Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
АКАРЫЦЫДЫ (ад гр. akari = клешч + -цыды) — рэчывы, якія прымяняюцца для барацьбы з кляпгчамі.
АКАРЫЯЗІС (ад гр. akari = клешч) — хвароба раслін, якая выклікаецца кляшчамі.
АКАСМІЗМ (ад а+ космас) — філасофскае і рэлігійпае вучэнне, якое прапаведуе погляды аб нікчэмнасці свету.
АКАФІСТ (гр. akathistos) — асобны від малітоўна-хвалебных песень у гонар Хрыста, Багародзіцы і святых.
АКАЦЫЯ (лац. acacia, ад гр. akakia) — дрэва або куст сям. бабовых з размешчанымі папарна дробнымі лісцямі і гронкамі белых або жоўтых духмяных кветак.
АКВА(лац. aqua = вада) — першая састаўная частка складаных слоў, якая выражае паняцце «водны».
АКВАДАГ (ад аква+ апгл. dag = графітавы пыл) — сумесь графіту з вадою, якая выкарыстоўваецца для пакрыцця ўнутранай паверхні электравакуумных прыбораў.
АКВАКУЛЬТУРА (ад аква+ культура) — развядзеіше і таварнае вырошчванне каштоўных водных арганізмаў (рыб, ракападобньгх, малюскаў, водарасцяў).
АКВАЛАНГ (англ. aqualung, ад лац. aqua = вада + апгл. lung = лёг-
кае) — апарат для дыхання чалавека пад вадой.
АКВАЛАНПСТ (ад акваланг) — плывец, які карыстаецца аквалангам.
АКВАМАБІЛЬ (ад аква+ лац. mobilis = рухомы) — невялікая адкрытага тыіту падводная лодка з запасам паветра, прызначаная для перавозкі вадалазаў.
АКВАМАРЫН (лац. aqua marina = марская вада) — мінерал, разнавіднасць берылу, каштоўны празрысты камень сінявата-зялёнага або блакітнага колеру.
АКВАМЕТРЫЯ (ад аква+ -метрыя) — метады вызначэння колькасці вады ў розных рэчывах. АКВАНАЎТ (ад аква+ -наўт) — даследчык мора, які ў спецыяльным гідракасцюме або ў падводным апараце працуе на глыбінях, недаступных вадалазу.
АКВАНАЎТЫКА (ад аква+ -наўтыка) — навука, якая вывучае магчымасці доўгага знаходжання чалавека ў моры пад вадой.
АКВАПЛАН (ад аква+ -план) — невялікі плыт, стоячы на якім і трымаючыся за буксірны канат самаходнага судна, спартсмен перамяшчаецца па вадзе.
АКВАРЫСТЫКА (ад лац. aquarium = вадаём) — развядзенне жывёл і раслін у акварыумах.
АКВАРЫУМ (лац. aquarium = вадаём) — 1) штучны вадаём або шкляная пасудзіна з вадой для рыб, водных жывёл і раслін; 2) спецыяльная навуковая ўстанова, якая вывучае і дэманструе прадстаўнікоў марской і прэснаводнай фауны і флоры.
АКВАРЭЛІСТ (ад акварэль) — мастак, які плпа акварэллю.
АКВАРЭЛЬ (іт. acquarella, ад лац. aqua = вада) — 1) фарба, якая разбаўляецца вадой; 2) карціна, Малюнак, напісаныя такімі фарбамі.
АКВАТбРЫЯ [ад аква+ (тэры)торыя\ — участак воднай паверхні ў моры або порце.
АКВАТЫНТА (іт. acquatinta) — від гравюры, атрыманы шляхам траўлення кіслатой пакрытай тонкім слоем асфальту або каніфолі металічнай плацінкі, на якую іголкай нанесены малюнак.
АКВАТЫШЯ (ад аква+ -тыпія) — друкаванне малюнкаў вадзянымі (абястлушчанымі) фарбамі.
АКВАФОРТА (іт. acquaforte) — тое, пгго і афорт.
АКВЕДУК (лац. aquaeductus) — збудаванне ў выглядзе моста для правядзення водаправодных труб праз глыбокі яр, раку, чыгунку.
АКВІЗІТАР (лац. acquisitor = набытчык) — агент транспартных або страхавых арганізацый, у абавязкі якога ўваходзіць залучэнне новых грузаў або страхаванняў.
АКВІЗІЦЫЯ (лац. acquisitio) — 1) залучэнне новых кліентаў, грузаў, страхаванняў аквізітарам', 2) скупка акцыянерам (групай акцыянераў) усіх акцый прадпрыемства, што азначае куплю гэтага прадпрыемства.
АКВІЛЕПЯ (н.-лац. aquilegia, ад лац. aqua = вада) — травяністая расліна сям. казялыдовых з буйнымі сінімі або фіялетавымі кветкамі, пашыраная ва ўмераных зонах; ворлікі.
АКВІЛОН (rp. aquilo, -onis) — рэзкі паўночны вецер.
АКІНАК (гр. akinakcs) — кароткі мсч ці кінжал, традыцыйная зброя старажьгпіых іранамоўных народаў (персаў, сакаў, саўраматаў, скіфаў).
АКІНАСПЕРШЯ (ад a+ гр кіпео = прыводзіць у рух 4сперма) — поўная нерухомасць жывых сперматазоідаў у спсрме і няздольнасць іх да апладненпя.
АКІНЕЗІЯ (гр. akinesia = нерухомасць) — страта здольнасці да актыўпых рухаў у выніку паралічу, болю, пры некаторых псіхічных захворванпях.
АКІЯН (ip. Okeanos = імя міфалагічнага бога воднай стыхіі) — 1) неперарыўная водная абалонка Зямлі, якая акружае мацерыкі і астравы, мае агульны салявы састаў; Сусветны а.; 2) водная прастора паміж мацерыкамі (папр. Атлантычны а.); 3) перан. што-н. неабсяжпае, неабдымнае (напр. паветраны а.).
АКІЯНАГРАФІЯ (ад акіян + -графія) — раздзел акіяналогіі, які вывучае памеры і глыбіню акіянаў і мораў, характар іх бераі оў, будову дна, рух вады, цеплавыя, аптычныя і акустычпыя з’явы.
АКІЯНАЛОГІЯ (ад акіян + -логія) — навука, якая вывучае фізічныя, хімічныя, геалагічныя працэсы ў Сусветным акіяне.
АКІЯНАРЫУМ, АКІЯНАРЫЙ | ад акіян + (акв)арыум] — вялікі басейн з марской вадой або спецыяльна выдзелены прыбярэжны ўчастак мора для развядзення, вывучэння і дэмансірацыі марскіх
жывёл (рыб, дэльфінаў, цюлепяў і інш.).
АКІЯНАЎТ (ад акіян + -наўт') — спецыяльна падрыхтаваны чалавек, які даследуе марскія глыбіні.
АКІЯНІДЫ (ад гр. Okeanis, -idos = імя дачкі Лкіяна. міфалагічнага бога воднай стыхіі) — марскія німфы (паводле старажытнагрэчаскай міфалогіі).
АКІЯНОГРАФ (ад акіян + -граф) — спсцыяліст у галіне акіянаграфіі.
АКІЯНОЛАГ (ад акіян + -лаг) — спецыяліст у галіне акіяналогіі.
АКЛАМАЦЫЯ [лац. acclamatio = крык) — прыпяцце або адхілепне сходам якой-н. пралановы без падліку галасоў, на падставе рэакцыі ўдзельнікаў сходу, што выяўляецца ў выгуках, розных рэпліках.
АКЛІМАТЫЗАВАЦЬ [ад лац. ас = да + кпіліат] — прыстасаваіхь расліну, жывёліну да новага клімату, да жыцця ў новых геаірафічпьгх, іісраважпа кліматычных умовах.
АКЛІМАТЫЗАЦЫЯ [ад лац ас = да + юііліат] — 1) прыстасаванне жывёл і раслін да жыцця ў новых геаграфічпых, пераважна кліматычпых умовах, 2) прыстасавалне чалавека да жыцця, працы ў новым асяроддзі.
АКЛІМАЦЬІЯ (ад лац. ас + клімат) — сукупнасць карыспых гамеастатычпых змен у арганізме, якія даюць яму магчымасць існаваць пры змене ўмоў асяроддчя.
АКЛЮЗАВАЦЬ (лац. occludcre = замыкаць) — мець здольнасць паглынаці. газы (пра металы).
АКЛЮЗІЯ (лац. occlusio = замыканне) — 1) паглынанне газаў металамі; 2) выцясненне цёплага паветра ў больш высокія слаі атмасферы халодным паветрам; 3) змыканне зубоў верхняй і ніжняй сківіцы.
АКМЕІЗМ (ад гр. akme = вяршыня) — мадэршсцкая плынь у рускай паэзіі пач. 20 ст., якая прапагаіідавала тэорыю «чыстага мастацгва». індывідуалізм і містыку.
АКМІНІТ [ад ак(устыка) + мін(ерал)\ — будаўнічы матэрыял, непранікальны для гукаў.
АКМІТ (ад гр. akme = вастрыё) — міперал, бурая ігольчатая разнавіднасць эгірыну.
А-КОНТА (іт. a conto = у рахунак) — камерц. у рахунак плацяжу.
АКОРД (іт. accordo = згода, сугучнасць) — 1) спалучэіпіе некалькіх розііых па вышьпіі музычных гукаў. якое ўспрымаецца як гукавое адзшства; 2) набор сгрун для смычковага або шчыпковага музычнага інструмента; 3) перан. дзеянне, якім што-н. завяршаецца.
АКОРДНЫ (ад іт. accordo = згода, сугучпасць) — які выконваецца паводле дагавору, здзельны; а-ая аплата — плата, якая ўстанаўліваецца не за адпрацаваігы час, а за аб’ём выкананай работы.
АКОРУС (н.-лац. acorns) — від аеру з сіметрычным ізумрудна-зялёным лісцем. пашыраны пераважна ў Японіі, дзс называецца японскім чаротам; на Беларусі вырошчваецца як акварыумная расліна; аер злакавы.
АКР (англ. acre) — зямельная мера ў Англіі і ГІаўн. Амерыцы, роўная 4 рудам, або 0,4047 га.
АКРА(гр akros = крайні, самы аддалены, высокі) — перпіая с'астаўная частка складаных слоў, якая выражае паняцці, «які адпосіцца да канечнасцей, органаў, частак цела», «які адносіцца да вяршыні», «верхні».
АКРАБАЛІСТЫ (ад akrobolistes = стралкі) — старажытнагрэчаскія коннікі, узброеныя дроцікамі або лукамі і мячамі, якія не выкарыстоўвалі ні латаў, ні шчытоў.
АКРАБАТ (фр. acrobate, ад гр. akrobates = які лезе ўгору) — умелы гімнаст, звычайна цыркавы.
АКРАБАТЫЗМ (ад акрабатыка) — акрабатычны спорт у выкананні гімнастычных практыкаванпяў.
АКРАБАТЫКА (гр. akrobatikos = які лазіць угары) — 1) від спорту, які ўключае скачкі, стойкі, піраміды і іншыя фізічныя практыкаванні; спартыўная а.; 2) від фізічпых практыкавашіяў накшталт гімнастычных; 3) жанр цыркавога і эстраднага мастацтва,
АКРАБАТЬРІНЫ (гр. akrobatikos = які лазіць угары) — 1) які мае дачынеіте да акрабапіыкі (nap. а-ая пмнастыка); 2) спрытны, уласцівы акрабату.
АКРАВІРШ (ад акра+ верш) — верш, у якім пачатковыя літары радкоў складаюць якое-н. імя, слова або фразу.
АКРАДЭРМАТЫТ (ад акра+ дэрматыт) — група хвароб з выключпым або псраважным пашкоджаіпіем скуры канечнасцей.
АКРАКЛІНУМ (н.-лац. acroclinium) — травяністая расліна сям. складанакветных з белымі або ружовымі кветкамі ў суквеццях, пашыраная ў Аўстраліі і Паўд. Афрыцы; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
АКРАЛЕІН (ад лац. acer, acris = востры + oleum = алей) — арганічнае злучэнне, бясколерная слёзатачывая вадкасць з рэзкім пахам.
АКРАМЕГАЛІЯ (ад акра+ гр, megas, -alou = вялікі) — непрапарцыянальны, празмерны рост канечнасцей і касцей твару ў сувязі з парушэннем функцыі гіпофіза.
АКРАМЕЛАІПЗМ (ад акра+ гр. melas = чорны) — разнавіднасць альбінізму, калі жывёліна не пазбаўлена цалкам пігменту — вушы, хвост, морда афарбаваны.
АКРАМОНІЙ (н.-лац. acremonium) — недасканалы грыб сям. дэмацыевых, які развіваецца на раслінных, цэлюлозазмяшчаліяіых субстратах, у глебе, на сене, гнілых яблыках, папікоджаных клубнях бульбы, жывых раслінах і скуры чалавека і жывёл.
АКРАПЕТАЛЬНЫ (ад гр akron = вяршыня + лац. petere = імкнуцца) — накіраваны да вяршьші, напр. парадак распускаішя кветак у шэрагу суквеццяў (гронка, колас, шчыток).
АКРАСОМА (ад акра+ сома) — верхняя частка галоўкі спермапіазоіда.
АКРАТАФОР (гр. akratophoros = пасудзіна дпя чыстага віна) — гермеіызаваны рэзервуар, які прымяняецца ў вытворчасці шампанскіх він.
АКРАТЭРЫЙ (гр. akroterion) — скульптурнае ўпрыгожанне над вугламі франтона архітэктурнага збудавалня.
АКРАФАШЯ (ад акра+ -фанія) — складанаскарочамыя словы з пачатковых літар словазлучэння, якія чытаюцца не па назвах літар, а як звычайнае слова (напр. загс, нэп).
АКРАЦЫЯНОЗ (ад акра+ цыяноз) — сінюшная афарбоўка канечнасцей пераважна пры разладзе кровазвароту.
АКРАЦЭФАЛІЯ (ад акра+ -tpфалія) — анамалія формы чэрапа, пры якой галава выцягнута ўверх накшталт вежы.
КНІГІ ОНЛАЙН
