КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Нічога не робіць, проста сядзіць. — Сядзіць і марыць, як нам фільм сапсаваць. Але толькі са мной гэты нумар не выйдзе! — He мучай сябе дарэмна, Я. Надзь. — Колькі працы затрачана, і ўсё выкінуць сабаку пад хвост! Ты толькі ўяві на хвіліну, што шырма стаіць не там, а пры маім ложку, і Сільвія адходжвае не яго, а мяне; што б ты як рэжысёр са мною рабіў? Гле- дачу нецікава бачыць бездапаможнае цела, яму падавай актыўнага ўдзельніка падзей, здольнага адчуваць і думаць, чалавека, які глядзіць проста ў аб’ектыў — вось як я цяпер — і гаворыць выразна і зразумела. — Спадзяюся, што ў нашым выпадку так яно і будзе. — К чорту сабачаму ўвесь твой ружовы аптымізм! Трэба ўмець апярэджваць падзеі! Іншымі словамі, нам цяпер да зарэзу трэба добрая рэжысёрская ідэя. — Я не магу распараджацца ні жыццём, ні смерцю, Я. Надзь. — Прызнайся лепей, што не можаш прыдумаць нічога вартага. — Чаго ты да мяне прычапіўся? Ты самахоць лёг у бальніцу, ты пачаў заляцацца да гэтай Мэрылін Манро, ты прасіў, каб табе абсталявалі рэанімацыйную палату. Сам заварыў гэту кашу, сам і расхлёбвай, а калі нічога разумнейшага прыдумаць не можаш, то хоць выспіся як след. — Памыляешся, я якраз і прыдумаў нешта разумнейшае. Пад раніцу, калі я зусім скіс, мне прыйшло ў галаву адзіна правільнае рашэнне. — Гавары, не цягні. — Праўда, гэта двайная работа, затое потым яна акупіцца. Слухай мяне ўважліва: я вырашыў памерці не адзін раз, а двойчы. Ну, што ты на мяне ўтаропіўся? Гэта зусім проста: зараз я разыграю табе такую агонію, ад якой сам Уларык будзе на сёмым небе. А потым, калі настане час, ты зможаш зняць і сапраўдную. У цябе будзе дзве смерці на выбар, і ты ўставіш у фільм тую з іх, якая выйдзе лепей. — Гэта несумленна, Я. Надзь. Мы ж здымаем дакументальны фільм. — Хочаш, каб ён так і застаўся ў скрынцы? Шкада працы! — Ты сам сказаў аднойчы, каб я не ганяўся за таннымі эфектамі, а здымаў так, як яно ёсць. — Іду ў заклад, што першы дубль удасца лепш, чым мая сапраўдная смерць. — Ну што ж, купіў не купіў, а патаргаваць можна, тым болей што за тыя самыя грошы. Шкада толькі, што ты пісьменнік; на першы дубль патрэбны класны акцёр. — Даверся мне, сябра, усё будзе выканана ў самым натуральным выглядзе. Ты ведаеш, што прытварацца я не ўмею. Калі я не ўпэўнены ў сваіх словах, то ў мяне і язык не павернецца сказаць. Але, на шчасце, я настолькі ўжыўся ў сваю ролю, што смерць мне цяпер такая блізкая, як ты, што сядзіш побач. — Баліць табе што-небудзь? — Цяпер якраз нічога не баліць. — Тады без прытворства не абыдзешся, таму што, калі не лічыць твайго соннага выгляду, ты ў поўным парадку. — Хопіць і гэтага. Возьмем санлівасць за адпраўны пункт, толькі назавём яе пагрозай смерці — хоць бы на той падставе, што я ўсё жыццё пакутаваў ад бяссонніцы. — Ага, ведаю. — Ну, дык што ж яшчэ табе трэба? Давай умовімся, што я атруціўся. — He разумею. Ты выпіў нейкага яду? — Нашто такія складанасці? Я наглытаўся снатворнага. Магчымасць сама так і напрошвалася. У мяне бяссонніца; сястра кожны вечар пакідае мне на тумбачцы па дзве таблеткі снатворнага. Дапусцім, што дзеля нашага фільма я сумеў адмовіцца ад сну, і за месяц у мяне назбіралася шэсцьдзесят таблетак, а гэта — смяротная доза. Дапусцім далей, што я прыняў усе гэтыя шэсцьдзесят таблетак за раз. I нарэшце, дапусцім, што ўсё гэта адбылося зусім нядаўна, скажам, за чвэрць гадзіны да твайго прыходу, так што глядзі на мяне як на чалавека, якому засталося жыць яшчэ максімум чвэрць гадзіны. Але гэтыя чвэрць гадзіны — нашы, ніхто нам не перашкодзіць. Сільвіі не да нас, яна гэтага невядомага п’янюжку адходжвае. Дарэчы, зірні, што там робіцца? — Доктарку бачу і яшчэ нейкіх двух мужчын у белых халатах. — Цудоўна! Гэта кансіліум, значыць, усіх дактароў паднялі на ногі. Ну, паехалі: «Пісьменнік аддае канцы, дубль першы». — I што я павінен рабіць? — Пытайся. — Пра што? — Няма розніцы! Пра піто б мы цяпер ні гаварылі, усё гэта прагучыць з экрана пасля жалобнага паведамлення. Галоўнае — паспець пракруціць сцэну, пакуль ідзе кансіліум. — Добра, угаварыў. Дык значыць, «Смерць Я. Надзя. Дубль першы». Матор! — Ад імя нашых тэлегледачоў вітаю цябе, Я. Надзь! Сённяшнюю нашу перадачу мы вядзём з бальнічнай палаты, у сценах якой ты знаходзішся ўжо доўгі час. Таму першае сваё пытанне я б сфармуляваў так: як ты сябе адчуваеш? — He сказаць, каб добра, але і не так ужо дрэнна. Вынікі аналізаў сведчаць пра пагаршэнне сардэчнай дзейнасці. — Якое пры гэтым тваё агульнае самаадчуванне? — Я пры поўным розуме і ў цвярозай памяці, вось толькі на сон горне, рукі-ногі быццам свінцовыя, і язык заплятаецца. — Зварьіць табе кавы? — He, часу ў нас у абрэз, не будзем яго траціць дарэмна. — Згодны. Дарэчы, пра час: мы, людзі, у больіпасці сваёй прывыклі думаць пра жыццё ў маштабах гадоў і дзесяцігоддзяў. Цікава было б даведацца, што адчувае чалавек, якому засталося жыць лічаныя хвіліны? — Нічога страшнага. Бачыш, можна добра скарыстаць і дзесяць хвілін, а можна патраціць упустую, скажам, трыццаць пяць гадоў. У параўнанні з вамі ў мяне ёсць тая перавага, што я, прынамсі, ужо пазбаўлены магчымасці дарэмна загубіць сваё жыццё. — Ну што ж, аддамо належнае тваёй пісьменніцкай дасціпнасці, аднак гледачоў, якія потым убачаць гэты фільм, твой гумар не цікавіць. — Калі гэта і гумар, то гумар шыбеніка. — Усё адно. А цяпер — без жартаў. Раскажы нам, як бы ты хацеў пражыць той час, што табе застаўся. — Перш-наперш я б каўтнуў глыток, a то ад снатворнага сушыць у роце. Я. Надзь адпіў глыток ліманаду. — Уф, здорава! — апетытна прыцмокнуў ён.— Ну, што б я яшчэ зрабіў? Калі б я быў курэц, я скурыў бы апошнюю цыгарэту. Калі б я быў славуты пісьменнік, я б звярнуўся з адозвай да чалавецтва. Ну, а калі б я яшчэ заставаўся мужчынам, то, апынуўшыся з Сільвіяй сам-насам, я зацягнуў бы яе да сябе ў пасцель, маючы надзею, што не падкачаю напаследак. Аператар пырснуў. 3-за шырмы на іх зашыкалі, Аран выбухнуў ад злосці. — Нас ты падганяеш, а сам мелеш такую лухту, што Уларык усё роўна загадае выразаць з фільма. — I дарма. Да гэтага часу ў літаратуры не адзначана, імпатэнтамі ці сапраўднымі мужчынамі падыходзім мы да краю магілы. Падумай сам, стары, якая цікавая праблема! — Цяпер мы ўсё роўна яе не вырашым, то давай гаварыць пра іншае, а галоўнае — у іншым тоне. Які ў цябе ў жыцці самы светлы ўспамін, Я. Надзь? — Жанчыны. — А самы непрыемны? — Таксама жанчыны. — Можа, хопіць досціпаў? Калі ў нас і далей пойдзе ў такім плане, дык тваю перадсмяротную агонію давядзецца ўключаць у праграму навагодняга кабарэ. — Якое пытанне, такое і адпавяданне. Прыдумай што-небудзь лепшае. — Тады скажы шчыра: ці было б табе страшна, калі б ты ведаў, што памрэш праз некалькі хвілін? I вельмі прашу цябе, не перавядзі пытанне ў жарт. — Я таксама прашу цябе: кінь ты ўсе гэтыя «каб ды калі б», інакш я выйду з ролі. Улічы, што снатворнае прынятае мною і ўжо пачало дзейнічаць. — Як сабе хочаш. Такім чынам, я стаўлю пытанне — і на гэты раз не ва ўмоўным ладзе: ці хочаш ты, каб табе зрабілі прамыванне страўніка? — He. — Гэта трэба разумець так, што ты не баішся смерці? — He баюся. — Ты не мог бы адказаць больш падрабязна? Гэтая тэма аднолькава цікавіць як мяне асабіста, так і тэлегледачоў, таму што ўсім людзям уласцівы страх смерці. — За той час, што я рыхтаваўся да здымак, у мяне была магчымасць абдумаць гэтае пытанне. Смерць, бясспрэчна, праціўнік мацнейшы. Кожная хвіліна нашага жыцця належыць ёй, кожная наша гадзіна, кожны дзень — яе ўласнасць. Адзінае, чаго нам не дадзена ведаць,— якую з многіх адпушчаных нам хвілін ёй уздумаецца выбраць. Менавіта таму ўсе людзі, і ў тым ліку нашы тэлегледачы, і баяцца смерці. Я ж перахітрыў яе. Зараз засну якраз гэтаксама, як засынаю кож- ны дзень, калі вечарам адкладаю ўбок кнігу, тушу святло і заплюшчваю вочы. Праз некалькі хвілін я ўзнаўлю гэты звыклы, будзённы працэс — упаду ў сон і тым самым выслізну ў смерці з рук. Першы раз у жыцці я сапраўды свабодны. — Ну, дзякуй богу, нарэшце хоць нейкае падабенства філасофіі! Шкада толькі, што голас у цябе стаў цішэйшы. — Я стаміўся гаварыць так доўга. Паднясі мікрафон бліжэй. — Наступнае пытанне: скажы, Я. Надзь, ці варта гэтае кароткае імгненне свабоды жахлівага ўсведамлення, што болей ты не прачнешся? — Што ж тут жахлівага? Болып ніколі не ўбачыць бальнічных сцен, хворага на суседнім ложку, Уларыка, Аранкі, Ірэньі — падумаеш, вялікая страта! I свет пазбавіцца другараднага пісьменніка ды навукова-папулярнага фільма пра забруджванне атмасферы. Затое ўзамен ён атрымае гэты фільм, у якім удумлівы мастак упершыню за ўсё існаванне чалавецтва вырве ў смерці яе самыя глыбокія таямніцы. Пагадзіцеся, што такі вынік — на ўзаемную карысць. Ты пытаўся, ці баюся я. Баіцца толькі той, каму ёсць што траціць. — Ты таксама нешта траціш, Я. Надзь. Ты пазбаўляешся розніцы паміж быць і не быць. — Гэта праўда. — Больш канкрэтна, прашу цябе. Тэлегледачоў цікавіць усё ў тым свеце, які перастае існаваць разам з табой. — Ты яшчэ не забыўся азоў матэматыкі? Я. Надзь мінус Я. Надзь роўна нулю. Пра тое, чаго няма, і сказаць няма чаго. — Пасаромеўся б пераліваць з пустога ў парожняе, калі кожная хвіліна на вагу золата! Я дапытваюся ў цябе не пра тое, чаго няма, а пра пагібель таго, што існуе. Кажуць, жывёліны і тыя чуюць смерць і хава- юцца ад чужых вачэй. Сэнс майго пытання такі: што адбываецца ў табе пяпер, за некалькі хвілін да твайго адыходу ў нябыт? Прыслухайся да сябе і перадай нам свае ўражанні. — Mae ўражанні? Вось голас твой даходзіць глуха, як праз сцяну. — Гавары пра сябе, пры чым тут мой голас. — I ў сабе я чамусьці не заўважаю нічога асаблівага. — He дуры, Я. Надзь, збярыся з думкамі. Наш фільм падыходзіць да канца, настала твая зорная часіна, сканцэнтруй усю сваю ўвагу. — А на чым яе канцэнтраваць, каб цябе чорт узяў? — На маім пытанні: у гэты крытычны момант ці не адчуваеш ты разладу з самім сабой? — He. — Які твой душэўны стан — гарманічны ці драматычны? Прыгнечаны ці прыўзняты? Адказвай. — Калі ты маеш на ўвазе душэўнае напружанне, якое я, па-твойму, павінен адчуваць, то памыляешся. Пайсці з жыцця мне — усё адно што пераступіць парог.