Раз — шкілет, і два — шкілет
Франц Сіўко
Выдавец: Галіяфы
Памер: 344с.
Мінск 2019
Яны стаяць на горняй пляцоўцы паўразбуранага млына, перачэкваюць чарговы напад калючых пасаў дажджу. Холадна, і яны (ці, можа, Сашку такздаецца, што яны, а насамрэч — толькі ён?) ціснуцца адно да аднаго ў спадзеве хоць крыху сагрэцца.
Яны ціснуцца целам да цела, і кожны іхні дотык адзываецца ў яго ў грудзях дробным, як ціўканне
вераб’ят па падстрэшшу, лекацеччем. Ён штосілы мкнецца сучяць лекаценне, і Люся быццам адчувае гэта: то пасунецца ўбок, то адступіць паўкроку чазад, то наогул паверчецца да яго бокам.
Гэта першы іхза шэсць год пасля смерці цёткі Любы сумесчы пад ’ём на пляцоўку і першае Люсіна пераадоленне справакавачае тою даўчяю трагедыяй фобіі. Люся пачічча баіцца вышыні, але сёччя яна сама пажадала падчяцца на пляцоўку, і, мабыць, толькі Бог ды ачёлы-ахоўчікі ведаюць, што дзеецца заразу яе галаве.
Яна нахіляецца над выступам муру, доўга, быццам жадае як болей увабраць у сябе з убачанага на доле, глядзіць на камечче ўчізе. Глядзіць і бязгучна, бы прамаўляе малітву, варушыць вусчамі. Затым безуважна выпроствае руку да вярэчі, адшчыквае малюсечькі, як змясціць на краі пазногця, кавалачак мухамора, падносіць яго da рота. I, перш чым Сашка паспявае спытаць, ці че збіраецца яна яго з’есці, злізвае языком з пальца.
Яна глытае, і роспачлівасць ягонага пагляду адбіваеццаўяе прыцемчечых чяведамым змыслам зрэчках.
— Што ты робіш ? — крычыць ёч і адчувае, як блытаецца ад жахуў вузкай прасторы між чёбам і зубамі ягочы скалячелы, спалярушачы ўбачачым язык. — Што?
— Што з табой? — прамаўляе яча, і голас яе гучыць спакойча і крыху расчаравача. —Гэта ж усяго толькі грыб. Грыб!
— Гэта атрута! Ці ты че разумееш? Выплючь!
— Ну, че! — пярэчыць яча і, быццам баючыся, што ёч зараз пачче гвалтам змушаць яе да вачітаў, падаецца ад краю ў глыб пляцоўкі. — Нічога че здарыцца, чі-чо-га. He будзь червозам!
Яна прамаўляе апошняе так рашуча, што яму нічога не застаецца, як змоўкнуць.
Яны стаяць спінамі адно да аднаго, і цень непаразумення ўпершыню раздзяляе іх. Упершыню ягоная мяккасць закаханага пятнаццацігадовага падлетка раз біваецца на аскепкі аб яе каменна-спарудлівы спакой.
Яны маўчаць, і нясцерпнае жаданне, каб як найхутчэй гэтае дурное маўчанне ўрэшце скончылася, вярэдзіць яго.
Ён думае, як зрабіць крок насустрач, і тут адчувае дотык Люсінай далоні да свайго пляча. I хоць дотык такі лёгкі, ійто ён ледзьве яго адчувае, радасць ягоная — вось і замірэнне! — такая вялікая, што пераважае ўсе сумневы.
— Навошта ты гэта зрабіла?
— Захацела і зрабіла, — кажа Люся, і ўсведамленне недасяжнасці яе думак-мрояў, хоць яна і не выдаеўжо такой страхавітай, як напачатку, зноў ахоплівае яго.
— I хто ж гэта кладзе атрутныя разам з ядомымі, — кажа баба Настазя і асцярожна здымае мухамор з вярэні. — Ды яшчэ такі аграмадны грыб, гэткім паўмястэчка можна атруціць.
—Паўмястэчка як паўмястэчка, а сяго-таго не шкодзіла б, — адзываецца Люся, і твар яе зноў, як паўгадзіны таму на млыне, робіцца ўтрапёна-зласлівым.
Яна падыходзіць да акна, за якім зноў дождж сячэ па лістоце кустоўя, што ўжо нават і не ўздрыгвае ў марным памкненні працівіцца стыхіі, глядзіць на зацягнуты плеўкаю шэрані — неўзабаве ноч — хвойнік удалечыні.
Яна ўзіраецца ў дрэвы, што то цьмянеюць, то, наадварот, святлеюць на тле небасхілу, і здаецца,
што нічога болей важнага за тыя хваіны на памежжы святла і ценяў зараз для яе не існуе.
Яна свідруе вачыма зчябожаныя непагаддзю дрэвы, і адстаронена-няўлоўная таемнасць яе пагляду і намёку на жаданне шчырасці з кім бы то ні было не дакляруе.
Машына меддапамогі падрульвае да будынка, прыпыняецца побач з уваходам у корпус. Другая, міліцэйская, абганяе яе, утыкаецца перадам у сходы ганка. Двое мужчын у цывільным вылазяць з салона, дружна, бы па камандзе, запальваюць па цыгарэціне.
Зелянуха мкнецца вылезці з аўто следам за імі, але яму падаюць знак, каб заставаўся на месцы, і ён пакорліва ўцягвае зноў у салон разам з кульбаю высунутую напалову вонкі нагу.
Маладзейшы з мужчын кідае ў сметніцу ледзь раскураную цыгарэту, ідзе ў корпус. Другі, старэйшы, што вельмі з твару ды паставы кагосьці Дарашэнку нагадвае, застаецца пры аўто.
Дарашэнка стаіць на балконе наўзбоч ганка, і ўсё, што дзеецца ля аўто і “хуткай”, яму добра бачна. Ён сіліцца ўгледзець у салоне паставу Мілы Сцяпанаўны, але зрабіць гэта цераз танаванае шкло немажліва, і яму нічога іншага не застаецца, як чакаць.
Але і чакаць доўга не выпадае, бо маладзейшы з хаўруснікаў заўважае яго са сходаў паміж паверхамі, адчыняе фортку, гучна, быццам баіцца, што на доле яго не пачуюць, кажа старэйшаму:
— Тут на балконе чалавек, таварыш Бібік, можа, з ім паразмаўляць? Можа, ён што бачыў...
Старэйшы ўздымае голаў, глядзіць у задуменні хвіліну-другую на Дарашэнку.
— 3 балкона? Адсюль да ракі вярсты тры, калі не болей, — адказвае сіплаватым голасам і адмоўна круціць галавой. — Ды і не стаяў жа ён там, на балконе, цэлы дзень. Ну, ты даеш, аднак, Галыга!
Галыга падымаецца ў калідор, ідзе да пакоя абслугі і праз колькі хвілін зноў збягае на дол — з халатам Мілы Сцяпанаўны ў руцэ. Мужчыны па чарзе абмацваюць халат, нічога не знайшоўшы, кідаюць яго ў салон.
Зелянуха зноў падае голас, штосьці кажа ім, высоўвае з салона кульбу.
— Не-не, — спыняе яго Бібік і, счакаўшы хвіліну, пакуль стары ўцягне кульбу назад, зачыняе дзверку аўто, загадвае кіроўцу “хуткай” ад’язджаць.
“Хуткая” скранаецца з месца, паварочваецца бокам да будынка, і Дарашэнка выразна бачыць праз шыбіну на лежаку накрытае прасцінаю цела. Мяркуючы па абутку, што вытыркаецца з-пад рога прасціны, — цела жаночае. Але разглядзець яго не атрымліваецца, бо аўто дазнаўцаў ужо мчыць наперад, засланяе сабою і шыбіну, і руку ці то медыка, ці то санітара ў белым, што таропка нагінаецца над целам, каб прыкрыць ногі прасцінаю.
— А я дык і не сумнявалася, што гэтак скончыцца, — кажа раздатчыца Зінаіда і падцінае танюткія, быццам усохлыя з-за недахопу плоці, што ўся пайшла на фармаванне іншых частак яе неабдымнага цела, вусны. — 3 такога сяброўства калі што добрае атрымлівалася? У вочы — сю-сю, у вачах жа — спрэс нянавісць, што ў яе, што ў яго... Вось ён яе, гэты старэча, і ўходаў. Вось паглядзіце: ён забойца, шалава буду, калі не пацвердзіцца маё прыпушчанне.
Зінаіда заўсёды ўсё ведае, таму і на гэты раз ёй даюць веры без залішніх ваганняў. Балазе, і навіну пра
смерць прыбіральшчыцы яна даведалася першая. I цяпер ахвотна дзеліцца ёю з кожным, хто таго ні пажадае. Хоць ужо, папраўдзе, нікога, хто б быў не ў курсе справы, у корпусе, відаць, няма.
— У пастарунак ні за што, так сабе не пацягнуць, — рэзюмуе наастатак раздатчыца, і гэта — апошняя кропля, пасля якой ні ў каго нават каліва сумневу наконт Зелянухавай вінаватасці ў смерці Мілы Сцяпанаўны не застаецца. Тым больш што ўжо гадзіны тры мінула, як аўто дазнаўцаў і “хуткая” ад’ехалі ад будынка, а яго ўсё няма і няма. Значыць, штосьці такое ёсць: хто б гэтак доўга трымаў у пастарунку невінаватага, тым больш старога ды ў дадатак не надта здаровага чалавека?
“Штосьці ёсць”, — думае Дарашэнка і брыдзе калідорам да свайго пакоя. Думае, што няблага было б як след адаспацца, але класціся яму зусім не хочацца, і ён выходзіць на балкон. I адразу натыкаецца паглядам на кропку святла ўдалечыні.
Кропка няўхільна большае, і вось тое самае аўто, у якім Галыга з Бібікам павезлі надвячоркам Зелянуху, спыняецца ля ганка.
Стары вылазіць з легкавіка, памалу ступае па жвіры да ўвахода ў корпус.
— Дойдзеце самі, ці памагчы, дзядуля? — пытаецца праз прыспушчанае шкло кіроўца.
Зелянуха грэбліва — адчапіся, маўляў, што за глупствы — адмахваецца ад запытанта кульбаю.
— Ну, глядзіце самі, мне што. Мне загадалі зрабіць чын чынам — я і раблю. Каб потым не наракалі ды не скардзіліся...
Аўто з’язджае з двара, і стары доўга-доўга глядзіць яму наўздагон. Глядзіць так утрапёна, так пільна і pa-
зам з тым так насцярожана, быццам баіцца, што яно, крый бог, вернецца. I толькі калі дарэшты чэзне сярод зарасніку кропка святла, ажывае, плюе сабе пад ногі, з выглядам паляўнічага, якому нясветна пашэнціла падчас ловаў, сунецца да дзвярэй.
— I ахвота ж людзям мерзнуць на балконе, — кажа, і ягоны хрыплівы голас з’едлівым тэнарком працінае паветра. Працінае так неспадзеўна, што Дарашэнка нават не паспявае даўмецца, да каго той тэнарок скіраваны. А калі ўрэшце дапетрвае, што менавіта да яго, адказваць ужо няма каму.
Палова дванаццатай, а сонца яшчэ ні на хвіліну як след не вызірнула з-за хмараў. I неба, што сям-там свіціцца кволаю празрыстаю сінечаю на тле іх шматкоў, нагадвае сурвэтку з плямамі ежы па абедзе. Быццам нехта там, угары, сядзіць з мяшалкаю і наўмысна, каб дадаць маркоты ўсяму, што месціцца на доле, збівае іх у бязладны, неахайны гурт. Але і дажджу, праўда, няма. Ды гэта ці не горш, бо толькі дадае наваколлю вусцішу і няпэўнасці.
Дарашэнка сядзіць у альтанцы наўзбоч увахода ў корпус, згадвае ўчорашні візіт Алушы і яе расповед пра Ігаравы справы. Ды нядоўга, бо іншамарка, вельмі падобная да той, што ўчора павезла Зелянуху ў пастарунак, уязджае ў двор, павольна паўзе да пляцоўкі пры канцы алеі, абуджае іншую згадку.
Гэты Бібік — ці не сваяк ён дазнаўцу, што колісь вёў у мястэчку справу Люсінай маці? Так яны падобныя адзін да аднаго, што, калі б побач паставіць, далібог, не даў бы рады адрозніць... Сын і бацька, можа, ці нават унук з дзедам? А можа, так сабе аднафамілец, ці мала здараецца гэткіх супадзенняў?
Дзверы ляпаюць, на двор выходзіць Зелянуха ў суправаджэнні Зінаіды, шкандыбае да іншамаркі.
Мужчына год пяцідзесяці ў плямістай камізэльцы вылазіць з аўто насустрач старому, моўчкі вітаецца, штосьці кажа.
Зелянуха колькі хвілін стаіць побач з аўто, затым спахопліваецца, паважна, бы леў падчас прагулянкі пасля ўежнага абеду — паўрасчынены рот з шыхтам бліскучых устаўных зубоў, грыва выцвілага, але ўсё яшчэ даволі густога валосся над ілбом, — вяртаецца разам з прыбіральшчыцай да корпуса.
Зінаіда бярэ старога пад руку, стульвае сэрцам ледзь заўважныя сярод шчочна-сківічных наростаў тлушчу вусны:
— Ад’язджаеце ўсё-такі, Васіль Іванавіч... I правільна, пасля такога — што тут вам заставацца? Вось як яно бывае, хто б мог падумаць...
КНІГІ ОНЛАЙН
