КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— У Бургетэ, рыбу лавіць. — Ну то, дай божа, каб налавілі, каб многа налавілі. Стары паціснуў нам рукі і павярнуўся спіной. Баскі глядзелі на яго з пашанай. Ён усеўся выгодней і мне ўсміхаўся, калі я паварочваў галаву, азіраючы мясцовасць. Аднак гутарка з амерыканцам, відаць, знясіліла яго. Болын ён не сказаў ні слова. Дарога бралася ўсё вышэй і вышэй. Мясцовасць была голая, глеба гліністая, усюды тырчала каменне. Пры дарозе ніякай травы. За намі ўнізе ў святле рассцілалася даліна, a яшчэ далей, на схілах,— квадраты палёў, зялёныя і жоўтыя, і на самым гарызонце — дзівосныя абрысы бурых гор. 3 пад’ёмам краявід паступова мяняўся. Аўтобус павольна ўспаўзаў па крутой дарозе, і на поўдні паказваліся ўсё новыя горы. Потым дарога пераваліла цераз грэбень, выраўнялася і ўвайшла ў лес. Гэта быў лес коркавага дубу, і праменні сонца залатымі плямамі прабіваліся праз лісцё. У глыбіні паміж дрэў пасвілася жывёла. Мы праехалі цераз лес, дарога зноў запятляла па ўзвышшах, і перад намі адкрылася хвалістая зялёная раўніна, а за ёю чарада цёмных гор. Яны не былі падобны на тыя бурыя, асмаленыя сонцам, што засталіся ззаду. Яны абраслі лесам, і па іхніх схілах спаўзалі аблокі. Зялёная раўніна, парэзаная агароджамі, раскінулася ўшырыню, і дарога бялела паміж двума радамі дрэў, перасякаючы яе з поўначы на поўдзень. Спусціўшыся з узгорка, мы ўбачылі чырвоныя дахі і белыя будынкі Бургетэ, а за імі на вяршыні бліжэйшай гары шэры жалезны дах Рансевальскага кляштара. — Глядзі, Рансеваль! — сказаў я. — Дзе? — Вунь там, дзе пачынаюцца горы. — Холадна,— заўважыў Біл. — Тут высока. Тысяча дзвесце метраў. — Страшэнна холадна,— паўтарыў Біл. Аўтобус выехаў на роўную прамую дарогу і памчаўся ў Бургетэ. Мы праехалі скрыжаванне і мост цераз рэчку. Дамы Бургетэ стаялі шарэнгай абапал дарогі. Бакавых вуліц не было. Мінуўшы касцёл і школьны двор, аўтобус спыніўся. Мы выйшлі, і шафёр падаў нам мяшкі і вудзінкі. Падышоў карабінер у трывуголцы і жоўтых папругах крыж-накрыж. — ТТТто ў вас тут? — ткнуў ён пальцам у чахол з вудзінкамі. Я паказаў. — А дазвол лавіць рыбу ў вас ёсць? Я паказаў дазвол. Ён глянуў на чысло і махнуў нам рукой. — Ну як? Правільна? — запытаў я. — Усё ў парадку. Мы ішлі ў гасцініцу сярод выбеленых му- раваных домікаў, і жыхары сачылі за намі, цэлымі сем’ямі седзячы ў дзвярах. Гаспадыня гасцініцы, тоўстая жанчына ў акулярах, выйшла з кухні і прывіталася з намі. Зняла акуляры, працёрла і начапіла зноў. На дварэ мацнеў вецер, і ў гасцініцы было холадна. Гаспадыня паслала з намі наверх служанку паказаць нам пакой. Там былі два ложкі, умывальнік, адзежная шафа і вялікая гравюра ў рамцы — «Рансевальская божая маці». Аканіцы дрыжалі ад ветру. Вокны выходзілі на поўнач. Мы памыліся, надзелі світэры і спусціліся ў сталовую. Падлога была каменная, столь нізкая, сцены абшыты дубам. Аканіцы ўжо зачынілі, і ў пакоі стаяў такі холад, што відаць было дыханне. — Ах, ты, божа! — занепакоіўся Біл.— Няўжо і назаўтра такая сцюжа? У такое надвор’е плюхацца ў вадзе мяне сам чорт не вытурыць. Паводдаль у кутку стаяла піяніна. Біл падышоў і пачаў іграць. — Гэта каб сагрэцца. Я адшукаў гаспадыню і запытаў, колькі каштуе пакой і сталаванне. Яна склала рукі пад фартухом і прамовіла, гледзячы ў другі бок: — Дваццаць песет. — Што вы! У Памплоне і то мы плацілі не болып. Яна нічога не адказала, толькі зняла акуляры і пачала праціраць іх фартухом. — Гэта дорага. Мы плацілі столькі ж у вялікім атэлі. — У нас ёсць ванная. — А дзешавейшых пакояў у вас няма? — Улетку няма. Цяпер самы сезон. Апроч нас, у гасцініцы не было ні душы. Нічога не зробіш, падумаў я, перабудзем некалькі дзён. — Гэта з віном? — А то як жа. — Добра. Застаёмся. Я вярнуўся ў сталовую. Біл усё яшчэ іграў. Перабіраючы клавішы, ён дыхнуў на' мяне, паказаў, што холадна. Я сеў за стол і пачаў разглядаць малюнкі на сценах. На адным былі мёртвыя трусы, на другім фазаны, таксама мёртвыя, на трэцім мёртвыя качкі. Карціны былі цёмныя, бляклыя. На буфеце выстраілася чарада вінных бутэлек. Я агледзеў іх. Біл іграў. — Каб гэта гарачага пуншу з ромам,— прамовіў ён. — Музыка нешта не грэе. Я выйшаў і пагаварыў з гаспадыняй наконт пуншу — што гэта такое і як яго робяць. Праз некалькі мінут служанка прынесла гліняны гладыш, з якога, як з коміна, валіла пара. Біл адышоў ад піяніна, і мы пілі гарачы пунш і слухалі як іпуміць вецер. — He адчуваецца, што тут многа рому,— заўважыў я, падышоў да буфета, дастаў бутэльку з ромам і ўліў у гладыш паўшклянкі. — Явачным парадкам,— усміхнуўся Біл.— Без дазволу законнай улады. Увайшла служанка і пачала накрываць к вячэрняму сталу. — Ну і дзьме, чорт бы яго ўзяў! — прамовіў Біл. Служанка прынесла поўную місу гарачага супу з гародніны і віно. Потым нам падалі смажаную фарэль, потым нейкага мяса падамашняму і добрую талерку суніц. Шлі мы шмат, тут мы не прагадалі, і служанка, збян- тэжаная, моўчкі насіла віпо. Тоўстая гаспадыня нейк раз зазірнула ў сталовую і палічыла пустыя бутэлькі. Павячэраўшы, мы падняліся ў свой пакой, і курылі, і чыталі ў пасцелі, каб сагрэцца. Уночы я прачнуўся і доўга слухаў, як вые вецер. Потым сцішыўся ў цяпле. РАЗДЗЕЛ ДВАНАЦЦАТЫ Раніцай, прачнуўшыся, я першым чынам глянуў у акно. Неба праяснілася, і ў гарах не віселі хмары. На дварэ стаяла некалькі фурманак і стары дыліжанс с патрэсканым ад непагадзі драўляным дахам. Відаць, яму далі адстаўку, калі з’явіліся аўтобусы. На фурманку ўскочыў казёл і адтуль на дыліжанс. Задраўшы галаву, ён трос барадой на коз, што таўкліся ўнізе, і, калі я замахнуўся на яго, у момант саскочыў. Біл яшчэ спаў, і я нячутна адзеўся, абуў чаравікі ў калідоры і спусціўся. Усюды было ціха. Я адкінуў завалу і выйшаў. Раніца была халаднаватая, сонца яшчэ не высушыла расы, што выступіла скрозь, як толькі суняўся вецер. Пад павеццю за гасцініцай я знайшоў нейкую рыдлёўку і пайшоў да рэчкі накапаць чарвей. Рэчка была чыстая і плыткая, але наўрад ці ў ёй вадзілася фарэль. Я ўсадзіў рыдлёўку ў мокрую траву і адвярнуў пласт зямлі. Пад ім варушыліся чэрві. Як толькі я падняў пласт, яны пахаваліся, і я стаў капаць асцярожна і набраў вельмі многа. Я капаў каля самай вады і напоўніў чарвямі дзве бляшанкі з-пад тытуню і зверху прысыпаў іх зямлёю. Козы сачылі за маёй работай. Калі я вярнуўся ў гасцініцу, гаспадыня была на кухні, і я папрасіў, каб нам далі кофе і прыгатавалі снеданне з сабой. Біл прачнуўся і сядзеў на ложку. — Бачыў цябе ў акно. Перашкаджаць не хацеў. Ты што гэта, хадзіў шукаць скарб ці свае грошы закопваў? — пажартаваў Біл. — Лодар ты, абібок! — Працаваў на карысць грамадства? Цудоўна! Працуй кожную раніцу, і ніякай гімнастыкі. — Уставай, гультай, годзе валяцца! — Што? Уставаць? Я сам ніколі не ўстаю. Ён кульнуўся ў пасцель і нацягнуў на сябе коўдру: — А ну, паспрабуй пераканай мяне. Я моўчкі збіраў свае прыладдзі і складваў у мяшок. — Што, апёкся? Прапала ахвота? — запытаў Біл. — Уніз пайду, чаго-небудзь з’ем. — Ах, есці? Так бы ты і сказаў. Я думаў, што ты проста ўспароць мяне хочаш. Есці? У ядзе сэнс жыцця. Ідзі накапай яшчэ чарвей, а я не забаўлюся. — Пайшоў ты к чорту! — Працуй, працуй, грамадства ацэніць. — Біл надзеў кальсоны. — Праяўляй іронію і літасць. Я выйшаў з пакоя, забраўшы мяшок, сачкі і вудзінкі. — Гэй, рыбалоў, вярніся! Я прасунуў галаву ў дзверы. — Праявіў бы хоць кроплю іроніі і літасці. Я пакруціў каля носа пальцамі. — Гэта не іронія. Спускаючыся па лесвіцы, я чуў, як Біл на- пяваў: «Іронія і літасць. Калі ты адчуеш... Іроніі дай ім, літасці дай ім! Каб сэрцам адчулі... Іроніі кроплю, літасці кроплю!..» Ен напяваў гэту песню да самай сталовай на матыў «Звоняць званы мне, клічуць мяне». Я сядзеў за сталом, чытаючы іспанскую газету тыднёвай даўнасці. — Што гэта ты пляцеш пра іронію і літасць? — А ты не ведаеш? — He. Чыя гэта выдумка? — Усіх і кожнага. У Нью-Йорку павар’яцелі на гэтым. Як некалі на атракцыёне Фратэліні. Увайшла служанка, прынесла нам кофе і грэнкі — падсмажаны хлеб з маслам. — Запытай, ці ёсць у іх варэнне,— прамовіў Біл. — Паразі яе іроніяй. — Ёсць у вас варэнне? — Дзе ж тут іронія? Шкада, што я сам не гавару па-іспанску. Кофе быў духмяны, смачны, і пілі мы з шырокіх кубкаў. Служанка прынесла ў шкляным слоіку малінавае варэнне. — Дзякуй. — Ды не так. 3 іроніяй трэба. Загні штонебудзь пра дыктатара Прыма-дэ-Рывера. — Я б мог запытаць, якое варэнне яны вараць зараз у Рэспубліцы Рыфаў. — Слаба. He ўмееш. He смешна. Іронію трэба адчуваць, літасць трэба мець. Скажы піто-небудзь жаласнае. — Роберт Кон. — Нішто. Гэта ўжо лепш. А цяпер скажы: чаму Роберт Кон заслугоўвае літасці? Толькі з іроніяй. Біл сербануў добры глыток кофе. — Ідзі ты, ведаеш куды,— агрызнуўся я.— Знайшоў час кепікі строіць у такую рань. — Ага, папаўся! А яшчэ ў пісьменнікі лезеш. Ты самы звычайны газетчык. Карэспандэнт-валацуга. Касмапаліт без бацькаўшчыны. Ты павінен быць повен іроніі і літасці. Устанеш, расплюшчыш вочы, і адчувай, што яны ў цябе ёсць. — Давай, давай. Дзе ты набраўся такога розуму? — Усюды, ад усіх. Ты што, нічога не чытаеш? Hi з кім не сустракаешся? Ведаеш, хто ты? Ты адшчапенец. Чаму ты не жывеш у Нью-Йорку? Тады б ты гэта ведаў. Чым я магу табе дапамагчы? Кожны год прыязджаць і вучыць цябе? — Выпі яшчэ кофе,— параіў я. — Кофе — гэта добра. Кофе табе карысны. У ім ёсць кафеін. Цудоўны сродак для адшчапенцаў. Кафеін садзіць мужа на каня, а жонку кладзе ў мужаву магілу. Ведаеш, у чым твая бяда? Ты экспатрыянт. Прычым найгоршага гатунку. Няўжо табе не гаварылі пра гэта? Hi адзін чалавек, які пакінуў сваю радзіму, не надрукаваў нічога людскага. Нават у газетах. Ён дапіў кофе. — Ты экспатрыянт. Адарваўся ад роднай глебы, набраўся манернасці. Фалыпывыя еўрапейскія стандарты загубяць цябе. П’янства угробіць. Жанчыны ўскруцілі табе галаву. Секс. Балбочаш цэлымі днямі і нічога не робіш. Экспатрыянт, вось ты хто. 3 кафэ ў рэстаран, з рэстарана ў кафэ. — Хочаш сказаць, жыву ў раскошы? A калі ж працаваць тадьі? — запытаў я. — А ты і не працуеш. Адны кажуць, жы- веш на ўтрыманні жанчын. Другія, што ты не мужчына, што ты імпатэнт.