• Газеты, часопісы і г.д.
  • Слоўнік іншамоўных слоў У 2 т. Т. 1

    Слоўнік іншамоўных слоў

    У 2 т. Т. 1

    Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
    Памер: 736с.
    Мінск 1999
    263.05 МБ
    Слоўнік іншамоўных слоў
    Слоўнік іншамоўных слоў
    У 2 т. Т. 2
    ІЗАБАРЫ (ад іза+ гр. baros = цяжар, ціск) — 1) ізалініі атмасфернага ціску ў пэўііы момант, 2) лініі на дыяграме, якія паказваюць залежнасць паміж фізічнымі велічы-
    нямі пры пастаянным ціску; 3) атамныя ядры розных хімічных элементаў з аднолькавым масавым лікам.
    ІЗАБАТЫ (ад іза+ гр. bathos = глыбіня) — ізалініі глыбінь вадаёмаў (акіянаў, мораў, азёр і інш.).
    ІЗАБРОНТЫ (ад іза+ гр. bronte = гром) — ізалініі колькасці навальнічных дзён.
    ІЗАБУТАН (ад іза+ бутан) — арганічнае злучэнне, якое адрозніваецца ад бутану толькі змяшчэннем вугалю і вадароду ў часцінцы. ІЗАБУТЫЛЁН (ад іза+ бутылен) — арганічнае злучэнне, бясколерны газ, з якога атрымліваюць ізаактан, сінтэтычны каўчук, сінтэтычныя смолы.
    ІЗАВЕЛЫ (ад іза+ лац. velox = які хутка рухаецца) — тое, што і ізаанемоны.
    ІЗАВЕРЫН (ад іза+ лац. verus = дзейсны) — лекавы прэпарат, які выкарыстоўваецца для паскарэння родаў і скарачэшія мускулатуры маткі ў пасляродавы перыяд.
    ІЗАГАЛІНЫ (ад іза+ гр. hals = соль) — ізалініі салёнасці вады.
    ІЗАГАМЕТЫ (ад іза+ гамепіы') — гаметы аднолькавай велічыні, формы і рухомасці.
    ІЗАГАМІЯ (ад іза+ -гамія) — тып палавога працэсу ў ніжэйшых раслін, пры якім палавыя клеткі, што зліваюцца, аднолькавыя па знешняму выгляду і адрозніваюцца толькі фізіялагічнымі ўласцівасцямі.
    ІЗАГАНАЛЬНЫ (ад іза+ гр goma = вугал) — мат. роўнавугольны.
    ІЗАГЕАТЭРМЫ (ад іза+ геа+ -піэрліы) — ізалініі пунктаў зямной кары з аднолькавай тэмпературай на глыбінях, куды не даходзяць гадавыя ваганні тэмпературы.
    ІЗАГЙТЫ (ад іза+ гр. hyetos = дождж) — ізалініі колькасш атмасферных ападкаў за пэўны перыяд. ІЗАГШСЫ (ад іза+ гр. hypsos = вышыня) — ізалініі вышыні зямной паверхні над узроўнем мора.
    ІЗАГЛОСА (ад іза+ глоса) — лінія на дыялекталагічнай карце, якая абазначае граніцу пашырэння асобнай моўнай з’явы.
    ІЗАГОНЫ (гр. іза+ -гон) — ізалініі арыентацыі пэўнай фізічнай велічыні (напр. у метэаралогіі — напрамак ветру, у астраноміі — сонсчнага зацьмення).
    ІЗАГРАФ (ад іза+ -граф) — мастак-іканапісец.
    ІЗАГРАФІЯ (ад іза+ -графія) — 1) дакладнае ўзнаўленне якіх-н. пісьмёнаў, рукапісаў, почыркаў і інш., 2) іканапіс.
    ІЗАДРОМ (ад іза+ -дром) — устройства, якое забяспечвае гнуткую зваротную сувязь у аўтаматычных рэгулятарах.
    ІЗАДЬГНАМЫ (ад іза+ гр. dynamis = сіла) — ізалініі напружання магнітнага поля Зямлі.
    ІЗАДЭНСЫ (ад аа+ лац. densus = шчыльны) — ізалініі густаты паветра.
    ІЗАЗІМЫ [ад іза+ (эн)зімы] — тое, што і ізаферменпіы.
    ІЗАЗОМА (ад іза+ гр. zoma = пояс) — насякомае атрада перапончатакрылых; шкодзіць зерневым
    культурам, травам і пладовым дрэвам.
    ІЗАЮНІЯ (ад іза+ іоны) — адносная пастаяннасць іоннага складу ўнутранага асяроддзя арганізма.
    ІЗАКАТАБАЗЫ (ад іза+ гр. katabasis = pyx уніз, спуск) — ізалініі аііускання зямной кары ў працэсе векавых ваганняў.
    ІЗАКЕФАЛІЯ (ад іза+ гр. kehpa1е = галава) — размяшчэнне галоў на адным узроўні ў рэльефах і жывапісе.
    ІЗАКЛГНАЛЬ (ад іза+ гр. klino = нахіляю) — складка горных парод, якая характарызуецца паралельным размяшчэннем пластоў.
    ІЗАКЛІНЫ (ад іза+ гр. klino = нахіляю) — ізалініі велічыні магнітнага схілення.
    ІЗАКОЛЫ (ад іза+ гр. kolos = надламаны) — ізалініі скажэння вуглоў і плошчаў на геаграфічных картах.
    ІЗАКСІГЁНА (ад іза+ аксіген) — ізалінія змяшчэння кіслароду ў вадаёме.
    ІЗАЛАБАРЫ (ад іза+ гр. alios = іяшы + baros = цяжар) — ізалініі змены атмасфернага ціску за пэўную адзінку часу на адну і тую ж велічыню.
    ІЗАЛАГІПСЫ (ад іза+ гр. alios = ініпы + hypsos = вышыня) — ізалініі змепы вышыні ізабарьгчпай (гл. ізабары 1) паверхні за пэўную адзіпку часу.
    ІЗАЛАТЭРМЫ (ад іза+ гр. alios = ііішы + -тэрмы) — ізалініі змепы тэмпературы паветра за пэўную адзінку часу.
    ІЗАЛЕЙЦЫН (ад іза+ лейг/ын) — неабходная для чалавека і жывёл амінакіслата, якая ўваходзіць у склад бялкоў.
    ІЗАЛІНІІ (ад іза+ лінія) — лініі на геаграфічнай карце, графіку, якія злучаюць пункты з аднолькавымі паказчыкамі якіх-н. фізічных велічынь (ціску, тэмпературы, вільготпасці і інш.).
    ІЗАЛЮКСЫ (ад іза+ лац. lux = святло) — ізалініі роўнай асветленасці, якая выражана ў люксах.
    ІЗАЛЯВАЦЬ (польск. izolowac, ад фр. isoler) — 1) праводзіць ізаляцыю 1; 2) праводзіць ізаляцыю 2; 3) пакрываць ізаляцыйным матэрыялам (напр. і. электрычны провад).
    ІЗАЛЯТАР (фр. isolateur) — 1) рэчыва, якое не праводзіць электрычнага току (гл. дыэлекпірык), цеплыні або не прапускае гукаў; 2) дэталь з ізаляцыйнага рэчыва дпя замацавання і раз’яднання частак электрычнага абсталявання; 3) адасобленае памяшканне ў бальніцах, санаторыях, інтэрнатах, лагерах для размяшчэння хворых з нераспазнанымі ці заразнымі хваробамі; 4) камера ў турме для аднаго чалавека.
    ІЗАЛЯЦЫЯ (фр. isolation = адасабленне, раз’яднапне) — 1) адасабленне, аддзялепне каго-н. або чаго-н. ад навакольпага асяроддзя (напр. і. інфекцыйна хворых); 2) змяшчэнне асобна, пазбаўленне кантактаў з кім-н. (напр. і, злачынцаў); 3) раз'ядналне частак электрычнага абсталявання пры дапамозе матэрыялу (рэчыва), які нс праводзіць электрычлы ток, а таксама сам пты матэрыял (рэчыва),
    4)	раз’яднанасць з іншымі, адасобленае становіпгча (напр. маральная і., палітычная і.).
    ІЗАЛЯЦЫЯШЗМ (англ. isolatio­nism, ад фр. isolation = адасабленне, раз’ядаанне) — 1) палітыка дзяржаўнай замкнёнасці, адасобленасці; 2) палітычная плынь у ЗША, якая ўзнікла ў 19 ст. і развівалася пад лозунгам неўмяшання ў еўрапейскія справы.
    ІЗАЛЯЦЫЯНІСТ (ад ізаляцыянізм) —прыхільнік ізаляцыянізму.
    ІЗАМАРФІЗМ ( ад ha+ -марфізм) — 1) здольнасць рэчываў, блізкіх паводле хімічнага саставу, крышталізавацца ў аднолькавых формах; Т)мат. наяўнасць узаемаадзначанага адлюстраваіпія дзвюх сукупнасцей, якое захоўвае іх структурныя ўласцівасці.
    ІЗАМАРФІЯ (ад іза+ гр. inorphe = форма) — аднолькавыя марфалагічныя прыкметы ў прадстаўнікоў розных груп арганізмаў, далёкіх з пункту погляду сістэматыкі.
    ІЗАМЕРАЗЫ (ад Ьамеры) — ферменты, якія каталізуюць унутрымалекулярную перабудову, у тым ліку ўзаемапераўтварэнне ізамераў арганічных злучэнняў у жывых клетках.
    ІЗАМЕРЫ (гр. isomeres = роўна падзелены) — хімічныя злучэнні з аднолькавым саставам і малекулярнай масай, але з рознымі фізічнымі і хімічнымі ўласцівасцямі.
    ІЗАМЕРЫЗАЦЫЯ (фр. isomerisa­tion, ад гр. isomeres = роўна падзелены) — ператварэнне аднаго ізамера ў другі.
    ІЗАМЕРЫЯ (ад іза+ -мерыя') — з’ява існавання хімічных злучэн-
    няў аднолькавага колькаснага і якаснага саставу, але з рознымі фізічнымі і хімічнымі ўласцівасцямі.
    ІЗАМЕТРАЛЫ (ад ha+ гр. атеtros = несуразмерны, няправільны) — тое, што і ізанамалы.
    ІЗАМЕТРЬІЗМ (ад іза+ гр. metron = мера) — суразмернасць паэтычных радкоў неаднолькавага рытмічнага малюнка.
    ІЗАМЕТРЫЯ (ад іза+ -метрыя) — захаванне прапорцый органаў і частак цела ў перыяд росту арганізма.
    ІЗАМОРФНЫ (ад ha+ -морфны) — надзелены ізамарфізмам 1.
    ІЗАНАМАЛЫ (ад ha+ гр. апоmalos = няроўны) — ізалініі адхіленняў велічыні пэўнага метэаралагічнага элемента (атмасфернага ціску, тэмпературы паветра і інш.) ад значэння, прьпіятага за норму.
    ІЗАНЕФЫ (ад ha+ гр. nephos = воблака) — ізалініі хмарнасці ў дадзепы момант або за пэўны перыяд.
    ІЗАШТРЫЛЫ (ад ha+ ніпірылы) — тое, што і Ьацыяніды.
    ІЗАПАГІ (ад ha+ гр. pagos = лёд) — ізалгніі трываласці ледаставу на вадаёмах.
    ІЗАПАХІТЫ (ад ha+ гр. pachys = тоўсты) — ізалініі таўпічыні геалагічных адкладаў аднаго ўзросту або складу.
    ІЗАПЙКТЫКІ (ад іза+ гр. pektos = зацвярдзелы, замёрзлы) — ізалініі дат замярзання вод.
    ІЗАПЕРЫМЕТРЫЧНЫ (ад іза+ перыметр) — аднолькавы па перыметру; і-ыя задачы — клас задач варыяцыйнага вылічон-
    ня на знаходжанне ўсіх крывых, што маюць аднолькавы перыметр. ІЗАГПКНЫ (ад ha+ гр. pyknos = шчыльны) — ізатніі шчыльнасці марской вады.
    ІЗАПЛАСТЫКА (ад ha+ пласпіыка) — тое, што і гамапластыка.
    ІЗАПЛЕГЫ (ад іза+ гр. plethos = колькасць) — ізалініі якой-н. фізічнай велічыні, што адлюстроўваюць яе як функцыю дзвюх пераменных (напр. салёнасць вадаёма ў залежнасці ад глыбіні і аддаленасці ад берага).
    ІЗАПОРЫ (ад іза+ rp. poros = ход, праход) — ізалініі векавых змен састаўляючых зямнога магнетьізму,
    ІЗАПРАПАНбл (ад ha+ прапан + -an) — найпрасцейшы другасны спірт аліфатычнага рада; выкарыстоўваецца ў вьпворчасці ацэтону.
    ІЗАПРАШЛБЕНЗОЛ (ад ha+ прапіл + бензол) — араматьгчны вуглевадарод, бясколерная вадкасць з пахам бензолу; выкарыстоўваецца ў вытворчасці фенолу, ацэтону, як растваральнік для лакаў і фарбаў.
    ІЗАПР^Н [ад ha+ пр(апіл)ен] — арганічнае злучэнне, ненасычаны вуглевадарод аліфатычнага рада, бясколерная, лятучая, гаручая вадкасць; выкарыстоўваецца пры вырабе каўчуку.
    ІЗАПРЭНОІДЫ (ад ізапрэн + -оід) — група прыродных злучэнняў, якія ўтвараюцца ў жывых клетках з мевалонавай кіслаты.
    ІЗАРАХІІ (ад іза+ гр. rhachia = прыліў) — ізалініі вышыні марскіх прыліваў.
    ІЗАСЕЙСТЫ (ад ha+ гр. seistos = прыведзены ў ваганне) — ізалініі інтэнсіўнасці землетрасенняў.
    ІЗАСІЛАБІЗМ (ад ha+ гр. syllabe — склад) — ліпі. аднолькавая колькасць складоў у вершах.
    ІЗАСПАРЫЯ (ад ha+ спора) — утварэнне ў раслін спораў аднолькавага памеру; раўнаспоравасць.
    ІЗАСПОРА (н.-лац. isospora) — род прасцейшых падкласа какцыдый\ унутрыклетачныя паразіты кішэчніка, узбуджальнікі какцыдыёзу.
    ІЗАСТАЗІЯ (ад ha+ -стазія) — стан раўнавагі зямной кары, пры якім яна нібы іілавае на больш шчыльнай падкорнай масе па законах Архімеда.
    ІЗАТАКІ (ад ha+ гр. teko = растаііляю) — ізалініі тэрмінаў крыгалому вод суіііы.
    ІЗАТАМІДЫ (н.-лац isotomidae) — сямейства насякомых атрада нагахвостак; жывяцца расліннымі і жывёльнымі рэшткамі, ёсць шкоднікі раслін.
    ІЗАТАНІЯ (ад ha+ -танія) — 1) аднолькавасць напружання, ціску. 2) тое, што і ізаасмія.
    ІЗАТАХІ (ад ha+ гр. tachos = хуткасць) — ізалініі хуткасцей ветру, воднага цячэння і інш.
    ІЗАТбнЫ (ад ha+ гр. tonos = напружанне) — атамы розных хімічных элементаў, у ядрах якіх ёсць аднолькавая колькасць нейтронаў.
    ІЗАТОПЫ (ад ha+ гр. topos = месца) — разнавіднасці атамаў аднаго і таго ж хімічлага элемента, якія маюць аднолькавую коль-
    касць пратонаў, але розны лік нейтронаў і адрозніваюцца масай.
    ІЗАТРАГПЯ (ад ha+ -трапія) — адііолькавасць фізічных уласцівасцей рэчыва (напр. механічных, аптычных, электрычных) па ўсіх яго напрамках (проціл. анізатрапія 1). ІЗАТРдпНЫ (ад ha+ -тропны) — які характарызуецца ізатрапіяй.