I ўзыходзіць сонца
(Фэст)
Эрнэст Хемінгуэй
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 272с.
Мінск 1976
— Прывет, мілы, — загаварыла Брэт. — У вас ёсць жаданне нас прыняць?
— Калі ласка, заходзьце. Я толькі што выкупаўся.
— Шчаслівы чалавек. Паспеў выкупацца.
— He, толькі душ. Сядайце, граф Міпіпопула. Што будзем піць?
— He ведаю, ці любіце вы кветкі, сэр? — прамовіў граф. — Я ўзяў на сябе смеласць прынесці вам гэтыя ружы.
— Дайце іх мне. — Брэт узяла ружы. — Наліце ў што-небудзь вады, Джэк.
На кухні я наліў вады ў гліняны збан, і Брэт усунула туды ружы. Пышны букет быў пастаўлёны пасярод стала.
— Ну і выдаўся дзень! — папраўляючы ружы, сказала Брэт.
— Здаецца, мы з вамі дамовіліся сустрэцца ў «Крыёне»?
— Няўжо? Хіба мы дамаўляліся? Значыць, я была п’яная і не пры памяці.
— Вы былі такі добра п’яная, мая дарагая,— прамовіў граф.
— Так, так. Ну, а граф — той быў малайчына.
— Чым вы купілі кансьержку? Яна ў захапленні ад вас.
— Як чым? Я дала ёй дзвесце франкаў.
— Якая дурасць!
— He свае, яго,— яна кіўнула на графа.
— Я падумаў, трэба ж ёй нешта даць за турботы. Было так позна, ноч,— прамовіў граф.
— Бочка розуму! Ён помніць абсалютна ўсё.
— Вы гэтак жа, мая дарагая.
— Выдумляеце, — сказала Брэт. — I без усякай патрэбы. Джэк, вы дасцё нам выпіць ці не?
— Даставайце, а я тым часам выйду адзенуся. Вы ведаеце дзе.
— Як быццам ведаю.
Адзеючыся, я чуў, як Брэт ставіла шклянкі і сіфон, чуў іх гаворку. Адзяваўся я павольна, седзячы на ложку. Адчуваў сябе стомленым, і на душы было пагана. Увайшла Брэт са шклянкай у руцэ і села на ложак.
— Што з табой, мілы? He ў настроі?
Яна пацалавала мяне ў лоб.
— Ах, Брэт, я так цябе люблю.
— Любы мой! — I дадала: — Хочаш, каб я справадзіла яго?
— He. Ён слаўны.
— Пайду і зараз жа справаджу яго.
— He, не трэба.
— А я справаджу.
— Нельга ж так раіггам.
— Кажаш, нельга? Пасядзі тут. Ён закаханы па вушы і зробіць усё, павер мне.
Яна выйшла з пакоя. Я плазам паваліўся на ложак. Дрэнна мне было, вельмі дрэнна. Яны нешта там гаварылі, але я не слухаў. Увайшла Брэт і села на ложак.
— Любы мой, харошы! — Яна дакранулася да маёй галавы.
— Што ты яму сказала? — Я ляжаў, адвярнуўшыся, не хацеў яе бачыць.
— Паслала па шампанскае. Ён любіць купляць шампанскае. — I, крыху пачакаўшы, Брэт запытала: — Табе лепей, любы? Галава не баліць?
— Галава амаль не баліць.
— Спакойна ляжы, спакойна. Гэта на тым канцы горада, вернецца не скора.
— А ці не маглі б мы жыць разам, Брэт? Няўжо нам нельга жыць разам?
— Відаць, нельга. Я б табе здраджвала на кожным кроку. Ты б не выцерпеў.
— Аднак жа я цярплю.
— Цяпер — гэта іншая справа. Тут я вінавата, Джэк. Такая ўжо мая натура.
— Можа, нам паехаць адсюль куды-небудзь часова?
— He паможа. Паедзем, калі хочаш. Але я ў глушы не ўжывуся, нават з каханым.
— Ведаю.
— Гэта жахліва. Мне ж не трэба паўтараць, што я люблю цябе.
— Я люблю цябе, ты ведаеш.
— Давай памаўчым. Без лішніх слоў. Я выязджаю адгэтуль, дый Майкл павінен хутка з’явіцца.
— Як гэта выязджаеш?
— Так будзе лепш. I табе, і мне.
— Калі выязджаеш?
— У бліжэйшы час.
— Куды?
— У Сан-Себасцьян.
— А хіба нам нельга разам?
— Нельга. Гэта было б зусім недарэчы пасля таго, як мы ўсё абмеркавалі.
— Мы ж ні да чаго не дамовіліся.
— Ах, ты ж ведаепі не горш за мяне. He будзь упартым, любы.
— Твая праўда. I заўсёды так. Нешта я раскіс, а калі не ў настроі, пляту чорт ведае пгго.
Я сеў, знайшоў чаравікі, абуўся і ўстаў.
— He глядзі на мяне так, мілы!
— А як на цябе глядзець?
— He строй дурня. Заўтра я ад’язджаю.
— Заўтра?
— Так. Хіба я не гаварыла? Заўтра.
— У такім разе вып’ем. Зараз вернецца граф.
— Так, так. Пара яму вярнуцца. Страшэнна любіць купляць шампанскае. Дорага яму гэта абыходзіцца.
Мы ўвайшлі ў сталовую. Я дастаў бутэльку каньяку, наліў Брэт і сабе. Званок. Я пайшоў адчыняць. За дзвярыма стаяў граф, за ім шафёр з карзінай шампанскага.
— Куды паставіць, сэр? — запытаў граф.
— На кухню,— сказала Брэт.
— Занясіце туды, Анры,— кіўнуў іпафёру граф. — А потым спускайцеся ўніз і забярыце лёд. — Граф Міпіпопула, стоячы ў дзвярах кухні, сачыў, як уладкоўвалі карзіну. — Спадзяюся, віно вам спадабаецца. Пакаштаваць добрага віна ў Амерыцы цяпер даводзіцца рэдка, а гэта я ўзяў у знаёмага вінароба, майго сябра.
— О, дзелавыя сябры ў вас на кожным кроку,— заўважыла Брэт.
— У яго свае вінаграднікі. Некалькі тысяч акраў.
— Як яго прозвішча? — запытала Брэт. — Удава Кліко?
— Яго прозвішча Мум. Ён барон.
— Проста дзіва! Усе мы з тытуламі. Чаму ў вас няма тытула, Джэк? — зірнула на мяне Брэт.
— Mary вас запэўніць, сэр,— граф дакрануўся да мяне. — Тытул карысці не прыносіць, а грошай каштуе вялікіх.
— Ну, не ведаю. Часам гэта вельмі выгадна,— заўважыла Брэт.
— Мне ён карысці ніколі не прыносіў.
— Бо не ўмееце ім карыстацца. Мне мой тытул заўсёды адкрываў крэдыт.
— Сядайце, калі ласка, граф,— запрасіў я.— Дайце я пастаўлю ваш кіёчак.
Цераз стол, асветлены зверху лямпай, граф пазіраў на Брэт. Яна курыла цыгарэту і стрэсвала попел на кілім. Глянуўшы на мяне, здагадалася.
— Гэтак я магу прапаліць ваш кілім. Калі ласка, Джэк, дайце якую-небудзь пасудзіну.
Я знайшоў некалькі попельніц і расставіў іх. Шафёр прынёс вядро з ільдом і соллю.
— Замарозьце дзве бутэлькі, Анры,— распарадзіўся граф.
— Болып нічога не загадаеце, месье?
— Нічога. Чакайце ўнізе з машынай. — Ён глянуў на Брэт і на мяне. — Паедзем абедаць у Булонскі лес?
— Ваша справа, — прамовіла Брэт. — Я асабіста есці не хачу.
— А я ніколі не адмоўлюся ад добрага абеду,— сказаў граф.
— Падаць віно, месье? — запытаў шафёр.
— Ну так, Анры, прынясіце. — Граф выняў вялізны партсігар са свіное скуры і працягнуў мне. — Сапраўдныя амерыканскія цыгары. He жадаеце?
— Дзякуй. Лепш дакуру сваю цыгарэту.
Ён адрэзаў кончык цыгары залатым сцізорыкам, што вісеў на ланцужку пры гадзінніку.
— Я люблю, каб дым ішоў, а то часта цягнеш, цягнеш,— ніякага дыму.
Ён смактаў цыгару і, пускаючы дым, пазіраў на Брэт.
— А калі атрымаеце развод, лэдзі Эшлі, дык у вас ужо тытула не будзе?
— He будзе. Шкада.
— He,— прамовіў граф. — Вам тытул не патрэбен. Добрая парода і так відаць.
— Дзякую. Граф шчодры на кампліменты.
— Я не жартую. — Ён выпусціў струмень
дыму. — Такой пароды, як ваша, я ні ў кім яшчэ не сустракаў. Гэта ў вас ёсць. Вось і ўсё.
— Мілыя словы прыемна слухаць. Мая мама ўзрадавалася б страшэнна. Вы гэта напішыце, і я пашлю ёй у пісьме.
— Я б і ёй гэта самае сказаў. Тут ніякіх жартаў. Я ніколі не строю жартаў з людзей. Строіць жарты з людзей — гэта значыць нажываць сабе ворагаў. Гэта я заўсёдьі сцвярджаю.
— Ваша праўда,— згадзілася Брэт. — Абсалютная праўда. Я заўсёды жартую з людзей, і няма ў мяне на свеце ніводнага друга. Хіба што толькі Джэк.
— 3 яго вы не жартуеце.
— Вось іменна.
— А можа, і з яго жартуеце? Асабліва цяпер?
Брэт глянула на мяне, і ў кутках яе вачэй з’явіліся маршчынкі.
— He, з яго я не жартую,— уздыхнула яна.
— Вось як! Значыць, вы з яго не жартуеце,— спахмурнеў граф.
— Завялі гаворку. Адна нуда. Ці не выпіць лепей шампанскага? — прамовіла Брэт.
Граф нахіліўся і пакруціў бутэлькі ў бліскучым вядры.
— Яно яшчэ не досыць халоднае. Вам увесь час піць хочацца, дарагая. А чаму б не пагаварыць трошкі.
— Нагаварылася. Усё, што трымала ў сабе, выказала Джэку.
— Я б хацеў паслухаць вас усур’ёз, дарагая. A то са мной вы болып намёкамі, не скончыўшы фразы.
— Канчайце вы самі. Няхай кожны канчае на свой розум.
— Цікавы спосаб весці размову. — Граф ізноў нагнуўся і пакруціў бутэлькі. — Жадаў бы я ўсё ж паслухаць, як вы гаворыце.
— Бачылі дурня? — адрэзала Брэт.
— Ну вось,— граф выцягнуў бутэльку. — Цяпер яно, па-мойму, зусім халоднае.
Я прынёс ручнік, і ён выцер бутэльку.
— Я люблю, калі шампанскае ў вялікіх бутэльках. Замарозіць яго цяжэй, але віно значна лепшае. — Ён падняў і пачаў разглядваць бутэльку.
Я паставіў бакалы.
— Адкрывайце, вып’ем, — прапанавала Брэт.
— Зараз, дарагая. Адну хвілінку.
Шампанскае было выдатнае.
— Вось гэта віно! — Брэт падняла ўгору бакал. — За што ж бы такое выпіць? «За здароўе яго вялікасці».
— Гэта віно надта добрае для тостаў, дарагая. He трэба прымешваць пачуцці да такога віна. Траціцца смак. '
Бакал Брэт быў пусты.
— Пра якасць він вы б маглі напісаць кнігу, граф,— заўважыў я.
— Містэр Барнс,— прамовіў граф,— усё, што я патрабую ад він, гэта мець ад іх асалоду.
— Наліце мне яшчэ трошкі асалоды.— Брэт падставіла бакал. Граф асцярожна напоўніў яго.
— Калі ласка, дарагая. Смакуйце павольна, а пасля можна і напіцца.
— Што? Напіцца?
— Дарагая, вы чароўная, калі выпіўшы.
— He трэба мне такіх кампліментаў.
— Містэр Барнс,— граф напоўніў мой бакал,— гэта адзіная жанчына на свеце з усіх,
каго я ведаў за сваё жыццё, што такая ж чароўная п’яная, як і цвярозая.
— Мала, відаць, вы бачылі за сваё жыццё.
— Памыляецеся, дарагая. Я многа бачыў за сваё жыццё. Шмат чаго бачыў.
— Піце, і ні слова. Усе мы шмат чаго бачылі за сваё жыццё. Джэк пабачыў не менш за вас.
— Я не сумняваюся, дарагая, што містэр Барнс шмат чаго бачыў. He думайце, сэр, што ў мяне іншая думка. Але я таксама шмат чаго бачыў.
— Бачылі, мой дарагі, вядома, бачылі,— згадзілася Брэт.— Я пажартавала.
— Я прымаў удзел у сямі войнах і чатырох рэвалюцыях,— сказаў граф.
— Ваявалі? — запытала Брэт.
— Даводзілася, дарагая. I раны ёсць у мяне ад туземных стрэл. Mary паказаць.
— Пакажыце.
Граф устаў, расшпіліў камізэльку і верхнюю сарочку, падняў кашулю і стаяў, агаліўшы чорныя грудзі і дзябёлыя мускулы жывата.
— Бачыце?
Ніжэй рэбраў бялелі два рубцы.
— Цяпер паглядзіце, дзе яны выйшлі.— Ззаду, вышэй паясніцы, былі такія ж два рубцы, у палец таўшчынёй.
— О, гэта не абы-што.
— Наскрозь.
Граф старанна запраўляў кашулю.
— Дзе гэта вас так? — запытаў я.
— У Абісініі. Дваццаць адзін год мне было.
— А што вы там рабілі? — пацікавілася Брэт.— Служылі ў арміі?
— Я ездзіў па справах, дарагая.
— Я ж вам казала, што ён наш.— Брэт
павярнулася да мяне.— Я люблю вас, граф. Вы — мілёнак.
— Палічу за шчасце, дарагая. Але ж гэта няпраўда.
— He будзьце аслом.
— Бачыце, містэр Барнс, якраз таму, што я шмат перажыў, я цяпер умею браць ад жыцця асалоду. Вы не згодны?
— Цалкам згодзен.
КНІГІ ОНЛАЙН
