Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ДЭБАЛАНС (ад дэ+ баланс) — тое, іпто і дысбаланс.
ДЭБАРДЗІРАВАЦЬ (фр. deborder) — уст. расцягваць баявую лінію так, каб войскі маглі ахопліваць размяшчэнне праціўіііка з флангаў.
: Д
ДЭБАРКАДЭР (фр. debarcadeге) — 1) плывучая прыстань для рачных суднаў; 2) уст. тое, што і платформа 1.
ДЭБАТАВАЦЬ (ням. debattieren) — абмяркоўваць што-н., весці дэбапіы.
ДЭБАТЫ (фр. debats) — спрэчкі, абмен думкамі па якіх-н. ііытаннях на сходзе, пасяджэііні.
ДЭБАШЫР (фр. debaucheur) — той, хто ўчыняе дэбошы', буян, скандаліст.
ДЭБЕНТУРА (ад лац. debere = быць вінаватым) — пасведчаіпіе, выдадзенае таможняй аб вярі'ашіі мыта.
ДЭБЕТ (лац. debet = ён вінаваты) — левы бок бухгалтарскага балансу; у рахунках актыву 2 змяшчае прыходную частку, а ў рахунках пасіву 2 расходную (параўіі. крэдыт).
ДЭБІЛ (лац. debillis = кволы, слабы) — чалавек з лёгкай формай прыроджанай псіхічнай непаўнацэнласці, разумовай адсталасці.
ДЭБІЛЬНАСЦЬ (ад дэбільны) — псіхічная недаразвітасць, адносна лёгкая ступень разумовай адсталасці (алігафрэнй); параўн. ідыяпіыя, імбецыльнасць.
ДЭБІЛЬНЫ (лац. debilis = кволы, слабы) — псіхічна недаразвіты, які характарызуецца дэбільнасцю.
ДЭБІТ (фр. debit = збыт, расход) — колькасць вады, нафты або газу, якая паступае з прыроднай ці штучнай крыніцы за адзінку часу.
ДЭБІТОР (лац. debitor = абавязапы) — даўжнік прадпрыемства, установы, арганізацыі (параўн. крэдыпюр).
д
ДЭБЛАКІРАВАЦЬ (ад дэ+ блакіраваць) — знімаць блакаду I дэвбш (рус. дебоіп, ад фр. debauche) — скандал з шумам і бойкай (учыніць д.)
ДЭБУРБАЖ (фр. debourbage) — адстойванне вінаграднага сусла перад браджэннем пры вырабе белых вінаградных він
ДЭБУРБЕР (фр. debourber = ачышчаць ад бруду) — апарат для выдаленпя з вінаграднага сусла зерняў і скуркі вінаграду.
ДЭБУШЬІРАВАЦЬ (фр. deboucher) — уст. навязваць раптоўны бой непрыяцелю ў неспадзяваным для яго месцы.
ДЭБЮТ (фр. debut) — 1) першае выступлеііне артыста на сцэне, a таксама першае публічнае выступленне наогул (напр. д. спявачкі, літаратурны д.); 2) пачатак шахматнай або шашачнай партыі (параўн. мітэльшпіль, эндшпіль).
ДЭБЮТАВАЦЬ (фр. debuter) — упершыню выступаць на сцэне або ў якой-н. галіне дзейнасці.
ДЭБЮТАНТ (фр. debutant) — той, хто ўпершыню публічна выступае на сцэне або ў якой-н. галіне дзейнасці.
ДЭВАЛЬВАЦЫЯ (ням. Devalvation. ад лац. de = з, ад + valvere = мець значэнне) — афіцыяльнае паніжэнне залатога забеспячэііпя грашовай адзінкі краіны або паніжэнне яе курсу ў адносінах да валюпі пішых краін (проціл. рэвальвацыя).
ДЭВАНАГАРЫ (санскр devanagari) — складовае пісьмо многіх сучасных індыйскіх моў.
ДЭВАСТАЦЫЯ (лац. devastatio = спусташэнне, знішчэнне) — комплекс мерапрыемстваў па знішчэнню ўзбуджальнікаў іпвазійных і інфекцыйпых хвароб чалавека, жывёл і раслін у геаграфічнай або гаспадарчай зоне.
ДЭВІЁМЕТР (ад лац. devio = сыходжу з дарогі + -метр) — прыбор для вымярэння дэвіяцыі частаты, якім кантралюецца якасць радыёі тэлевізійных сігналаў.
ДЭВІЗ (фр. devise) — 1) кароткая фраза, у якой выражаецца кіруючая ідэя паводзін або дзейнасці; 2) слова або выраз, якія аўтар ставіць на творы замест свайго імя на закрытым конкурсе.
ДЭВІЗЫ (фр. devises) — плацежныя сродкі (вэксалі, чэкі, акрэдытывы і інш.), выражаныя ў замежнай валюце для міжнародных разлікаў.
ДЭВІЯЦЫЯ (лац. deviatio = адхіленне) — 1) адхіленне стрэлкі компаса ад лініі магнітнага мерыдыяна пад уздзеяннем вялікіх мас жалеза; 2) адхіленне ад патрэбнага напрамку руху самалёта, судна, артылерыйскага снарзда і інш. пад угоіывам якіх-н. прычын; 3) біял. разнавіднасць філэмбрыягенезу, пры якой змена ў развіцці органа адбываецца на сярэдніх стадыях яіо фарміравання і прыводзіць да змен яго будовы ў дарослым арганізме (параўн. анабачія, архаіаксіс).
ДЭВОН (апгл. Devon = ііазва англійскага графства) — чацвёргы па парадку перыяд палеазойскай эры ў гісторыі Зямлі, які пачаўся 410 Mitt гадоў пазад і цягнуўся каля 60 млн. гадоў.
ДЭВОНСКІ (ад дэвон): д. п е р ы я д — тое, што і дэвон.
ДЭГАЖЭ (фр. degage) — від атакі пры фехтаванні, у час якой рапіра або шпага таго, хто атакуе, адводзіцца ад зброі праціўніка, каб зрабіць укол па найкарацейшай лініі.
ДЭГАЗАТАР (ад дэ+ газ) — 1) апарат для дэгазацыі', 2) рэчыва, якое абясшкоджвае газ; 3) той, хто робіць дэгазацьпо.
ДЭГАЗАЦЫЯ (ад дэ+ газ) — 1) абясшкоджванне мясцовасці, рэчаў, заражаных атрутнымі рэчываме 2) тое, што і дзаэрацыя
ДЭГЕЛЬМІНТЫЗАЦЫЯ (ад дэ+ гельмінты) — комплекс лячэбна-прафілактычных мерапрыемстваў па вызваленню ад глістоў чалавека, жывёл, навакольнага асяроддзя, раздзел дэвастацыі.
ДЭГЕНЕРАТ (лац. degeneratus) — чалавек з адзнакамі біялагічнага і псіхічнага выраджэння.
ДЭГЕНЕРАТЬІЎНЫ (лац. degenerativus) — які мае адзнакі выраджэння, дэгенерацыі.
ДЭГЕНЕРАЦЫЯ (лац. degeneratio) — 1) пагаршэнне біялагічных і псіхічных адчнак арганізма; выраджэнне; 2) разбурэнне тканак і органаў жывёльных арганізмаў у працэсе анпіагенезу (напр. знікненне хваста пры пераіварэшіі апалоніка ў жабу) або шляхам рэдукцыі 2; 3)ліед. змены ў клетках і тканках у сувязі з парушэннем абмену рэчываў (гл. дыстрафія).
ДЭГЕНЕРЫРАВАЦЬ (лац. degenerate) — выраджацца.
ДЭГЕРАІЗАЦЫЯ (ад дэ+ гераізацыя) — свядомы адыход ад ге-
раічнага пафасу і гераічных вобразаў у мастацкай творчасці.
ДЭГІДРАГЕНАЗЫ (ад дэ+ гідраген) — ферменты, якія каталізуюць акісляльна-аднаўленчыя рэакцыі, адшчшшяючы вадарод ад арганічнага рэчыва.
ДЭГІДРАГЕНІЗАЦЫЯ (ад дэ+ гідрагенпацыя) — адшчапленне вадароду ад малекул хімічных злучэнняў.
ДЭГІДРАЗЫ (ад дэ+ гр. hydor = вада) — ферменты, якія запавольваюць або паскараюць рэакцыі аділчапленпя вады ад арганічных рэчываў у арганізмах.
ДЭГІДРАТАР (ад дэ+ гр. hydor = вада) — апарат для выдалепня вады з халадзільных і інпіых тірыстасаванпяў.
ДЭГІДРАТАЦЫЯ (ад дэ+ гідрапіацыя') — адшчаплепне вады ад якога-н. рэчыва.
ДЭГЛЯЦЫЯЦЫЯ (ад дэ+ лац glacies = лёд) — адступленне ледшкоў.
ДЭГРА (фр. degras, ад лац. de = з, ад + фр. gras = тлусты) — тлушчавы матэрыял, які выкарыстоўваецца ў скураной вытворчасці.
ДЭГРАДАЦЫЯ (п.-лац. degradatio = зншгчэнне) — паступовае пагаршэнне, страта ранейшых добрых якасцей, заняпад (напр. д-ыя глебы, д-ыя культуры).
ДЭГРАДЗІРАВАЦЬ (п.-лац. degradare) — паступова страчваць былыя добрыя якасці; прыходзіць у заняпад.
ДЭГРЭСІЯ (лац. degressio) — 1) спуск, падзенне; 2) прапарцыянальнае аладаткавапне са зніжэн-
нем працэнтнай стаўкі для меншых даходаў
ДЭГУМАВАЦЬ (ад дэ+ лац. gummi = камедзь, клей) — выдаляць клей з натуральнага шоўку кіпячэннем у растаоры мыла.
ДЭГУМАНІЗАЦЫЯ (ад дэ+ гуманізацыя) — пазбаўленне гуманістычнага пачатку, гуманістычнай сутнасці; страта светапогляду, заснаванага на справядлівасці, павагі да асобы, увагі да індывідуальных уласцівасцей чалавека.
ДЭГУСТАВАЦЬ (лац. degustare) — рабіць дэгустацыю.
ДЭГУСТАТАР (лац. degustator) — спецыяліст па дэгустацыі.
ДЭГУСТАЦЫЯ (лац. degustatio) — ацэнка якасці харчовых прадуктаў (віна, чаю і інш.) арганалегггычным спосабам (органамі зроку, нюху, смаку).
ДЭДАЛЕЯ (н.-лац. daedalea) — губавы базідыяльны грыб сям. порыевых, які трапляецца на пнях, драўніне лісцевых парод дрэў.
ДЭДВЕЙТ (англ. deadweight) — поўная грузапад’ёмнасць судна, якая ўключае сумарную вагу грузаў, пасажыраў, экіпажа, паліва, вады і іішіых неабходных для плавання запасаў.
ДЭДРАМАТЫЗАЦЫЯ (ад дэ+ драматызацыя) — адмаўленне ад драматычнай пабудовы сюжэта ў мастацкім творы і замена яго хранікалыіым апісаннем.
ДЭДУКТЬІЎНЫ (ад дэдукцыя) — які карыстаецца метадам дэдукцыі, заснаваны на дэдукцыі.
ДЭДУКЦЫЯ (лац. deductio = вывядзенне) — спосаб разважання, гіры якім новае палажэнне выво-
дзіцца чыста лагічным піляхам на аснове панярэдніх: разважанне ад агульнага да прыватнага (параўн. індукцыя 1).
ДЭДУЦЫРАВАЦЬ (рус дедуцнровать, ад лац. deducere) — выводзіць заключэнне шляхаіМ дэдукцыі.
ДЭДЫКАЦЫЯ (лац. dedicatio = прысвячэяне) — 1) надпіс на кнізе, фатаграфіі або ініпым прадмеце, які сведчыць, што дадзеная рэч даецца ў падарунак каму-н. 2) паведамленне аўтара ў пачатку твора, пгто ён прысвячае гэты твор якой-н. асобе.
ДЭДЫФЕРЭНЦЫЯЦЫЯ (ад дэ+ дыферэнцыяцыя) — спрашчэнне струкгуры клетак, звязанае са стратай імі прымет спецыялізацыі. ДЭДЭРбН [ням. Dederon, ад ням. DDR (Deutsche Demokratische Republik) = Германская Дэмакратычная Рэспубліка] — штучнае валакно, падобнае на капрон, а таксама тканіна з гэтага валакна.
ДЭЗ(фр. des-, ад лац. dis= раз-) — прыстаўка, якая абазначае выдаленне, знішчэнне, спыненне або адсутнасць чаго-н.
ДЭЗАБІЛЬЁ (фр. deshabille) — 1) лёгкае дамапіняе адзенне (пераважна жаіючае), якое звычайна нс надзяваюць пры чужых людзях; 2) становішча, калі чалавека засталі не зусім апранутым.
ДЭЗАВУІРАВАЦЬ (фр. desavouег) — заяўляць аб нязгодзе з дзеяннямі даверанай асобы або аб пазбаўлешіі яе права дзейнічаць у далейшым ад імя даверіііка (напр. д. пасла).
ДЭЗАДАРАНТ (ад дэз+ лац. odor = пах) — сродак ддя дэзадарацыі.
ДЭЗАДАРАТАР (ад дэз+ лац. odor = пах) — прылада для дэзадарацыі
ДЭЗАДАРАЦЫЯ (ад дэз+ лац. odoratio = нюх, пах) — знішчэнне дрэннага паху з дапамогай хімічных рэчываў (дэзадарантаў).
ДЭЗАКАРЫДЫЗАЦЫЯ (ад дэз+ гр. акагі = клешч) — комплекс мерапрыемстваў па знішчэнню кляпічоў і іх зародкаў.
ДЭЗАКСІДАЦЫЯ (ад дэз+ аксідацыя) — аднімаіше кіслароду, раскісленне.
ДЭЗАКТЫВАЦЫЯ (ад дэз+ акпіывацыя) — выдаленне радыеактыўных рэчываў з аб?ектаў знешняга асяроддзя (вады, збудаванняў, адзення, прадуктаў і інш.).
ДЭЗАМШАВАЦЬ (ад дэз+ аміны) — адшчапляць або замяшчаць амінагрупы ў арганічных злучэннях
ДЭЗАМШАЗЫ (ад дэз+ аміны) — ферменты, якія каталізуюць гідралітычныя адшчапленні аміяку ад арганічных рэчываў.
ДЭЗАРГАНІЗАВАЦЬ (фр desorganiser) — унесці беспарадак у што-н., парушыць дысцыпліну, арганізаванасць (напр. д. работу).
ДЭЗАРГАНІЗАТАР (фр. desorganisateur) — асоба, якая парушае парадак, дысцыпліну, уносіць дэзарганізацыю
ДЭЗАРГАЕПЗАЦЫЯ (фр disorganisation) — разлад арганізацыі, парушэнне парадку, дысцыпліны, арганізаванасці (напр. д. вытворчасці).
ДЭЗАРЫЕНТАВАЦЬ (фр. desonenter) — няправільна арыептаваць, уводзіць у зман (напр. д. праціўніка).
ДЭЗАРЫЕНТАЦЫЯ (фр desorientation) — 1) страта правільнай арыентацыі, правільнага ўяўлення аб часе і прасторы; 2) увядзепне ў зман каго-н. шляхам памылковай, пяправільнай шфармацыі.
КНІГІ ОНЛАЙН
