I ўзыходзіць сонца
(Фэст)
Эрнэст Хемінгуэй
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 272с.
Мінск 1976
— На, вазьмі. Выкарыстай і адсюль крыху,— сказаў я.
Мы адаткнулі другую бутэльку.
— У чым жа справа? Чаму табе не падабаўся Браян? — запытаў я.
— Я любіў Браяна. Мы былі як родныя браты.
— Дзе ты з ім пазнаёміўся?
— Ён, Менкен і я вучыліся разам у школе Святога Крыжа.
— I Фрэнкі Фрыч з вамі, баксёр.
— Няпраўда. Фрэнкі Фрыч вучыўся ў Фордгемскім універсітэце.
— А я вучыўся ў школе Лаёлы разам з біскупам Мэнінгам.
— Няпраўда,— абурыўся Біл. — Гэта я вучыўся ў школе Лаёлы разам з біскупам Мэнінгам.
— Што? Стукнула ў галаву?
— Віно?
— Мабыць.
— He віно, а вільгаць. Прэч гэту шкодную вільгаць!
— Вып’ем яшчэ? — запытаў я.
—■ А ў нас гэта ўсё?
— Толькі дзве бутэлькі.
— Ведаеш ты хто? — Біл масленымі вачамі глядзеў на бутэльку.
— He.
— Ты агент Лігі змагароў за цвярозасць.
— Я вучыўся ў школе Божае Маці з Уэнам Б. Уілерам, шэфам Лігі.
— Няпраўда, — ускіпеў Біл. — Гэта я вучыўся ў Камерцыйным каледжы Асціна з Уэнам Б. Уілерам. Ён быў нашым старастам.
— А мне ўсё роўна,— сказаў я.— Далоў п’янства!
— I я так думаю, дарагі калега,— згадзіўся Біл. — Далоў п’янства, і прападай мая галава.
— Ты ачмурэў.
— Ад віна?
— Іменна.
— Усё можа быць.
— Хочаш уздрымнуць?
— Ага.
Мы ляглі галовамі ў цень і пазіралі ў неба праз дрэвы.
— Ты спіш?
— He,— абазваўся Біл. — Думаю.
Я заплюшчыў вочы. Прыемна было ляжаць на зямлі.
— Скажы мне, як у цябе з гэтай Брэт?
— А што? — насцеражыўся я.
— Ты быў у яе закаханы?
— Быў.
— Доўга?
— 3 перапынкамі, а наогул доўга.
— Вось чорт! Даруй, браток.
— Ат, цяпер усё роўна. Пляваць мне на ўсё.
— Праўда?
— Праўда. Адно толькі, лепш не гаварыць пра гэта.
— Ты не сярдуеш, што я запытаў?
— А нашто мне злосць распальваць?
— Паспрабую заснуць. — Біл закрыў твар газетай.— Скажы, Джэк, ты сапраўды католік?
— Фармальна.
— Як гэта разумець?
— Як хочаш.
— Ну добра, буду спаць. I ніякай філасофіі. He будзі мяне.
Я таксама заснуў. А калі прачнуўся, Біл упакоўваў рукзак. Пачынала вечарэць, і доўгія цені дрэў клаліся на плаціну. Ад ляжання на зямлі я не мог разагнуцца.
— Што з табой? He выспаўся? — запытаў Біл. — А што ты будзеш уночы рабіць?
Я пацягваўся і праціраў вочы.
— Мне прысніўся цудоўны сон,— сказаў Біл. — He памятаю што, але сон быў цудоўны.
— Мне нічога не снілася.
— Дарэмна, — сказаў Біл. — Усе нашы найвялікшыя бізнесмены бачылі сны. Вазьмі, напрыклад, Форда, альбо прэзідэнта Куліджа, альбо Ракфелера, альбо Джо Дэвідсана.
Я разабраў нашы спінінгі і паклаў іх у чахол. Шпулькі сунуў у мяшок. Адну торбу з рыбай Біл паклаў у рукзак, другую панёс я.
— Усё забралі, нічога не забыў? — запытаў Біл.
— А чэрві?
— Вось яшчэ знайшоў дабро. Кладзі іх сюды.
Біл ужо начапіў свой груз, і я запхнуў бляшанкі з чарвямі ў адну з кішэняў рукзака.
— Усё? Нічога не пакінуў?
Я агледзеў траву пад вязамі.
— Усё.
Мы рушылі дарогаю ў лес. Да Бургетэ шлях быў няблізкі, і ўжо сцямнела, калі мы лугавою сцежкай спусціліся ў нізіну і паміж двума радамі асветленых знутры домікаў дабраліся да гасцініцы.
Мы пражылі ў Бургетэ пяць дзён і парыбачылі на славу. Ночы былі халодныя, дні гарачыя, і заўсёды дзьмуў ветрык, нават у самую спякоту. Прыемна было ў гарачыню пабыць у сцюдзёнай вадзе, а потым сядзець на беразе і грэцца на сонцы. Мы знайшлі ручай з затокаю такой глыбіні, што ў ёй можна было плаваць. Увечары мы гулялі ў брыдж утрох — з англічанінам, аматарам рыбнай лоўлі, па
прозвішчу Гарыс, які прыйшоў пехатой з СэнЖан-П’е-дэ-Пор і спыніўся ў нашай гасцініцы. Чалавек ён быў памяркоўны і разы два хадзіў з намі на раку Іраці. Ад Роберта Кона і Брэт з Майклам хоць бы слова.
РАЗДЗЕЛ ТРЫНАЦЦАТЫ
Аднойчы раніцай я прыйшоў снедаць. Англічанін Гарыс ужо сядзеў за сталом і, начапіўшы акуляры, чытаў газету, зірнуў на мяне і ўсміхнуўся.
— Добрай раніцы. Вам пісьмо,— паведаміў ён. — Быў на пошце і ўзяў разам з маімі.
Пісьмо ляжала на стале каля майго прыбора. Гарыс ізноў узяўся за газету, а я хутчэй распячатаў канверт. Пісьмо пераслалі з Памплоны. Адпраўлена было з Сан-Себасцьяна ў нядзелю.
«Дарагі Джэк!
Мы прыехалі сюды ў пятніцу, Брэт у цягніку стала нядобра, і я прывёз яе сюды на трьт дні да нашых старых знаёмых адпачыць. Прыязджаем у Памплону, атэль Мантоі, у аўторак, а якой гадзіне не ведаю. Калі ласка, прышліце запіску з аўтобусам, дзе вас знайсці ў сераду. Сардэчнае прывітанне і даруйце, што познімся, але Брэт сапраўды стала нядобра, і да аўторка яна паправіцца, яна ўжо амаль здаровая і panep. Я ведаю яе натуру і стараюся ёй дагаджаць, але гэта не так проста. Прывітанне ўсім хлопцам.
М а й к л».
— Які сёння дзень? — запытаў я ў Гарыса.
— Здаецца, серада. Ну так, вядома: серада. Дзіўна, у гарах забываеш лічыць дні.
— Так. Мы тут амаль тыдзень.
— Спадзяюся, вы не збіраецеся выязджаць?
— Якраз збіраюся. I, мабыць, вымушаны будзем выехаць сёння ж дзённым аўтобусам.
— Якая прыкрасць! А я разлічваў яшчэ раз пайсці з вамі на Іраці.
— Нам трэба хутчэй у Памплону. Дамовіліся з сябрамі сустрэцца.
— Вось табе і на. He шанцуе мне. Мы так слаўна прабавілі час тут у Бургетэ.
— Паедзем з намі ў Памплону. У брыдж будзем гуляць, а потым пачнецца надзвычай цікавы фэст.
— Паехаў бы з прыемнасцю. Запрашэнне прывабнае. Шчыра дзякую. Але ўсё ж лепей пабуду тут. Хачу палавіць рыбу. Часу ў абрэз.
— Паход на вялікую фарэль?
— I не гаварыце, пападаюцца выключных памераў.
— Пайшоў бы і я з вамі ахвотна.
— Так, так, давайце. Заставайцеся яшчэ на дзень. Будзьце малайцом.
— He можам, сапраўды трэба ехаць у горад.
— Шкада,— прамовіў англічанін і адвярнуўся.
Паснедаўшы, мы з Білам селі на лаўку перад гасцініцай пагрэцца на сонцы і абмеркаваць становішча. 3 цэнтра мястэчка сюды ішла дзяўчына са скураной сумкай на баку. Яна спынілася каля нас і падала тэлеграму:
— Гэта вам?
Я зірнуў на адрас: «Барнс, Бургетэ».
— Нам.
Дзяўчына дастала з сумкі кнігу, я распісаўся і даў ёй некалькі манетак. Тэлеграма
была па-іспанску: «Чацвер прыязджаю Кон».
Я паказаў тэлеграму Білу.
— Што значыць «Кон»? — запытаў ён.
— Ідыёт, вось што. Мог бы дзесяць слоў прыслаць за тую ж цану. «Чацвер прыязджаю». Коратка і няясна.
— Дым пускае, гэта ў яго манеры.
— А мы ўсё ж паедзем у Памплону. Няма сэнсу цягнуць Брэт і Майкла сюды і назад. Хутка фэст. Пашлём яму тэлеграму.
— Чаму ж не паслаць,— згадзіўся Біл.— Галоўнае, фасон. Мы ж не якія задрыпы.
Мы зайшлі на пошту і папрасілі бланк.
— Што будзем пісаць? — запытаў Біл.
— «Прыедзем вечарам». Вось і ўсё.
Мы аплацілі тэлеграму і вярнуліся ў гасцініцу. Гарыс чакаў нас, і мы ўтрох адправіліся ў Рансеваль, агледзелі кляштар.
— Цікавая мясціна,— сказаў Гарыс, калі мы выйшлі,— але вы ведаеце, я не аматар гісторыі.
— Я таксама,— дадаў Біл.
— Але ўсё ж мясціна цікавая. I я вельмі рад, што пабываў тут. Раней ніяк не мог сабрацца.
— Гэта не тое, што рыбу лавіць. Азарту няма,— заўважыў Біл. Яму англічанін падабаўся.
— Цалкам з вамі згодзен.
Мы стаялі перад старадаўняй капліцай кляштара.
— Ці не карчомка там цераз дарогу? — запытаў Гарыс. — Няўжо мае вочы мяне падманваюць?
— Як быццам карчомка,— прыгледзеўся я.
— Карчма, не іначай,— сказаў Біл.
— Прапаную выкарыстаць момант,— звярнуўся да нас Гарыс. Слова «выкарыстаць» ён пазычыў у Біла.
Мы заказалі па бутэльцы віна на кожнага. Гарыс плаціць нам не дазволіў. Ён добра размаўляў па-іспанску, і карчмар з нас двух нічога не ўзяў.
— Сябры мае, вы не ўяўляеце, як мне было прыемна з вамі.
— Слаўна, слаўна прабавілі час,— прамовіў Біл.
Гарыс быў крыху выпіўшы.
— Вы не ўяўляеце, якое гэта мае для мяне значэнне. Так мала радасці было з часоў вайны.
— Мы яшчэ калі-небудзь парыбачым разам. Вось пабачыце, Гарыс,— запэўніў Біл.
— Абавязкова. Сустрэча з вамі — шчаслівы момант майго жыцця.
— А ці не ўзяць яшчэ бутэлечку?
— Выдатна, выдатна! Ідэя,— падтрымаў Гарыс.
— Цяпер плаціць буду я, іначай і ў рот не вазьму,— сказаў Біл.
— Дазвольце мне заплаціць. Вы ж ведаеце, якая гэта для мяне прыемнасць.
— А для мяне яшчэ большая,— не згадзіўся Біл.
Карчмар прынёс чацвёртую бутэльку. Шклянкі былі на стале, і Гарыс наліў у сваю.
— Ведаеце, гэта можна цудоўна выкарыстаць,— сказаў ён, падняўшы шклянку.
Біл ляпнуў яго па плячы:
— Вы малайчына, Гарыс.
Ведаеце, прабачце, маё сапраўднае прозвішча не Гарыс, а Уілсан-Гарыс, гэта адно і тое ж, толькі цераз злучок.
— Вы малайчына, Уілсан-Гарыс,— паправіўся Біл,— мы называем вас Гарыс, бо вельмі вас любім.
— Ведаеце, Барнс, вы нават не ўяўляеце, як мне добра з вамі.
— Выкарыстайце яшчэ шклянку,— параіў я.
— Ах, Барнс. Вы не разумееце, вы не хочаце мяне зразумець.
— Піце, Гарыс. На здароўе!
Назад мы вярталіся з Рансеваля, трымаючы Гарыса пасярэдзіне. У гасцініцы добра падзакусілі, і англічанін правёў нас да аўтобуса. Ён даў нам візітную картку са сваім лонданскім адрасам, з адрасамі ўстановы і клуба, а калі мы селі ў аўтобус, кожнаму ўручыў канверт. Я распячатаў свой і ўбачыў там штук дзесяць штучных мух. Гарыс зрабіў іх сам. Мух ён заўсёды рабіў сам.
— Слухайце, Гарыс...— пачаў я.
— He, не! — запярэчыў ён, вылазячы з аўтобуса.— Мухі, вядома, не першага гатунку, але я падумаў, калі вы будзеце іх чапляць, то, можа, успомніце, як мы тут цудоўна бавілі час.
Аўтобус рушыў. Гарыс стаяў каля пошты і махаў нам, а калі мы выехалі на дарогу, павярнуўся і пайшоў павольна ў гасцініцу.
— Слаўны дзядзька. Як, па-твойму? — запытаў Біл.
— Што ні кажы, а Гарыс сапраўды добра прабавіў час.
— Шкада, што ён не паехаў з намі ў Памплону.
— Яму даражэй рыба.
— Дзіва што. I яшчэ невядома, як бы гэтыя англічане паладзілі між сабой.
— Вось іменна.
Мы прыехалі ў Памплону пад вечар і спыніліся прама перад атэлем Мантоі. На плошчы ўжо нацягвалі электрычныя правады, каб асвятліць яе ў час фэсту. Некалькі хлапчукоў падбегла да аўтобуса, і чыноўнік таможні загадаў кожнаму, хто вылазіў, расчыніць свае чамаданы і развязаць клункі тут жа на тратуары. Мы ўвайшлі ў атэль, і на лесвіцы я сустрэў Мантою. Ён паціснуў нам рукі, сарамліва ўсміхаючыся як заўсёды.
— Вашы сябры тут,— паведаміў ён.
— Містэр Кэмбел?
— Так, Містэр Кон, містэр Кэмбел і лэдзі Эшлі.
Ен усміхнуўся, нібы ведаў нешта для мяне цікавае.
КНІГІ ОНЛАЙН
