Пагарда
Альберта Маравія
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 237с.
Мінск 1989
е цяпер дужа верагодным. Але не больш, чым верагодным. У галаве ў мяне ўсё пераблыталася, я не мог выразна адрозніць сон ад явы. Мяжой паміж імі, відаць, быў той момант, калі я ўлёгся на падземным пляжы ў глыбіні грота. Я заснуў, і мне прыснілася, нібыта я разам з Эміліяй, з жывой Эміліяй?.. Ці, можа, я заснуў і прысніў, што перада мной з’явілася здань Эміліі? А можа, я заснуў і мне прыснілася, што я сплю і сню адзін з гэтых сноў? Як у тых кітайскіх шкатулках, у кожнай з якіх знаходзіцца другая, меншая, рэальнасць змяшчала ў са-
бе сон, які ў сваю чаргу змяшчаў у сабе рэальнасць, a тая — зноў сон, і так да бясконцасці.
Некалькі разоў я пераставаў грэбці і, падняўшы вёслы, пытаўся ў сябе раз і яшчэ раз: сніў я сон, ці ў мяне была галюцынацыя, ці, можа, што немагчыма нават сабе ўявіць,— перада мной на самай справе з’явілася здань? Урэшце, я прыйшоў да высновы, што вызначыць гэтага я не ў стане і што, відаць, пра гэта я ніколі не дазнаюся праўды.
Я зноў налёг на вёслы і даплыў да купальні. Хуценька апрануўся, падняўся на аўтобусны прыпынак і справіўся ўскочыць у аўтобус, што якраз ад’язджаў на плошчу Капры. Цяпер я спяшаўся назад. He ведаю чаму, але я быў упэўнены, што там, на віле, я змагу разгадаць усю тайну. Я спяшаўся яшчэ і таму, што да адплыцця парахода, які звычайна адыходзіў у шэсць гадзін, мне трэба было справіцца перакусіць і спакаваць чамаданы. Часу ў мяне было мала. 3 плошчы я пусціўся подбегам па сцяжынцы, што агінала востраў. Праз дваццаць хвілін я быў ужо на віле.
У пустой гасцініцы я нават не паспеў адчуць адзіноты. На сервіраваным стале побач з талеркай ляжала тэлеграма. Нічога не разумеючы, я спалохана ўзяў са стала жоўты канверт і распячатаў. Подпіс Бацісты здзівіў мяне і, не ведаю чаму, абнадзеіў. Пасля я прачытаў тэлеграму. Мне кораценька паведамлялі, што Эмілія трапіла ў аўтамабільную катастрофу і што стан яе «крайне цяжкі».
Далей мне расказваць ужо амаль няма пра што. Ці трэба гаварыць, што ў той дзень я адразу пакінуў вілу. Прыехаўшы ў Неапаль, я дазнаўся, што Эмілія не паранена, а загінула ў выніку аўтамабільнай катастрофы непадалёк ад Тэрачыньі. Смерць яе была вельмі дзіўнай. Змучаная гарачынёй і стомай, Эмілія, відаць, заснула, звесіўшы галаву на грудзі. Баціста, як заўсёды, ехаў на вялікай хуткасці. Нечакана з бакавой да-
рогі на шашу высунуліся валы, запрэжаныя ў калёсы. Баціста рэзка затармазіў. Вылаяўшы вазака, ён зноў налёг на газ. Эмілія маўчала, галава яе хісталася з боку на бок. Баціста загаварыў да яе — яна маўчала. На павароце ад штуршка яна ўпала на яго, Бацісту. Ён спыніў машыну і ўбачыў, што Эмілія мёртвая. Калі Баціста нечакана затармазіў, каб не наскочыць на калёсы, запрэжаныя валамі, усё цела Эміліі было расслаблена, як звычайна ў часе сну; пры раптоўным штуршку галава яе рэзка крутнулася, і ў яе зламаўся пазваночнік. Смерць надышла імгненна, Эмілія яе нават не адчула.
Стаяла нясцерпная гарачыня. Гарачыня прыглушае смутак, які, як і радасць, не церпіць побач іншых пачуццяў. У дзень пахавання была страшэнная духата, неба ўсюль зацягнула хмарамі, у вільготным паветры не было чуваць аніякага ветрыку. Вечарам пасля пахавання, зайшоўшы ў нашу, цяпер ужо назаўсёды пустую і непатрэбную, кватэру і зачыніўшы за сабой дзверы, я нарэшце зразумеў, што Эмілія сапраўды памерла і што я яе ніколі ўжо не ўбачу. Усе вокны былі расчынены насцеж, за імі гусцеў змрок; ходзячы з пакоя ў пакой па бліскучым паркеце, я адчуваў, што задыхаюся. Асветленыя вокны суседніх дамоў даводзілі мяне да шаленства. Іх лагоднае святло напамінала мне, што недзе ёсць свет, дзе спакойна жывуць людзі, кахаюць адно аднаго без ніякіх непаразуменняў... 3 такога свету, здавалася мне, я быў выгнаны назаўсёды... Каб зноў вярнуцца туды, у той свет, я павінен быў высветліць адносіны з Эміліяй, пераканаць яе яшчэ раз у тым, што калі сам загараешся любоўю, то запальваеш яе і ў сэрцы другога чалавека. Але цяпер для мяне гэта ўжо немагчыма. Мне здавалася, што я вар’яцею пры думцы, што смерць Эміліі была, відаць, апошняй, канчатковай праявай яе варожасці да мяне.
Але трэба было неяк жыць далей. Назаўтра я ўзяў
чамадан, які так і не распакоўваў, замкнуў уваходныя дзверы з такім адчуваннем, нібы запёр склеп, і, аддаючы ключ швейцару, сказаў, што пасля вяртання з Капры думаю пазбавіцца ад гэтай кватэры. Я зноў паехаў на Капры. Дзіўна, але вярнуцца туды мяне змушала цьмяная надзея, што я зноў убачу Эмілію — ці, можа, там, дзе яна з’явілася зданню, ці, можа, у якімнебудзь іншым месцы. Тады я яшчэ раз растлумачу ёй, чаму ўсё так адбылося, раскажу ёй пра сваё каханне і зноў пачую ад яе, што яна разумее і кахае мяне. Надзея мая была падобная на вар’яцтва, і я гэта ведаў. Ніколі я яшчэ не быў так блізка ля той мяжы, калі можна страціць розум, як у тыя дні. Я адчуваў тады да ўсяго адну толькі агіду і сумаваў па галюцынацыі...
На шчасце, Эмілія больш да мяне не з’яўлялася — ні ў сне, ні наяве. Супаставіўшы той час, калі я яе ўбачыў апошні раз, з часам яе смерці> я вызначыў, што па часе гэтыя падзеі не супадалі. Эмілія была яшчэ жывая, калі мне памроілася, што я бачу яе на карме лодкі. Але, відаць, яна была ўжо мёртвая, калі я ляжаў без прытомнасці ў глыбіні Чырвонага грота. Выходзіць, нішто не супадала — ні ў жыцці, ні ў смерці. Я так ніколі і не буду ведаць, быў гэта прывід, галюцынацыя, сон ці яшчэ які-небудзь падман. Непаразуменне, якое перакрэсліла нашы адносіны, працягвалася і пасля смерці Эміліі.
Я сумаваў па ёй і па тых мясцінах, дзе я бачыў яе апошні раз, і зайшоў аднойчы на той самы пляж ля вілы, на якім я бачыў распранутую Эмілію, і ўявіў, што пацалаваў яе. На пляжы нікога не было. Праціснуўшыся між камянёў і гледзячы на ласкавую блакітную марскую прастору, я зноў успомніў пра паэму Гамера, пра Адысею і Пенелопу і падумаў, што Эмілія, як Адысей і Пенелопа, знаходзіцца цяпер у бязмежнай марской прасторы, навечна застыўшы ў той фор-
ме, у якую была ўвасоблена пры жыцці. Цяпер толькі ад мяне аднаго, а не ад сноў і галюцынацый залежыць, ці змагу я зноў знайсці яе і працягнуць тую размову, якую мы пачалі з ёй на зямлі. Толькі так Эмілія зможа адлучыцца ад мяне і, вызваліўшыся ад цяжару маіх пачуццяў, схіліцца пада мной, як вобраз супакаення і хараства. I я вырашыў напісаць гэтыя ўспаміны ў надзеі, што жаданне маё збудзецца.
ЗМЕСТ
Воль і надзеі «маленькага чалавека». Э. Садаўнічы . . 3
ПАГАРДА 13
Маравія A.
М 25 Пагарда: Раман/Пер. на беларус. мову I. Пташнікава; Прадм. Э. Садаўнічага.— Мн.: Маст. літ., 1989.— 237 с.— (Б-ка замеж. прозы).
ISBN 5-340-00287-Х (беларус.).
Моравна А. Презренне: Роман.
Змест рамана сучаснага італьянскага пісьменніка А. Маравія (н. у 1907 г.) складае гісторыя распаду сямейных адносін галоўных герояў. Дэталёва даследуючы глыбока схаваны ўнутраны канфлікт паміж мужам і жонкай, які прыводзіць іх да поўнага разрыву, аўтар паказвае яго сувязь з уяўленнямі, што сфарміраваліся ў іх пад уплывам сацыяльнага асяроддзя.
4703010100—0851s189 ББК 84.4Нг
1V1 М 302(03) — 89
Лйтературно-художественное йзданйе
Моравпа Альберто
ПРЕЗРЕННЕ
Роман
Мннск, нздательство «Мастацкая літаратура» На белорусском языке
Літаратурна-мастацкае выданне
Маравія Альберта
ПАГАРДА
Раман
Рэдактар Л. I. Каўрус. Мастак В. А. Тарасаў. Мастацкі рэдактар A. М. Малышава. Тэхнічны рэдактар М. Ц. Папкова. Карэктар Л. П. Бялова.
ІБ № 3120
Здадзена ў набор 13.09.88. Падп. да друку 16.02.89. Фармат 70Х100’/з2. Папера друк. № 1. Гарнітура школьная. Высокі друк. Ум. друк. арк. 9,75. Ум. фарб.-адб. 10,08. Ул.-выд. арк.
11,16. Тыраж 15 000 экз. Зак. 1817. Цана 1 р. 40 к.
Выдавецтва «Мастацкая літаратура» Дзяржаўнага камітэта БССР па справах выдавецтваў, паліграфіі і кніжнага гандлю. 220600, Мінск, праспект Машэрава, 11.
Мінскі ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга паліграфкамбінат МВІІА імя Я. Коласа. 220005, Мінск, Чырвоная, 23.
ВЫДАВЕЦТВА
«МАСТАЦКАЯ ЛІТАРАТУРА»
Чытайце творы з серыі «Бібліятэка замежнай прозы» ў перакладзе на беларускую мову, выпушчаныя ў 1988 г.
Муа Марцінсан
MAMA ВЫХОДЗІЦЬ ЗАМУЖ Р а м а н. (Швецыя)
Карсан Маккалерс
БАЛАДА ПРА СУМНАЕ КАФЭ Аповесці. (ЗША)
!
КНІГІ ОНЛАЙН
