КНІГІ ОНЛАЙН
Прыняць удзел у вычытцы распазнанага тэксту Падрабязней
— Здароў, Роберт! — прывітаўся я.— Прыйшлі мяне чым-небудзь парадаваць? — Хочаце паехаць у Паўднёвую Амерыку, Джэк? — запытаў ён. — He. — Чаму? — He ведаю. Ніколі не адчуваў патрэбы. Выдаткі вялікія. Паўднёваамерыканцаў і тут у Парыжы хоць адбаўляй. — Гэта не сапраўдныя паўднёваамерыканцы. — А па-мойму, самыя сапраўдныя. Мне трэба было тэрмінова здаць карэспандэнцыю за ўвесь тыдзень на цягнік, узгоднены з параходам, а напісаў я толькі палову. — Можа, ёсць якія плёткі ў запасе? — запытаў я. — Няма. — Ніхто з вашых высокапастаўленых сяброў не разводзіцца? — Ніхто. Слухайце, Джэк. Калі я ўсе выдаткі вазьму на сябе, вы згодны паехаць са мной у Паўднёвую Амерыку? — На якое ліха я вам здаўся? — Вы размаўляеце па-іспанску. I наогул удвух весялей. — He,— сказаў я,— мне Парыж падабаецца, а летам я паеду ў Іспанію. — Усё жыццё я марыў аб такім падарожжы,— прамовіў Кон і сеў. — Пакуль збяруся, і старасць прыйдзе. — He кажыце глупства. Вы можаце ехаць абы-куды. У вас куча грошай. — Ведаю. Але ніяк не магу сабрацца. — Вось яшчэ, затужылі!.. Усе краіны падобны на відавы фільм.— Мне было шкада яго. Адчуваў ён сябе пагана. — Я не магу прымірыцца з думкай, што жыццё бяжыць так хутка, а мне і пажыць не давялося. — На поўны размах ніхто не жыве, за выключэннем тарэадораў. — Мяне не цікавяць тарэадоры — у іх ненармальнае жыццё. Я хачу паехаць у глыбіню Паўднёвай Амерыкі. — А можа, лепей у Брытанскую Усходнюю Афрыку на паляванне,— параіў я. — He, туды мне не хочацца. — У Афрыку і я б з вамі паехаў. — He, у Афрыцы нецікава. — Гэта таму, што вы нічога не чыталі пра Афрыку. Дастаньце кнігу пра любоўныя прыгоды ў краіне чарнаскурых красунь. — Мяне вабіць Паўднёвая Амерыка. Была ў яго характары гэта нязломная яўрэйская ўпартасць. — Давайце лепш спусцімся ўніз і вып’ем,— прапанаваў я. — А вы не на рабоце? — He. Мы спусціліся на першы паверх і зайшлі ў кафэ. Я даўно выявіў, што гэта найлепшы спосаб адвязацца ад сяброў. Выпіўшы чарку, даволі сказаць: «Ну, мне трэба вярнуцца і адправіць тэлеграмы»,— і ўсё. У газетнай справе, этыка якой патрабуе, каб цябе ніхто не бачыў за работай, вельмі важна ўмець далікатна і спрытна знікнуць. Дык вось, спусціўшыся ў бар, мы выпілі віскі з содавай. Кон паглядзеў на скрыні з бутэлькамі ўздоўж сцяны і сказаў: — Прывабная мясціна. — Ёсць чаго выпіць,— згадзіўся я. — Слухайце, Джэк,— ён нахіліўся над стойкай.— У вас не бывае такога адчування, што жыццё ваша цячэ, як вада, і вы ім не карыстаецеся? Няўжо вы ніколі не думаеце, што пражылі амаль палову свайго тэрміну? — Часамі думаю. — А вы ведаеце, што праз якіх трыццаць пяць год нас ужо не будзе? — Ну яго к чорту, Роберт! Кіньце. — Я сур’ёзна. — Гэта мяне ані не трывожыць,— сказаў я. — Дарэмна. — Хапае ў мяне і без таго клопату, і раней і цяпер. Па горла клопату! — А мне ўсё ж хочацца ў Паўднёвую Амерыку. — Слухайце, Роберт, туды вы паедзеце ці ў другую краіну — ніякай розніцы. Я гэта праверыў не раз. Куды ні хавайся, ад самога сябе не ўцячэш. Марныя патугі. — Але ж вы ніколі не былі ў Паўднёвай Амерыцы. — К чорту Паўднёвую Амерыку! 3 вашым цяперашнім настроем ехаць туды — перамены не будзе. Парыж — нядрэнны горад. Хіба нельга жыць добра ў Парыжы? — Мне надакучыў Парыж. Агідна заходзіць у Лацінскі квартал. — А вы туды не заходзьце. Гуляйце самастойна і пабачыце, што з вамі абавязкова нешта здарыцца. — Нічога са мной не здарыцца. Аднойчы я ўсю ноч гэтак вандраваў, пакуль мяне не спыніў паліцэйскі, пад’ехаўшы на веласіпедзе: «Прад’явіце дакументы, месье». — А начная парыжская прыгажосць? — Абрыдла. Я не люблю Парыжа. Размова зайшла ў тупік. Я спачуваў Кону, але нічым не мог яму памагчы, бо натыкаўся адразу на дзве перашкоды: ратунак — у Паўднёвай Амерыцы, і ён не любіць Парыжа. Пер- шае — ён вычытаў у кнізе, другое, мне здаецца, таксама. — Ну,— сказаў я,— мне трэба вярнуцца і адправіць некалькі тэлеграм. — А што, гэта абавязкова? — А то як жа! Тэлеграмы... — Нічога, калі я падымуся разам з вамі і пасяджу ў рэдакцыі? -— Калі ласка. Ён сядзеў у пярэднім пакоі, чытаў газеты і часопіс «Рэдактар і выдавец», а я гадзіны дзве заўзята выстукваў на машынцы. Потым расклаў копіі па экземплярах, зрабіў належныя адзнакі, засунуў матэрыялы ў вялікія канверты і выклікаў кур’ера занесці іх на вакзал Сэн-Лазар. Зайшоўшы ў пярэднюю, убачыў я Роберта Кона ў глыбокім крэсле — ён спаў. Заснуў, паклаўшы галаву на рукі. Мне не хацелася яго будзіць, але трэба было замкнуць рэдакцыю і выйсці самому. Я крануў яго за плячо. Ён пакруціў галавой. — He магу я гэтага зрабіць,— прабурчаў ён і яшчэ глыбей уткнуўся галавою ў рукі. — He магу. Hi за што не зраблю. — Роберт, — аклікнуў я, паварушыўшы яго мацней. Ён падняў галаву, усміхнуўся і заморгаў вачамі. — Я гаварыў што-небудзь зараз? — Гаварылі. Але я не дачуў. — Божа, які паскудны сон! — Відаць, на вас мая машынка дрымоту нагнала. — Магчыма. У гэтую ноч я зусім не спаў. — Чаму? — Размова была,— уздыхнуў ён. Я адразу здагадаўся, што за размова. Ёсць у мяне паганая прывычка — уяўляць сваіх сяброў у дамашніх умовах, лезці, прабачце, у іх спальню. Мы пайшлі ў кафэ «Напалітэн» піць аперытыў і любавацца вячэрнім гуляннем на Бульварах. РАЗДЗЕЛ ТРЭЦІ Быў цёплы веснавы вечар, і, пасля таго як Роберт выйшаў, я застаўся адзін на тэрасе кафэ «Напалітэн», сядзеў за столікам і назіраў, як гусцее змрок, як успыхваюць светлавыя рэкламы і запальваюцца чырвоныя і зялёныя агні светафораў. Суцэльным патокам плылі таксі, а з краю з гулкім цокатам імчаліся фіякры. Натоўп людзей рухаўся безупынна, і ў натоўпе шпацыравалі паасобку і парамі «вольныя дзяўчаткі» ў надзеі з кім-небудзь павячэраць. Я звярнуў увагу на вельмі сімпатычную жанчыну. Яна прайшла паўз мой столік, выйшла на вуліцу і знікла між людзей. Я пачаў разглядаць другую і ўбачыў, што першая вяртаецца. Яна прайшла паўз мяне яшчэ раз, і я ўлавіў яе позірк. Яна падышла і села за мой столік. З’явіўся афіцыянт. — Што будзеш піць? — запытаў я. — Перно. — Дзяўчынкам шкодна піць перно. — Сам ты дзяўчынка. Гарсон, чарку перно! — I мне таксама. — Дык што? — запытала яна. — Хочаш разам прабавіць час? — Хачу. А ты? — Сама не ведаю. У гэтым горадзе не разбярэшся. — Ты не любіш Парыжа? — He. — А чаму не выязджаеш адгэтуль? — Няма куды. — Хочаш злавіць шчасце? — Чорта два зловіш. Перно — зеленаваты сурагат абсенту. Калі дабавіць вады, ён набывае малочны колер. Смакам нагадвае лакрыцу, спачатку падбадзёрвае, а потым робішся вялым. Мы пілі з ёю перно, і выгляд у яе быў сярдзіты. — Ну, можа, ты пачастуеш мяне вячэрай? — жартаўліва запытаў я. Яна ўхмыльнулася, і я зразумеў, чаму яна ўпарта не хоча смяяцца. 3 закрытым ротам яна была вельмі мілая дзяўчына. Я заплаціў за напітак, і мы выйшлі на вуліцу. Я паклікаў фіякр, і экіпаж падкаціў к тратуару. Утульна размясціўшыся ў лёгкім, мяккага ходу фіякры, мы паехалі па шырокай, амаль бязлюднай авеню Оперьі міма замкнёных дзвярэй магазінаў з ярка асветленымі вітрынамі і ўсякіх іншых агнёў. Экіпаж мінуў рэдакцыю «НьюЙорк геральд», на акне якой стаяла безліч гадзіннікаў. — Навошта столькі гадзіннікаў? — запытала яна. — Яны паказваюць гадзіны па ўсёй Амерыцы. — He дражні мяне. Мы павярнулі на вуліцу Пірамід, праехалі па цеснай Ру-дэ-Рывалі і праз цёмную браму ўехалі ў Цюільры. Яна прытулілася да мяне, і я абняў яе. Яна зірнула на мяне, чакаючы пацалунка, потым тузанула мяне, і я адхіліў яе руку. — He трэба. — Што з табой? Ты хворы? — Хворы. — Усе тут хворыя. Я таксама хворая. Мы выехалі з Цюільры, са змроку на святло, перасеклі Сену і павярнулі на вуліцу Святых Айцоў. — Кажаш — хворы, а піў перно. — I ты таксама. — Для мяне гэта не мае значэння. Для жанчыны гэта не мае значэння. — Як цябе завуць? — Жаржэт. А цябе? — Джэкаб. — Фламандскае імя. — I амерыканскае. — Спадзяюся, ты не фламандзец? — He, амерыканец. — Гэта лепш, цярпець не магу фламандцаў. Тым часам мы пад’ехалі к рэстарану. Я загадаў фурману спыніцца. Мы выйшлі, і Жаржэт мясціна не спадабалася. — Куток не надта шыкарны... — Дзе ўжо тут,— заўважыў я. — Калі табе больш даспадобы рэстаран Фуаё, сядай у фіякр і каціся. Я ўзяў яе з сабой, кіруючыся няяснай сентыментальнай думкай, што было б нядрэнна пабыць удваіх. Даўно-даўно я не вячэраў з «вольнай дзяўчынай» і зусім забыўся, да чаго гэта нудна. Мы зайшлі ў рэстаран і паўз канторку, дзе сядзела мадам Лавінь, накіраваліся ў дальні пакой. Перакусіўшы, Жаржэт крыху павесялела. — А яно тут нішто,— прамовіла яна,— шыку, праўда, няма, але кормяць добра. — Лепш, чым цябе кармілі ў Льежы. — У Бруселі, ты хочаш сказаць. Мы выпілі другую бутэльку віна, і Жаржэт пачала жартаваць. Яна ўсміхнулася, вышчарыўшы свае папсаваныя зубы, і мы чокнуліся. — А ты не брыдкі хлопец. Вось толькі свінства, што хворы. Мы б з табой паладзілі. Што ў цябе такое? — На вайне паранілі. — Праклятая вайна. Мы б, напэўна, разгарнулі дыскусію пра вайну і зрабілі б вывад, што вайна губіць цывілізацыю і што без вайны лепш. Мне гэта — нож у сэрца. Але тут якраз нехта паклікаў мяне з суседняга пакоя: — Барнс! Гэй, Барнс! Джэкаб Барнс! — Гэта адзін мой прыяцель,— растлумачыў я і выйшаў. За вялізным сталом сядзеў Брэдакс з кампаніяй: Кон, Фрэнсіс Клайн, місіс Брэдакс і яшчэ нейкія не знаёмыя мне людзі. — Паедзеш на танцы, а? — запытаў Брэдакс. — Што за танцы? Куды? — У танцзал, a то куды ж. Хіба вы не ведаеце, што мы аднавілі танцы? — умяшалася місіс Брэдакс. — Паедзем з намі, Джэк. Мы ўсе туды,— падала голас Фрэнсіс з другога канца стала — жанчына рослая са стандартнай усмешкай. — А як жа, абавязкова паедзе,— запэўніў Брэдакс. •— Бліжэй, бліжэй, Барнс, будзеце піць з намі кофе. — Добра. — I прывядзіце сваю сяброўку,— смеючыся, дадала місіс Брэдакс. Яна была канадка — жанчына непасрэдная, як і большасць канадак. — Дзякую, зараз прыйдзем,— сказаў я і вярнуўся ў маленькі пакой. — Хто твае сябры? — пацікавілася Жаржэт. — Пісьменнікі і мастакі. — У гэтым раёне іх як мурашак. — Многа. — Надта многа. I ўсё ж некаторыя добра зарабляюць. — А як жа. Мы скончылі вячэраць і дапілі віно. — Хадзем туды,— запрасіў я. — Будзем з імі кофе піць. Жаржэт выняла з сумачкі люстэрка, папудрыла трошкі твар, падсвяжыла губы памадай і паправіла капялюш.