Поўны збор твораў. Том 8 Мэмуарная проза Васіль Быкаў

Поўны збор твораў. Том 8

Мэмуарная проза
Васіль Быкаў

Памер: 576с.
Мінск 2009
157.69 МБ
235	Мікола Прашковіч (1932-1983) - беларускі літаратура- знаўца, крытык, перакладчык. У 1974 г. звольнены з Акадэміі навук БССР, разам з «акадэмічным асяродкам».
236	Анатоль Вярцінскі (нар. у 1931) - беларускі паэт, пера- кладчык.
237	Анатоль Грачанікаў (1938-1991) - беларускі паэт.
238	Неўзабаве - генэральны сакратар ЦК КПСС і кіраўнік СССР.
239	Цытата з дакладу Ю. Андропава прыводзіцца ў рукапісе з газэтнай цытаты (выразка з газэты - верагодней за ўсё “Народ- най волі” - прыклееная В.Быкавым на тэкст).
240	Аповесьць «Сотнікаў» была завершаная ў ліпені 1969 г.
241	Фёдар (у іншым варыяньце «Доўгай дарогі дадому» - Хведар) Яфімаў (Гл. зноску 185) нарадзіўся ў 1933 г. Паэт, перакладчык беларускай паэзіі і прозы на расійскую мову, крытык, публіцыст. У 1968 г. быў выключаны з кампартыі за выступленьне на аб’яднаным партсходзе творчых саюзаў БССР супраць савецкага ўмяшаньня ва ўнутраныя справы сацыяліс- тычных краін і супраць цэнзуры. У часы ганеньняў на А.Сал- жаніцына публічна выступіў у ягоную падтрымку. Член Саюза беларускіх пісьменьнікаў з 1962 г.
242	Пімена Панчанкі.
243	Ірына Міхайлаўна Быкава.
244	«Ленннградскнй государственный уннверснтет».
245	ВАК - Вышэйшая атэстацыйная камісія.
246	Кніга Л. Геніюш «Невадам з Нёмана» выйшла ў Мінску ў 1967 г.
247	Анатоль Іверс (сапр. Іван Міско, 1912-1999) - беларус- кі паэт.
248	Леў Талстой (1828-1910) - расійскі пісьменыіік.
249	Тры папярэднія словы дапісаныя аўтарам простым алоў- кам на экзэмпляры кніжнай публікацыі.
250	Валянціна Шчадрына - кансультантка СП СССР па бе- ларускай літаратуры.
251	Анатоль Вялюгін (1923-1999) - беларускі паэт, пераклад- чык.
252	Барыс Сачанка (1921-1995) - беларускі празаік.
253	Міхаіл Салтыкоў-Шчадрын (1826-1889) - расійскі пісь- меньнік.
254	Беларуская савецкая энцыкляпэдыя.
255	У кампутарнай раздрукоўцы было пазначана і прозьвішча - Рудак, а прозьвішча гродзенскага падпалкоўніка паўсюдна перапраўленае з «Любавінкін» на «Дубавінкін».
256	Разьбіўка аўтара.
257	Бэртольд Брэхт (1898-1956) - нямецкі паэт, драматург.
258	Барыс Кіт (нар. у 1910) - беларускі пэдагог, навуковец.
259	Аповесьць «Абеліск» была завершаная ў 1971 г.
260	Першая публікацыя «Абеліску» - у часоп. «Маладосць» (№9, 1971 г.).
261	У «Новом мнре» «Абеліск» апублікаваны ў 1972 г.
262	Мікола Пашкевіч (1938-1972) - беларускі пэдагог.
263	Бакланов Г. Нмена на обелнске // Комсомольская прав- да, 1972, 11 марта.
264	Аповесьць «Дажыць да сьвітаньня» была завершаная ў 1972 г. Першая публікацыя - у часоп. «Маладосць» (№1, 1973 г.).
265	Уладзімір Багамолаў (1926-2003) - расійскі пісьменьнік.
266	Сяргей С. Сьмірноў (1915-1976) - расійскі пісьменьнік.
267	Наіль Бікенін (1931-2007) - расійскі татарскі філёзаф, журналіст.
268	Месца забойства бальшавікамі польскіх вайскоўцаў.
269	Б.Сачанка атрымаў Дзяржаўную прэмію БССР у 1982 г.
270	В. Быкаў атрымаў Дзяржаўную прэмію СССР у 1974 г. за аповесьці «Абеліск» і «Дажыць да світання».
271	Пятрусь Макаль (1932-1995) - беларускі паэт.
272	Мікола Гамолка (нар. у 1922) - беларускі пісьменьнік.
273	Якуб Колас (1882-1956) - народны пісьменьнік Бела- русі.
274	Анатоль Белы (нар. 1939) — старшыня клюбу «Спадчы- на», уладальнік і дырэктар Музэя выяўленчага мастацтва ў Старых дарогах.
275	Лаўрэнцій Цанава (сапр. Джанджгава) - кіраўнік карных органаў БССР да 1951 г.
276	Кіраўнікі СП СССР.
277	Павел Нілін (1908-1981) - расійскі пісьменьнік, драма- тург.
278	Андрэй Малянкоў - сын Георгія Малянкова, які ў 1930- я гг. займаў кіраўнічыя пасады ў ВКП(б).
279	Мікіта Хрушчоў — савецкі палітычны і дзяржаўны дзе- яч, першы сакратар ЦК КПСС (1953—1964), старшыня Савета міністраў СССР (1958—1964). Ініцыятар разьвянчаньня куль- ту асобы I. Сталіна.
280	Лаўрэнцій Берыя - кіраўнік карных органаў СССР да 1945 гг.
281	Андрэй Макаёнак (1920-1982) - народны пісьменьнік Беларусі, драматург.
282	Ігар Дзядкоў (1934-1994) - расійскі літаратурны кры- тык, дасьледчык творчасьці В. Быкава.
283	Венядзікт Ярафееў (1938-1990) - расійскі пісьменьнік.
284	Разьбіўка аўтара.
285	Міхаіл Суслаў - адказны за ідэалёгію ў ЦК КПСС у 1955-1982 гг.. “
286	Валянцін Распуцін (нар. у 1937) - расійскі пісьменьнік.
287	Вылучаны прабеламі абзац друкуецца ўперіпыню паводле аўтарскай кампутарнай раздрукоўкі. У папярэдняй публікацыі (часопіс «Дзеяслоў») ён апублікаваны паводле рукапісу ў на- ступным варыяньце: «Напачатку перабудовы пісьменьнікі сталі часьцей выязджаць за мяжу - на розныя кангрэсы, канферэн- цыі, сустрэчы, вядома ж, па запрашэньні таго боку і за ягоны кошт. Уласнага кошту звычайна мелі 30 % сутачных, што скла- дала такую драбязу, з якой было сорамна зайсьці дзе ў кавяр- ню. Неяк у Ня.меччыну паехала вялікая пісьменьніцкая група, сярод якой быў і Адамовіч, што мяне дужа ўсьцешыла. Пасьля доўгага карантыну ў Менску. Саша пачуваўся вельмі спрыяль- на за мяжой сярод маскоўскіх сяброў, заўжды быў у цэнтры ўвагі, распавядаў, спрачаўся, жартаваў. На паседжаньнях заўж- ды браў слова і гаварыў дужа разумна, гаспадары пранікаліся да яго павагай. Аднойчы, здаецца ў Кілі, выступаючы перад маладзёжнай аўдыторыяй, адказваў на пытаньні з залы. I на запыт пра тое, ці праўда, што ў Маскве моладзь не злоўжывае наркотыкамі, а болей чытае кніжкі, сказаў, што справа палягае
маладзёжнай аўдыторыяй, адказваў на пытаньні з залы. I на запыт пра тое, ці праўда, што ў Маскве моладзь не злоўжывае наркотыкамі, а болей чытае кніжкі, сказаў, што справа палягае ў тым, ш т о чытаць. Часам лепш не чытаць, а займацца чым весялейшым, бо кніжкі ў нас бальшынёй належаць да сацрэа- лізму. А на пытаньні адной феміністкі сказаў, што ён ня можа падтрымаць фемінізм, бо чуў, што маладая феміністка, калі ёй уступілі праход у дзьвярох, прайшла першай, але павярнулася і ляснула па шчацэ таго, хто ёй уступіў. Бо яна за раўнапраўе, а тая ўступка - ёсьць прыніжэньне жанчыны.
У зале ўсчаўся гвалт, феміністкі паўскоквалі з месцаў, кіну- ліся да сцэны, мы з Адамовічам змушаныя былі ратавацца праз чорны ход, і да самага гатэлю за намі беглі разьятраныя жан- чыны ды іхнія мужчыны. У гатэлі я сказаў Адамовічу, што болей з ім не пайду на гэтыя шоу, бо не хачу прыносіць сябе ў ахвяру гэткае публіцы».
288	Сяргей Міхалкоў (нар. у 1913) - расійскі дзіцячы паэт. 289 Генрых Бёль (1917-1985) - нямецкі пісьменьнік.
290	Разьбіўка аўтара.
291	Гейна Кіпхард - нямецкі празаік.
292	Л. Леўчаў - балгарскі пісьменызік.
293	Тэкст ад сказу «Я заўжды зь вялікай цікавасьцю чытаў тое нешматлікае зь ягонай публіцыстыкі, што паяўлялася на расейскай мове.» і да «За ім памёр і наш апякун Генрых Бёль.» друкуецца ўпершыню паводле аўтарскай уклейкі ў кампутар- ную раздрукоўку.
294	Іён Друцэ (нар. 1928) - малдаўскі пісьменьнік.
295	Мікалоюс Канстанцінас Чурлёніс (1875-1911) - літоўскі мастак і кампазытар.
296	Альбэрт Швэйцар (1875-1965) - нямецкі філёзаф.
297	Валерый Раеўскі (нар. у 1939) - беларускі тэатральны рэжысэр.
298	Алег Яфрэмаў (1927-2000) - расійскі актор, галоўны рэжысэр МХАТу (1970-2000).
299	Аляксандр Вампілаў - расійскі драматург.
300	Уладзімер Высоцкі (1938-1980) - расійскі паэт, актор, бард.
301	Стваральнік і мастацкі кіраўнік маскоўскага Тэатра на Таганцы.
302	Юрый Каракін (нар. у 1930 г.) - расійскі пісьменьнік. 303 Уладзімір Дзядюшка (1905-1973) - беларускі актор.
304	Карл Густаў Юнг (1876-1961) - швайцарскі псыхоляг.
305	Мікалай Бярдзяеў (1874-1948) - расійскі філёзаф.
306	Іяган Вольфганг Гётэ (1749-1832) - нямецкі паэт.
307	Казімір Малевіч (1878-1935) - мастак-авангардыст.
308	Уладзімір Алоўнікаў (1919-1996) - беларускі кампазы- тар.
309	Ігар Лучанок (нар. у 1938) - беларускі кампазытар, на- родны артыст СССР.
310	Гл. зноску 163.
311	Так празвалі дом на вул. Кульман каля менскай Камароў- кі, у якім жыла творчая інтэлігенцыя.
312	Дзе знаходзілася кватэра В.Быкава ў Менску (цяпер вул. Максіма Танка).
3,3	В. Быкаў жыў у Фінляндыі са студзеня 1998 г. па чэр- вень 2000 г.
314	Французская камуністычная партыя.
313	Цытата ліста А. Салжаніцына да В. Быкава. (3 ліста А. Салжаніцына ад 21 студз. 1968 г. Дзяржаўны музэй гісторыі беларускай літаратуры. КП 10735/788).
316	Лісты А. Салжаніцына захоўваюцца ў Дзяржаўным музэі гісторыі беларускай літаратуры.
317	Сяргей Залыгін (1913-2000) - расійскі пісьменьнік.
318	Мсьціслаў Растраповіч (1927-2007) - расійскі піяніст.
319	Часопіс «Вопросы лнтературы».
320	Два папярэднія абзацы тэксту друкуюцца ўпершыню па- водле аўтарскай кампутарнай раздрукоўкі.
321	Далей у кампутарнай раздрукоўцы аўтарам выкрасьле- ныя наступныя сказы: «Асабліва ў тыя гады, калі на вярхох вырашалі, што са мной рабіць. Думаў, можа, адчэпяцца, пера- стануць заўважаць наогул. Як у творчых саюзах звычайна кіда- юць заўважаць людзей пуставатых, тых, што сьпіліся і нічога ня вартыя. Як у старыну не зважалі на дурных звар’яцелых юродзівых. Мяне такая роля мала шакавала і была прыдатная для абароны». Наступны сказ друкуецца ўпершыню паводле аўтарскай кампутарнай раздрукоўкі.
322	У новую менскую кватэру В. Быкаў усяліўся напрыкан- цы 1977 г.
323	Анатоль Сульянаў (нар. у 1927) - беларускі празаік.
324	Вадзім Кажэўнікаў (1909-1984) - расійскі пісьменьнік.
325	Агюшні сказ дапісаны аўтарам простым алоўкам на ста- ронцы кнігі «Доўгая дарога дадому».
326	Генадзь Бураўкін.
327	Ніл Гілевіч.
328	Курсіў аўтара.
329	А. Макаранка - савецкі пэдагог-наватар.
330	Штат у ЗША.
331	Маці В. Быкава памерла ў 1984 г.
332	Брат В. Быкава Мікалай памёр у 2000 г.
333	Аркадзь Куляшоў памёр у 1978 г.
334	Маецца на ўвазе кніга паэта пад такім назовам.
335	Джон Стэйнбэк (1902-1968) - амэрыканскі пісьменьнік.
336	Анатоль Анікейчык (1932-1989) - беларускі скульптар.
337	Мікалай Яроменка-старэйшы (1923-2000) - беларускі савецкі артыст.
338	У Піцундзе Быкавы адпачывалі ў 1981 г.
339	Браніслаў Спрынчан (1928-2008) - беларускі паэт, пера- кладчык.
340	Дырэктар выдавецтва.
341	Абзац тэксту друкуецца ўпершыню паводле аўтарскай кампутарнай раздрукоўкі. У кніжным выданьні ён быў у іншай рэдакцыі: «Калі б немцы былі разумнейшыя, далі беларусам зямлю і вярнулі ўласнасьць, дык і беларусы, мабыць, паводзілі б сябе інакш. Прынамсі, як літоўцы, латышы ці эстонцы. Як украінцы нарэшце. Аралі б зямлю, гадавалі дзяцей і плюнулі на бандыцкую партызанку. Тое, што побач нішчылі яўрэяў, іх ня надта турбавала — абы саміх не чапалі. Але ж зачапілі і саміх — пачалі паліць-нішчыць. У тым немцам дужа памагла партызанка — дала падставу. I запылалі хаты. Тут Гітлер са Сталіным былі ў адным хаўрусе, хаўрусе вынішчэньня. Тое, што недарабіў Сталін у 30-я гады, даканаў Гітлер на пачатку 40-х. Беларусь ляжала ў руінах. А затым пачалася эпапея ад- наўленьня».