ трымала ў руцэ шчотку. У пакоі было бязладдзе, тыповае для жанчын, якія прывыклі карыстацца чужымі паслугамі.
— Любы! — абазвалася Брэт.
Я падышоў да ложка і абняў яе. Яна пацалавала мяне, але я адчуў, што, цалуючы, яна думае аб нечым іншым, Яна дрыжала, прытуліўшыся да мяне, худая, маленькая.
— Любы! Гэта быў жах.
— Раскажы мне ўсё.
— Няма чаго расказваць. Ён толькі ўчора паехаў. Я адправіла яго.
— А чаму ты не пакінула яго пры сабе?
— He ведаю. Ёсць такое, чаго нельга рабіць. Але, здаецца, шкоды я яму не зрабіла.
— Наадварот, ты была з ім занадта добрая. Ён табе падабаўся.
— Яму ні з кім нельга звязвацца. Я гэта зразумела адразу.
— Вось як?
— Ах, прабач! — схамянулася Брэт.— He будзем пра гэта гаварыць. Давай не будзем.
— Давай.
— Ведаеш, ён мяне саромеўся спачатку. I мне было крыўдна.
— Ды што ты?
— Так, так. Мабыць, яму папала за мяне ў кафэ. Ён хацеў, каб я адпусціла валасы. Уяўляеш мяне з доўгімі валасамі? На каго б я была тады падобна? На ведзьму?
— Дзівак.
— Ён сказаў, што ў мяне тады будзе больш жаночага абаяння. Які жах! Я б стала пачварай.
— Ну і што далей?
— Нічога. Прывык. I сораму ніякага.
— А чаму раптам спатрэбілася мая дапамога?
— Я не ведала, ці ўдасца мне яго адправіць, і ў мяне не было ні сентыма, каб выехаць самой. Ведаеш, ён хацеў мне даць грошай. Я сказала, што ў мяне грошай куры не клююць. Ён знаў, што гэта хлусня. Але ж не магла я браць у яго грошы.
— Вядома.
— Ах, не будзем гаварыць пра гэта. Было
між намі і пацешнае. Падай мне, калі ласка, папяросу.
Я даў ёй закурыць.
— Англійскую мову ён вывучыў у Гібралтары, калі быў афіцыянтам. Так?
— Так.
— Ну дык вось. Скончылася тым, што ён захацеў са мной ажаніцца.
— Сур’ёзна?
— Ну так. Прапанаваў руку і сэрца. А я нават за Майкла не магу выйсці замуж.
— Можа, ён разлічваў стаць лордам Эшлі?
КНІГІ ОНЛАЙН
