КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Яшчэ адно, мой хлопчык! Калі гэта мапыма, і Ты будзеш мужчына, поўны сілы і моцы, тады дагледзь майго беднага айчыма! Але не! He рабі сабе такога клопату! Я сама буду пры ім і буду пасабляць яму. Гэта будзе знакам і Табе, што душа мая можа зрабіць больш, чым мшло цела. А цяпер, мой горача кахсшы, мой верны, бравы хлопчык, будзь тысячу і тысячу тысячаў разоў пацалаваны Тваёй шчаслівай Афэліяй». Няўжо гэта мае рукі трымаюць сіісьмо і вось ужо пазольна зноў яго складваюць? Няўжо гэта я абмацваю свае павекі, твар, грудзі? Чаму гэтыя вочы не плачуць? Губы з царства мёртвых сцалавалі з іх слёзы; яшчэ цяпер я адчуваю іх пяшчотлівае дакрананне. I ўсё ж мне так, нібыта з той хвіліны сплыло бясконца многа часу. Можа, гэта толькі ўспамін пра дзяцінства, калі мне Афэлія сцалоўвала слёзы? Можа, мёртвыя ўмеюць ажыўляюць наіігу памяць, калі хочуць, каб іх блізкасць адчувалася намі рэальна? Перасякаюць плынь часу, каб дабрацца да нас і спыняюць наш унутраны гадзіннік? Мая душа застыла; дзіўна, што кроў яшчэ цячэ і пульсуе! Альбо ж гэта пульс некагась іншага, нейкага чужынца, стук сэрца якога я чую? Я гляджу на зямлю — няўжо гэта мае ногі крок па кроку механічна адмерваюць дароіу дамоў? А цяпер падымаюцца па лесвіцы? Яны ж павінны былі б дрыжаць і спатыкацца пад цяжарам кагосьці, каму яны належаць, калі б я быў гэтым Кімсьці. Страшэнны боль, як распаленая дзіда, на імгненне пранізвае мяне з галавы да ног, аж я ледзь не падаю на прыступкі. Спрабую знайсці крыніцу свайго болю і не магу. Боль імгненна згарэў ува мне, нібы праглынуў сам сябе. Я памёр? Можа, цела маё ўжо ляжыць там унізе на лесвічнай пляцоўцы? Аможа, гэтатолькі мая схема, прывід, цяпер вось адчыняе дзверы і ўваходзіць у пакой? He, гэта не прывід, не ілюзія, гэта я сам! На стале абед, і насустрач ідзе мой бацька і цалуе мяне ў лоб. Я спрабую есці, але не магу глытаць. Кожны кавалак стаіць у роце. Так, значыцца, пакутуе маё цела, а я таго не адчуваю нават! Афэлія трымае маё сэрца ў далонях — я адчуваю яе халодныя пальцы, — таму сэрца і не разрываецца. Так, толькі так і можа быць! Інакш бы я заенчыў ад гора! Я хацеў быў парадавацца, што яна каля мяне, але я забыўся, як гэта робіцца, радавацца. Для радасці існуе цела, але над ім я болып не маю ніякай улады. Дык што, так і вандраваць мне тут па зямлі жывым трупам? Старая служанка моўчкі выносіць абед; я ўстаю і іду ў свой пакой; позірк падае на насценны гадзіннік, тры? Апавіннаж быць самае позняе гадзіна. Чаму гадзіннік стаў? Мне ясна: у тры гадзіны ночы Афэлія памерла! Так, так, цяпер прачынаецца ўва мне наватуспамін: сёння ноччу я мроіў ёю, яна стаяла каля ложка і ўсміхалася, поўная шчасця. «Я прыйшла да цябе, мой хлопчык! Рака пачула маю просьбу. He забывай свайго абяцання, не забывай свайго абяцання!» — сказала яна. Яе словы рэхам гучаць ува мне. «Не забывай свайго абяцання, не забывай свайго абяцання!» — няспынна паўтараюць мае губы, быццам хочучы абудзіць мае мазгі, каб зразумець нарэшце схаваны сэнс сказанага. Усё маё цела занепакойваецца. Быццам чакае ад мяне загаду, які я павінен аддаць яму. Я напружваюся думаць, але мой мозак застаецца мёртвы. «Я іду да цябе. Рака пачула маю просьбу!» Што гэта азначае? Што гэта азначае? Я павінен стрымаць абяцанне? А якое абяцанне я даў? I імгненная здагадка: абяцанне, якое я даў Афэлііўчоўне. Цяпер я ведаю: мне трэба ўніз, да ракі! Чатыры, пяць прыступак адным махам, прапускаючы праз абедзве далоні парэнчу, з такім шалёным спехам я лячу ўніз па лесвіцы. Язноўраптамжывы; думкіляцяць. «Неможабыць, — кажу сабе, — гэтасамынепраўдападобныраман,якіяпрымроіў». Хачу спыніцца і абярнуцца, але цела парывае мяне наперад. Бягу пралётам да вады. Каля мура на беразе прычалены плот. На плыце два мужчыны. «Колькі часу трэба камлю дрэва, каб дастацца сюды са сталіцы?» — хачупапытаццаўіх. Стаю перад імі і неадрыўна гляджу. Тыя здзіўлена падымаюць вочы; я не кажу ні слова, бо ў глыбіні майго сэрца гучыць голас Афэліі. «Ці ж не ведаеш ты лепш заўсіх іншых, калі я прыйду? Ці ж тады я прымусіла цябе чакаць?» I ўпэўненасць, такая цвёрдая, як скала, і яркая, як сонца, штотушыцьусесумневы, крычыцьувамне: — мнетак, быццам прырода наваколажыла і крычыць: у адзінаццаць гадзін сёння ноччу! Адзінаццаць гадзін! Гадзіна, якое я заўсёды палка чакаў! Як і тады, у рацэ блішчыць месяц. Я сяджу на садовай лаўцы, але няма ўва мне чакання, як тады, я паяднаны з плывам часу, як павінен быў хацець, каб час бег шпарчэй ці павальней! У Кнізе Цудаў напісана, што апошняя Оросьба Афэліі павінна быць выканана! Думка так уразіла, што ўсё, што адбылося: смерць Афэліі, ліст ад яе, мая пакута, жудаснае заданне пахаваць яе труп, страшэнная пустэльня майго далейшага жыцця, — усё, усё блякне. Мне пачынае здавацца, быццам мірыяды зорактам, угары, усёведныя вочы арханёлаў ахоўна пазіраюць згары на яе і на мяне. Блізкасць бязмежнай звышсілы атачае мяне і пранікае ўсярэдзіну. Усе рэчы ў яе руках — адзін жывы інструмент; дыханне ветру дастае мяне, і я адчуваю, што ён кажа мне: ідзі на бераг і адвяжы лодку. Але гэта ўжо не думкі кіруюць маімі дзеяннямі і даігушчэннямі: я ўватканы ўва ўсю прыроду, яе тайны нашапт — гэта маё разуменне. Абыякава, адсутна вяслую на сярэдзіну ракі. Зараз яна прыйдзе! Светлая паласа сплывае да мяне. Белае, застылае аблічча, вочы заплюшчаныя, плыве па гладкай плыні, як адбітак у люстры. Тады я спыняю адлюстраванне і ўцягваю яго да сябе ў човен. Глыбока ў мяккім, чыстым пяску каля нашай любімай лаўкі на ложы з нахучых кветак бузіны я гтак лаў яе і накрыў зялёнымі галінкамі. Рыддёўку ўтапіў у рацэ. IX. Самотнасць Я думаў, што ўжо наступнага дня вестка пра смерць Афэліі стане вядомая і разнясецца па горадзе, як агонь; але праходзіў тыдзень за тыднем, і нічога не мянялася. Нарэшце мне стала ясна: Афэлія развіталася з зямлёю, нікому, апрача мяне, пра тое не сказаўшы. I я быў адзінай жывой істотай на зямлі, якая ведала гэта. Дзіўная сумесь неапісальнай самотнасці і адчування ўнутранага багацця, якім ні з кім не можаш падзяліцца, перапаўняла мяне. Усе людзі навакол, нават мой бацька, здаваліся мне выразанымі з паперы фігурамі, такімі, якія аніяк не ўваходзіліўсферу майго існавання і былі выстаўлены толькі як дэкарацыі. Калі я сядзеў на лаўцы ў садзе, дзе кожны дзень гадзінамі аддаваўся сваім мроям, амаль няспынна авяваны прысутнасцю Афэліі, і ўяўляў сабе: тут каля маіх ног спіць яе цела, якое я так горача кахаў! — мяне кожны раз агортвала як бы глыбокае здзіўленне, што я не мог адчуваць ніякага болю. Якая тонкая і правільная была яе інтуіцыя, калі яна падчас нашага плавання ў чоўне прасіла пахаваць яе тут і нікому не паказваць месца! Такія былі мы цяпер — яна там, а я тут на зямлі — адзіныя дасведчаныя, і гэта адзінстватаксчапляла нас унутрана, што я ўспрымаў яе смерць нават не як адсутнасць яе цела. Калі я ўяўляў сабе, што яна ляжыць не тут, а на гарадскіх могілках пад каменем сярод іншых нябожчыкаў, аплакваных іх блізкімі, — гэтая простая думка балюча свідравала мне грудзі, як нож, і адсоўвала адчуванне духоўнай блізкасці з ёю ў недасягальную далеч. Неаднолькавая вера людзей, што смерць азначае толькі тонкую сцяну падзелу паміж бачным і нябачным, а не ніколі не пераадольную прорву, вельмі часта ўхіляецца ад пастаяннай упэўненасці, якая ў іх была б тады, калі б яны хавалі сваіх нябожчыкаў у мясцінах, даступных і вядомых толькі ім, а не на публічных кладах. Калі мая самота рабілася надта вострай, я ўзгадваў тую ноч, калі я аддаў зямлі цела Афэліі, і мне здавалася, што я пахаваў самога сябе, і цяпер я — толькі здань, якая блукае па зямлі і нічога агульнага са звычайнымі людзьмі з плоці і крыві не мае. Былі моманты, калі я казаў сабе: гэта больш не ты сам, а істота, узнікненне і існаванне якое на стагоддзі аддалена ад твайго, вось яна і нястрымна пранікае ў цябе ўсё глыбей, здабывае ў тваёй абалонцы сілу і не пакіне ў табе нічога, апрача ўспаміну ў свеце мінулага свабоднага лунання, на які ты можаш азірацца, як на перажыванні кагосьці цалкам табечужога. «Гэтапершыпродак, — зразумеўя, — уваскрасае ўтабе». Калі мае вочы губіліся ў марыве нябеснага туману, перад вачыма паўставалі карціны незнаёмых мясцінаў і чужых краявідаў, з кожным днём усё болып выразна. Я чуў словы, успрымаючы іх нейкім унутраным органам, дзіўным чынам іх разумеючы; я прымаўіх у сябе, як зямля прымае і захоўвае насенне, каб ужо намнога пазней даць ім росту і выспявання; я разумеў іх, быццам нехта гаварыў мне: «Сваім часам ты прымеў іх у Ісціне». Яны ліліся з вуснаў дзіўна апранутых людзей, якія здаваліся мне даўнімі знаёмымі, хоць у гэтым жыцці немагчыма, каб я дзе калі-колісь мог іх бачыць, словы як бы і свае, аднак жа паходжанне іх было даўняе; яны раптам рабіліся паўсталай з мінулага рзальнасцю. Аж пад самае неба снежныя і'оры, абледзянелыя вяршыні да бясконцасці вышэйшыя за воблакі — бачыў я. «Дах свету гэта, — казаўясабе, -таямнічы Тыбет». Пасля зноў бясконцыя стэпы, з караванамі вярблюдаў, азіяцкія глыбока самотныя манастыры, святары ў блакітных уборах, з малітоўнымі дошчачкамі ў руках, скалы, разцамі ператвораныя ў велізарныя статуі Буды, рэкі, якія, здавалася, выцякалі з бясконцасці ды ў бясконцасць жа і ўпадалі — берагі, край лёсавых пагоркаў, вяршыні якіх былі пляскатыя, гладкія, як стол, роўныя, быццам скошаныя велізарнай касой. «Гэта мясцовасці, рэчы, людзі, — думаўя, — продак, калі ён яшчэ вандраваў па зямлі, павінен быў бачыць іх. Цяпер, калі ён сваім увасабленнем жыве ўва мне, ягоныя ўспаміны робяцца і маімі». Сустракаючы па нядзелях маладых людзей, аднагодкаў, і будучы сведкам іх закаханасці і вясёлай жыццярадаснасці, я разумеў, што ў іх адбывалася, але ўва мне самім стаяў суцэльны холад. — He холад застыласці, які ёсць мінушчае з'яўленне замарожанага ў глыбінях успрыняцця болю, і не холад жыццёвай старэчай слабасці. — Я добра адчуваў у сабе старажытнае такім усемагутным і такім прысутным, як ніколі раней, і часта, гледзячыся ўлюстра, ледзь не палохаўся, што бачу юначы твар, — але нічога хворага і лядашчага ў ім не было; аджыласць захапіла толькі повязі, якія лучаць чалавека з зямнымі радасцямі, холад зыходзіў з чужых мне сфераў, са свету леднікоў, якія ёсць радзіма маёй душы.