КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
агеньчыкі, разам з пракаветным Арыёнам і безназоўнымі зоркамі асвятляючы зімныя прыцемкі, a no634 ляжалі старыя паўзгнілыя прыстані, у якія білася мора — неспасціжнае спрадвечнае мора, з якога некалі выйшла чалавецтва. Ускрай дарогі ўздымаўся пагорак, пануры і адкрыты ўсім вятрам. Прыгледзеўшыся, я зразумеў, што гэта могілкі: старыя надмагіллі злавесна вымалёўваліся на заснежаным цвінтары, як учарнелыя пазногці гіганцкага мерцвяка. Дарога, што ляжала перада мной, выглядала пустыннай і няходжанай, і час ад часу мне мроілася, быццам аднекуль здалёк даносяцца жудасныя рыплівыя гукі, падобныя да скрыгату шыбеніцы на ветры. Дзесьці тут у 1692 годзе чацвярых маіх продкаў павесілі за вядзьмарства, але дакладнага месца пакарання я не ведаў. Крочачы звілістай дарогай, што ўжо бегла па схіле ўніз, у кірунку мора, я прыслухваўся ў спадзеве расчуць вясёлы гоман, звычайны для такіх маленькіх мястэчак у вечаровы час, але навокал панавала цішыня. Успомніўшы, што набліжаецца Раство, я вырашыў, што тутэйшыя старыя пурытане, пэўна, прытрымліваюцца сваіх традыцый, нязвыклых для мяне, і бавяць калядны вечар у засяроджаных маўклівых малітвах. Больш не здзіўляючыся ні мёртвай цішыні, ні бязлюддзю, я няспешна крочыў наперад міма цьмяна асветленых фермерскіх дамкоў і глухіх каменных агароджаў туды, дзе шыльды старасвецкіх крамак і партовых корчмаў парыпвалі на салёным марскім ветры, а нязграбныя металічныя колцы на дзвярах з калонамі паблісквалі ў святле занавешаных акенцаў, што глядзелі на пустэльныя небрукаваныя вулачкі. Напярэдадні я пазнаёміўся з мапай горада і ведаў, як знайсці дом сваіх продкаў. Мне сказалі, што мяне сустрэнуць ветла і прымуць як свайго паводле старадаўніх традыцый, што дагэтуль жылі ў гэтых краях. Хуткім крокам мінуўшы Бэк-стрыт, я выйшаў да будынка акруговага суда, перасек па свежым снезе адзіную ў горадзе дарогу, брукаваную каменнымі плітамі, і выйшаў на Грын-лэйн, што пачыналася адразу за гандлёвым домам. Старыя мапы не хлусілі, і я без цяжкасцяў адшукаў дарогу. Праўда, у Аркхэме мне паведамілі, што да мястэчка ходзяць трамваі, але гэта пэўна была памылка: я не заўважыў, каб дзесьці над вуліцамі віселі правады. Зрэшты, рэйкі, нават калі яны тут былі, усё роўна пазацярушвала б снегам. Я быў рады, што вырашыў ісці пешшу: з вяршыні пагорка заснежанае мястэчка выглядала казачна прыгожым, і цяпер мне не цярпелася пагрукаць у дзверы дома, дзе жылі мае продкі. Гэта быў сёмы па ліку будынак на левым баку Грын-лэйн, узведзены, калі меркаваць па спічастым даху і грувасткім другім паверсе, яшчэ да 1650 году. У вокнах дома, на парозе якога я стаяў, гарэла святло. Шыбы былі ромбападобнай формы, як іх рабілі стагоддзі таму, — пэўна, гаспадары мелі густ да старасвеччыны. Верхні ярус будынка навісаў над вузкай, зарослай пажоўклай травою вулачкай, амаль датыкаючыся грувасткага верхняга паверха дома насупраць, так што я апынуўся ледзь не ў тунэлі. Нізкі каменны ганачак быў расчышчаны ад снегу. Ходнікаў тут не было, і дзверы многіх дамоў размяшчаліся высока — да іх вялі падвойныя лесвіцы з жалезнымі парэнчамі. Мне гэта падалося дзіўнаватым, бо я ніколі раней не бываў у Новай Англіі і не бачыў нічога падобнага. Наогул, гэтая даўніна мне падабалася, хоць мяне і засмучалі пустынныя вуліцы мястэчка, снег без аніякіх слядоў і вокны, наглуха зацягнутыя фіранкамі. Калі я ўзяўся за важкае жалезнае колца і грукнуў у дзверы, мне раптам зрабілася жудасна. Пэўна, страх спакваля выспяваўува мне, спароджаны маімі разважаннямі над уласным цьмяным паходжаннем, і панурымі прыцемкамі, і злавеснай цішынёй, што панавала ў гэтым старажытным горадзе з дзіўнымі традыцыямі. I калі на мой грук адказалі, мяне перасмыкнула, бо я не пачуў гуку крокаў, перш чым дзверы з рыпеннем адчыніліся. Аднак страх мой прайшоў, калі на парозе паўстаў гаспадар дома — адзеты ў хатні халат і мяккія пантофлі старац з вельмі добрым, прыязным тварам. У руках старац трымаў стыло і васкаваную дошчачку, на якой надрапаў напышлівае старамоднае вітанне, папярэдне паказаўшы знакам, што ён нямы. Жэстам загадаўшы мне рушыць за ім, старац правёў мяне ў асветлены свечкамі пакойчык з масіўнымі кроквамі пад нізкай столлю і грувасткай, пацямнелай ад часу мэбляй сямнаццатага стагоддзя. У гэтым доме захоўваўся жывы дух мінуўшчыны, не бракавала ніводнай дэталі — тут быў нават вялізны, падобны да пячоры камін, ля якога стаяў старасвецкі калаўрот, а за ім спінай да мяне сядзела згорбленая старая ў прасторным капоце і смешным капелюшы з шырачэзнымі палямі і моўчкі, засяроджана цягнула сваё прадзіва, нягледзячы на святочны час. Паветраў пакоі было халоднае і насычанае вільгаццю, і я пытаў сябе, чаму гаспадары не запалілі агонь у каміне. Злева ад акна, зацягнутага фіранкамі, стаяла крэсла з высокай спінкай, на якім, здавалася, хтосьці сядзеў... зрэшты, я не быў у гэтым упэўнены. Асяроддзе падзейнічала на мяне прыгнятальна, і неўзабаве я зноў адчуў цьмяны страх. Найболып мяне бянтэжыў стары гаспадар дома, чыё добрае, ціхамірнае аблічча спачатку супакоіла мяне, але цяпер чым далей я ўглядаўся ў ягоны твар, тым мацней апаноўваў мяне жах. Вочы старога былі нейкія нежывыя, а скура занадта гладкая і белая, як воск. Урэшце я канчаткова пераканаўся, што гэта не чалавечы твар, а маска, зробленая з д’ябальскім майстэрствам. Дрыготкімі рукамі, чамусьці схаванымі пад пальчаткамі, старац накрэмзаў мне на дошчачцы загад сядзець і чакаць, пакуль мяне не правядуць да прошчы, дзе будзе ладзіцца фэст. Паказаўшы на крэсла, стол і стос кніг, старац выйшаў. Уладкаваўшыся пры стале, я пачаў гартаць пажоўклыя, кранутыя цвіллю фаліянты. Тут былі сапраўдныя каштоўнасці: і мудрагелістыя «Цуды навукі» старога Морыстэра*, і застрашлівыя «Saducismus Triumphatus» Джозэфа Глэнвіла**, выдадзеныяў 1681 годзе, і шакавальная «Daemonolatreia» Рэмігія***, надрукаваная ў 1595 годзе ў Ліёне, і нават кашмарны Некранамікон звар’яцелага араба Абдула Альхазрэда ў забароненым лацінскім перакладзе Оле Ворма**** — кніга, якой я ніколі не бачыў на свае вочы і пра якую шэптам расказвалі самыя жудасныя рэчы. У доме панавала цішыня, толькі звонку пары- * Выдуманая Г. Ф. Лаўкрафтам кніга, якую пасля ў апавяданні «Чалавек і змяя» згадаў Амбраз Бірс. ** Джозэф Глэнвіл (1636-1680) — ангельскі пісьменнік, царкоўны дзеяч і філосаф. *** Св. Рэмігій Рэймскі, ці св. Рэмі (каля 437-533) — біскуп Рэймскі, апостал франкаў. **** Оле Ворм (1588-1655) — сапраўдны дацкі медык, калекцыянер, натураліст, якому Лаўкрафт прыпісаў пераклад Некранамікона. пвалі на ветры вулічныя шыльды ды гудзеў калаўрот ля каміна — старая папрадуха ў капелюшы ўсё цягнула і цягнула сваё прадзіва, не выдаючы ні гуку. Гэты стары дом, спарахнелыя кнігі і маўклівыя гаспадары стваралі ўражанне чагосьці нялюдскага і хваравітага, абуджаючы ўва мне гнятлівую трывогу, аднак, адгукнуўшыся на покліч продкаў, што клікалі мяне на дзіўнае свята, я мусіў цяпер ісці да канца, якія б дзівосы ні чакалі наперадзе. Разгарнуўшы блюзнерскі Некранамікон, я паспрабаваў засяродзіцца на чытанні, і неўзабаве мяне захапіў, уразіўшы да дрыготкі, адзін урывак з гэтай праклятай кнігі — нейкая старадаўняя легенда і разважанні аўтара на яе конт. Яны былі такія гнюсныя, што здаваліся абразай чалавечаму розуму. Нечакана маю ўвагу забраў прыцішаны грукат, быццам акенца, насупраць якога стаяла крэсла з высокай спінкай, асцярожна зачынілі. Гэта падалося мне дзіўным, бо дагэтуль я не заўважаў, каб акно было адчыненае. Потым пачулася гудзенне, зусім не падобнае да шуму калаўрота. Зрэшты, я мог і памыліцца, бо старая папрадуха працавала надзвычай жвава і толькі што адзваніў стары гадзіннік. Аднак пасля гэтага мяне пакінула адчуванне, што на крэсле хтосьці сядзіць, і я зноў заглыбіўся ў чытанне ўрыўка, які мяне адначасова захапіў і напалохаў. Неўзабаве вярнуўся стары гаспадар дома ў высокіх ботах і прасторным старасвецкім убранні і сеў на крэсла насупраць акна, так што я не мог яго бачыць. Бясконцае чаканне ўжо пачынала мяне нерваваць, а блюзнерская кніга, якую я трымаў у руках, толькі падвойвала маю ўсхваляванасць. Калі гадзіннік прабіў адзінаццаць, старац падняўся, бясшумна падышоў да важкага разнога куфра ў куце і выцягнуў адтуль два плашчы з капюшонамі. Адзін надзеў а другі накінуў на плечы старой папрадухі, якая нарэшце кінула сваю манатонную працу. Затым абое скіраваліся да выхаду — старая, накульгваючы, клыпала наперадзе, а старац, прыхапіўшы тую самую кнігу, якую я чытаў, і нацягнуўшы капюшон на свой нерухомы твар-маску, знакам загадаў мне ісці следам. Мы крочылі лабірынтам цёмных звілістых вулачак гэтага неймаверна старажытнага горада. За завешанымі вокнамі адзін за адным згасалі агні, а на бязмесячным небе ззяў Сірыус — Сабачая Зорка, і здавалася, што ён хмыліўся, пазіраючы на натоўп недарэчных фігур, захутаных у плашчы з капюшонамі. Ціхія і безгалосыя, яны выходзілі з кожнага дома і далучаліся да маўклівых працэсій, якія бясшумна рухаліся ўздоўж вуліц, міма рыплівых шыльдаў і дапатопных франтонаў, міма дамоў з трысняговымі дахамі і ромбападобнымі шыбамі. Выцягнуўшыся ў ланцужкі, яны міналі вузкія стромкія завулкі, дзе струхлелыя, скасабочаныя будынкі стаялі ўсутыч, ледзь не завальваючыся адзін на адзін, слізгалі скрозь прахадныя двары і царкоўныя дзядзінцы, і агеньчыкі ліхтароў, якія яны трымалі ў руках, мігцелі і пагойдваліся, нібы дзіўныя зыбкія сузор’і. Далучыўшыся да гэтага маўклівага натоўпу, я рушыў услед за маімі безгалосымі праважатымі. Мяне штурхалі локцямі, якія здавалася ненатуральна мяккімі, часам да мяне датыкаліся целы, якія былі ненармальна пругкімі, аднак я так і не разгледзеў ніводнага твару і не пачуў ні слова. Усё вышэй і вышэй узыходзілі змрочныя працэсіі, і я зразумеў, што ўтрапёныя натоўпы, якія рухаліся ўсцяж вулачак, сыходзяцца ў адным месцы на вяршыні стромкага груда ў самым цэнтры мястэчка, дзе ўзвышаўся велічны белакаменны храм. Я ўжо бачыў гэты храм з вяршыні пагорка, калі глядзеў на сутонлівы Кінгспарт, і цяпер мімаволі здрыгануўся, бо на імгненне мне здалося, быццам зорка Альдэбаран спусцілася з нябёс і зазіхацела проста на вастрыі яго прывіднага шпіля. Храм стаяў пасярод пусткі. Адну яе частку займаў цвінтар, над якім цямнелі калонападобныя надмагіллі, а другая ўяўляла сабой напалову брукаваны пляц, снег з якога змёў вецер. Наўкруг пусткі месціліся старажытныя, спарахнелыя ад часу будынкі са спічастымі дахамі і масіўнымі франтонамі. Над цвінтаром скакалі балотныя агеньчыкі, асвятляючы панылыя алеі паміж надмагіллямі, якія, як ні дзіўна, не адкідвалі ценяў. Могілкі цягнуліся да самага краю груда, і, зірнуўшы паўзверх надмагілляў, я разгледзеў далёка ўнізе мігатлівыя водбліскі зорак у водах гавані, аднак само мястэчка хавалася ў апраметнай цемрадзі. Толькі зрэдку то тут, то там на звілістых вулачках успыхвалі агеньчыкі ліхтароў і, гайдаючыся, рухаліся ў кірунку груда, каб зліцца з маўклівым натоўпам, які ўжо заходзіў у расчыненыя дзверы храма. Я чакаў, пакуль фігуры ў капюшонах не знікнуць у цёмным праёме, у тым ліку тыя, хто адстаў ад працэсіі. Старац нецярпліва цягнуў мяне за рукаў, але я цвёрда вырашыў ісці апошнім. Прапусціўшы наперад сваіх злавесных праважатых, я нарэшце ступіў на парог перапоўненага храма. Перш чым зрабіць крок у нязведаную цемру, я азірнуўся, каб пры канцы глянуць на брукаваны пляц, азораны бляклым фасфарычным святлом могілкавых агеньчыкаў. I азірнуўшыся, здрыгануўся. Вецер змёў снег, агаліўшы пляц, але на дарожцы каля дзвя-