Рэтраперспектыва
Пятро Васілеўскі
Выдавец: Галіяфы
Памер: 140с.
Мінск 2009
Яўген Шатохін нарадзіўся у Пінску ў 1947 годзе. Атрымаў адукацыю ў Арлоўскім педагагічным інстытуце і Украінскай акадэміі дызайну і мастацтва (на той час Харкаўскі мастацка-прамысловы інстытут). Давя/іося мастаку пажыць і п/іённа папрацаваць у Расіі, у такой экзатычнай (на беларускае вока) мясціне, як Вялікі Вусцюг. Адсю/іь пад ветразем выходзіў па Паўночнай Дзвіне ў Белае мора. Нішто не замінала яму застацца на Рускай Поўначы назаўсёды альбо, аштурхнуўшыся ад Вя/іікага Вусцюгу, як ад трампліна, прызямліцца ў Піцеры ці Маскве імпэту, упартасці і моцы ў мастака на гэта хапіла б. Нішто не замінала яму быць расійскім мастаком, акрамя настальгіі. Вабіла радзіма. Беларусь. “Я адчуў сябе шчаслівым, калі мая яхта закалыхалася на хвалях Прыпяці”, кажа мастак.
3 1982 года Яўген Шатохін сябра Беларускага саюза мастакоў. У родным Пінску ў 1988 годзе ён засноўвае і ўзначальвае дзіцячую школу выяўленчага мастацтва. Ён чалавек прынцыповы, з выразнай творчай і грамадзянскай
пазіцыяй. Актывіст на добрыя справы. Гэта бы/іо вельмі дарэчным, запатрабаваным у гады так званай “перабудовы”. Пабачыўшы ягоную неабыякавасць да спраў грамадскіх, ка/іегі абра/іі Яўгена Шатохіна ў склад кіраўніцтва Берасцейскай аб/іасной філіі Бе/іарускага саюза мастакоў. А з 1990 па 1999 год ён быў нават дэпутатам Пінскага гарадскога Савета дэпутатаў і праз гэта старшынёю камісіі па ку/іьтуры, справах рэ/іігіі і спорту.
Пас/ія таго, як сітуацыя ў краіне змянілася не на карысць такіх, як Шатохін, у мастака пачаліся праб/іемы з у/іаднымі структурамі. У 1997 годзе па па/іітычных матывах Яўгена Шатохіна пазбаў/іяюць дырэктарства ў ім жа створанай мастацкай шко/іцы, а двума гадамі пазней ен трап/іяе пад судовы пераслед за грамадска-па/іітычную дзейнасць.
А/іе не то/іькі “хадою ва ў/іаду і назад” памятныя д/ія мастака 90-я гады. Менавіта ў гэты час Яўген Шатохін адкрывае д/ія сябе “да/іёкае” замежжа, а яно ў сваю чаргу знаёміцца з беларускім творцам. У 1992 ён стыпендыят творчай майстэрні “А/іьтэна” у нямецкім горадзе з такою жа назваю. У наступным годзе мастацкія дасягненні Яўгена Шатохіна ганаруюцца французскім медалём Conseiller General a Corbie. У 1997 i 2003 гадах мастак узнагароджваецца прызамі Conseiller General a Peronne. У 2002 годзе ён уладальнік Прыза Нацыянальнай Асамблеі Францыі. У 2003 становіцца Ганаровым грамадзянінам фрацузскага горада Albert, а праз год атрым/іівае медаль горада Peronne.
Творы Яўгена Шатохіна сёння знаходзяцца ў Нацыяна/іьным мастацкім музеі Беларусі, у дзяржаўных зборах Пінска, Берасця, Кіева (Украіна), Вялікага Вусцюга і Масквы (Расія), муніцыпа/іьных і прыватных зборах Францыі, Германіі, Бельгіі, Вя/іікабрытаніі, Фін/іяндыі, Паўднёвай Афрыкі, Егіпту, ЗША, Расіі.
На радзіме творчыя заслугі мастака адзначаны Медалём Беларускага саюза мастакоў (2004).
Яўген Шатохін найперш майстар краявіду. Ягоныя /іюбімыя тэхнікі акварэль і а/іовак. Ён ніколі не імкнецца да фатаграфічнай дакладнасці, бо мае задачу бо/іьш высо-
кую і ск/іаданую стварыць праўдзівы вобраз, ідучы ад суб'ектыўнага ўражання. Акварэ/іь у дадзеным выпадку пасуе мента/іьнасці мастака і адпавядае творчай мэце як ніякая іншая фарба. Яна дазва/іяе (прымушае!) працаваць хутка. I яшчэ вымагае яснай задумы і цвёрдай рукі. Мазок павінен быць снайперскім, інакш фарба губ/іяе гучнасць. На карцінах Яўгена Шатохіна фарба гучыць на поўніцу.
Ягоныя ма/іюнкі прыцягваць увагу зда/іёк. Павод/іе першага ўражання, штрых часам падаецца “ка/іючым”, пак/іадзеным абы-як нібыта мастак кудысьці вельмі спяшаецца, а рука баіцца не паспець за ягонай жа думкай. То/іькі прыгледзеўшыся, адчуеш унутраную ўраўнаважанасць кампазіцыі, дасягнутую менавіта праз гэткі мастацкі прыём. “Ка/іючая” паспеш/іівасць ма/іюнка невыпадковая. Яна ідзе ад “выбуховага” характару мастака, ад ягонага непрымання і/іюзорнасці і строгай геаметрыі. У малюнках, як і ў акварэ/іях, Яўген Шатохін засяроджваецца на га/іоўным у краявідзе ці партрэце. I тут, як і на ягоных акварэ/іьных карцінах, няма непатрэбнага, неабавязковага -лішніх/ііній і п/іямаў, свят/іа і ценю.
Яўгену Шатохіну цікавая некранутая прырода Рускай Поўначы і архітэктурныя дзівосы Заходняй Еўропы. У пэўным сэнсе ён касмапа/ііт, як ветразь, у які дзьмуць розныя вятры. То/іькі “порт прыпіскі” ягонага караб/ія Бе/іарусь. Сюды ён вяртаецца з кожнай вандроўкі і тут нарадзі/ііся ягоныя /іепшыя творы.
(“Яўген Шатохін", мастацкі ката/іог, уступ, 2008 г.)
Пётра ВАСІЛЕЎСКІ журна/ііст і мастацкі крытык. Упершыню надрукаваўся ў 1980 годзе ў газеце “/Іітаратура і мастацтва”. Пазней, у гады так званай “перабудовы”, ка/іі газета бы/іа /іідэрам грамадскай думкі, быў прыняты ў штат рэдакцыі. У сярэдзіне 90-х быў адказным сакратаром газеты “Ку/іыура”, да нядаўняга часу працаваў у “Народнай во/іі”. Як сведка і шараговы ўдзе/іьнік мае дачыненне да падзей і акцый, якія ператварылі Бе/іарускую ССР у суверэнную Рэспубліку Беларусь і да/іей трансфармуюць краіну ў паўнавартасны чыннік Еўразвяза. Зборнік складаецца з артыку/іаў, надрукаваных у згаданых вышэй выданнях, а таксама з публікацый у часопісах “Мастацтва”, “Дзеяслоў” і газеце “Товаршц”. Гэта аповеды пра знакавыя і харызматычныя постаці сучаснага бе/іарускага мастацтва, а таксама развагі пра гісторыю і тэндэнцыі развіцця нацыянальнай ку/іьтуры.
ЗМЕСТ
Рэтраперспектыва 3
Калі надвор’е не спрыяе 5
(Пасля выставак беларускага авангарду)
Заслона для тэатра абсурду. Сусветнага 13
Восень патрыярха? 24
Міхаіл Савіцкі: мастак пад Вавілонскаю вежай
Ці далёка да “кропкі вяртання”? 41
Білет у Парыж 46
Праспект Пушкіна 56
Чалавек эпохі нашага Адраджэння 69
Конны помнік Ціміразеву 78
Ненапісаная “мадона” жывапісца Кузьміча 93
Эпізод, які сапсаваў юбілейныя ўрачыстасці
Urbi et orbi гораду і свету 96
“Факт прелюбодеянпя в окрестностях Сморгонн” .... 105 4о градусаў заклапочанасці 108
пАКТызан ARTyp з Горада СОНца 110
Год без Сяргея Войчанкі 117
Яго цягнула ў Парыж, але даехаў толькі да Ленінграда... Дадому не вярнуўся 124
Мальберт і ветразь 132
Літаратурна-мастацкае выданне
Адсутнае беларускае мастацтва
ВАСІЛЕЎСКІ ПЁТР ПЯТРОВІЧ
РЭТРАПЕРСПЕКТЫВА
Нарысы
Адказны за выпуск Уладзімір Гчіламёдаў Рэдактар Валянцін Акудовіч
Дызайн вокладкі Сяргей Ждановіч Вёрстка Ганна Кот
Карэктар Віка Трэнас
На вокладцы выкарыстаныя карціны
Алеся Родзіна, Антона Шаппо, Аляксандра Грышкевіча, Анастасіі Хобатавай, Алега Чубакова, Андрэя Савіча, Змітра Вішнёва
Уклейка падрыхтаваная Ганнай Родзінай
Інфармацыйная падтрымка галерэя “Подземка” (podzemka.org)
Падпісана да друку 09.02.2009. Фармат 84 х 108 1/32.
Папера афсетная. Гарнітура "Candara”. Друк афсетны.
Ум. друк. арк. 8,1. Ул.-выд. арк 6,7. Наклад 300 асоб.
Замова 33.
Прыватнае выдавецкае унітарнае прадпрыемства Таліяфы". ЛН № 02330/0150300 ад 08.04.2008.
Вул. Брылеўская, 11-44, 220039, г. Мінск.
E-mail: vish@bk.ru www.goliafy.com
Паліграфічнае выкананне: сумеснае таварыства з абмежаванай адказнасцю “Медысонт”. ЛП № 02330/0150444 ад 22.01.04.
Вул. Ціміразева, 9, 220004, Мінск.
Кніжная серыя “Другі фронт мастацтваў”, заснаваная ў 2000 годзе суполкай радыкальных літаратараў “SCHMERZWERK”
За 9 гадоў выйшлі кнігі аўтараў:
Альгерда Бахарэвіча, Юрася Барысевіча, Адама Глобуса, Вальжыны Морт, Алеся Бычкоўскага, Сяргея Кавалёва, Змітра Вішнёва, Іллі Сіна, Вікі Трэнас, Вольгі Гапеевай, Валянціна Акудовіча, Віктара Жыбуля, Джэці (Веры Бурлак), Пятра Васючэнкі, Міхася Башуры, Ірыны Шаўляковай, Уладзіміра Боські, Ганны Кісліцынай, Людкі Сільновай, Сэмюэля Бэкета (пераклад Віталя Воранава), Андрэя Бурсава, Андрэя Хадановіча, Леры Сом, Усевалада Гарачкі, Дзяніса Хвастоўскага, Андруся Белавокага, Змітра Пляна, Таццяны Нілавай, Аляксея Чубата.
Выдавецтва “Галіяфы” рыхтуе да друку (2009 — 2010) наступныя выданні
Серыя “Другі фронт мастацтваў”:
- Валянцін Акудовіч. “Дыялогі з Акудовічам”. Размовы, дыскусіі, рэфлексіі і палемікі;
- Аляксей Талстоў. “Мінакі”. Раман;
- Пятро Васючэнка. “Ад тэксту да хранатопа”. Артыкулы, эсэ, пятрогліфы;
- Мікола Касцюкевіч. “Колеры”. Паэзія і проза;
- Юрась Пацюпа. “Зялёны яблык”. Тэксты, інтэрпрэтацыі, каментары;
- Зміцер Плян. “Фрагмэнты закаханага”. Паэзія;
- Алесь Туровіч. “АКТ”. Маніфесты, артыкулы, эсэ, даклады; Ілля Сін. “Тэатральныя дэманы”. Кніга трансгрэсіўнай прозы; Ілля Сін. “Ці баліць папяроваму чалавечку?”;
- Міхась Башура. “Стойкі алавяны ваяка”. Вершы і проза;
- Зміцер Вішнёў. “Замак пабудаваны з крапівы”. Раман;
- Юрась Барысевіч. “Ілюмінацыі”. Афарызмы і мініяцюры;
- Юрась Барысевіч. “Шэрае сонца”. Доследы літаратурнамастацкага андэграўнду;
- Віка Трэнас. “Лабірынт”. Крытыка;
- Вольга Гапеева. “Непараўнальная лінгвістыка. Асновы”. Проза;
- Інэса Кур’ян. “Бэзавы бамжак”. Раман;
- Ірына Шаўлякова. “Сапраўдныя хронікі Поўні”. Артыкулы, эсэ;
- Міхась Южык. “Баль на канаце”. Крытыка.
- Віктар Ываноў. “Асарці”. Проза, п’есы, паэзія;
- Анка Упала. “Каворная сьвішнасьць”. Казкі для дарослых;
- Віктар Жыбуль. “Стапэліі”. Вершы;
- Віктар Жыбуль. “Дзяцел і дупло”. Вершы;
- Вера Бурлак. “Дзеці і здані”. Вершы, апавяданні, п’ескі;
- Андрэй Федарэнка. “Сечка”. Эсэ;
- Уладзімір Гніламёдаў. “Паэзія: набыткі і тэндэнцыі”. Навуковыя даследаванні;
- Сяргей Кавалёў. “Пачвара ў рэліктавым лесе”. Крытыка;
- Адам Глобус.“Новае неба”. Вершы;
- Усевалад Гарачка. “Багі і героі”. Вершы, апавяданні, п'еска;
- Ярыла Пшанічны “Пішчавыя лішкі”. Вершы.
Серыя “Адсутнае беларускае мастацтва”:
- Пятро Васілеўскі. “Рэтраперспектыва”. Артыкулы, эсэ;
- Віктар Жыбуль. “Жыцьцяпіс беларускага футурыста”. Дакумэнтальны нарыс пра Паўлюка Шукайлу.
Серыя “Калекцыя беларускай фантастыкі”:
- Серж Мінскевіч. “Сад замкнёных гор”. Квазіфэнтэзі;
- Алесь Бычкоўскі. "Анамалія”. Фэнтэзі.
Серыя “Партрэты польскай літаратуры”:
- “Вертыкальны трыпціх”: Польская авангардная паэзія (пераклад I. Кур’ян).
Дзіцячая серыя “Сланечнікі”:
- Алан Аляксандр Мілн. “Файны Пуф і ўсе, хто з ім” (пераклад з англійскай I. Кур’ян);
- Алан Аляксандр Мілн. “Паветка на Пуфавым узлеску’’ (пераклад з англійскай I. Кур’ян).
КНІГІ ОНЛАЙН
