Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
КАРДЫЯМІН (ад кардыя+ аміны) — лекавы прэнарат, які стымулюе кровазварот і дыханне.
КАРДЫЯМІЯЦЫТЫ (ад кардыя+ міяцыт) — клеткі сардэчнай мыпіцы (міякарда) пазваночных.
КАРДЫЯПАТЫЯ (ад кардыя+ -папіыя) — хвароба сэрца, звяза-
к
ная з незапаленчым парушэннем міякарда.
КАРДЫЯРЭЎМАТАЛбгіЯ (ад кардыя+ рэўмапіалогія') — раздзел медыцыны, які вывучае захворвапні сэрца пры рэўматызме.
КАРДЫЯСІГНАЛІЗАТАР (ад кардыя+ сігнап) — прыбор, пры дапамозе якога прасочваюць на экране асцылографа змекы электракардыяграмы хворага чалавека.
КАРДЫЯСКЛЕРОЗ (ад кардыя+ склероз) — захворвапне, звязанае з разрастаннем у міякардзе злучальнай тканкі.
КАРДЫЯСК'бп (ад кардыя+ -скоп) — прыбор дая візуальнага назіраігня за дзейнасцю сэрца.
КАРДЫЯСПАЗМА (ад гр. kardia = уваход у страўнік + спазма) — стойкае функцыянальнае парушэшге праходнасці ніжпяга адцзела сзрававода.
КАРДЫЯТАХОМЕТР (ад кардыя+ maxaMemp) — прыбор для вымярэнля частагы пульсавання і работы сэрца.
КАРДЫЯФОБІЯ (ад кардыя+ -фобія) — назойлівы страх хваробы сэрца.
КАРДЫЯХІРУРГ (ад кардыя+ хірург) — спецыяліст у галіне кардыяхірургіі.
КАРДЬГЯХІРУРГІЯ (ад кардыя+ хірургія) — лячэнне сэрца пры дапамозе хірурпчпых апераііый.
КАРДЫЯЦЫКЛОГРАФ (ад кардыя+ цыкл + -граф) — прыбор для кардыялагічнага абследавання хворых.
КАРДЭБАЛІЛ (ад фр. corps de ballet) — калектыў артыстаў-балета, які выкошзае групавыя тапцы.
КАРДЭГАРДЫЯ (фр. corps de garde) — тое, што і гаўптвахта 2. КАРДЭЛЬЁРЫ (фр. cordeliers) — 1) адгалінаванне каталіцкага манаскага ордэна францысканцаў, 2) члены аднаго з палітычных клубаў часоў Французскай рэвалюцыі 1789—1799 гг., якія збіраліся ў будынку колішняга манастыра францысканцаў-кардэльераў у Парыжы.
КАРДЭНАЛІДЫ (ад гр. cardia = сэрца + эналіды) — група кардыятанічных стэроідных гліказідаў, якія змяшчаюць пяцічленнае лактоннае кольца з адпой двайной сувяззю. ' 1
КАР’ЕР (фр. сагпёге, ад іт. саггіеге = бег) — самы хуткі бег каня, паскораны галоп; з м е с ц а ў к. — адразу, без замаруджання, без падрыхтоўкі.
КАР’ЕР2 (фр. сагтіёге = каменяломня) — месца адкрытай распрацоўкі карысных выкапняў, пяоку, гліны і інш.
КАР’ЕРА (іт. camera = бег, жыццёвы шлях) — 1) паспяховае прасоўванне наперад у службовай, навуковай або якой-н. іншай дзейнасці; 2) род заняткаў, прафесія (напр. ваенная к.).
КАР’ЕРЫЗМ (ад кар’ера') — імкненне дасяпгуць асабістага поспеху, дабрабыту, выкарыстоўваючы ў карыслівых мэтах грамадскую справу.
КАР’ЕРЫСТ (ад кар’ерызм) — чалавек, які думае пра асабісты поспех, жадае стварыць сабе кар’еру, не зважаючы на інтарэсы іншых.
КАРКАС (фр. carcasse = шкілет) — 1) касцяк якога-н. збудавання, канструкцыі, які складаецца
з асобных змацаваных паміж сабой элементаў (напр. к. карабля); 2) дрэва сям. ільмавых, пашыранае на Каўказе, у Крыме і Сярэд. Азіі; цвёрдая драўніна imara дрэва ідзе на выраб духавых інструментаў; каменнае дрэва.
КАРЛІК (польск. karlik, ад ням. Кегі = хлопец) — чалавек ненармальна малога росту; 2) перан. што-н. вельмі малога памеру (напр. дрэва-к.).
КАРЛШГ (ням. Karting) — горная вяршыня пірамідальнай, пераважна трохграннай формы.
КАРЛІСТЫ (ісп. carlista, ад Carlos = Карлас) — прадстаўнікі клерыкальна-абсалютысцкай плыні ў Іспаніі пач. 19 ст., прыхільнікі прэтэндэнта на іспанскі трон дона Карласа Старшага.
КАРМА (санскр. karma) — адно з асноўных паняццяў індыйскай рэлігіі і філасофіі, якое абазначае суму ўчынкаў усякай жывой істоты, што вызначае характар яе новага нараджэння, пераўвасаблепня.
КАРМАЗШ (польск. karmazyn < іт. carmesino, ад перс. kcrmez = барвовы) — сукно цёмна-чырвонага колеру, якое мела пашырэшге ў даўняй Полыпчы і Вялікім княсгве Літоўскім.
КАРМАНЬЁЛА (фр. carmagnole, ад Carmagnole = назва італьянскага горада) — 1) французская народная песня-танец; 2) фрапцузская рэвалюцыйная песіы, складзеная народам у Парыжы ў 1792 г. у сувязі з падзенпем каралеўскай улады; 3) куртка з вузкімг фалдамі, якую насілі якабінцы.
КАРМАФІТЫ (ад гр. kormos = пень + -фіты') — раслілы, якія маюць сцябло і лісты (большасць ім-
хоў, папаратнікавыя і насенныя расліны); параўн. талафіты.
КАРМЕЛГГЫ (лац. carmeliti, ад Carmel = назва гары ў Палесціне) — члены калаліцкага манаскага ордэна, заспаванага ў 12 ст. ў Палесціне.
КАРМШ (фр. carmin, ад ар. kirmiz = барвовы + лац. minium = KinaBap) — ярка-чырвоная фарба, якая здабываецца з насякомага кашанілі.
КАРІІАВАЛ (фр. camaval, ад іт. camevale) — масавае народнае гулянне з вулічнымі шэсцямі, тэатралізавалымі гульнямі, танцамі, маскарадамі (напр. навагодні к.). КАРНАЗАЎРЫ (ад лац. саго, camis = мяса + -заўр) — драпежныя дыназаўры з моцнымі кінжалападобнымі зубамі, якія жылі ў мезазоі.
КАРНАЛІТ [пям. Kamallit, ад R.Camall = прозвішча ням. геолага (1804—1874) + гр. lithos = камень] — мінерал класа хларыдаў, пераважна белага колеру або бясколерны, з якога атрымліваюць калійныя солі, магній.
КАРІІАТЬІТ [ад фр. A.Camot = прозвіпіча фр. хіміка (1893— 1920)] — мінерал класа фасфатаў ярка-жоўтага колеру; руда урану, ванадыю.
КАРНАЦЫЯ (фр. carnation) — жывапісныя прыёмы пры маляванні твару і голага цела чалавека.
КАРНЕГІЯ (н.-лац. camegiea) — дрэвападобная расліна сям. кактусавых, пашыраная ў пустынях Мексікі, ЗША.
КАРНЕМЮЗ (фр. comemuse, ад come = рог + ст.-фр. muse = дудка) — французскі духавы музычны шструмент тьшу валынкі.
КАРНЕОЛ (с.-лац. camcolus) — мінерал, ружовая або чырвоная разнавіднасць халцэдону.
КАРНЕТ1 (фр. comette = сцяг) — першы афіцэрскі чын у кавалерыі дарэвалюцыйнай рускай арміі; адпав.ядаў падпаручніку ў пяхоце.
КАРНЁТ2 (фр. comet, ад іт. cometto) — духавы медны музычны інструмент у выглядзе ражка.
КАРНЁТ-А-ШСТОН (фр. comet a pistons) — карнет~ з поршневым вентыльным механізмам.
КАРНЕТЫСТ (фр. comettiste) — музыкапт, які іграе на карнеце.
КАРНІЗ (ням. Kamies) — 1) гарызантальны выступ, які завяршае сцяну будынка або робіцца над вокнамі, дзвярамі; 2) папярочка над акном, дзвярамі для штор, парцьер; 3) вузкі ўступ уздоўж абрывістага схілу гор.
КАРШКУЛЙРЫЯ (н.-лац. сотіcularia) — кусцісты сумчаты лішайнік сям. усніевых, які трапляецца на неўрадлівых глебах, пясках.
КАРШШОН (фр. comichon) — маленькі, зняты хутка пасля ўтварэння завязі агурок, прызначаны для марынавання.
КАРОЗІЯ (п.-лац. corrosio = раз’яданне) — 1) разбурэнне мегалаў пад уздзеяннем асяроддзя (напр. к. жалеза); 2) разбурэнне горных парод пад уздзеяннем вады (напр. к. глебы).
КАРОНА (польск. korona, ад лац. corona) — 1) каштоўны галаўны ўбор — сімвал улады манарха; 2) перан. улада манарха (прьшяць Kapony); 3) светлы арэол вакол Сонца, бачны ў час зацьмення.
К
КАРОННЫ (ад карона) — 1) уст. дзяржаўны, урадавы (у манархічных краінах); 2) які найлепш удаецца выканаўцу (напр. к. нумар канцэрта).
КАРОТУС (н.-лац. carrhotus) — павук сям. скакуноў, які жыве на адкрьггых сонечных месцах, на высокай траве, кустах, пад камянямі.
КАРПАГОН (ад гр. karpos = плод + -гон) — жаночы палавы оргаіі чырвоных водарасцяў у выглядзе колбападобнай клеткі, у расшыранай частцы якой развіваецца яйцаклетка.
КАРПАІДЭІ (н.-лац. carpoidea, ад гр. karpos = плод) — вымерлыя прымітыўныя ігласкурыя з двухбаковасіметрычным панцырам; існавалі ў папеазоі.
КАРПАЛОГІЯ (ад гр. karpos = плод + -логія) — раздзел ліарфалогіі 1 раслін, які вывучае плады і насенне.
КАРПАРАНТ (ням. Korporant) — член студэнцкага аб’яднання ў нямецкіх універсітэтах.
КАРПАРАТЫЎНЫ (ад карпарацыя) — вузкагрупавы, замкнуты ў межах карпарацыі.
КАРПАРАЦЫЯ (англ. corporation, ад с.-лац. corporatio = аб’яднанне) — 1) група асоб, аб'яднаных агульнымі прафесіянальпымі або саслоўнымі інтарэсамі (напр. радыёвяшчальная к.); 2) форма акцыянернага таварыстаа.
КАРПЕЛА (ад гр. karpos = плод) — відазменены лісток у кветках пакрытанасенных раслін, на якім развіваюцца насенныя зачатаі.
КАРГГУЛЕНТНЫ (лац. corpulentus) — уст. які мае прыметы карпуленцыі.
КАРПУЛЕНЦЫЯ (лац. corpulentia) — уст. буйны целасклад; паўната, сытасць, тлустасць.
КАРПУСКУЛА (лац. corpusculum = маленькае цела) — дробная часціца матэрыі (элекпірон, фатон і іпш.).
КАРПУСКУЛЯРНЫ (ад карпускула) — які мае адносіны да карпускулы або складаецца з карпускул; к-ая тэорыя с в я т л a — тэорыя, паводле якой святло ўяўляе сабой струмень дробных часцінак рэчыва.
КАРСАЖ, ГАРСАЖ (фр. corsage) — 1) частка жаночага адзення, якая аблягае грудзі, спіну і бакі; 2) пругкі пояс спадпіцы і тасьма да яго.
КАРСАК (цюрк. karsak) — драпежная млекакормячая жывёла сям. сабачых, якая пашырана ў стэпах і паўпусгынях Паўд.-Усх. Еўропы і Азіі; дробная ліса.
КАРСАР (іт. corsaro) —уст. марскі разбойнік, пірат.
КАРСТ (ням. Karst, ад серб. Kras = назва плато ў Сербіі) — комплекс з’яў, якія ўзнікаюць у вьшіку расгварэння горпых парод прыроднымі водамі (пячоры, варонкі, катлавіны, яры і інш.); карставыя з’явы.
КАРТ (англ. cart) — гоначны мікралііражны аўтамабіль з матацыклетііым рухавіком і без кузава. КАРТА (польск. karta < лац. charta, ад гр. chartes) — 1) чарцёж зямной паверхні або зорнага неба (напр. геаграфічная к.); 2) ліст паперы, бланк, які трэба запоўніць спецы-
ялыіымі звесткамі (напр. санаторная к.); 3) цвёрды папяровы лісток з умоўнай фігурай, які ў сукупнасці з ііішымі лісткамі складае Kanofly для гульні.
КАРТАГРАМА (ад карта + -грама) — схематычная карта, на якой графічна паказаны статыстычііыя дадзеныя адносна якой-н. з’явы.
КАРТАГРАФІЯ (ад карта + -графія) — павука аб складанні геаграфічігых карт, а таксама само складанне іх.
КАРТАДЫЯГРАМА (ад карта + -дыяграма) — схематычная карта, на якой пры дапамозе слупкоў, кругоў, квадратаў паказана сумарная велічыня пэўнай з’явы ў межах тэрытарыяльнай, пераважна адмінісірацыйнай адзінкі.
КАРТАДЭРЫЯ (н.-лац. cortadeгіа) — травяністая расліна сям. злакавых з шорсткім лісцем і многакветкавымі каласкамі ў густых мяцёлках, пашыраная ў Паўд. Амерыцы і Новай Зеландыі; вырошчваецца як дэкаратыўная ў субзропіках.
КАРТАМЕТРЫЯ (ад карта + -метрыя) — раздзел картаграфіі, які вывучае спосабы вымярэння на картах розных геаграфічных аб’ектаў для вызначэння іх плошчы, даўжыні, аб’ёму.
КАРТАСХЕМА (ад карта + схема) — спрошчаная, без маштабу і геаграфічнай сеткі карта для ілюстрацыі істотных рыс якой-н. з’явы. КАРТАТЭКА (ад карта + -тэка) — збор картак з якімі-н. даведачнымі матэрыяламі, размешчаных у пэўным парадку, напр. па алфавіту, тэмах, тэрмінах.
КНІГІ ОНЛАЙН
