Казкі дзядулі Дняпра
Генадзь Аўласенка
6+
Выдавец: Звязда
Памер: 112с.
Мінск 2022
— Аддавай грошы! — крычыць страшным голасам: — Аддавай грошы!
I не адстане да таго часу, пакуль чалавек той усё, што меў, яму не аддаваў, толькі б жывым застацца! А вядзьмак схопіць хуценька здабычу кіпцістымі сваімі лапамі, завухае задаволена і хутчэй дадому спяшаецца. Схавае грошы і зноўку ў акенца вылятае чарговую ахвяру шукаць...
Вось так і жыў вядзьмак, прыпяваючы, аніякага гора не ведаючы. Працаваць — не працаваў, а з грашыма заўжды знаўся. I дзіўна: усе ў вёсцы ведалі, чым іхні сусед па начах займаецца, ведалі і маўчалі. Бо вельмі ўжо баяліся ўсе ведзьмака таго...
Але лопнула ў людзей цярпенне. Сабралася некалькі маладых дзецюкоў, падпільнавалі яны момант, калі вядзьмак у чарговы раз з хаціны сваёй птушкай вылецеў, а затым узялі ды і падпалілі ягоную хаціну з усіх чатырох бакоў адразу!
Высока шуганула ў цёмнае неба полымя, ярка хаціна запылала, толькі вядзьмак таго не бачыць, не ведае. Як ніколі яму ў гэтую ноч пашчасціла — патрапіў ведзьмаку-пярэваратню багаты купец, шмат золата ў яго з сабой было. Усё аддаў купец рабаўніку, толькі 6 жывым застацца.
Ляціць вядзьмак дахаты, ад радасці вухае, цяжкі кашэль з золатам ледзь не па самай зямлі валачэ. Падлятае, глядзіць — а ад хаціны ягонай адны толькі галавешкі засталіся, ды і тыя ўжо амаль дагарэлі...
Закрычаў ад жаху вядзьмак, кашэль з золатам з кіпцяў выпусціў. Зразумеў ён, што ніколі ўжо ў чалавечае сваё аблічча вярнуцца не зможа, што давядзецца яму цяпер у птушыным гэтым выглядзе астатняе жыццё дажываць.
Так яно і атрымалася. Застаўся вядзьмак птушкай назаўсёды. Так і жыве. Удзень у гушчары ад сораму
хаваецца, а ноччу па лесе лётае, звяроў ды птушак на спажыву сабе ловіць. А яшчэ калі-нікалі па старой сваёй звычцы людзей пужае. Размаўляць, праўда, ён даўно ўжо развучыўся, вухае толькі ды дзюбай ад злосці шчоўкае.
Такая вось казка атрымалася. Ну а ў сапраўднасці пугач, хоць ён, безумоўна, і шкодзіць прыродзе, узяты пад абарону і нават у Чырвоную кнігу занесены. Бо вельмі рэдкім ён у нас, у Беларусі, стаў, у многіх месцах дык і зусім знік. Таму і трэба гэтую драпежную птушку ўсяляк берагчы і ахоўваць — каб не знікла канчаткова з нашай фаўны...
Вось так, у абарону пугача, скончыў дзядуля Дняпро чарговую сваю казку. А потым мы з ім далей гутарыць пачалі.
— А ўсё ж згадзіся, дзядуля Дняпро, — зноў выступіў я ў абарону людзей, — што людзі не толькі знішчаюць! Шмат новых відаў яны рассялілі ў нашай беларускай прыродзе! Амерыканскую норку, да прыкладу, якая...
— Якая выцесніла з гэтай самай прыроды нашу «карэнную жыхарку» норку еўрапейскую! — з насмешкай скончыў мой сказ дзядуля Дняпро. — I што ж у гэтым добрага? А карась серабрысты, якога людзі ажно з Далёкага Усходу сюды завезлі, што ён зрабіў?
He ведаючы адказу, я толькі моўчкі паціснуў плячамі. А сапраўды, што ж такога кепскага мог зрабіць гэты серабрысты карась?
— Узяў ды істотна пацясніў з нашых вадаёмаў залацістага карася, які там спрадвеку вадзіўся! — абвінаваўчым тонам адказаў дзядуля Дняпро на сваё ж пытанне. — Гэта што, таксама добра?!
Я толькі вінавата прамаўчаў. Што ж, у гэтым дзядуля Дняпро, на жаль, меў рацыю, бо мы часта спрабавалі
акліматызаваць на Беларусі новыя віды жывёл, не задумваючыся пра наступствы...
А цяпер прыйшоў нам час развітацца з дзядулем Дняпром, бо шмат неадкладных спраў маецца ў гэтай магутнай ракі. I ўсе гэтыя справы толыкі на карысць чалавека накіраваныя...
Але развітваемся мы з ім толькі на старонках гэтай кнігі. У жыцці ж дзядуля Дняпро заўсёды з намі застанецца, і кожны з вас зможа лёгка з ім сустрэцца.
Як? Ды вельмі проста! Прыехаць улетку з бацькамі на маляўнічыя берагі Дняпра ці аднаго з прытокаў... Альбо нават схадзіць туды пехатой, калі ваш горад ці вёска недалёка размешчаны.
Перадайце тады дзядулю Дняпру альбо ягоным прытокам ад мяне шчырае прывітанне! Як напамін пра гэту кнігу і пра той шчаслівы час, калі мы з імі разам для вас яе складалі...
Змест
0^©0®©0^©0®©0^©0®@0^©0®©0^©0®©0^©0®©0^©0®©0
Уступ 3
Тры раўчукі 5
Пра плотак — вясёлых малодак 9
Спраўляў карась імяніны 13
Сом-агароднік 15
Як жабкі сяброў выбіралі 22
Сказ пра Мураша-лайдака 28
Чаму пустальга на мышэй палюе 34
Чаму дразды лепш за ўсіх спяваюць 41
Як Асінку ад хваробы ратавалі 43
Чаму мядзведзь зімой у берлагу спіць 52
Як мухаморы вайну пачыналі 58
Як Чарнічка сваё месца ў лесе шукала 61
Сказ пра тое, як Алесік заблукаў аднойчы ў лесе 71
Ганарлівая кветка 74
Чаму чарапаха заўсёды сваю хатку на сабе носіць 80
Як Смоўжык і Чарапашка хаткамі мяняліся 83
Чаму чорны бусел ад людзей хаваецца 92
Адкуль жук-алень узяўся 95
Хто як зімуе 99
Чаму ў зубра горб на спіне 104
Як у Беларусі пугач з'явіўся 107
Літаратурна-мастацкае выданне
АЎЛАСЕНКА Генадзь Пятровіч
КАЗКІ ДЗЯДУЛІ ДНЯПРА
Рэдактары Т. А. Курмазія, Н. Г. Шчарбакова Камп'ютарная вёрсткаД. С. Камейша Стыльрэдактар Н. Г Шчарбакова
Падпісана да друку 16.11.2021. Фармат 84x108 1/16. Папера афсетная. Друк афсетны.
Ум. друк. арк. 11,76. Ул.-выд. арк. 5,19.
Тыраж 1100 экз. Заказ 1482.
Рэдакцыйна-выдавецкая ўстанова «Выдавецкі дом «Звязда». Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў № 1/8 ад 02.08.2013.
Вул. Б. Хмяльніцкага, 10а, 220013, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь.
Адкрытае акцыянернае таварыства «Паліграфкамбінат імя Я. Коласа». Пасведчанне аб дзяржаўнай рэгістрацыі выдаўца, вытворцы, распаўсюджвальніка друкаваных выданняў № 2/3 ад 10.09.2018.
Вул. Каржанеўскага, 20, 220024, г. Мінск, Рэспубліка Беларусь.
ISBN 978-985-575-333-0
EHt
КНІГІ ОНЛАЙН
