Раз — шкілет, і два — шкілет
Франц Сіўко
Выдавец: Галіяфы
Памер: 344с.
Мінск 2019
Я вяртаюся ў гатэль каля паловы трэцяй. Вандроўка па горадзе стаміла мяне, ды і спатканне з Інараю і Андрысам не дадалі, папраўдзе, бадзёрасці. Таму найпершая мая зараз мара — адпачыць перад вячэраю. Адпачыць як след, а далей бачна будзе, што ды як.
Час абеду яшчэ не скончыўся, і я цягнуся ў буфет, з якога выходзяць купкамі поўныя ўражанняў ад экскурсіі ў фартэцыю, з вачавідзь пакруглелымі жыватамі ад нязвыклых прыбалтыйска-еўрапейскіх прысмакаў харбінцы.
Есці мне не хочацца, толькі піць — ці не нагадвае пра сябе неабачліва з’едзенае ў горадзе занадта салодкае марозіва. Жанчына, што сядзіць у самоце збоч дзвярэй буфета, рэзка падымаецца з канапы, кідаецца мне напярэймы.
— Стас! Гэта ты? — кажа, і яе трымцлівы радасны голас падаецца мне занадта пафасным, а злёгку распаўнелы, хоць усё яшчэ вабны стан — неспасціжначужым. — Ну, можа, пацалуеш мяне?
Рэгіна.
Яна падстаўляе шчаку, і мой мусовы — куды тут дзенешся — пацалунак засведчвае пачатак нашае першае за трыццаць гадоў пасля расстання сустрэчы.
— Ну, як ты?
— Усё добра. А ты як?
Мы ўсаджваемся за столік, моўчкі глядзім колькі часу адно на аднаго.
— Як твае? — першая парушае паўзу Рэгіна.
— Дзякуй, усё добра.
— Я заўжды цікавілася праз Інару тваімі справамі. Нават, ці паверыш, ведаю імёны тваіх сыноў. А ў мяне вось дачка. Тут, у Т. жыве. Ужо замужам, нядаўна ўнучкаю мяне ашчаслівіла. Табе, можа, нецікава ўсё гэта...
Мне, сапраўды, не надта цікава, але казаць пра гэта не выпадае.
— He, што ты, наадварот. Ты працуеш?
— Выкладаю крыху ва ўніверсітэце, — кажа яна і круціць у далоні цыгарэту. — Кандыдат навук, хоць, папраўдзе, якая там навука... Так, вякнула штосьці год дваццаць таму пра памежныя культурна-этнаграфічныя стасункі, прычынілася да ўслаўлення, так бы мовіць, дружбы паміж народамі. А й добра, і прыдалося пад старасць кандыдацтва. Кадраў са ступенямі зараз мала ў вучэльнях, дык шануюць... I пасля дасягнення пенсійнага ўзросту да таго ж можна са ступенню працаваць. А гэта і капейчына лішняя, як сам разумееш, і з людзьмі стасункі.
— Словам, задаволеная жыццём?
— Як сказаць? Напэўна... У маладосці ў раскошы за добрым мужам — ён дырэктарстваваў на заводзе — пажыла, свету пабачыла, пра непамысноты матэрыяльныя і размовы ніколі не было. Цяпер сціплей, канешне, як адна засталася, жыву, але ж, пэўна, не горш за іншых. Ды і дачка добрая ў мяне, не кіне, паможа, калі што якое...
Яна дастае з сумачкі некалькі здымкаў, раскладае веерам на стале.
— Гэта Ян, муж, ён у пазамінулым годзе памёр з інфаркту, згарэў, можна сказаць, на працы. На дзесяць гадоў быў за мяне старэйшы і такі ўважлівы заўжды... Гэта дачка і зяць, мы ўтраіх у Юрмале залетась падчас фестывалю “Новая хваля”. Унучку паказала б, ды, на жаль, няма тут нічога з сабою прыстойнага. Ты не крыўдуеш на мяне, што гэтак тады з табой абышлася?
— Я? — Пытанне заспявае мяне знянацку, я не ведаю, што сказаць.
— Дай агню. — Яна нахіляецца да мяне, абдае водарам духоў уперамешку з пахам тытуню. — Ці ты не курыш, можа?
Афіцыянт падскоквае да століка, паслужліва падносіць ёй газнічку. Рэгіна зацягваецца дымам, прыжмурвае вочы.
— Успамін пра шчаслівае мінулае — не лепшае суцяшэнне для жанчыны ў гэткім веку, як мой, — кажа і зноў похапліва глытае дым. — Прызнацца, мне было часам шкада, што так між намі адбылося. Але ты не адказаў на маё пытанне.
— Ці куру я? Ты ж бачыш: не.
— He тое... Ці крыўдуеш ты на мяне?
— Ужо не. Хоць, папраўдзе, мне таксама, здаралася, было шкада.
— Ці мне гэта здаецца, ці мы насамрэч аб адным і тым жа шкадуем? — кажа яна ціхім голасам, і мне выразна чуецца ў ім водгулле далёкага-жаданага, ды няспраўджанага. — Я нават, помніцца, з-за імя цябе даставала, такая была сцерва...
Яна абводзіць паглядам размаляваныя садавіною сцены памяшкання, кідае ў попельніцу недапалак, падпраўляе прычоску.
— Пра Тоніка ведаеш?
— Ведаю, Інара распавяла.
— Маеш намер з ім спаткацца?
— Як атрымаецца. Няблага было б.
— Вось як яно ўсё паварочваецца. — Яна ўздыхае, лезе ў сумачку па насоўку. — Праводзіш мяне? Пагамонім па дарозе.
Яна падымаецца, ідзе да выхаду.
— А можаш і не праводзіць, не пакрыўджуся, — кажа і дадае: — Шкада то шкада, ды, вярніся ўсё зноў, не ведаю, ці зрабіла б я іначай, як тады зрабіла. Хоць хто ведае... Ты кніжку тады знайшоў маю? Памятаеш кніжку Велты Спаарэ? Я знарок, між іншым, яе пакінула. Каб пры выпадку мець нагоду для спаткання. Ты, мабыць, адразу выкінуў яе?
— Пасля бацькавай смерці на гарышчы натыкнуўся сярод рознага друзу. I не выкінуў, аддаў камусьці.
— Але ж і пры сабе не пакінуў. Ат, прабач, што я кажу, хто мы адно аднаму? Ніхто.
Мы выходзім з гатэля, моўчкі прастуем да трамвайнага прыпынку.
— Ніхто, — кажа яна зноў і прыспешвае крок, і ўрэшце ідзе так хутка, і хлясцік на яе плашчыку матляецца ў такт крокам так рашуча, што мне нічога не застаецца, як ёй паверыць.
Я думаю пра тое, што яна, мабыць, запросіць мяне дахаты. I калі яна, сапраўды, прапаноўвае зайсці да яе на каву, адгаворка ў мяне да такой ступені гатовая, што імгненна злятае з вуснаў.
Яшчэ толькі палова шостай, і ў калідоры ціха, бы ў кляштары. Жана з Фаінаю сядзяць на канапе пры дзвярах буфета, штосьці тлумачаць па чарзе разамле-
ламу ад спёкі ды суседства кабет таварышу Ду. Харбінец пры парадзе, яго чорныя, наваксаваныя да бляску туфлі свецяцца, як люстэрка. Жана першая заўважае мяне, твар яе, дагэтуль бесклапотны, імгненна хмурнее.
— Вячэраем у бары а сёмай, — кажа яна і строга, быццам паведамляе невядома якую важную навіну, дадае: — Вас расшукваў віцэ-консул. Сказаў, што прыедзе за гадзіну да вячэры.
Яна зноў паварочваецца тварам да харбінца, і мне міжволі даводзіцца стаць ахвяраю Фаінінай гамонкасці.
— Я, мабыць, кепска выглядаю, — жаліцца паэтка. — Сёння праз усю ноч не заснула, лезлі ў глузды рыфмы праклятыя... О-ох! — Яна адкідвае голаў, робіць выгляд, быццам ратуецца ад непераадольнага жадання пазяхнуць, прыкрывае рот рукою. — Што за жыццё стала! Хачу да мамы ў Варонеж з’ездзіць, а ўсё не выпадае — гэтулькі мітрэнгі з візаю, ды і выдаткі не абы-якія. Раней, бывала, квіток купіў, сеў у цягнік, сюды-туды, і вось ён, Варонеж, дом радзінны... Зноў жа, з тутэйшымі было лягчэй ладзіць. Галас ледзь падымуць пра ўціск, а мы ім — іхняй жа зброяй — у адказ: “ Пад акупацыяй вы? Пад акупацыяй! To і змоўкніце!”. Цяпер гэткае не пройдзе. Вось я пляменнікаў сюды, у Т., за савецкім часам паперацягвала з Варонежа... А яны цяпер наракаюць: навошта, маўляў? 3 працаю цяжка, круціцца трэба, а не хочацца, не прывыклі, усё прынясі-падай... I ўдзячнасці ніякай, адно і глядзяць, каб што паймець з цябе. Быццам самой мне нічога не трэба... Во конча камп’ютар трэба купіць... Зусім іншая выгода, a то скрозь паперы ў кватэры, не дапрыбірацца. Прэзентую сама сабе к дню нараджэння...
Маналог абяцае быць працяглым, гэта мяне засмучае. Выручае Жанін мабільнік.
— Гэта Ілга, яна ў бары, — кажа яна па хвіліне размовы і ўстае з канапы. — Фаіна, мы мусім ехаць сёетое памагчы Ілзе, яна просіць... Прабачце, мужчыны.
— Ехаць, ехаць, — хітае галавою кітаец і таксама падымаецца. — Ехаць.
— Вам не трэба, — спыняе яго Фаіна, і ён зноў садзіцца. Пра што ён думае пры гэтым — невядома, і я, каб унікнуць перспектывы чарговы раз стаць суразмоўцам — цяпер ужо дапытліваму ўсходняму сябру, — хуценька іду ў свой пакой.
У нумары прахалодна і нязвыкла — пасля святочнае гамэрні ў горадзе ды несупыннага тараторання Фаіны — ціха. Я кладуся на ложак з надзеяй хоць на хвіліну заснуць, але дарэмна. Ледзь змежваю павекі, як перад вачыма ўзнікае пастава віцэ-консула Васі Калевіча. Да ягонага прыходу, калі ён насамрэч прыйдзе, застаецца дзесяць хвілін. Што ён хоча? Зноў пачне казытаць згадкамі пра тое далёкае вясковае? Вось ужо з кім хацеў бы я як менш размаўляць. Ды так яно: чаго пазбягаеш, тое і даганяе.
Пра Тоніка я не думаю. Дакладней, думаю, але думкі пра яго — абрывістыя і вялыя — самі міжволі чэзнуць, ледзь нарадзіўшыся.
Хтосьці падыходзіць да дзвярэй, кранае ручку.
Набрыяліненая віцэ-консулава галава з праборам на левай скроні энергічна ўсоўваецца ў праём, падхоплены скразняком з форткі водар адэкалону разліваецца па пакоі.
— Прабач, што турбую. 3 раніцы шукаю моманту з табою перагаварыць, — кажа ён і сядае на ўчарашняе месца. — Я замовіў каву, дык пагамонім крыху. Ты не супраць?
— Хай будзе так, — ці то кажу, ці то думаю — у галаве туман — я.
Таня ўваходзіць у нумар, ставіць на стол два кубкі кавы і сподак з печывам, уключае электрагарбатнік.
— Што не ў гуморы? Бачыўся з Тонікам?
— Адкуль вы ведаеце пра мой намер з ім пабачыцца?
— Што ты ўсё выкаеш? Мог бы і тыкнуць раз дзеля прыліку, гэтулькі гадоў знаёмыя. Адкуль ведаю? Здагадаўся, калі ты сказаў, што шукаеш чалавека. Каго тут табе яшчэ шукаць? Я, дарэчы, таксама яго доўга расшукваў...
— I ці знай... шлі? — Я хачу сказаць “знайшоў”, але язык пратэстуе. — Знайшлі?
— А як жа, знайшоў, канешне. — Ён перастаўляе кубак са стала на канапу, старанна перамешвае пітво лыжкай. — Усё пустое, яму нічым не паможаш. Патэнтаваны хронік. Купіш касцюм, і заўтра ён яго прап’е. Грошы дасі — і толькі горш зробіш, бо будзе квасіць да пасінення. Гэтаксама з працаю. Неяк памог уладкавацца вартаўніком у кветнік, і што ты думаеш? Збег, не вытрымаў “рэжыму”. А рэжыму таго — пасядзецьпахадзіць ля ружаў-лілеяў тры разы на тыдзень. Некандыцыі заўжды шмат, пры жаданні і гандлянуць можна, сякую-такую капейчыну ў сям’ю прынесці. Дзе там, баронь бог! Палячыцца прапаноўваў — і слухаць не жадае. Ат, што пустое казаць... Чалавек без тормазу. Тут упісвацца трэба ў новыя рэаліі, а гэта — не па ім. He ўпісаўся і ніколі не ўпішацца. I адсутнасць грамадзянства, і іншае такое — не ў тым справа, усё значна прасцей. Людзі ж жывуць тут і няблага жывуць, хоць бы вашых некаторых узяць...
— Што ж будзе з ім?
— А хто ведае... Змерзне калі ўзімку, ці аўто прыдушыць п’янага. Звычайная рэч, на жаль...
— Чаму вы гэтак пра яго клапоціцеся?
— Таму што адчуваю віну перад вамі ўсімі. Ты ж ведаеш: з-за Ларысы. Гэта заўсёдны мой боль. — Ён адсоўваецца ў глыб пакоя, суцішваецца. — He ведаю, што і думаць, як тады яно атрымалася. Тры разы мы толькі з ёю ўсяго пабавіліся, ды і гумкаю я карыстаўся. У падстоллі ў вас пачак быў, я браў цішком... А во як атрымалася, хто б мог падумаць... Я праз паўгода дзесьці пра ўсё даведаўся, месца сабе не знаходзіў. Я бабнік, канешне, дрэнь, ды не быдляк жа кончаны... Чаму ты маўчыш? Скажы што-небудзь.
КНІГІ ОНЛАЙН
