Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
цэгіцыя, якая, у процілегласць дэтэрмінізму, адмаўляе ўсеагульную заканамернасць і прычынную залежнасць з’яў прыроды і грамадства і прызнае наяўнасць беспрычыннай выпадковасці.
ІН’ЁКЦЫЯ (лац. iniectio = укідванне) — 1) увядзенне лякарства ў тканкі і поласці арганізма шляхам упырсквання; 2) дадатковыя сродкі, якія ўліваюцца ў якую-н. сферу эканамічнага жыцця (інвестыцыі, урадавыя закупкі тавараў і паслуг, экспарт).
ШЕРВАЦЫЯ (ад ін+ нервы) — забяспечанасць якога-н. органа або тканкі нервовымі клеткамі і валокнамі.
ІНЁРТНЫ (лац. iners, -rtis) — 1) які знаходзіцца ў стане спакою або руху, не падвяргаючыся ўздзеянню якой-н. знешняй сілы (напр. і-ая маса); 2) перан. вялы, бяздзейны, безініцыятыўпы (напр. і. чалавек).
ІНЕРЦЫЯ (лац. inertia = нерухомасць, бяздзейнасіц>) — 1) уласцівасць цела захоўваць стан спакою або раўнамернага прамалінейнага руху, пакуль якая-н. знешняя прычьша не выведзе яго з гэтага стану; 2) перан. вяласць, бяздзейнасць, коснасць (напр. і. мыслення, і. быту).
ІНЖЫНЕР (польск. inzynier, ад фр. ingcnieur) — спецыяліст з вышэйшай тэхнічнай адукацыяй (напр. і.-канструктар, горпы і.).
ІНЖЫНЁРЫЯ (ад інжынер) — інжынерная справа, творчая тэхнічная дзейнасць.
ІНЖЫНІРЫНГ (англ. engineering = інжынерная справа) — сфера дзейнасці па распрацоўцы
аб’ектаў прамысловасці, іх інфраструктуры і ііпп., перш за ўсё ў форме прадастаўлення на камерцыйнай аснове розных інжынернакансультацыйпых паслуг.
ІНЖЫР (кр.-тат. inzir, ад перс. angir) — 1) пладовае дрэва сям. тутавых, пашыранае ў субтропіках; смакоўніца; 2) салодкі плод гэтага дрэва; ф і г а, с м о к в а.
ІНЖЭКТАР (фр. injecteur, ад лац. iniectare = укідваць) — 1) струмепная пампа нагнятання вадкасцей у розныя апараты і рэзервуары; 2) фіз. дапаможны паскаральнік зараджаных часціц для ўводу іх у больш магутны (асноўны) паскаральнік.
інж^кцыя (ад інжэктар) — 1) увядзепне носьбітаў зарада ў галіну, дзе яны з’яўляюцца неасноўнымі; 2) увод пучка зараджаных часціц у паскаральнік для наступнага іх паскарэішя або накапленіія; 3) упырскваіше паліва ў камеру згарання рухавіка.
ІНЖЭНКІ (фр. ingenu) — уст. амплуа актрысы, якая выконвае ролі прастадушных, наіўных дзяўчат.
ІНІЦЫЯЛЫ (лац. initialis = пачатковы) — 1) пачатковыя літары імя і імя па бацьку або імя і прозвішча; 2) пачатковыя літары раздзела кнігі або абзаца, як правіла, больш буйныя і аздобленыя ўзорамі.
ШІЦЫЯТАР (фр initiateur, ад лац. initiator) — асоба, група асоб або арганізацыя, якім належыць пачын у якой-н. сгграве.
ППЦЫЯТЬІВА (фр initiative, ад лац. initiare = пачынаць) — 1) самастойны пачын у якой-н. справе, абумоўлены ўнутраным пабуджэн-
пем да дзеяння; 2) вядучая роля ў якіх-н. дзеяннях; 3) здольнасць да самастойпых актыўных дзеянняў; прадпрымальнасць.
ППЦЫЯЦЫЯ (лац. initiatio = выканаіше гаінства) — 1) пасвячальпы абрад у родавым гра.мадстве, звязаны з пераводам юнакоў і дзяўчат ва ўзроставы клас дарослых мужчын і жанчьш; 2) урачыстае прыпяцце новага члена ў якую-н. секту.
ІНІЯ (н.-лац. іпіа) — рачны дэльфін, які жыве ў рэках і азёрах Паўд. Амерыкі.
ШКАГЕРЭНЦЫЯ (ад ін+ лац. cohaerentia = унутраная сувязь) — страта паслядоўнасці думкі, тыповае праяўленне шызафрэніі.
ШКАНГРУЭНТНЫ (лац іпсопgruens, -ntis = неадпаведны) — неадполькавы, розны; і. п р а ц э с — працэс, вьппкі якога па элементарнаму складу не тоесныя таму, з чаго пачынаецца гэты працэс.
ІНКАЛСУЛЯЦЫЯ (ад ін+ капсула) — утварэнне шчыльнай абалонкі са злучальнай ткапкі вакол ішнародных для арганізма рэчываў.
ІНКАРВІЛЕЯ (н.-лац. incarvilіеа) — травяністая расліна сям. бігноніевых з перыста-рассечаным лісцем і буйнымі ружовымі кветкамі, пашыраная ў Паўд.-Усх. і Цэнтр. Азіі; на Беларусі вырошчваецца як докаратыўная.
ШКАРНАЦЫЯ (лац. inkamatio = увасабленне) — 1) увасабленне душы ў матэрыяльным целе; 2) ачалавечаіше Бога ў некаторых рлігіях (напр. у хрысціянстве).
ІНКАРПАРАВАЦЬ (лац. incorporare = далучаць) — выконваць інкарпарацыю 1.
ІНКАРПАРАЦЫЯ (лац. іпсогроratio) — 1) далучэнне, уключэнне ў свой склад чаіо-н. (напр. і. новых раёнаў); 2) сістэматызацыя выдадзеных у розны час законаў па асобных галінах права без унясення змен у іх змест, 3)лінгв. спосаб сіптаксічнай сувязі паміж словамі, пры якім галоўны член словазлучэння зліваецца з залежнымі членамі ў фанетыка-марфалагічны комплекс, аналагічны слову.
ШКАСА (іт. incasso) — аперацыя атрыманпя бапкам грошай па даручэнні кліента і залічэнпя іх на яго банкаўскі рахунак.
ІНКАСАТАР (ад інкасацыя) — службовая асоба, якая займаецца прыёмам і выдачай грошай галоўным чынам па-за ўстановай.
ІНКАСАЦЫЯ (ад іт. incassare = літар. класці ў скрыню) — збор і транспартаванне грошай і капггоўнасцей, якія выконваюцца банкамі па даручэнні кліентаў.
ІНКАСІРАВАЦЬ (ням inkassieren, ад іт incassare = ліпіар. класці ў скрыню) — атрымліваць грошы па плацежнаму дакумеіггу і залічаць іх на банкаўскі рахунак.
ІН-КВАРТА (лац. in quarto = у чатыры столкі) — у чацвёртую частку аркуша (пра фармат кнігі).
LHKBI3ITAP (лац. inquisitor = следчы) — 1) член інквізіцыйпага суда; 2) перан. жорсткі чалавек, мучыцель.
ШКВІЗІЦЫЯ (лац. inquisitio = выпіук, расследаванне) — 1) следчая і судовая арганізацыя, створа-
ная ў 13 ст. каталіцкай царквой для барацьбы са сваімі праціўнікамі, якая дзейнічала шляхам тайнага ішііянажу і жорсткіх катаванняў; існавала да пач. 19 ст.; 2) перан. жорсткасць, пакута.
ІНКВІЛІШЗМ (ад лац. inquilinus = арандатар, жылец) — адна з форм міжвідавьгх узаемаадносін, разнавіднасць сінайкіі, калі жывёла-інквілін, пранікаючы ў жыллё іншага віду, звычайна знішчае гаспадара.
ШКЛШАМЕТРЫЯ (ад лац. іпсііпаге = нахіляць + -метрыя) — вызначэнне вугла нахілу і азімута скрыўлення свідравіны, каб кантраляваць яе тэхнічны стан і атрымліваць неабходныя геалагічныя звес гкі.
ІНКЛІНАТАР (ад лац. inclinare = нахіляць) — прыбор для вымярэння магнітнага схілення.
ІНКЛІНОМЕТР (ад лац. inclinare = нахіляць + -метр) — прыбор для вымярэння скрыўлепня буравой свідравіны.
ІНКЛЮЗІЎ (фр. inclusif = які ўключае ў сябе) — лінгв. займеннікавыя або дзеяслоўныя формы, якія ўказваюць на тое, што адрасат маўлення ўваходзіць у лік удзельнікаў дзеяння.
ІНКОГНІТА (іт. incognito, адлац. incognitus = непазнаны, невядомы) — 1) таемна, скрытна, хаваючы сваё імя (з’явіцца і.); 2) прабыванне пад выдуманым імем (захоўваць сваё і.); 3) асоба, якая ўтойвае сваё сапраўднае імя (сустрэцца з і •)•
ІНКРАСБРЫДЫНГ (англ. incrossbreeding) — скрыжоўванне дзвюх добра спалучальных інбрэдных лі-
ній розных парод жывёл для атрыманпя высокапрадукцыйнага патомства.
ШКРОСІНГ (англ. incrossing) — скрыжоўванне дзвюх інбрэдных добра спалучальных ліній адной пароды жывел для атрымання высокапрадукцыйііага патомства.
ШКРУСТАВАЦЬ (лац incrustaге) — рабіць інкрустацыю.
ШКРУСТАЦЫЯ (лац. incrustatio = пакрыццё чым-н.) — узоры, малюіікі на паверхні якога-н. прадмета з урэзаных у яе кавалачкаў дрэва, косці, перламутру і інш.
ШКРЫМШАВАЦЬ (с.-лац. іпсгіminare) — прад'яўляць каму-н. абвінавачванне ў чым-н. (напр. і. пакражу).
ШКРЫМШАЦЫЯ (с.-лац. іпсгіminatio) — прад’яўлеіше каму-н. абвінавачваюія ў чым-н.
ІНКРЭТОРНЫ (ад інкрэтьі) — тое, іггго і гарманальны.
ШКРЭТЫ (лац. incretus = выдзелены) — тое, ппо і гармоны.
ІНКРЭЦЫЯ (лац. incretio = выдзяленне) — выдзяленне пэўнай групай залоз арганізма чалавека і жывёл асаблівых фізіялагічна актыўных рэчываў (гармонаў) непасрэдна ў кроў або лімфу.
ІНКУБАТАР (ад лац. incubare = выссджваць гггушанят) — апарат дая нпучнага вывядзення маладняку сельскагаспадарчых птушак з яец.
ГНКУБАТОРЫЙ (ад лац. incubare = выседжваць птушанят) — спецыяльны будынак, дзе ўстаноўлены і дзейнічаюць інкубапіары.
ІНКУБАЦЫЯ (лац. incubatio = выседжванне птушанят) — 1)
ппучнае вывядзенне маладняку сельскагаспадарчых птушак у інкубатарах, 2) скрыты перыяд хваробы з моманзу заражэння да з'яўленпя яе знешніх сімптомаў.
ШКУНАБУЛА (лац. incunabula = ранняе дзяцінства; першыя крокі; пачатак) — кніга, надрукаваная ў пачатковую пару кнігадрукавання (да 1501 г.), знешне падобная на рукапісную.
ІНКУРАБЕЛЬНЫ (ад ін+ лац. curabilis = выліковы) — невылічачьны, неахоппы.
ІН-ПЛАНА (лац. in piano) — фармат выдшпія ў цэлы разгорнуты аркуш.
ІНСАЙД (англ. inside = унутры) — гулец у футбольнай або хакейнай камандзе, які займае ў лініі нападу становішча паміж крайнім і цэнтральным гульцамі.
ІНСАЙДЭР (англ. insider) — фізічпая асоба, якая мае іпфармацыю аб справах (стане дзейнасці) фірмы, прадпрыемства (дырэктар, менеджэр, бухгалтар і інш.).
ШСАЙТ (апгл. insight = разуменне) — акт непасрэднаіа зразумення ў інтуітывістычнай гэорыі пазнаішя.
ШСАЛЯЦЫЯ (лац. insolatio) — апрамяненне якой-н. паверхні сонечным святлом,
ШСЕКВЁНТНЫ (ад ін+ лац sequens, -ntis = наступны); і а я д а л і н a — рачная даліна, напрамак якой амачь не залежыць ад тэктанічнай структуры.
ІНСЕКТАРЫЙ (с.-лац. insectarium, ад лац. insectum = насякомае) — памяшканне, дзе ў навуко-
вых мэтах разводзяць насякомых; разнавіднасць віварыя.
ШСЕКТАФУНГІЦЫДЫ (ад лац. insectum = насякомае + fungus = грыб + -цыды) — атрутпыя хімічпыя прэпараты, прызначаныя для знішчэння насякомых і грыбоў-паразітаў.
ШСЕКТЫЦЫДЫ (ад лац. insectum = насякомае + -цыды) — 1) хімічныя рэчывы для знішчэння шкодных насякомых; 2) расліны, якія маюць атрутныя для насякомых рэчывы.
ШСІГНП (лац. insignia) — знакі вышэйшай улады (скіпетр, залатая дыядэма і інш.) у рымскіх імператараў; знакі адрознення вышэйшых магістратаў 1 у час рэспублікі.
ІНСІНУАТАР (лац. insinuator які тайна пралазіць) — той, хто карыстаецца метадам інсінуацый', паклёпнік.
ІНСІНУАЦЫЯ (лац insinuatio = ліслівасць, падлашчванне) — злосная выдумка, паклёп з мэтай зняславіць каго-н.
ІНСІНУІРАВАЦЬ (лац. insinuare = пралазіць, пракрадвацца) — узводзіць паклёп на каго-н. (гл. інсінуацыя).
ІНСПЕКТАВАЦЬ (лац. inspectare = аглядаць, назіраць) — ажыццяўляць інспекцыю 1.
ГНСПЕКТАР (лац. inspector = наглядальнік) — службовая асоба, якая ажыццяўляе інспекцыю 1.
ІНСПЁКЦЫЯ (лац. inspectio = нагляд) — 1) кантроль за правільнасцю дзеянняў падведамасных органаў і асоб, за выкананнем якіх-н. правіл; 2) кантрольны ор-
ган, які сочыць за выкананнем устаноўленых правіл (напр. пажарная і., дарожная і.).
КНІГІ ОНЛАЙН
