Лепшы Барысаў сёння
канцэпцыя рэваларызацыі Старога горада
Памер: 72с.
Барысаў 2016
Першапачаткова з’яўляючыся цэнтральнай плошчай усяго горада, Рынкавая плошча губляе ў сваім значэнні пасля з’яўлення чыгуначнай станцыі і росту Новабарысава. Паступовае выдаленне Барысава на захад ад яго гістарычнага цэнтра негатыўна адбілася на ёй. Пэўны час Рынкавая плошча захоўвала сваё значэнне, бо Новабарысаў быў выключна прамысловым пасёлкам. На гэтым этапе існавалі гандлёвыя і грамадскія аб’екты, якія развіваліся разам з ростам патрэбаў горада. Аднак паступова Рынкавая плошча ператварылася ў лакальную плошчу, якая з’яўлялася цэнтрам галеючага раёна горада, які страчваў сваё значэнне.
На працягу XX ст. Рынкавая плошча, як і ўвесь гістарычны цэнтр Барысава, заставалася па-за межамі ўвагі гарадскіх уладаў і праекціроўшчыкаў, засяроджаных на развіцці і рэканструкцыі Новабарысава, а затым і новых раёнаў горада, размешчаных яшчэ далей на захад. У генеральных планах Барысава пасля 1990 г. развіццё грамадскага цэнтра горада меркавалася ў двухчасткавым варыянце, аднак асноўная ўвага надавалася развіццю Новабарысава, для тэрыторыі якога былі распрацаваны параўнальна дэталёвыя рэкамендацыі па кансалідацыі забудовы кварталаў і насычэнню іх грамадскімі функцыямі. Гістарычны ж цэнтр, хоць і разглядаўся ў якасці грамадскага на плане, фактычна, не атрымаў аніякіх дэталёвых рэкамендацый па развіцці.
Тым не менш, Рынкавая плошча валодае агульнагарадскім патэнцыялам у сувязі з яе гісторыка-культурным значэннем і з’яўляецца цэнтральным месцам ўсяго праекта рэвіталізацыі гістарычнага цэнтра Барысава. Таму яна павінна выступаць не толькі сімвалічным, але і фактычным маторам трансфармацыі ўсяго раёна.
Мал. 36. Рынкавая плошча на плане развіцця Барысава, 1830 г. На малюнку: 1 — прыхадская драўляная царква; 3 — габрэйская школа; 4 — прысутныя месцы; 5 — гандлёвыя рады; 6 — паштовы станцыйны дом (пошта); 9 — гаўптвахта.
Мал. 35. Рынкавая плошча на плане развіцця Барысава, 1810 г. На малюнку: 1 — праваслаўная царква Уваскрасення Хрыстова; 2 — праваслаўная царква Спаса Праабражэння; 3 — праваслаўная царква жыватворнай Тройцы; 7 — дом гараднічага; 8 — дом скарбніка (казначэйства); 9 — дом паштовага (пошта); 10 — прысутныя месцы; 14 — габрэйская школа; 15 — адкрытая плошча; 16 — драўляныя крамы (лаўкі).
Мал. 37. Рынкавая плошча на плане развіцця Барысава, 1865 г. На малюнку: a — царква Уваскрасення Хрыстова (праект); б — дом для царкоўных служак (праект); в — будынак павятовага казначэйства (тады існаваў); г — будынак балагана (цырк?); 1, 2, 3, 4 — гандлёвыя рады (праект).
Мал. 38. Рынкавая плошча на плане Барысава РККА, 1933 г.
Ключавыя праблемы праекта рэвіталізацыі
Мэтаскіраванасць з’яўляецца ключавым момантам праекта рэвіталізацыі, значэнне якой абвастраецца высокай ступенню дэградацыі матэрыяльнага асяроддзя гістарычнага цэнтра Барысава і адсутнасцю відавочнай яго інвестыцыйнай прывабнасці. Пытанні, якія неабходна раскрыць:
■ Якія будынкі і адкрытыя прасторы на Рынкавай плошчы лепш за ўсё здольныя выконваць функцыю каталізатараў рэвіталізацыі ўсяго гістарычнага цэнтра Барысава?
■ Якім чынам аднаўленне гістарычных будынкаў можа стаць нечым большым, чым самамэтай, ператварыўшыся ў інструмент стварэння каштоўнасцяў і сэрвісаў для насельніцтва?
■ Якая стратэгія развіцця Рынкавай плошчы будзе найболып поўна адпавядаць стратэгіі развіцця ўсяго гістарычнага цэнтра Барысава?
Аналіз фізічнага асяроддзя Рынкавай плошчы
Прасторавая канфігурацыя плошчы
Рынкавая плошча абмежаваная вуліцамі Лапаціна, III Інтэрнацыянала, Дзяржынскага і Камсамольскай. Паўночная частка плошчы (па вул.Дзяржынскага) занятая гістарычнымі гандлёвымі радамі, ваўнутраным двары знаходзіцца адкрыты рынак. Паўднёвы перыметр гэтай групы забудовы складаюць Уваскрасенскі сабор і пабудаваны ў 60-я гг. XX ст. кінатэатр «Перамога». Паўднёвая частка плошчы ў сапраўдны момант занятая скверам на ўсходнім яе ўскрайку (з помнікам князю Барысу Усяславічу), на заходнім жа ўскрайку размешчана плоскасная паркоўка.
Паркавальныя месцы. Лінейныя паркоўкі размешчаны па вуліцах Дзяржынскага, III Інтэрнацыянала і Лапаціна, на скрыжаванні Лапаціна і Камсамольскай размешчана плоскасная стаянка на прыкладна 70 месцаў. Таксама па вуліцы Камсамольскай на яе перасячэнні з вуліцай III Інтэрнацыянала размешчаны паркавальны праезд. Такім чынам, практычна ўвесь перыметр плошчы заняты паркоўкамі, манатоннымі і пазбаўленымі ландшафтнага рашэння.
SWOT-аналіз Рынкавай плошчы
Моцныя бакі
Слабыя бакі
Чалавечы маштаб забудовы і гарадскога асяроддзя.
Дрэнны фізічны стан забудовы і гарадскога асяроддзя.
Высокая гістарычная і культурная каштоўнасць. Традыцыі гандлю і кірмашоў.
Наяўнасць буйнога і канкурэнтнага рытэйла ў найбліжэйшым атачэнні (гіпермаркет «Карона»).
Размяшчэнне ў цэнтры развітой вулічнай сеткі і ў блізіні ад асноўных магістраляў раёна.
Фрагментаванасць адкрытых прастораў, адсутнасць іх кампактнасці і фізічнага афармлення.
Моцныя бакі
Слабыя бакі
Занадта вялікая плошча, занятая паркоўкамі, нізкі ўзровень іх прасторавай арганізацыі.
Магчымасці
Пагрозы
Патэнцыйна высокі ўзровень функцыянальнай інтэграцыі і якасці пешаходнай прасторы.
Страта значэння як месца пакупак для ўсіх, акрамя самых фінансава незабяспечаных катэгорый жыхароў, канчатковае выцясненне прывабных для сярэдняга класа тавараў і паслуг.
Ператварэнне ў культурны і гандлёвы цэнтр усяго Барысава, турыстычны прывабны аб’ект.
Працяг фізічнай дэградацыі прасторы плошчы і будынкаў на ёй, са стратай помнікаў гісторыкакультурнай спадчыны, магчыма, з нескаардынаванай і нізкаякаснай забудовай або рэканструкцыяй.
Устойлівасць за кошт спалучэння малога бізнэсу, якаснага гарадскога асяроддзя і змяшанага насельніцтва — раскрыццё культурнага ландшафту.
Незваротныя іміджавыя страты Рынкавай плошчы і, як вынік, усяго гістарычнага цэнтра Барысава могуць зрабіць выхад з цыклу заняпаду практычна немагчымым.
Мал. 39. Схема праблемных кропак Рынкавай плошчы.
Візія. Рынкавая плошча
Рынкавая плошча — факальная кропка (focalpoint) культурнай і грамадскай актыўнасці, месца якое славіцца сваёй натуральнай мясцовай ежай, крамамі і рэстаранамі, рамеснымі таварамі і антыкварыятам. Усё гэта размешчана ў старанна адноўленых гістарычных будынках і тактоўна ўпісаных новабудоўлях, спраектаваных на аснове гістарычных архітэктурных кодэксаў. Знешні выгляд будынкаў рэгулюецца, у тым ліку, і ў пытанні рэкламных аб’яваў і шыльдаў, па магчымасці захоўваючы каларыт гістарычнага горада. Рынкавая плошча з’яўляецца ядром усяго гістарычнага цэнтра Барысава і месцам куды вядуць усе гандлёвыя вуліцы, на якой размешчаны самыя прэстыжныя і папулярныя крамы. Шырокія ходнікі і іншыя характэрныя рысы якаснай грамадскай прасторы дазваляюць пешаходам шпацыраваць па горадзе, нікуды не спяшаючыся і робячы прыпынкі на сваім шляху. Столікі і платформы летніх кавярняў, упісаныя ў ландшафт крамы ды іншыя месцы для сядзення запрашаюць гараджаніна прысесці на хвілінку. Вуліцы больш не пакутуюць ад прысутнасці асабістага аўтатранспарту, паркоўкі ўпарадкаваны, а пешаходная прастора абаронена ад ўварвання машын.
На Рынкавай плошчы — устойлівы, прывабны для людзей усіх узростаў і інтарэсаў, каляндар разнастайных падзей — ад кірмашоў да мастацкіх выстаў. Ранейшы сонны характар плошчы, як і ўсяго раёна, саступіў месца новаму, больш актыўнаму і разнастайнаму, але прыязнасць і ўвага да жыхароў захавана. Жыхары ўсяго горада ахвотна праводзяць там вольны час і выбіраюць прылеглыя да яе кварталы для жыцця. Рынкавая плошча з’яўляецца месцам запланаваных і выпадковых сустрэч сяброў і знаёмых, месцам дзе гараджане знаёмяцца паміж сабой і якое цэняць як свой агульны здабытак.
Месца плошчы ў структуры гістарычнага цэнтра Барысава і ўсяго горада
Задачы рэвіталізацыі плошчы:
■ Развіццё праграмы для ўсіх узростаў, усіх маёмасных статусаў. Плошча павінна быць месцам не толькі закупаў, але і вольнага часу і адпачынку, ператварыўшыся з базарнай у рынкавую ў еўрапейскім разуменні гэтага слова.
■ Мэтай наведвальнікаў плошчы павінны быць не толькі закупы, але і баўленне часу. Плошча павінна атрымаць грамадскую функцыю як месца правядзення мерапрыемстваў і фестываляў, месца сустрэч і адпачынку гараджан.
■ Плошча павінна ператварыцца ў серыю ўзаемазвязаных перацякаючых прастораў, здольных гнутка змяшчаць у сабе разнастайныя мерапрыемствы на працягу ўсяго года. ■ На плошчы павінны быць выяўлены зоны для кожнай меркаванай актыўнасці. Неабходна пазбягаць памылкі, маўляў, актыўнасці неяк самі знойдуць сабе месца і ўпарадкуюць адносіны паміж сабой. Плошча з’яўляецца факальнай кропкай усяго гістарычнага цэнтра Барысава і таму за прастору на ёй прысутнічае значная канкурэнцыя.
■ Асобным і адным з самых значных супрацьстаянняў на плошчы з’яўляюцца ўзаемаадносіны паміж пешаходамі і аўтамабілістамі. Важна разумець яго менавітаў якасці супрацьстаяння функцый, а не груп людзей, пазбягаючы абвастрэння канфліктаў.
Прынцыпы рэвіталізацыі Рынкавай плошчы:
■ Вобраз і ідэнтычнасць. Рынкавая плошча павінна валодаць выразным візуальным вобразам, што дасягаецца такімі сродкамі, як, напрыклад, размяшчэнне на ёй адміністрацыйных або культурных аб’ектаў у будынках, якія валодаюць высокай архітэктурна-мастацкай і гісторыка-культурнай каштоўнасцю. На Рынкавай плошчы павінна прысутнічаць дастатковая колькасць знакавых аб’ектаў і падзей, каб яна служыла паўнавартасным «якарам» ідэнтычнасці мясцовай супольнасці і прадметам яго гонару.
■ Славутасці і кропкі прыцягнення. На плошчы павінна быць размешчана вялікая колькасць «пляцовак», цікавых людзям самага рознага веку, полу і ўпадабанняў, такіх як адкрытыя кавярні з тэрасамі, гарадская скульптура, навес для мерапрыемстваў у гарадскім асяроддзі, гульнявыя пляцоўкі і г.д. Дзесяць ці крыху больш такіх пляцовак, кожная з рознай актыўнасцю, абавязкова зробяць плошчу напоўненай людзьмі ў любы час кожнага дня тыдня ў любую пару года.
■ Падтрыманне камфорту. Плошча павінна быць зручная ў выкарыстанні. Важнымі з’яўляюцца нават такія, на першы погляд, нязначныя рэчы, як наяўнасць і размяшчэнне лавачак або смеццевых кантэйнераў. Вялікая ўвага павінна быць нададзена асвятленню, якое не толькі забяспечвае функцыянаванне розных актыўнасцяў, але і скіроўвае на іх, дапамагае арыентавацца ў гарадскім асяроддзі, спрыяе падтрыманню высокага ўзроўню бяспекі, што з’яўляецца ключавым патрабаваннем для стварэння папулярнага ваўсіх катэгорый гараджан месца.
КНІГІ ОНЛАЙН
