• Газеты, часопісы і г.д.
  • Месапатамія  Сяргей Жадан

    Месапатамія

    Сяргей Жадан

    Выдавец: Янушкевіч
    Памер: 361с.
    2023
    52.18 МБ
    Адвакатаў больш.
    Але і паслугі іх каштуюць даражэй.
    Святы Францыск збудаваў гэты горад для сёрфераў і герояў. Ён прыводзіў сюды караблі каралеўскіх флотаў і спыняў іх у ціхіх бухтах, над якімі стаялі туманы. Іспанцы выскоквалі на бераг, і расійскія маракі ўратавальныхчаўнах, і золаташукальнікі з Кітая прашывалі ноч ліхтарамі, дзівячыся ценям на пагорках.
    I кожная закладзеная царква была як стомлены голас — свабоды хопіцьусім, калі вы не будзеце трымаць яе для сябе, дзяліцеся хлебам і вугалем на зіму, глядзіце на сонца праз бутэлькавае шкло акіяна, золата хопіць на ўсіх, але каханне дастанецца толькі самым адважным!
    Тысячы гадоў патрэбна для таго, каб выбраць з зямліўсе даброты, тысячы начэй неабходна, каб вывучыць звычкі мясцовае скумбрыі, тысячы слоўпатрабуе той, хто размаўляе з вечнасцю. Чумасыходзіцьу святочны порт, і за ёй высыпаюць з касцёлаў дзяўчаты і падлеткі, зухаватыя й залатаскурыя, з першымі таямніцамі і каталіцкімі гімнамі — дзяліцеся кнігамі ды яскравай вопраткай, дзяліцеся ёй, дзяліцеся кавай ды гароднінай, у гэтым горадзе мы ўсе абароненыя моламі ды мурамі цвердзі,
    столькі радасці прывезена сюды з усяго свету, што нам рабіць з ёю, што нам рабіць з ёю?
    Я ведаю, што святы Францыск ахоўвае яе, калі яна з’яўляецца тут на канферэнцыях ціў бібліятэках, ахоўвае яе кожны раз, калі яна ходзіць па крамах, лічачы капейкі, наякія мае пражыцьда ад’езду, ахоўвае ад ворагаў, ахоўвае ад сяброў.
    I нервуецца, калі я яму падказваю: дзяліся з ёй сваім цярпеннем, дзяліся стомай, дзяліся радасцю, у гэтым горадзе на каго ёй яшчэ пакласціся, якненацябе, у гэтым жыцці пра каго нам з табой яшчэ размаўляць, якне праяе, каго нам яшчэ ахоўваць, каго раўнаваць, Францыск?
    Якія твае грахі, жанчына?
    Хто стане лічыць швы на цёмным фоне, там, дзе вены павольнаўпадаюцьудалонь? Каму прыйдзе ў галаву пытаць дарогу у тых невядомых, чыімі галасамі ты гаворыш у сне? Каму хопіць адвагі стаяць пры тваім узгалоўі, разглядаючы, як пад тваім горлам варочаюццараз’юшаныя змеі?
    Якія твае беды, якія твае таямніцы?
    Нельга нічога схаваць, нельга вярнуць страчанае. Дык навошта прасіць прабачэння ў костак, якія ляжацьу садзе пад ружавымі кустамі?
    Але яна адказвае: заўсёды знойдзецца хтосьці, хто нагадае пра кожную з нашых страт. Заўсёды знойдзецца хтосьці, хто не дасць нам спакою, здабываючы з нашага цела страх, быццам карэнне.
    Ужо блізка восень. I па цэрквах стаіць мёд спеваў і галасоў.
    Усіх хрысціянаў яднаюць выявы святых, падобныя да партрэтаўу сямейным фотаальбоме —
    блізкае і зразумелае нам з дзяцінства святло суправаджае
    нас на працягу жыцця, найбліжэйшыя велікамучанікі — тыя, што вымалі табе стрэмкі з дзіцячае далоні.
    Які твой клопат, жанчына? Дзе твае мужчыны? Здраджаныя і пакорлівыя, гнеўныя і непрытомныя, яны прамаўляюць тваё імя, нібы назву мікстуры, якая не зменшыла іх пакутаў.
    Месяцы, што раслі ды паміралі за тваім акном, — хтосьці збіраў іх і складаўу купу, нібы восеньскую цыбулю.
    Але яна пярэчыць: месяцы, што памерлі, не могуць нічому навучыць, і пагаслыя зоркі, быццам вочы філолагаў, марна намагаюцца прабіцца скрозь цямрэчу свету.
    Hi святла, ні пустэчы, ні агнёў на рацэ, ніводнага імені, якое б згадвалася гэтай ноччу. Каханне — гэтаўменне перабіраць камяніў начной вадзе.
    Каханне — гэтаўменне глядзець, якусё нараджаецца. Якпамірае.
    Як нараджаецца зноў.
    ^Канчыны, што жывуць за ракой, дзе ілістая глеба ічырвонай цэглай брукаваныя вуліцы, прачнуўшыся, ідуць на бераг, чакаюць, што вада прынясе ім гэтым ранкам — выпушчанае кімсьці з рук пранне, пушчаныя па плыні кошыкі з гароднінай ды немаўлятамі.
    Вада складаецца з таямніцаў, трэба быцьуважлівым, каб цябе не зацягнулаўглыбокія студні, туды, дзе чакаюць прывіды з рыбінымі галовамі і пяшчотнымі хвастамі — закаханыя і здраджаныя. Калі б існавалі масты, калі б можна было перабрацца на той бок, я даўно быў бы ўжо там.
    Як можна забыць пра цябе, знаходзячы сляды тваіх пазногцяў на перадплеччы, і як можна згадаць твой твар, калі ты заўжды прасіла выключыць святло?
    На гэтых берагах, за цэхамі ды кацельнямі, гараць нябёсы, і памерлыя дзяўчаты ў стракатых цыганскіх спадніцах стаяцьу паветры над дахамі, зазіраючыўкоміны, спяваючыўіх, яку старыя лямпавыя мікрафоны.
    Жанчыны, што жывуць на іншым беразе, — ім ніхто не расказвае пра маладых прыблудаў, што кожны вечар хаваюццаў разлітым яблыневым золаце, падглядаючы,
    як яны скідваюць свае бязважкія сукенкі і выцягваюць з валасоўшпількіды атручаныя грабянцы.
    Хто трапіў сюды, будзе штодня рыбачыць, закідваючы сеткі сярод туману, каб класці ім да ногчырвоныя сэрцы, вырываючы іх з рыбін, нібы туліпаны.
    Калі б толькі можна было трапіць на той бераг, прайсці паўз халодны цень электрычнай станцыі, пабачыць птушак, якія цягаюць з падаконняў завушніцы і нацельныя крыжыкі.
    Адчуць, якуначы з ракі выходзіць змрок.
    Ведаць, што зранку ён адступіць назад.
    M E C A П ATA М I Я
    Зімы зусім не падобныяўжо на зімы, зімы цяпер прыходзяць чужымі снамі, — такія прыкрыя выпадкі вяжуцца з імі, такія гісторыі дзіўныя робяцца з намі, такія расстанні і страты вярэдзяць памяць, такія чаканні, вяртанні парою позняй, такія абразы, што памяцьужо не сцяміць, якая першай была, якая апошняй,
    такая пэўнасцьу тым, што ўсё робіш слушна, такая прага адпрэчыцьусе відавочныя крокі, халодны, як войны, снег ляжыць непарушна, такія аблогі трываюць, такія здараюццаўцёкі,
    такія сінія дрэвы, такія смарагдавыя планеты, такое святло на пагорках, такое сутоннеў даліне, што нават калі ты не побач, я ведаю, дзе ты і чым ты занята а гэтай і кожнай гадзіне,
    ведаю, што цябе мучыць зімовымі вечарамі, што ты згадваеш з радасцю, што — са смуткам, што бачыш, калі ідзеш начнымі дварамі, шточуеш закожнымусплёскам, голасам, гукам,
    што адчуваеш, калі падыходзіш да гэтага дома, што знаходзіш у калідорах, на сходах, чым пераймаешся перад пакоем вядомым, ловячы пільна кожны шолах і подых.
    Кепска, што ён дагэтульчакае й нагадвае.
    Добра, што можна маўчаць, бо тэмы закрыты. Птушка ў паветры грабеньчык у косах нагадвае. Снег пад нагамі нагадвае дрэварыты.
    Калі снягі сыходзяць, кожны раз у травеньскай імгле начной пары жанчыны ў кухнях супыняюць час і вараць месяцы, нібы сыры.
    I гатавання дым увышыню праз коміны апоўначы ідзе, і месяцам так цяжка ад агню, што пакідаюць колы на вадзе.
    Бо кожны месяц мае свой куток між імбрыкаў, нажоў ды абрусоў, іх назвы — доўгія, нібы глыток, вільготны ад жаночых галасоў.
    Яшчэ не ведаючы іх вагі, захутаныя ў ціхі спеў і плач, жанчыны іх нясуць на берагі, дзе тояцца забойца іўцякач.
    Сузор’і рыбакоў і пастухоў ліюць святло, начныя спевакі, на прыбярэжных птушак цёмны схоў, на срэбранікі рыбінай лускі.
    Ды боязна жанчынам на зямлі: губляюцьднём, каб згадвацьуначы таемны скарб, што ім перадалі гравёры, антыквары і ткачы.
    Каб доўга варажылі пры агні, настойваючы тысячы атрут, пакульдаспее мул наглыбіні і ціша замарозіць кожны кут.
    I зорнае святло гарыцьчысцей, і хопіць жоўтых месяцаў наўсіх. Расце трава, прымаючы гасцей, расце трава, трымаючы жывых.
    51 гавару: што з таго, што нічога не зразумела?
    I што пачынаць наноў будзе справай цяжкою? Кожнай душы абжываць трэбаўласнае цела, і кожныя дзверы вядуць да свайго пакоя.
    У кожнай прасторы лунаюць свае радыёперадачы. Кожнае сэрца красуе водарасцямі і кветам.
    I што з таго, штоўжо сённяўсё можнапрадбачыць?
    I што ніколі не ведаеш, як расказаць аб гэтым?
    Я ж колісь ішоў навобмацаку гэтым вечным змярканні, я ведаю, як змагацца з нападамі й траўмамі.
    Але і пасля ўсяго
    ўва мне засталося так шмат кахання, што я мог бы спыніць чуму пад гарадскімі брамамі.
    Я ж ведаю, як згасае агонь у жаночай прамове.
    Я сам падліваў атрутуў тое цяпельца.
    Ды нават цяпер у мяне яшчэ столькі злосці і столькі любові, што мог бы падняць з магілаў павешаных і тапельцаў.
    I пойдуць са мной, у ноч залатую, усе да рэшты — кожны стомлены клоўн і кожны самнамбул-нябога. Таму што з таго, што не ведаеш, як пачнеш ты?
    I што з таго, што ў нас не выйдзе нічога?
    А яна мяне слухае, злёгку гайдаецца.
    Кудысьці сыходзіць, каб потым вярнуццананова.
    Маўчыць, уваўсім са мной пагаджаецца.
    Смяецца, не верыць ніводнаму майму слову.
    Хай не кране прастуда тваё пяшчотнае горла, не абарвуцца ніколі твае начныя матывы. Д'ябал будзе стаяць над табою з медным салдацкім горнам, супыняючы ля ўзгалоўя вусцішныя прылівы.
    Хай ніколі не знікне пах ветру з тваіх футболак, хай назаўжды застанеццаўтваім валоссі.
    Я будуўваходзіцьушэптсірэнаў, быццаму золак, пазнаючы твой подыхуіхшматгалоссі.
    На перасыльных пунктах будзеш самноюўхлебе, з уцякачкамі чорнымі на спартовых матах, у перасохлым паветры іў перамёрзлай глебе пах твой паўночны ўчую кожнай згадкай — як шмат іх!
    Буду спявацьу памяць безнадзейнай краіны, што ваўласнай атруце неўзабаве патоне, буду нагадваць прахожым пра іх правіны, будуўгрызацца зубаміўшматколернае сутонне.
    Сонцаўстае кожны ранак наўсходзе, за рынкам, ёсць на кожную страту свая прычына.
    Але нід зе не будзе такой цішыні, як над тваім будынкам, нідзе не будзе такога месяца, як за тваімі плячыма.
    I хай цябе грэе турбота, як віно, скаштаванае разам, і хай гаворыць пяшчота тваёй нязмушанай мовай: дзеці будуць вучыцца любові, вымаўляючы сказ за сказам на ёй, зразумелай, неперакладальнай, летняй, зімовай.
    III to ты будзеш згадваць пра тыя часы?
    Ведаеш, памяць змывае ўсе галасы, нішчыць імёнаў ды назваў апошні запас.
    Але ты ўсё роўна згадвай, згадвай пра кожнага з нас.
    Згадвай, як трызніліўсе мы абліччам тваім, нават калі пагарджала каханнем — згадвай аб ім, нават калі ты смяялася з нашых хвароб, нават калі былаўпэўненаў марнасці нашых спроб,
    нават калі не пазнаеш нікога ў твар, нават калі раздражняў цябе наш баявы штандар, мова нашых прызнанняў, жыцці нашых святых, колькасцьу нашых кватэрах зброі, вінады кніг.
    Згадвай, пра што мы пісалі табе ў лістах, згадвай, колькі палегла нас у чужых гарадах, згадвай, хто з нас прадаўся, прагніўнаскрозь, згадвай хоць бы між іншым, згадвай хоць бы кагось.
    Згадвай, як мы лавілі словы твае, столькі паразаўі цудаўдзеля цябе аднае, згадвай адвагу і вернасць, згадвай наш нораў ліхі, нашу любоўпры сабе насі, як старыя грахі.