КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Ік voel те echt аі тое. Я сапраўды адчуваю стомленасць. Je zalie іп het schrijven oefenen. Ты будзеш практыкавацца ў пісьме. Wii hebben ons eewassen. Мы памыліся. U kleedt u /zich goed. Вы апранаецеся з густам./ Ты апранаешся з густам. Jullie zullen/zult zich aankleden. Вам трэба будзе апрануцца. Ze interesserden zich voor de Nederlandse letterkunde. Яны цікавіліся нідэрландскай літаратурай. Herinner je! Узгадай! Заўвага: як відаць з прыведзеных прыкладаў, зваротныя часціцы звычайна стаяць непасрэдна за спрагальнай формай дзеяслова. Катэгорыя часу Цяперашні час Цяперашні час у нідэрландскай мове звычайна ўжываецца, каб выразіць дзеянне, што адбываецца цяпер, напрыклад: De jongen spelt met een bal. Хлопчык гуляе ў мяч. Цяперашні час ужываецца таксама для выражэння дзеяння ці стану, якія адбываюцца або маюць месца заўсёды, без дапасавання да пэўнага часу; напрыклад: De planeten draaien от de zon. Планеты круцяцца вакол сонца. Нярэдка цяперашні час ужываецца ў значэнні будучага, напрыклад: Morgen котеп zij іп Minsk аап. Заўтра яны прыбудуць у Мінск. Цяперашні час выкарыстоўваецца таксама як стылістычны сродак для выражэння прошлага часу ў звязным апавяданні, да прыкладу: Gisteren ga ік langs de straat en daar ontmoet ik mijn vriend. Іду я ўчора па вуліцы i сустракаю свайго сябра. У цяперашнім часе як слабыя, так і моцныя дзеясловы спрагаюцца паводле аднаго і таго самага ўзору. Асабовыя канчаткі дзеяслова ў цяперашнім часе абвеснага ладу незалежнага стану можна паказаць у выглядзе наступнай табліцы: Асоба Адзіночны лік Множны лік 1. — -en 2. -t -t / -en 3. -t -en Пакажам гэта на прыкладзе спражэння слабога дзеяслова werken (працаваць) і моцнага дзеяслова lezen (чытаць): ik werk / lees; jij, u, gij werkt / leest; hij, zij, het werkt / leest; wij werken / lezen; jullie werkt (werken) / leest (lezen); u, gij werkt / leest; zij werken / lezen. Заўвага: y так званай «інтымнай» форме другой асобы множнага ліку часам замест канчатка -t ужываецца канчатак -еп (асабліва ў пытальных сказах): jullie werkt, werken werken jullie? Калі аснова дзеяслова заканчваецца на зычны t, то асабовы канчатак -t да асновы не дадаецца, прыкладам: zetten (ставіць, садзіць): ik zet; jij, u, gij zet; hij zet; jullie zet, zetten. Калі ж аснова дзеяслова заканчваецца на -d, дык канчатак -t дадаецца, напрыклад: baden (купацца): ik baad; jij, u, gij baadt; hij baadt; jullie baadt, baden. Прошлы час Для выразу дзеяння ці працэса, што адбываўся ў мінулым, а таксама адпаведнага стану ў нідэрландскай мове існуюць тры формы, а менавіта: просты прошлы (ці прэтэрыт), завершаны прошлы (ці перфект) і перадпрошлы (ці плюсквамперфект) час. Просты прошлы час у нідэрландскай мове звычайна ўжываецца для апісання дзеяння, што адбылося у апавяданнях і апісаннях (часта з указаннем паслядоўнасці дзеянняў у мінулым), асабліва ў тых выпадках, калі не падкрэсліваецца іх сувязь з цяперашнім часам, напрыклад: Toen ік nog een schooljongen was, vond ік het wissen heerlijk. Калі я яшчэ быў школьнікам, мне вельмі падабалася вудзіць рыбу. У простым прошлым часе абвеснага ладу незалежнага стану дзеясловы маюць наступныя суфіксы і канчаткі (гл. табліцу): Асоба Адзіночны лік Множны лік 1. -te, -de -ten, -den 2. -te, -de -te(n), -de(n) 3. -te, -de -ten, -dun Пакажам узор спражэння на прыкладзе слабых дзеясловаў werken (працаваць) і leren (вучыць), а таксама моцнага дзеяслова lezen (чытаць): ik werkte / leerde / las; jij(u) werkte / leerde / las; hij, zij, het werkte / leerde / las; wij werkten / leerden / lazen; jullie werkte (werkten) / leerde (leerden) / las (lazen); zij werkten / leerden / lazen. Ніжэй падаюцца мадэлі спражэння дапаможных дзеясловаў hebben, zijn, zullen, worden y простым прошлым часе: ік had / was / zou / werd; jij, u had / was / zou / werd; hij, zij, het had / was / zou / werd; wij hadden / waren / zouden / warden; jullie had (hadden) / was (waren) / zou (zouden) / werd ( warden); zij hadden / waren / zouden / warden. Нідэрландскі завершаны просты час (перфект) ужываецца: а) у гутарцы (найчасцей у дыялогах) і пры канстатацыі дзеяння, якое адбылося ў мінулым, напрыклад: Hebt u dit boek gelezen? Ці чыталі вы гэтую кнігу? Ja, ік heb het gelezen. Ага, чытаў. б) у звязным апавяданні для абазначэння дзеяння ў мінулым, сэнсава спалучанага з цяперашнім часам, напрыклад: lk heb door de oude stad gewandeld. Я блукаў па старым горадзе. У нідэрландскай мове перфект утвараецца як складаная дзеяслоўная форма, з дапаможных дзеясловаў hebben або zijn у цяперашнім часе і дзеепрыметніка 2 асноўнага дзеяслова. Пры гэтым змяняецца толькі дапаможны дзеяслоў. Дзеясловы werken (працаваць) і копіеп (прыходзіць) спрагаюцца, напрыклад, наступным чынам: ik heb gewerkt, ік ben gekomen; jij hebt gewerkt, jij bent gekomen; hij / zij / het heeft gewerkt, hij, zij, het is gekomen; wij hebben gewerkt, wij zijn gekomen; jullie hebt (hebben) gewerkt, jullie bent (zijn) gekomen; u hebt (heeft) gewerkt, u bent (is) gekomen; zij hebben gewerkt, zij zijn gekomen. Мадальныя дзеясловы kunnen, mogen, willen, moeten, як правіла, не ўтвараюць дзеепрыметніка ў перфекце, а захоўваюць замест яго форму інфінітыва ў спалучэнні з інфінітывам іншага дзеяслова, які выступае ў ролі дапаўнення, напрыклад: Ік heb niet kunnen werken. Я не мог працаваць. Hij heeft het willen doen. Ён хацеў зрабіць гэта. 3 дапаможным дзеясловам hebben формы завершанага прошлага часу ўтвараюць: а) усе пераходныя дзеясловы незалежнага стану, напрыклад: Uhebtdatalgedaan. Вы ўсё гэта зрабілі. Ік heb de postzegels gekocht. Я купіла паштовыя маркі. Zij hebben brandende problemen besproken. Яны абмеркавалі надзённыя праблемы. б) безасабовыя, зваротныя і мадальныя дзеясловы. Параўнайце: Het heeft gerggend. Прайшоў дождж. Ік heb те daarvoor geinteresseerd. Я цікавіўся гэтым. Martinus heeft het niet kunnen zeggen. Марцінюс не мог гэтага сказаць. в) непераходныя дзеясловы, якія выражаюць пэўны стан спакою (вынятак складаюць дзеясловы zijn і blijven, што ўтвараюць перфектную форму з дапаможным дзеясловам zijn). Да прыкладу: Wij hebben voor het huis lang gestaan, Мы доўта стаялі перад домам. Але: Zij ШН thuis gebleven. Яны засталіся дома. 3 дапаможным дзеясловам zijn формы перфекта ўтвараюць: а) непераходныя дзеясловы, якія абазначаюць змену стану, напрыклад: Gerard is ingenieur geworden. Герард стаў інжынерам (вучыўся, а потым стаў інжынерам). Het kind is ontwaakt. Дзіця прачнулася (спала, а потым перастала спаць). б) непераходныя дзеясловы, якія абазначаюць рух, перамену месца. Напрыклад: Ronald Snijders is іп Antwerpen voor zaken aangekomen. Роналд Снейдэрс прыехаў y Антверпен па справах. Заўвага: калі дзеясловы руху абазначаюць дзеянне без выразнага ўказання на яго мэту або кірунак, перфектная форма ўтвараецца з дапаможным дзеясловам hebben. а Параўнайце: Ze zijn naar Utrecht gereden. Яны ездзілі ў Утрэхт. * I: Ze hebben de hele dag gereden. Яны раз’язджалі (па розных месцах) цэлы дзень. Перадпрошлы час (плюсквамперфект) выступае як адносная часавая форма і абазначае дзеянне, якое скончылася перад іншым прошлым дзеяннем, перададзеным формай простага або завершанага прошлага часу; напрыклад: Toen hij binnenkwam (просты прошлы час), waren reeds allen verzameld (перадпрошлы час). Калі ён увайшоў, усе ўжо былі ў зборы (сабраліся перад тым). Радзей перадпрошлы час сустракаецца ў самастойным ужыванні для выразу завершанасці дзеяння ў мінулым, напрыклад: Hij was reeds lang uit deze stad vertrokken. Ён ужо даўно пакінуў гэты горад. Перадпрошлы час утвараецца ў нідэрландскай мове з дапаможных дзеясловаў hebben і zijn, якія стаяць у простпым прошлым часе, і дзеепрыметнікаў 2 асноўнага дзеяслова. Дапаможныя дзеясловы пры гэтым ужываюцца аналагічным чынам, як і ў перфекце. Параўнайце: ik had gewerkt / was gekomen; jij had gewerkt / was gekomen; hij, zij, het had gewerkt / was gekomen; wij hadden gewerkt / waren gekomen; jullie had (hadden) gewerkt / was (waren) gekomen; u had gewerkt / was gekomen; zij hadden gewerkt / waren gekomen. Будучы час Для таго каб выразіць будучы час, у нідэрландскай мове маюцца чатыры формы, а менавіта: будучы 1, завершаны будучы 2 і будучыя ў прошлым 1 і 2. Будучы час 1 ужываецца для абазначэння аднаразовага ці паўторнага дзеяння, якое павінна адбыцца ў будучым, напрыклад: Ік zal dit boek lezen. Я прачытаю гэтую кнігу. Hij zal elke zondag bij ons komen. Ён будзе прыходзіць да нас кожную нядзелю. Форма будучага часу 1 можа мець мадальнае значэнне і выказваць магчымасць, напрыклад: Het zal wel mijn broer ziin, Гэта, відаць, мой брат. Будучы час 1 утвараецца праз спалучэнне дапаможнага дзеяслова zullen у цяперашнім часе і інфінітыва 1 асноўнага дзеяслова. Параўнайце: ік zal werken (я буду працаваць, я папрацую і г.д.); jij zal (zult) werken; u zult (zal) werken; hij, zij, het zal werken; wij zullen werken; jullie zult (zullen, zal) werken; zij zullen werken. Завершаны будучы час 2 утвараецца праз спалучэнне дапаможнага дзеяслова zullen у цяперашнім часе і інфінітыва прошлага часу (інфінітыва 2) асноўнага дзеяслова. Напрыклад: ік zal gewerkt hebben; jij zult (zal) gewerkt hebben; u zult (zal) gewerkt hebben; hij, zij, het zal gewerkt hebben; wij zullen gewerkt hebben; jullie zult (zulten, zal) gewerkt hebben; zij zullen gewerkt hebben. Завершаны будучы час 2 ужываецца досыць рэдка, звычайна ў пісьмовай мове, і належыць да адносных часавых формаў. Ён абазначае будучае дзеянне, якое мае скончыцца да пачатку іншага будучага дзеяння. Апошняе выражаецца звычайна цяперашнім часам ці будучым 1, напрыклад: Wanneer ік kotn, zal hij reeds vertrokken ziin. Калі я прыйду, ён ужо пойдзе. Часцей гэтая часавая форма ўжываецца ў мадальным значэнні, для выказвання меркавання, якое адносіцца да мінулага, прыкладам: Hij zal geen tijd gehad hebben, denk ik. Я мяркую, што ў яго не было часу. Заўвага: ужыванне дапаможных дзеясловаў hebben і zijn у будучым часе 2 грунтуецца на тых жа правілах, што рэгламентуюць ужыванне гэтых дзеясловаў у складаных формах прошлага часу.