Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
КЛУБІЁНА (н.-лац. clubiona) — павук сям. клубіянідаў, які жыве на адкрытых месцах, на нізкіх раслінах, паверхні глебы.
КЛУБІЯНІДЫ (н.-лац. clubionidae) — сямейства павукоў бледнажаўтаватай, жоўта-зялёнай ці светла-карычневай афарбоўкі, якое ў сусветнай фауне налічвае каля 1,5 тысяч відаў; жывуць у скручаным лісці, у траве, пад карой, у імху, лясным подсціле або пад камянямі.
КЛУМБА (ад англ. clump = група дрэў) — невялікая фігурная града для кветак, прыўзнятая над узроўнем дарожак і газонаў.
КЛУМПАКбіС (літ. klumpakojis, ад klumpe = драўляны абутак + koja = нага) — старадаўні літоўскі народны парны танец.
КЛУНАК (польск. thimok) — рэчы, звязапыя ў кавалак матэрыі, посцілку, хустку.
КЛУНЯ (літ. kliionas) — гаспадарчы будынак для захоўвання і малацьбы збажыны; гумно.
КЛУП (ням. Kluppe) — інструмент для ручной нарэзкі разьбы на металічных вырабах.
КЛЮЗ (гал. kluis) — адтуліпа ў корпусе карабля для прапускання якарнага ланцуга або троса (шварпюва).
КЛЮЙВЕРАМІЦЭТЬІ (н.-лац. kluyveromyces) — аскаспоравыя дрожджы, пашыраныя ў глебе, марской вадзе, малочна-кіслых прадуктах.
КЛЮФТ (ням. Kluft = расколіна) — геал. пустата паміж жылай і прылсглай да яе пародай.
КЛЯЙМО (с.-н.-ням. kleinoe) — 1) знак (пячатка), які ставяць на
вырабах, таварах, а таксама прылада, якой гэта робяць; 2) перан. знак, сведчанне чаго-н. (напр. ганебнае к.).
КЛЯМАР (ст.-польск. klamra, klamer, ад с.-в.-ням. klamer) — жалезны прут або паласа з загнутымі канцамі для мацаваіаія драўляньгх частак будынка.
КЛЯМКА (польск. klamka, ад с.в.-ням. klam) — прыстасаванне, з дапамогай якога адчыняюць і зачыняюць дзверы.
КЛЯСЕР (фр. classeur) — папка з кішэнькамі або альбом для марак.
КЛЯЎЗА (ст.-польск. klauza, ад с,лац. clausa) — ілжывая дробязная скарга, нагавор, паклёп.
КЛЯШТАР (польск. klasztor < чэш. klaster < с.-в.-ням. kloster, ад с.-лац. clostrum) — каталіцкі манастыр.
КМЕН, КМІН (польск. kmin < ст.-в.-ням. kumin < лац. cuminum, ад гр. kyminon) — 1) травяністая расліна сям. парасонавых з прамым, разгалінаваным уверсе сцяблом і белымі або ружовымі кветкамі; 2) пахучае насенне гэтай расліны, якое выкарыстоўваецца як прыправа.
КНЕМІДЫ (гр. knemides) — металічныя даспехі старажытнагрэчаскага воіна, якія закрывалі галёнкі.
КНЙХТ (ням. Knecht) — 1) пехацінец у даўнім нямецкім войску; 2) батрак у Германіі.
КНЁХТЫ (гал. knecht) — парныя тумбы на палубе судна або на прыстані для замацавання швартовых або буксірных канатаў.
КШДАРЬП (н.-лац. cnidaria) — тып кішачнаполасцевых; водныя.
пераважна марскія, адзіночныя або каланіяльныя арганізмы, для якіх характэрны дзве жьшцёвыя формы — прымацаваны паліп і свабоднаплаваючая медуза', падзяляюцца на класы гідразояў, сцыфоідных, каралавых паліпаў і выкапнёвых канулярый.
КШДАСПАРЬІДЬП (н.-лац. cnidosporidia) — клас аднаклетачных жывёл тыпу прасцейшых; паразітуюць у клетках рыб, чарвей. кніксэн (ням. knicksen = рабіць рэверанс, прысядаць) — спрошчаная форма жаночага паклону ў выглядзе кароткага неглыбокага прысядання, якая замяніла рэверанс.
КНІФОФІЯ (н.-лац. kniphofia) — травяністая расліна сям. лілейных з доўгім лісцем і аранжава-чырвонымі кветкамі ў суквеццях, пашыраная ў Цэнтр. і Паўд. Афрыцы; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
КНОП (гал. knoop) — мар. плецены вузел у выглядзе патаўшчэння на канцы троса або снасцей.
КНбіІКА (рус. кнопка, ад гал. knoop = гузік) — 1) цвічок з круглай шырокай плешкай для прымацавання паперы, тканіны да чагон. цвёрдага; 2) рухомы гузічак для замыкання электрычнага ланцуга або прывядзення ў дзеянне розных механізмаў націсканнем на яе (напр. к. электрычнага званка); 3) металічная засцежка, якая складаецца з дзвюх частак, што ўваходзяць адна ў другую.
КНОТ (польск. knot, ад с.-в.-ням. knote) — спецыяльная стужка для гарэння ў газавай лямпе, газніцы, свечцы.
КНЭЛІ (фр. quenelle) — клёцкі з мяснога або рыбнага фаршу.
КОБАЛЬТ (с.-лац. cobaltum, ад ням. Kobold = дамавік, гном) — 1) серабрыста-белы метал з чырванаватьгм адлівам, цвярдзейшы за жалеза; 2) цёмна-сіняя фарба, у склад якой уваходзіць кобальт.
КОБЗА (укр. кобза, ад тур. kopuz = аднаструнная гітара) — старадаўні ўкраінскі струнна-шчыпковы музычны інструмент.
КОБРА (парт. cobra) — ядавітая змяя сям. аспідаў, якая ў раздражнёным стане расшырае шыю ў выглядзе дыска; пашырана ў Афрыцы і Азіі.
КОБЫЗ гл. кабыз.
КОГІЯ (н.-лац. kogia) — млекакормячае падатрада зубастых кітоў, пашыранае ў цёплых і ўмерана цёплых водах Сусветнага акіяна.
КОД (фр. code, ад лац. codex = спіс) — сістэма ўмоўных абазначэнняў або сігналаў для перадачы, апрацоўкі або захавання якой-н. інфармацыі (напр. тэлеграфны к.).
КОДА (іт. coda = хвост) — 1) дадатковая заключная частка музычнага твора; 2) звьшісхемныя дадатковыя словы або радкі ў цвёрдых формах верша (санеце, актаве і інпі).
КОДЭКС (лац. codex = кніга) — 1) звод законаў якой-н. галіны права (напр. крымінальны к., грамадзянскі к ); 2) перан. сукупнасць правіл паводзін, поглядаў (напр. маральны к.).
КОЙР (тамільск. kojr) — валакно з пладоў некаторых разнавіднасцей какосавых пальм, якое ўжыва-
ецца для вырабу шчотак, цыновак, лёгкіх канатаў у Паўд. Азіі.
КОК (англ. cook, гал. kok) — кухар на судне.
кбКА (ісп. coca, з індз.) — кустовая расліна сям. какаінавых, пашыраная ў тропіках Паўд. Амерыкі і Азіі; дае какаін і іншыя алкапоіды.
КОКА-КбЛА (англ. CocaCola) — безалкагольны газіраваны наііітак з дабаўкай экстракту з лісця какавы і гарошын копы.
КОКАМІКОЗ (ад гр. kokkos = зерне + мікозы) — хвароба пладовых дрэў, што выклікаецца сумчатым грыбам Coccomyces.
кбКАН (фр. сосоп) — абалонка, якую будуе вакол сябе вусень перад ператаарэпнем у кукалку. кбкі (гр. kokkos = зерне) — шарападобныя бактэрыі, якія маюць шырокае распаўсюджаіше ў прыродзе.
КОКЛЕ (латыш. kokle) — латышскі струнны шчыпковы музычны інструмент.
КОКЛЮШ (фр. coqueluche) — інфекцыйная хвароба, пераважна ў дзяцей, якая выражаецца ў частых прыступах сутаргавага кашлю.
КбкЛП (англ. cockney) — 1) зняважліва-насмешлівая мяпушка прадстаўніка лонданскіх сярэдніх і ніжэйшых слаёў насельніпдва; 2) назва дыялекта, на якім гавараць прадстаўнікі ніжэйшых сацыяльных слаёў насельніпдва Лондана.
КОКШТ (англ, cockpit) — адкрытае памяшканне для рулявога і пасажыраў на катэры або паруснай яхце.
КОКС (ням. Koks, ад англ. coke) — цвёрдае паліва, якое ат-
рымліваецца з каменнага вугалю або торфу ў выніку награвання іх без доступу паветра да 950— 1050 °C.
КОК-САГЫЗ (рус. кок-сагыз, ад казах. kok sagiz) — травяністая расліна сям. складанаквегных, якая паходзіць з Цянь-Шаня; шырока культывуецца як каўчуканосная.
КОКСАХІМІЯ (ад кокс + хімія) — выгворчасць, звязаная з перапрацоўкай каменнага вуталю шляхам каксавання.
КОЛА (лац. cola, ад афр. kola) — вечназялёная дрэва сям. стэркуліевых, пашыранае ў трапічнай Афрыцы; выкарыстоўваецца ў медыцыне і харчовай прамысловасці, напр. для вырабу кока-колы.
КОЛАН (гр. kolon = частка сказа, элемент перыяду) — 1) група стоп у антычнай метрыцы, дзе рытмічны націск адной стапы падпарадкоўвае сабе націскі астатніх; 2) адзінка маўлення, аб’яднанае лагічным націскам словазлучэнне, якое вымаўляецца адным выдыхам.
КОЛАР-ІНДЭКС (ад лац. color = колер + інОэкс) — астр. паказальнік колеру, розніца паміж фатаграфічнай і візуальнай зорнымі велічынямі якога-н. нябеснага свяціла.
КОЛБА (ням. Kolben) — шкляная шарападобная або канічная пасудзіна з доўгім рыльцам для лабараторных работ.
КОЛЕАПТЭРАЛОПЯ (ад гр koleopteros = жук + -логія) — раздзел энтамалогіі, які вывучае жукоў.
КОЛЕР (лац. color) — 1) афарбоўка (наіір. сіні к., к. вясёлкі); 2) адценне фарбы, густата, ступень яр-
касці яе; 3) падрыхтаваны дпя афарбоўкі чаго-н. састаў фарбы.
КОЛЕРАКАР^КТАР (ад колер + карэктар) — электронны апарат для колерападзельнай карэктуры.
КОЛЕРАМІТР (ад колер + -метр) — аптычная прылада для вызначэння колеру і канцэнтрацыі афарбаваііых раствораў, эмульсій.
КОЛЕРАМЕТРЫЯ (ад колер + -метрыя) — метад колькаснага вызначэння колеру (яго тону, яркасці).
КОЛЕУС (н.-лац. coleus, ад гр. koleos = ножны) — травяністая расліна сям. ясноткавых з цёмначырвоным лісцем і блакітнымі або ліловымі кветкамі ў суквеццях, пашыраная ў тропіках і субтропіках; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
КОЛІ (англ. collie) — парода службовых сабак; шатландская аўчарка.
КОЛІБАКТЭРЫЁЗ (ад гр kolon = тоўстая кішка + бактэрыёз) — інфекцыйнае захворванне нованароджанага маладняка сельскагаспадарчых жывёл і пушных звяроў, якое выклікаецца патагеннымі сератыпамі кішэчнай палачкі.
КОЛІКІ (гр. kolike = кішачная хвароба) — рэзкі, востры боль, што ўзнікае пераважна пры захворвагпгях органаў стрававальнай сістэмы.
КОЛХІКУМ (н.-лац. colchicum, ад гр. kolchikon) — травяністая расліна сям. лілейных з падоўжаным лісцем і буйнымі лілова-ружовымі кветкамі, пашыраная ва ўмераных і субтрапічных зонах; змяшчае алкалоід калхіцын, што выкарыстоўваецца ў медыцыне; пазнацвет.
КОЛЬТ [англ. colt, ад S.Colt = прозвішча амер. збройніка (1814— 1862)] — рэвальвер або пісталет асобай сістэмы.
КОМА1 (н.-лац. coma, ад гр. koma = глыбокі сон) — мед. выключна цяжкі паталагічны стан арганізма са стратай прытомнасці, парушэннем кровазвароту, дыхання, працэсу абмену.
КОМА2 (гр. kome = валасы) — 1) фіз. адно са скажэнняў адлюстраванняў, якое ўтвараецца аптычнымі сістэмамі ў выглядзе плямы; 2) астр. газавая туманная абалонка ядра каметы, якая разам з ім утварае галаву каметы.
кбМА3 (гр. komma = адрэзак) — муз. невялікі (меншы за 1/8 тона) інтэрвал паміж двума гукамі.
КОМАНЕР (англ. commoner) — член англійскай палаты абшчын.
КОМІВАЯЖбР (фр. cominis voyageur) — прадстаўнік фірмы, які раз’язджае з узорамі тавараў (або іх каталогамі) і збірае заказы, заключае ганддёвыя пагадненні.
КОМІК (гр. komikos) — 1) акцёр, які іграе камічныя ролі; 2) перан. той, хто ўмее смяшыць, весяліць іншых.
КОМЖС (англ. comics) — серыя малюнкаў з кароткімі суправаджальнымі тэкстамі, што ўтвараюць закончанае апавяданне. кбмгн (польск. komin < с.-в.-ням. kamm, ад лац. caminus < гр. kaminos) — труба для адводу дыму з печы; дымаход.
КОМІНГС (англ. coamings) — дашчанае або металічнае абрамлепне люкаў у палубе судна.
КНІГІ ОНЛАЙН
