Раз — шкілет, і два — шкілет
Франц Сіўко
Выдавец: Галіяфы
Памер: 344с.
Мінск 2019
— Куды? Што ты надумалася?
— Спужаўся ?
Цемра імкліва радзее, дзве цьмяныя постаці порстка, толькі ійашчыць, чуваць, пад нагамі сухое голле, кідаюцца ў розныя бакі, заміраюць у зарасніках бэзу.
— Ну, годзе вам хавацца, кахачкі, — кажа Лёля і шпурляе ў гушчар адзіч за адчым колькі камечьчыкаў. — Выходзьце ўжо!
Яча дастае з сумачкі ліхтарык, са смехам, што болый чагадвае шатачскае хрыпечче, водзіць пукам
святла па кустоўі. Водзіць настойліва і доўга, аж пакуль не натыкаецца пасярод яго на зніякавелыя, вінаватыя твары Люсі і Вітака.
Ужо амаль раніца, а ён яшчэ і на хвіліну не змежыў павек. Стаіць прад вачыма тое праклятае кустоўе, і Лёлін смех лунае над ім, аддаецца ўвушійу д’ябальскім звонам, ад якога вось-вось, здаецца, абрынецца на голаў столь звузелага ўвобміг да абрыдласці, сцяснелага пакоя. Так звузелага вачавідзь ды сцяснелага, што адно жаданне і ўзнікае — падхапіцца з ложка і бегчы, бегчы далей ад яго.
Лёгкія, ледзьве чутныя крокі даносяцца з двара і тут жа аціхаюць, прыглушаныя ціўканнем цвыркуноў ды бацькавым храпеннем за перабойкай.
Яму няўсцерп паглядзець, што там у двары, і ён ужо прынікае тварам да шыбіны, як бацька падымаецца з тапчана, сунецца вобмацкам да вядра з вадою.
Белы прыпол сукенкі ў воддаллі рвецца на ветры, нібы напалоханы звонам конаўкі, дваіцца, чэзне ў завесе густой перадранішняй шэрані. Дваіцца, ці, можа, насамрэч іх там двое?
—Халерная спёка. — Бурклівы голас бацькі вяртае яго ў яву.
Ён падымаецца з ложка і, як толькі бацька заціхае на тапчане, не раздумваючы куляецца ў цьмянае, спярэшчанае прывідна-зыбкімі абрысамі падзеяў-прыпамінаў прамінулага дня прадонне акна.
У двары прахалодна і ціха, толькі з кватэры дзядзькі Зюзялька далятаюць да альтанкі гукі радыё. Дзядзька слухае радыё і ўдзень, і ўначы, гэта, кажа цётка Каруся, быццам дапамагае яму не звар’яцець ад пякельнага болю.
Ён прыхінаецца плячом да дошак альтанкі і толькі паспявае збольшага супакоіцца, як яшчэ адзіч гук, гэтым разам зводдалеку, ад студні, даносіцца да ягоных вушэй. Але ён такі глухі, такі непрывабны ча тле чароўчых гукаў вясковае ночы, што ён не надае яму значэння.
Белы прыпол вымыкаецца з-за рога дома, імкліва чабліжаецца да Люсінага пад’езда. Яму карціць падхапіцца насустрач, але крыўда не пускае.
Ад тае хвіліны, як Лёлю выцягнулі са студні ды звезлі ў райцэчтр у бальчіцу, мінула гадзіны дзве з паловаю. I прыезджы дазнаўца ні на хвіліну не адыходзіць з двара, то аднаго з суседзяў пакліча для размовы, то другога, тоў цёткі Карусі возьмецца штосьці высвятляць, то зноў распарадзіцца гукчуць Вітака. Адзіны, каго ёч пакуль што не чапае, — дзядзька Зюзялёк. Ды яшчэ — мабыць, зувагі на кволасць дзявочае натуры — Люся, якая ўвесь гэты час, што цягнецца дазнанне, сядзіць у кватэры і толькі зрэдку, быццам каб знарок спраўдзіць, што яча тут, ча месцы, віхне паставаю ў акне.
Узрушачыя чеспадзеўчаю прыгодай ды гнаныя пугаю цікаўнасці жыхары іншых вулак час ад часу зазіраюцьу deop. I дазнаўца Бібік, строгі, крыху хамаваты дзядзька гадоў пяцідзесяці, той акурат, што дзевяць год таму вёў справу Люсінай маткі, калі тая разбілася ля млына, голасам, што неўдае і намёку на мяккасць характару, вытурвае ўсіх прэч. Усіх, апроч дзятвы, што раямі абляпіла голле дрэваў і толькі і чакае нагоды ўставіць у размову старэйійых слова-другое.
Апоўдні дазнаўца выраійае апытаць і Люсю. Яна апошняя ў даўгой чарадзе сведкаў, мужчына стаміўся, таму размова між імі цягнецца нядоўга. Так нядоўга,
што, калі Люся хвілін праз пятнаццаць выходзіць з кватэры, Сашку здаецца, што ён бачыць на яе твары расчараванне.
Ён мкнецца да яе ў спадзеве хоць на якое, хоць на самае кароткае замірэнне, one дарэмна. Яна з абыякавым выглядам праходзіць міма, і нечаканая, няведамая раней жорсткасць яе пагляду апякае яго трывожным прадчуваннем новых неспадзянак.
— Ну, дык што, так ты нікога і не бачыў уначы са сваёй алыпанкі? — пытаецца, болей, відаць, дзеля прыліку, чым дзеля пацвярджэння нейкай канкрэтчай гіпотэзы, дазнаўца і зашчапляе на тэчцы з паперамі парэпаную спражку з выяваю вужакі. — Ну, не дык і не, што тут скажаш...
— Hi слова, ні паўслова — хто так робіць! — кажа цётка Каруся і безуважна падносіць мужу кубак нішчымнага варузамест прыгатаванага, штоўжо колькі хвілін падтомліваецца на пліце, курынага булёну. Яна ўсё ніяк не дасць рады ачомацца ад падзення пляменніцы ў студню і, каб не капрызлівасць знябожанага нямогласцю Зюзялька, якому то адно падай, то другое прынясі, і ўсё не так, не па-ягонаму — ведама, хворы чалавек, — наўрад наогул здолела б выйсці з нервовага стопару. Неспадзеўны ж начны ад ’езд Люсі (хтосьці з суседзяў бачыў, як яна садзілася на паўстанкуў цягнік), здаецца, толькі ўзмацніў яе пакуты. З’ехаць, нават не развітаўшыся, быццам не маеш большых ворагаў на свеце? Цётцы такія паводзіны і не зразумелыя, і не сімпатычныя.
Куды з’ехала Люся, ніхто не ведае. I хоць сёй-той сцвярджае, што паехала паступаць вучыцца, даць
веры таму цяжка. Гэтак вось раптам, увадчачас? Ды і час іспытаў яшчэ не прыспеў, хіба ійто навострылася дзеўка ў якую-чебудзь задрыпачую вучэльню, дзе бяруцьусіх без вынятку, абы мелася ў чалавека якое-кольвек жаданне.
Адзіным, хто, магчыма, у курсе, кудыўсё-такі Люся з’ехала, з’яўляецца Вітак. Але звяртацца па дапамогу да суперніка Саійку че хочацца. Да таго ж і сам Вітак неўзабаве нібыта з’язджае, ашчаслівіўшы цяжарчасцю дзеўку-заіку з другога канца пасёлка.
Абставічы таемнага Люсічага зчікчеччя праясняе паштарка, дакладней, ліст, які яна прыносіць Сашку праз тыдзень. Стачдартчы канверт з выяваю сярпа і молата змяшчае шмат чамёкаў, апроч чамёку на іх сумесчую будучыню. I гэта ўяўляецца яму чайгоршымзусяго, што здарылася напрыканцы спякотчага гэтага, азмрочанага Люсічай здрадаю ды няшчасцем з Лёляю ліпеня.
I хоць цьмячая здагадка, што абедзве падзеі між сабою чейкім чынам звязачыя, че пакідае яго, распавядаць пра яе дазчаўцу Бібіку чі чамеру, чі ахвоты ёч че мае. Тым больш што і сама Лёля чічога яму распавесці че пажадала, сабралася ды з’ехала моўчкі праз два дчі па выпісцы з бальчіцы ў свой горад.
Яшчэ толькі восем гадзін вечара, а ў корпусе так ціха, быццам на дварэ ноч. Адзінае, што парушае цішыню, — гукі радыё пры канцы калідора ды абрывістая гамана гульцоў у даміно ў нішы наўзбоч дзвярэй сталоўкі. Ды яшчэ шоргат анучы па падлозе, якую прыбіральшчыца Міла Сцяпанаўна то акуне ў вядро з вадою, то з гучным усплёскам апусціць на дол. Яе дзя-
журства сканчваецца а дзявятай, і яна, як заўсёды, спяшаецца дахаты. Бо ў дзесяць пачынаецца па тэлеку яе ўлюбёная перадача “Тыдзень вялікай коткі”, і яе яна прапусціць — гэта ўсе ў доме адпачынку ведаюць — ніяк не можа.
Час ад часу жанчына падыходзіць да дзвярэй пакоя Зелянухі нібыта з намерам штосьці спытаць, але не наважваецца, і няспраўджаны намер тонкімі лініямі зморшчын заклапочанасці асядае на яе лбе.
Адміністратарка падымаецца з долу на паверх, голасам, што выдае перасцярогу перад рэакцыяй чалавека, які нікога і нічога не баіцца і прывык рабіць толькі тое, што яму самому даспадобы, просіць Мілу Сцяпанаўну прыбраць аскепкі толькі што разбітае парывам ветру вазы ў холе будынка.
Міла Сцяпанаўна скідвае з плячэй халат, кладзе яго на падваконне, з бурклівым выглядам спускаецца па вільготных сходах следам за адміністратаркай на першы паверх. I ў калідоры адразу робіцца яшчэ цішэй, так ціха, што чутно, як ходзіць у сваім пакоі, то адчыніць дзверку шафы, то ляпне кульбаю па падлозе, то кашляне з прысвістам стары Зелянуха. Дзверы ягонага пакоя адчыняюцца, заінтрыгаваны гаманою жанчын стары выходзіць у калідор, азіраецца, прастуе да акна. Похапкам пераварочвае пакінуты прыбіральшчыцай халат, зладзеявата шнарыць рукою ў кішэні, вывуджвае нейкую паперчыну.
Ён стаіць да Дарашэнкі бокам, і той бачыць, як сунецца ўгору па меры прачытання паперчыны брыво старога ды бялее, зліваецца з колерам валасоў на скроні ягоны твар. Затым ён кладзе паперку назад у кішэню, ідзе да пакоя. I акурат у той момант, калі палову
ягонага цела разам з кульбаю праглынае паўпрыцемак памяшкання, на сходах зноў з’яўляецца прыбіральшчыца.
Ці бачыць яна сілуэт Зелянухі, невядома. Але гук дзверыны, за якою той знікае, яе вушэй дасягае несумненна. Жанчына кідае заклапочаны пагляд на вопратку, пядзя за пядзяй абмацвае льсністы, з тоўстымі швамі спод халата. Натыкаецца, відаць, на паперчыну, і твар яе набывае звыклы выраз паважнае непранікальнасці. Яна апранае халат, ідзе да Зелянухавых дзвярэй, далікатна стукае далонню па аўшаку:
— Ну, дык што, а сёмай заўтра адыходзім, Васіль Іванавіч? Га?
— А сёмай, дык а сёмай, — адказвае стары і прыадчыняе дзверы. — Чарвякоў я ўжо накапаў. Вопратку і абутак таксама падрыхтаваў, так што ўсё як след.
— А я да юшкі прыправаў ды яшчэ сяго-таго прыкупіла. Такі ўладзім баль пасля рыбалкі, што звяр’ю навакольнаму моташна стане. Праўда?
— Гэта ўжо як з клёвам нам з вамі падфарціць, Міла Сцяпанаўна, хто ведае.
— 3 клёвам як з клёвам, а вось нага б ваша не разгулялася на змену надвор’я.
Яны яшчэ колькі хвілін стаяць моўчкі па розныя бакі дзвярэй, затым адначасна, быццам кожны ўзгадаў неўпрыцям пра неабходнасць штосьці конча дарабіць недаробленае, разыходзяцца. Разыходзяцца так імкліва, так шпарка, што Дарашэнку, які назірае за абаімі праз паўрасчыненыя дзверы працэдурнага пакоя, зноў міжволі прыходзіць у голаў думка пра ўдаванасць дзіўнага іхняга — ні то прыяцельства, ні то варажнеча, ні то адно і другое адначасна — яднання-супольніцтва.
Ill
Міла Сцяпанаўна зірнула з долу на акно, але, на дзіва, святла ў ім не ўбачыла. Быццам яго яшчэ і наогул там, у Зелянухавым пакоі, не запальвалі. Толькі пасак променя, які прабіўся, відаць, у памяшканне праз дзверы ад ліхтара пры ўваходзе ды тае ж хвіліны і згубіўся, не даўшы рады вымкнуцца вонкі, дзесьці ў міжсценні. Ды яшчэ кволы яго адбітак на гардзіне, што тут жа і знік, патрывожаны асцярожным, ледзь заўважным рухам тканіны.
Што стары назірае за ёю з пакоя, яна не сумнявалася. Адчувала ягоны пагляд хутчэй усім целам, чым вачыма — такое ўжо аднойчы было з ёю, падчас першага яе наведвання ў заснежаны А., неўзабаве пасля выпадкаў з Лёляй ды Наталляй. Калі яна брыла вулкаю да цягніка, а ён, тады яшчэ значна маладзейшы, спрытнейшы ды жвавейшы, цікаваў за ёю цераз фіранку, і вось гэткае, як цяпер, адчуванне таемнага ягонага змыслу працінала яе свядомасць прадчуваннем чагосьці да вусцішу, да дрыжыкаў кепскага.
КНІГІ ОНЛАЙН
