Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ДЫСАЦЫЯЦЫЯ (лац. dissociatio = раз'яднанне) — 1) распад малекул на састаўныя часткі (атамы, радыкалы, іоны); 2) парушэнне звязнасці псіхічных працэсаў (проціл. асацыяцыя 3).
ДЫСБАКТЭРЫЁЗ (ад дыс+ бактэрыі) — якасная змена бактэрыялыіай мікрафлоры арганізма, галоўным чынам кішэчніка.
ДЫСБАЛАНС (ад дыс+ 'баланс) — неўраўнаважаласць вяр-
чальных дэталей маіпыны адносна восі.
ДЫСГАРМОШЯ ( ад дыс+ гармонія) — 1) адсутнасць або парушэнне музычнай гармоніі, немілагучнасць; 2) перан. разлад, разыходжанне чаго-н. з чым-н.
ДЫСГЕШТАЛІЗМ (ад дыс+ лац. qenitalis = дзетародны, палавы) — агульная назва парушэнняў развіцця палавых органаў, пры якіх яны маюць празмерна вялікія ці малыя памеры.
ДЫСГІДРОЗ (ад дыс+ гр. hidros = пот) — утварэнне дробных пухіркоў на далонях і падэшвах, часцей летам.
ДЫСЕКТАР (ад лац. dissecare = рассякаць) — перадавальная тэлевізійная трубка, у якой аптычнае адлюстраванне ператвараецца ў электрычны сігнал.
ДЫСЕМІНАЦЫЯ (лац. disseminatio = рассейванпе) — распаўсюджанне мікробаў або пухлінных клетак з першаснага ачага па крывяносных і лімфатычных сасудах арганізма.
ДЫСЕНТЭРЫ (англ. dissenters, ад лац. dissentere = не згаджацца) — асобы ў Англіі 16—17 ст., якія адышлі ад пануючай царквы.
ДЫСЕГПМЕНТ (ад лац. dissaepio = разгароджваць) — біял. двухслойная ўнутраная перагародка паміж сегментамі, утвораная перыпіанеальным эпітэліем.
ДЫСЕРТАНТ (лац. dissertans, -ntis = які разглядае, даследуе) — той, хто публічна абараняе дысерпіацыю ддя атрымання вучонай ступені.
ДЫСЕРТАЦЫЯ (лац. dissertatio = разважанне, даследаванне) — навўковая праца, якая публічна абараняецца аўтарам ддя атрымання вучонай ступені.
ДЫСІДЭНТ (лац. dissidens, -ntis = нязгодны) — 1) той, хто не прызнае пануючага ў краіне веравызнання (там, дзе асноўнай рэлігіяй з’яўляецца каталіцызм або пратэстантызм), 2) палітычны іншадумец.
ДЫСІМІЛЯЦЫЯ (лац. dissimilatio = распадабненне) — 1) распад складаных арганічных рэчываў у працэсе жыццядзейнасці раслінных і жывёльных арганізмаў (параўн. асіміляцыя 2); 2) лінгв. распадабненне гукаў пры вымаўлепні (напр. «канбайн» пры напісапні «камбайн»),
ДЫСІМУЛЯЦЫЯ (лац. dissimulatio = утойванне) — утойванне хваробы або асобных яе прымет.
ДЫСШАТЬГЎНЫ (ад лац. dissipatus = раскіданы) — звязаны са стратамі механічнай энергіі, частка якой ператвараецца ў іпшыя віды энергіі.
ДЫСІПАЦЫЯ (лац. dissipatio) — 1) пераход часткі энергіі ўпарадкаванага руху ў энергію неўпарадкаванага руху; 2) паступовае рассейванне атмасферы Зямлі і іншых планет у касмічную прастору.
ДЫСК (фр. disque, ад гр. diskos) — 1) плоскі круглы прадмет, напр. дэталь якой-н. мапіыны, апарата або спартыўпы снарад (напр. д. электрапілы, д. тэлефона, д. для кідання); 2) бачны з Зямлі абрыс Сонца, Месяца, 3) магазін ручнога кулямёта, аўтамата, у якім змя-
шчаюцца патроны; 4) грамафонная пласцінка.
ДЫСКАБОЛ (гр. diskobolos, ад diskos = дыск + ballo = кідаю) — сп. кідальнік дыска 1.
ДЫСКАГРАФІЯ (ад дыск + -графія) — складанне простых і расшыраных каталогаў грамафонных пласцінак, іх паказчыкаў.
ДЫСКАКАТЭЛЁЗ (ад дыскакатэліды) — глісная хвароба рыб, якая выклікаецца лічынкамі дыскакатэлідаў.
ДЫСКАКАТЭЛІДЫ (н.-лац. discocotylidae) — сямейства гельмінтаў класа монагеней, паразіты прэснаводных рыб.
ДЫСКАМЕДУЗЫ (н.-лац. discomedusae) — атрад марскіх кішачнаполасцевых жывёл класа сцыфоідных; у некаторых відаў паліпоіднае пакаленне страчана.
ДЫСКАМІЦЭТЫ (н.-лац. discomycetiidae) — група сумчатых грыбоў падкласа эўаскаміцэтаў з пладовымі целамі апатэцыямі, пашыраны па ўсім зямным шары; пераважна сапратрофы, некаторыя — паразіты раслін.
ДЫСКАМФОРТ (ад дыс+ камфорт) — адсутнасць умоў, неабходных для нармальнай жыццядзейнасці людзей, выкананпя ігэўнай работы.
ДЫСКАНТ (п.-лац. discantus) — 1) высокі дзіцячы голас, а таксама спявак з такш голасам; 2) падгалосак пад асноўным голасам у беларускіх і ўкраінскіх народных песнях.
ДЫСКАРДАНТНЫ (ад лац. discordare = не адпавядаць) — непадобны па якой-н. генетычнай пры-
меце (напр. д-ыя блізняты); параўн. канкардантны.
ДЫСКАТЭКА (фр. discotheque, ад ip. diskos = дыск + theke = сховішча) — збор грамафонных пласцінак (дыекаў); 2) маладзёжная танцавальна-забаўляльная ўстанова, дзе музыка і танцы суправаджаюцца, як правіла каментарыямі дыск-жакея.
ДЫСКАУНТЭР (англ. discounter) — магазін у прамыслова развітых краінах, які гандлюе таварамі працяглага карыстання (хападзільнікамі, тэлевізарамі, відэатэхнікай і інш.) па зніжаных цэнах без прадстаўлепня якіх-н. дадатковых паслуг.
ДЫСКАФІЛ (ад дыск + -філ) — збіральнік грамафонных пласцінак (дыскаў).
ДЫСКВАЛІФІКАЦЫЯ (ад дыс+ кваліфікацыя) — пазбаўленне кваліфікацыі, права займаць якуюн. пасаду, выконваць абавязкі, удзельнічаць у спартыўных спаборнііггвах і г. д. з-за неадпаведнасці прафесіянальным умовам або правілам (параўн. дэкваліфікацыя).
ДЫСКЁТА (англ. diskette) — тонкі гнуткі пластмасавы дыск, пакрыты магнітным слоем з аднаго ці абодвух бакоў, носьбіт інфармацыі ў персанальных ЭВМ.
ДЫСК-ЖАКЁЙ (ад дыск + жакей) — вядучы праграмы ў дыскатэцы.
дыскозія (н.-лац. discosia) — недасканалы грыб сям. лептастромавых, які паразітуе на лісці пладовых, дрэвавых і травяністых раслін.
ДЫСКОНТ (англ. discount) — 1) крэдытная аперацыя куплі банкам вэксаляў да закалчэнпя іх тэрміну, а таксама працэнт, які ўірымліваюць пры гітай аперацыі; 2) скідка з цаны тавару, валюты ў біржавых і валютаых здзелках.
ДЫСКРЫМІНАНТ (лац. discriminans, -ntis = які а'дрознівае) — мат. выраз, які складаецца з каэфіцыентаў ураўнеіпія і ператвараецца ў нуль толыа ў тым выпадку, калі сярод каранёў ураўнення ёсць роўпыя.
ДЫСКРЫМІНАТАР (ад лац discriminare = адрозніваць) — радыёэлектроннае ўстройства, у якім адбываецца параўнанне аднаго з параметраў электрычнага сігнала (напр. амплітуды, фазы) з аналагічным параметрам стандартнага сігнала.
ДЫСКРЫМІНАЦЫЯ (лац discriminatio = адрозненне) — 1) абмежаванне ў правах, пазбаўленне раўнапраўнага становішча якой-н. дзяржавы або групы насельніцтва (напр. расавая д.); 2) мед. здольнасць асобна ўспрымаць два аднолькавыя раздражненні, якія ўздейнічаюць адначасова ў размешчамых блізка пунктах скуры.
ДЫСКРЭДЫТАВАЦЬ (фр discrediter) — падрываць давер’е да каго-н., чаго-н., ставіць пад сумненне, прыніжаць чый-н. аўтарытэт.
ДЫСКРЭДЫТАЦЫЯ (фр discreditation) — падрыў давер’я да каго-н., чаго-н., прыніжэнне чыйгон. аўтарытэту.
ДЫСКРЭТНЫ (лац. discretus) — перарыўны, які складаецца з асобных частак; д-ая в е л і ч ы -
пя — велічьпія, паміж асобнымі значэннямі якой заключаны толькі канечны лік іпшых яе значэпняў.
ДЫСКРЭТЫЗАЦЫЯ (ад лац discretus = раздзелены) — ператварэнне неперарыўнай велічыні ў дыскрэтную.
ДЫСКРЭЦЫЙНЫ (фр. discretionnaire, ад лац. discretio = адрозненне) — які залежыць ад асабістага меркаванля; д-ая ўлада — права службовай асобы або дзяржаўнага органа дзейнічаць паводле свайго меркавання.
ДЫСКРЭЦЫЯ (лац. discretio) — вырашэшіе службовай асобай або дзяржаўным органам якога-н. пыгання паводле ўласнага меркавання.
ДЫСКУРСІЎНЫ (с.-лац. discursivus, ад лац. discursus = меркаванне) — які робіцца шляхам лагічпых вывадаў, разумовы (проціл. інтуітыўны).
ДЫСКУСІРАВАЦЬ (ад дыскусія) — тое, што і дыскуціраваць.
ДЫСКУСІЯ (фр. discussion, ад лац. discussio = даследаванне, абмеркаванне) — абмеркаванне якой-н. праблемы, спрэчнага пытання на сходзе, у друку, у прыватнай размове.
ДЫСКУЦІРАВАЦЬ (ням. diskutieren, ад лац. discutere = даследаваць, абмяркоўваць) — весці дыскусію, абмяркоўваць якое-н. спрэчнае пытанне.
ДЫСЛАКАЛЬНЫ (ад дыс+ лакальны') — д. ш л ю б — звычай раздзельнага пражывання мужа і жонкі, кожнага з уласнымі сваякамі, у перыяд пераходу ад матрыярхату да патрыярхату.
ДЫСЛАКАЦЫЯ (фр. dislocation, ад лац. dis = раз + locatio = змяшчэнне) — 1) размяшчэнне ўзброеных сіл або ваенных аб’ектаў на тэрыторыі якой-н. краіны; 2) зрупгэнне пластоў зямной кары; 3) зрушэнне касцей пры пераломах. ДЫСЛАЛІЯ (ад дыс+ гр. Іаііа = размова) — разлад мовы, які выяўляецца ў парушэнні вымаўленпя гукаў; коснаязыкасць.
ДЫСМАРФАМАНІЯ (ад дыс+ марфа+ манія) — псіхічнае расстройства, якое выяўляецца хваравітай упэўненасцю ў наяўнасці выдуманай фізічнай заганы.
ДЫСМАРФАФАБІЯ (ад дыс+ марфа+ -фобія) — назойлівы неўратычны страх, звязаны з рэальнай або ўяўнай фізічнай заганай; у адрозненне ад дысмарфаманіі працякае звычайпа без цяжкіх псіхічных расстройстваў.
ДЫСМЕНАРЭЯ (ад дыс+ гр men = месяц + rheo = цяку) — парушэнне менструацый.
ДЫСМІКРАБІЁЗ (ад дыс+ мікра+ -біёз) — тое, што і дысбактэрыё'з.
ДЫСПАЗІТЫЎНАСЦЬ (ад дыспазіпіыўны) — права ўдзельнікаў дагавора або судовага працэсу дзейнічаць паводле свайго меркавання.
ДЫСПАЗІТЬІЎНЫ (п.-лац. dispositivus = які распараджаецца) — юр. які дапускае выбар (проціл. шператыўны 2).
ДЫСПАЗІЦЫЯ (лац. dispositio = размяшчэнне) — 1) план размяшчэння войск для вядзення бою або караблёў на месцы стаяпкі ці ў атрадным плаванні; 2) пісьмовы
загад войскам на бой або на марш у рускай арміі 18—19 ст.; 3) састаўная частка прававой нормы, якая вызначае абавязкі ўдзельнікаў судовага працэсу.
ДЫСПАНЕНТ (лац. disponens, -ntis = які размяшчае, размяркоўвае) — 1) упаўнаважаны ў справах фірмы; 2) асоба, якая мае свабодныя сумы на рахунках у камісіянераў або карэспандэнтаў банка.
ДЫСПАНІРАВАЦЬ (лац disponere = размяшчаць, размяркоўваць) — распараджацца свабоднымі сумамі на рахунках у камісіянераў або карэспандэнтаў банка.
ДЫСПАНСЕР (фр. dispensaire, ад лац. dispensare = размяркоўваць) — медыцынская ўстанова, якая займаецца раннім выяўленнем і лячэннем хворых, ажывдяўленнем санітарна-аздараўленчых мерапрыемстваў (напр. процітуберкулёзны д.).
ДЫСПАНСЕРЫЗАЦЫЯ (ад дыспансер) — сістэма мерапрыемстваў па аказанні лячэбна-прафілактычнай дапамогі насельніцтву.
ДЫСПАРАТНЫ (лац. disparatus) — несумяшчальны.
ДЫСПАЧ (англ. dispatch = хуткасць) — прэмія за датэрміновую пагрузку або разгрузку судна.
ДЫСПАША (фр. dispache) — вылічэнне страт пры аварыі судна і размеркаванне іх паміж арганізатарамі рэйса.
ДЫСПАШЭР (фр. dispacheur) — афіцыйны эксперт, які праводзіць дыспашу.
ДЫСПЕНСАЦЫЯ (лац. dispensatio = рэгуляванне) — індывідуальнае вызваленне дадзенай асобы ад
КНІГІ ОНЛАЙН
