Раз — шкілет, і два — шкілет
Франц Сіўко
Выдавец: Галіяфы
Памер: 344с.
Мінск 2019
Іншаземец здымае з галавы слухаўкі, падае мне. Я хачу адмовіцца ад дарунка, але не паспяваю: зала выбухае воплескамі, усе падымаюцца. Мой сусед разводзіць рукі ўбакі, расчараваны, мусіць, што не ўдалося паслужыць такому сімпатычнаму чалавеку, як я, сціскае маю руку ніжэй локця.
— Меня зовут Чжан Ду, — кажа, старанна вымаўляючы кожнае слова. — Можно — товарніц Ду.
Бэдж з надпісам “Харбін” понізу імя і прозвішча матляецца на ягоных грудзях, закаваных у шырспажывецкага крою пінжак, бесцырымонна шмаргае мяне кантам па шчацэ.
Я даганяю Жану, і мы ідзем упобачкі паўз абкладзеныя тэчкамі крэслы ў фае.
— Вы не павінны былі спазняцца, — кажа яна з дакорам у голасе і спыняецца ля аднаго са сталоў. — A то гэтак і ўсё прапусціце. Што вы хацелі запытацца там, у зале?
— Наконт імпрэзы. Гэта было ўшанаванне, так?
— Ушанаванне, канешне... Хіба нельга было зразумець? Я падумала...
— Што?
Яна схіляецца над сталом з намерам выбраць да кавы штосьці з печыва.
— Так, нічога... Вы маеце праграму дня? Калі не, то вось вам. — Яна корпаецца ў тэчцы, дастае паперчыну, торкае мне ў далонь. — Дарэчы, я ваша зямлячка.
— Я здагадаўся. Адкуль вы?
— Ого, адразу вам так і скажы! Па...
Трое мужчын праціскваюцца да стала, запаўняюць ужо ладна разбухлымі ад дармовае пачосткі целамі прастору між намі. Жана перахінаецца бокам паўз іх, ледзь чутна, бязгучна амаль шэпча:
— Пацярпіце. Дарэчы, вас шукалі... Вось як: толькі прыехалі, а ўжо вас шукаюць.
— Мяне? Шукаюць? Хто?
— Жанчына, і сімпатычная. Сказала, што прыйдзе яшчэ, каб пабачыцца. Нейкая Рэгіна.
Рэгіна?!
Фае зрушваецца з месца, высвечваючы срэбрам бутэлек з півам і мінеральнаю вадой, гэтак жа імкліва, як распачало рух, спыняецца, ссяроджваецца няўцямнаабыякаваю стрэмкаю прыпаміну ў чэраве маёй прытомленай спёкай і доўгім падарожжам істоты.
Дзечь яшчэліпіць на тонкай павуціче апошчіх жчівечьскіх прамячёў, а мыўжоўложку. Мы — я і Рэгіна, за ложак чам — свежая кладчя ў пучьцы.
Мче амаль сямчаццаць, Рэгіче — ча паўдзясятка болей. Гэта чадае чашым спаткаччям адцечче чясветчае грахоўчасці. Прычамсі такімі лічыць іх (ці то ўдае, што лічыць) Рэгіча, а яе слова для мяче — што слова Бога.
Рэгіча — маё перійае кахачче, мой вядоўца ў свет таямчіц дарослага жыцця. Ёч, гэты свет, і прываблівае мяче, і адштурхоўвае адчачасча, але першага —
болей, таму змаганне з яго не заўжды прывабнымі праявамі, падказвае мне інтуіцыя, не мае сэнсу. Таму я з імі надта і не змагаюся, а крочу назіркам усцяж выкрутасаў лёсу, плыву, бы спанталычаны фатальным збегам абставінаў матрос пасля таго, як патануў карабель, усё далей ды далей у няведамым — дзе ён, жаданы бераг? — кірунку.
На дварэ ціха, гэтаксама ціха і ў пуньцы — датуль, пакуль не адзавецца з-за сцяны (пунька — прыбудоватрысцен да хлява) хтось з быдла ці Рэгіна не пачынае шнарыць рукамі па сене.
— Што ты робіш?
— Асцюкі выбіраю, — адказвае яна і глядзіць на мяне з-пад рукі, і вочы яе загадкава пабліскваюць у паўцемры. — Мог бы дзеля нас і лепшага сена расстарацца. А так... абы-што, абы-што...
— Табе дагодзіш!
— А ты паспрабуй.
— Як?
— Казала ўжо: падвышай інтэлектуальны ўзровень. Чытаць, напрыклад, пачні. A то так і застанешся да скону вясковым невукам.
Яна дастае з-пад падуйікі томік Велты Спаарэ, які паўсюль носіць з сабою, няйначай, дзеля дэманстрацыі нянаскага імя аўтаркі, бо кніжка даўноўжо, здаецца, ёю прачытаная, усоўвае мне ў руку:
— He Бог ведае якая цікавостка, канешне, але ж і не твой “Багроў”.
Згадка пра “Багрова” — намёк на фаліянт “Дзіцячых гадоў Багрова-ўнука”, які бібліятэкарка дала мне пачытаць у трэцім класе і якім на ўсе астатнія школьныя гады дарэшты адбіла ўва мне якую-кольвек ахвоту да чытання.
Якладу кніжку воддаль, знарок, каб пазлаваць Рэгіну, прыпарушваю яе сенам. Рэгіча — стыхія са сцюдзёчых, і, як ні дзіўча, мне чайбольш памагаюць у стасучках з ёю менавіта перапады яе настрою, асабліва ж моманты, калі яча злуе. Покрыва чяўлоўчасці нібы саслізгвае з яе ў такія хвіліны, вызваляе эмоцыі, агаляе патаемныя згібы натуры. I робіць іх уладальчіцу не проста зразумелай, а нават у пэўчай ступені — безабароччай.
Але не гэта зараз мяне найболей займае, а тое, як сказаць пра нас.
Хваля рашучасці ўздымаецца ўва мне, гчачая чадзеяй, дакочваецца да горла.
Цяпер або ніколі!
Я пасоўваюся ійчытней да Рэгінінага разгарачанага параю ад сена ды жарсцю маіх няўмелых, хоць мне яшчэ і няўцям, што яны акурат такія, любошчаў.
— Выходзь за мяче, Рэня...
— Рэня ? — кажа яча пагрозліва і тыцкае мяне тварам у сена. — Зчоў ты за сваё? Я ж прасіла гэтак мяне не называць.
— Прабач... Рэгіна...
Вочы яе святлеюць, голас набрыньвае пяшчотаю.
— Выйсці за цябе? Выкінь з галавы. Які з цябемуж? Якая змяне жонка ?Якты ўяўляеш нашае сужэнства ? Ха-ха! Вось каб ведала, ійто гэтак уляпаюся, нізавошта не паехала б сюды... Нізавошта!
— Я кажу сур’ёзна, — прамаўляю я, і голас мой патанае ў залепленым ластаўчынымі гнёздамі прагалку паміж кроквамі страхі. Свет нібы перакульваецца ўва мне, робіцца каляным і шорсткім, як словы, што толькі што зляцелі з Рэгічічых вусчаў. — Чаму? Чаму ты че хочаш?
— Таму iumo так трэба. Табе — вучобу пачынаць, мне — над дысертацыяй працаваць. Мала гэтага?
Яна пасоўваецца ўбок, я мкнуся ўтрымаць яе, і яе сцішана-задаволены смех поўніць пуньку.
— Перастань, я не збягаю. Перастань! — Рука яе паволі цягнецца да сумачкі ваўзгалоўі, ляніва шнарыць па набітых парфумаю ды рознаю іншаю дзявоцкаю драбязою закутках. — Вось, прэзент...
— Можа,лепш так — без?...Тыж ведаеій,што...
— Ага, я што — дурніца? I не думай!
Я адварочваюся, кабузброіцца “прэзентам”. I немінае і трох хвілін, якужо мы з Рэгінаю адно, і шалёнае маё жаданне ўтрымаць яе, як і самому дарэійты належаць ёй, засціць мне глузды, ператвараеў ваяўнічапажадлівую, бессаромную жывёліну. Мне і боязна, я баюся паўтору заўчорашняе паразы, калі ўсё быццам бы гэтак жа спраўна пачыналася, а скончылася няўдачай. Але гэтым разам, здаецца, усё добра. Здаецца...
He!
Прывід даўняе трагедыі з Ларыскай вытыркаецца з чэрава кладні, нясіліць цела, і я з жахам чую расчараваны голас Рэгіны:
— Ну, вось табе маеш... Зноў...
Іхоць ні кропліў ім дакору ці папроку, адно толькі расчараванне, гэта мяне не ўсцешвае.
Я ўбіваюся тварам у сена, брыдкі сам сабе, спаўзаю з кладні.
Рэгіна хапае мяне за нагу, маніцца не пусціць, але мне гэтаўжо не абыходзіць.
Сена шашчыць пад маімі нагамі, і безвыходнае “ніколі, ніколі” чуецца мне ў тым шашчэнні і не адпускае нават тады, калі расчыняюцца, падхопленыя скразняком, дзверы пунькі і іншыя, знаёмыя адмалку
згукі прытомленай дзённымі турботамі вёскі абрынваюцца на мяне.
Ці кахае мяне Рэгіна? Гэта адзінае, што займае мяне цяпер, адзінае, на што хацеў бы я мець дакладны адказ. Мінулае, дзень сённяшні, будучыня — нішто не мае зараз для мяне гэткага значэння, як гэтае “ці кахае?” Тым болый што сёчня яны з Інаркаю з’язджаюцьусвой Т, і хто ведае, ці спаткаемсямы калі наогул.
Пах гарбаты даносіцца з разнасцежанага акна да прызбы, дзе я сяджу, шчаслівы Інарчын голас абвяшчае пачатак абеду. He менш шчаслівы Тонікаў (сябрук праз тыдзень выпраўляецца следам за дзеўкамі ў Т. здаваць іспытыў тэхнікум) адзываецца на яго, і толькі Рэгінінага — не чутно.
— Ты есці будзеш? — пытаецца Інарка і складвае вусны ў дакорлівую ўсмешку. — Хадзі.
Рэгіна сядзіць пры стале, прыхінуўійыся плячыма да сцяны, крэмсае відэльцам на талерцы бульбіну. Яе твар прыслонены ценем ад фіранкі, таму ён выдае амаль непранікальным.
— Стасік, вырашыў, урэшце, куды паедзеш паступаць? — пытаецца Тонік і тоўхае мяне даланёю ў бок. — Штосьці ж доўга цягамоцішся. Паехалі б удваіху Т., весялей было б. Iлягчэй. Праўда, Рэгіна?
— УТ.не вучаць на мастакоў, — адказвае яна холадна і пасоўвае ўбок талерку з рэштаю ежы. — Ты хіба не ведаеш?
— Конча на мастака паступаць? — не здаецца Тонік. — Мала іншых факультэтаў паўсюль? Убіў сабе штосьці ў голаў...
Я бачу, як напружваецца, а затым робіцца дарэшты непранікальным Рэгінін твар, употай наступаю
Тоніку на нагу. Я разумею: прысуд канчатковы і абскарджваць яго — марная справа.
Тонік запытальна-спагадліва глядзіць на мяне, але што мне з таго за наедак? Што да чыёйсьці, хай і найшчырай, спагады чалавеку, калі ўсё, чым той жыў дагэтуль, — тарчма, наперакасяк, і свет,учора яійчэ прыязна-ветлы, шырокі, раптоўна пажарстчэў, звузіўся, разбіўся на дробныя аскепкі?
— Ну, вось, здаецца, пад’ела, — кажа Рэгіна, і zonae яе, паважліва-спакойны, абыякавы, крыху нібыта чымсьці незадаволены, пазбаўляе мяне апошняй ілюзіі.
Бацька ўязджае з падводаю на панадворак, прыкручвае лейчынай каня да аглоблі, ідзе ў хату.
Да прыходу цягніка на паўстанак зусім няшмат застаецца часу, і, каб не спазніцца, неўзабаве, дзесьці праз паўгадзіны, трэба пад яго выпраўляцца. Акурат гэтак яны, дзяўчаты і Тонік, і выпраўляюцца. Клічуць і мяне з сабою, але я адмаўляюся, застаюся памагаць бацькам парадкаваць у пуні прывезенае ўранні ад стожышча сена. Вядома, гэта адгаворка, але інакш я не магу.
Тонік садзіцца за фурмана. Я бачу, якуздрыгваюць наастатак Рэгініны павекі, і вось ужо нагружаная валізамі з няхітрымі вясковымі гасцінцамі падвода з ’язджае з панадворка.
— Ну, не ўсё баляваць, трэба і рабіць сёе-тое, — кажа бацька і прастуе да пуні.
Мы з маці ўнізе, бацька — на кладні, і ён ледзьве паспявае пераймаць важкія зляжалыя пласты, якія я перакідваю яму віламі ў падстрэшійа праз маціцу.
— Азвярэўты, хлопец, ці йіто? — дзівіцца змайго неспадзеўнага прароўнага імпэту (зазвычай я — гультаяваты, як кажа маці — крыху “пры панку”) і шпур-
ляе на дол пакінутую Рэгінаю кніжку аповедаў Велты Спаарэ.
Маці запытальна зіркае на мяне спадылба, уздыхае, кладзе кніжку на выступ падмурка пры лазе на гарышча хлява.
Тонкі, ледзьве ўлоўны водар Рэгініных духоў далятае да мяне ад кніжкі, перабіты пахам сена і пылу, чэзнеў вузкім праёме паміж кладнёй і сцяною пуні...
У фае гэтаксама горача, як і ў зале. Я прыхопліваю са стала бутэльку з мінеральнаю вадою, сунуся да выхаду ў дворык. Там таксама не сказаць каб надта прахалодна, да таго ж і поўна ўжо люду.
Пад крайнім ад ходніка парасонам тройца з нашае дэлегацыі частуецца півам у кампаніі імпазантнага мужчыны гадоў пяцідзесяці. Мужчына распавядае анекдот пра консула, што рызыкнуў займець больш шыкоўнае аўто, як у амбасадара, і праз тое пацярпеў. Яго шырокі чырвона-бурачковы твар свеціцца здароўем і непадробнаю шчырасцю, вочы ўзбуджана пабліскваюць.
КНІГІ ОНЛАЙН
