Месапатамія
Сяргей Жадан
Выдавец: Янушкевіч
Памер: 361с.
2023
Калі выносілі цела, пачаўся снег.
Ён падаў пад ногі з цёмных нябесных стрэх.
Імам наперадзе крочыў, як прывід бяды.
Ранняй вясной не найлепей хадзіць на клады.
Жанчыны паціху плакалі, асябры чулі, як зоркі згасаюць над іміўгары.
Баі без правілаў — цяжкі заробак святых, калі суддзя штось крычыць і натоўп заціх. I маладыя апосталы б’юцца супраць мясцовых, то-бок супрацьчужых.
I Ісусу таксама бінты намотваюць на кулакі, і штурхаюцьу кола, нібытаў воды ракі, і супраць яго выходзіць юны партовы грузчык, і, вітаючы, не падае рукі.
I калі Ісус падае на цыркавое сукно, калі апускаеццаў пекла, кудысьці на дно, цела ягонае робіцца крохкім, як хлеб, а кроў — сухой, як віно.
Ды хтосьці крычыць яму ў спіну: «Давай, туды! Згадай усё, што казаў нам, як быў малады!
Калі ты не ўстанеш, пра гэта дазнаецца кожны, адразу і назаўжды!
Падымайся і біся — ты ж б’ешся, як бог!
He дай гэтай сволачы шанцаў! Валі яму па зубох! Твая дарога да мэты складаецца з перамог!
Ніякай літасці тым, хто дрыжаў між рэчак і траў! Ніякай Божае ласкі таму, хто хлусіў і краў!
Давай, ты ж столькі разоў падаў і паміраў!
Яны жусе тут — здраднікі ды слабакі!
Замест сумлення ў іх — жабры, замест крыл — плаўнікі!
Валі іх, Госпадзе, трушчы аб іх кулакі!
Валі іх за слабасць і плач, за няздатнасць перамагчы! За тое, што кожны праўсё забывае ўначы!
I наватуласнаю смерцю любуюцца, як гледачы!
Яны ўсё адно не слухаюць ні нас, ні цябе, нічога іх не ўратуе, нічога іх не грабе, нішчы іх, Збаўца, пакульяны самі сябе не вынішчыліўбарацьбе!
Заіхлянотуйпрадажнасць — валііх, мацней, люцей! Нішчы за пакаленні ссучаных паўлюдзей!
За хцівасць на сподзе малітваў, за хітрасць на дне іх надзей!»
...I ён падымаецца, сплёўвае чорную кроў, падымаецца, потым падае, пасля падымаецца зноў, і грузчыкі шэпчуцца, ну вось, ён зноўку смерцю смерць пабароў.
I валіць правым прамым проста пад дых!
За кожнае ліхаў сэрцы гэтых і тых!
Паколькі бокс і напраўду — справаўпартых і маладых.
I юны бамбіза падае па-за жыццё, паспеўшы сказаць яму дзякуй, і цешыцца, як дзіцё,
маўляў, шчаслівы, хто верыць у збавенне іў забыццё.
I ручнік да твару яму прыклаўшы ў імя айца, апосталы скажуць, што верылі да канца.
А тыя, што ставілі на яго, і далей будуць ставіць таксама — на дасведчанага байца.
Д зядзь Саша працаваў на Фрунзе, у кабаку, ды знаўся на справе, пухам яму зямля. Любіў казаць,«Сапраўднаму мараку гонар флоту важнейшы за рэпутацыю карабля.
Таму дзе б ні кінуў ты якар, дзе б ні зайшоўу порт, трымай сваё сэрца адкрытым дляўсіх вятроў. Нават калі будзеш зранку бляваць за борт, трымайся толькі затое, штоўвойдзеўкроў.
Нават калі ты будзеш вісець паміж рэй, нават паміж паверхняю ды акіянскім дном, памятай, што заўсёды, за кожнай з дзвярэй, хтосьцічакае цябе з надзеяю ды віном!»
Нам дастаецца ведаў не так і шмат, аштодастаецца, не вельміпатрэбнаўжыцці. Ды я быў гатовы без роздуму, наўздагад, паверыць яго міражам і за імі ісці.
Таму штоўсе яго выдумкі, п'яных казак сувой, лютасць праклёнаў ды гневу чарнільная муць быліпратое, што нельга здаваць сваіх, каліўвяжуццаў бой, і дараваць чужым, калі цябе б'юць.
Я памятаю бяседнікаў тых гадоў, каго патрулі выводзіліў золкай імгле да сакавіцкіх адлігаў і лістападаўскіх халадоў ад справядлівасці й шчасця пры кожным стале.
Цёмныя твары прафесараў і рабацяг, што яго байкі слухалі праЧарнаморскі флот, — хтосьці з іх на памыйцы вывесіў белы сцяг, хтосьці даўно памёр ад голаду і сухот,
хтосьці пакінуў юдоль, дзе пануе зло, ды пайшоў адваёўваць страчаны Ерусалім. Але не згадаю нікога, бо гэтакіх не было, хто не гатовы загінуць быў разам з ім.
«Давай, дзядзь Саша, — крычаў кожны з іх, — нам яшчэ дасца з Гасподніх даброт.
3 гэткай дзяржавай не зладзіш уласны флот. Гэты горад з ягонымі рэкамі і залатым пяском яшчэ памяне нас паленым каньяком.
Гэтым святлом яшчэ палыхне Млечны шлях, чорнаяружаяшчэсатлееўдзявочыхруках. С эрца згарае ў кожным, як высахлае лісцё. Смерць надыходзіць толькі тады, як заканчваецца жыццё».
Яны заступалі за рог і знікалі за міг.
Я, мабыць, адзіны збярог, што засталося па іх.
Золатаўпаясках.
Жывёлы, дзеці, жанкі.
Дрэвы ў летніх пясках.
Крыніцы надне ракі.
Каманду расфармавалі яшчэ ў мінулым сезоне — уласнік вывеў актывы й купіў гатэльу Егіпце. Вароны з гракамі хадзілі насуплена па газоне.
I прывід паразы вастрыў аб старыя мячы свае кіпці.
Саня, наш правы край, найлепшы ў камандзе, нават заплакаў, збіраючы рэчы на базе.
Трымаў свае буцы і скардзіўся на аўтамаце, склаўшы рукі, нібыта суніт пры намазе.
Ды ладна, дзівіўся я, гэтак паводзіцца — днішча, быццам ён тут адзіны, каго на адчай прабіла. Брат Сані быў правы, сядзеў і марыў наш горад знішчыць за тое, што выбралі мэрам такога дэбіла.
I тата, здаецца, сядзеў і таксама быў правы.
Я нават не ведаю, як яму з імі жылося.
Усё, што ў жыцці меў ён добрага, — хіба што траўмы, старыя шчыткі й цёмны колер даўгога валосся.
Тады я кажу яму: Сань, істэрыку супыні ты, харэ пра нашы працоўныя ныць рэзервы, што мы стаім тут, быццам і праўда суніты, давай, Сань, пайшлі, крыху падлекуем нервы.
Уладкуемся на завод, зладзім якуюсь прыгоду, пойдзем у аспірантуру ці працаваць аховаю. Маючы выбар, заўжды абірай свабоду.
Ад абароны ў меншасці — тактыка паспяховая.
А ён адказаў мне: якая праца, пра што ты?
Якая ахова, што ты такое гаворыш?
Усё, што я меўу жыцці, — чужыя вароты.
Адзіны мой фан — стары вартаўнік, мой кораш.
Усё, што ў мяне было, — гэта нумар на спіне і месцаў аснове, за якое я рваў свае жылы. I чым мне цяпер займацца ў гэтай краіне? Як разабрацца паміж сваімі й чужымі?
3 кім наагул мне тут біцца і разбірацца?
Кіну ўсё нахуй, перабяруся ў Расію, буду гуляць, дзе паставяць, праца ёсць праца, будуўцякаць ад маразму, буду чакаць амнезію.
...Я ведаў, што ён не паедзе, кінуўшы поле бою, што кожная з нашых страт — насамрэч непазбежнасць, што нельгаўцячы ад сябе са сваёй журбою, што мы — гэта наша нянавісць, любоў і залежнасць.
Ніхто нічога не зробіць з нашымі згадкамі й снамі, не зменшыць хуткасці зор, не зменіць сонца памеры, не спыніць нічога, іўсё застанецца з намі, колькі б мы ні жылі і як бы мы ні памерлі.
Наша начное неба, птушкі на небакраі, нашыя гарады, рэкі, палі і суддзі...
Ніхто і ніколі нічога пра нас не згадае, ніхто і ніколі нічога нам не забудзе.
Восья зноўпішупраяе, апавядаю пра балконы ды яе хатнія размовы.
Вось я згадваю, што яна
хавала ад мяне, што захоўвала між старонак анталогіяўусіх тых выклятых паэтаў, якія старанна псавалі нам жыццё.
«Мінулым летам, — казала яна, — нешта сталася з маім сэрцам.
Яно пачало дрэйфаваць, быццам карабель, каманда якога памерла адліхаманкі.
Рухалася ў глыбіні майго дыхання, падхопленае плыняй, атакаванае акуламі.
Я казалаяму:
сэрца, сэрца, ніякія ветразі ды канаты не дапамогуць табе.
Сузор’і вісяць надта высока, каб можна было знайсці дарогу. Сэрца, сэрца, зашмат мужчын наймалася ў тваю каманду, зашмат іх сыходзілаў брытанскіх партах, губляючы душы зялёнымі слязамі алкаголю».
Так і я —
згадваю яе лыткі, за якія гатовы быў біцца да крыві, іпаўтараю заёй:
сэрца.сэрца,
хворае на ліхаманку,
адужвай хутчэй, ідзі на папраўку, столькі яшчэ пякучага кахання нас чакае, столькі яшчэ прыўкрасных трагедыяў схавана ад нас у адкрытым моры.
Сэрца, сэрца,
мне так радасна слухаць, як ты б’ешся,
падобнае да лісіцы — спайманай,
але не прыручанай.
Прынцэса носіць аранжавыя кліпсы і цёмны мяшок, у якім трымае свае скарбы. Часам апавядае:
— Гэта касметыка, якую мне купіў тата. Гэта цыгарэты, якія бяруў старэйшай сястры. Гэта срэбра, што засталося ад мамы, яна насіла яго, пакуль не памерла.
— А гэта, — пытаю, — хто гэта на фота? — Mae сяброўкі, — адказвае, — яны ненавідзяць мяне за мае залатыя валасы ічорную бялізну, якой нямаў ніводнае з іх.
Mae сябрукі, яны здольныя разарваць мяне на кавалкі заўсю тую летнюю вільгаць, што грэеццаўмаім сэрцы.
У чым сутнасць паэзіі?
Пісаць пра тое, што ўсім даўно вядомае. Казаць пра рэчы, якіх мы пазбаўленыя, агучваць нашыя расчараванні.
Гаварыць так, каб выклікаць злосцьі любоў, зайздрасць, нянавісць і спачуванне. Гаварыць пад месяцам, што вісіць
над намі, ціснучы ўсім сваім жоўтым рэхам.
Кожная дарослая жанчына мае ў сабе гэты механізм, гэтую салодкую мелодыю, якую можна пачуць, толькі разламаўшы сэрца, якую, толькі разламаўшы сэрца, можнаспыніць.
Г этаялісіца плачаўначы на месяц і абмінае ўсе мае пасткі, так, быццам нічога не адбылося, так, быццам яе гэта не датычыць.
Калісьці яна насіла на шыі ўпрыгожанні, ад чаго іх каштоўнасць толькіўзрастала.
Плед, у які яна захіналася, быўполем сланечнікаў, і па ім хадзілі птушкі, выбіраючы познія зярняткі пяшчоты.
I калі яна злавалася, гнеў падымаўся паяе венах, быццам вільгаць па сцябліне ружы.
Самае галоўнае ў каханні — не верыць таму, што кажацца. Яна крычала: «Пакінь мяне ў спакоі», спрабуючы сказаць: «Разарві маё сэрца».
Яна адмаўлялася размаўляць са мной, насамрэч адмаўляючыся выдыхаць паветра.
Так, быццам хацела зрабіць мне яшчэ горай, чым ёсць.
Так, быццам найбольшая наша праблема былаўпаветры, якім мы дыхалі.
Я ёй кажу:
— Што ты малюеш увесь час?
— Гэта мужчыны, — адказвае яна, — а гэта жанчыны.
— Чаму жанчыны ў цябе заўсёды плачуць?
— Яны, — адказвае, — плачуць па ветры, які хаваецца ў іх валасах, плачуць па сабраным вінаградзе, ад якога даўкімі былі іх языкі.
I ніхто — ні мужчыны ў пракуранай вопратцы, ні дзеці з карабкамі запалак, дзе ляжаць залатыя скарпіёны неслухмянасці, — ніхто не здолее іх суцешыць.
Каханне мужчын і жанчын — гэта атрыманыя намі пяшчота і бездапаможнасць, доўгі пералік падарункаў і стратаў, занурэнне ветру ў травеньскае валоссе.
Ах, як горка пакладацца на таго, каму давяраеш, як соладка расчароўвацца ў тым, хто дакранаўся ўначы да тваіх вуснаў.
Бо ёсць рэчы капрызныя і нябачныя, і як бы ні расфарбоўваў іх, выходзіць заўжды тое самае: зорка вісіць над табой, паветра перакіпае цяплом.
Колькі святла хавае ў сабе кожнае жаночае горла. Колькі хавае змроку.
Найлепшае, што было гэтай зімой, — яе сляды на першым снезе.
Найцяжэй было канатаходцам: як ім трымаць раўнавагу з гэтымісэрцамі, што цягнуцьубок? Добра было б мець два сэрцы, можна было б завісацьу паветры, можна было б затрымліваць подых, ваўпор разглядаючы зялёных медузаў снегу.
КНІГІ ОНЛАЙН
