Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ЛАНГУСТ (фр. langouste) — марскі рак атрада дзесяціногіх (дэкаподаў) з цвёрдым панцырам, без клюпшяў, з доўгімі вусікамі, які водзіцца ў цёплых морах; аб’ект промыслу.
ЛАНГХААР (ад ням. lang = доўгі + Haar = шэрсць) — парода доўгашэрсных нямецкіх лягавых сабак, гал. ч. карычневай і шэрай масці ЛАНДВЁР (ням. Landwehr) — катэгорыя ваепнаабавязаных запасу друтой чаріі і вайсковыя часці з гэтых ваеннаабавязаных у Прусіі,
л
Германіі, Аўстра-Венгрыі і Швейцарыі ў 19 — пач. 20 ст.
ЛАНДГРАФ (пям. Landgraf) — тытул вяльможных князёў у сярэдневяковай Германіі.
ЛАНДКАРТА (ням. Landkarte) — даўііейшая назва геаграфічнай карты.
ЛАНДО (фр. landau) — 1) чатырохмесная карэта з адкідпым верхам; 2) кузаў легкавога аўтамабіля з адкідным верхам над заднімі сядзеішямі.
ЛАНДРАС (дацк. Landrace, ад land = краіна + race = парода) — беконная парода свіней, выведзеная ў Даніі.
ЛАНДРАТ (ням. Landrat) — 1) орган кіравання ў некаторых каптонах Швейцарыі; 2) выбарная асоба, якая ўзначальвае раённы орган мясцовага кіравання ў Германіі; 3) член дваранскай калегіі пры губернатары ў Расіі 18—19 ст.
ЛАНДСКНЕХТ (ням. Landsknecht) — 1) наёмны салдат у некаторых краінах Зах. Еўропы ў 15—17 ст.; 2)перан. наёмнік.
ЛАНДСТЫНГ (шв. Landsting) — 1) орган мясцовага самакіравання ў Швецыі, 2) верхпяя палата парламсігга (рыгсдага) у Даніі да 1953 г. (ніжняя фолькепіынг).
ЛАНДТАГ (пям. Landtag, ад Land = зямля + Tag = сход) — выбарны орган самакіраванпя адміністрацьгйна-тэрытарыялыіьіх адзінак — зямель у Германіі і Аўстрыі.
ЛАНДШАФТ (ііям. Landschaft) — 1) агульны выгляд, а таксама сукуішасць тыповых прыкмст якой-н. мясцовасці (напр. горны л., азёрны л.); 2) тое, што і пейзаж 2.
ЛАНДШТУРМ (ням. Landsturm) — катэгорыя ваеннаабавязаных запасу трэцяй чаргі і сфарміраваныя з іх дапаможныя вайсковыя часці ў Германіі да 1945 г.
ЛАНДЫ (фр. landes) — нізінныя пясчаныя раўніны па берагах Біскайскага заліва ў Францыі, адгароджаныя ад мора папасой дзюнаў.
ЛАНДЭСШТАТ (ням. Landesstaat) — сістэма саслоўных устаноў дварапства ў Прыбалтыцы ў 17 — пач. 20 ст., якая прадугледжвала аўтаномію памешчыкаў у адносінах да цэнтральнай улады.
ЛАНЖЭРбН (фр. longeron) — асноўіы сілавы элемент у раме аўтамабіля, уздоўж корпуса самалёта, лодкі, трактара і іншьгх машын, які надае ім трываласць.
ЛАНСАДА (фр. fanfade) — круты высокі скачок верхавога каня ў цыркавым копным спорце.
ЛАНСЬЕ (фр. lancier) — англійскі парны бальны танец сярэдзіны 19 ст. 'гыпу кадрылі.
ЛАНТАН (н.-лац. lanthanum, ад гр. lanthano = хаваюся) — хімічпы рэдказямельны элемент, белы метал, які акісляецца ў паветры і гарыць пры награвалні; выкарыстоўваецца пры вырабе аптычнага шкла.
ЛАНТАНАЗУХ (н.-лац. lanthanosuchus, ад гр. lanthano = хаваюся + suchos = кракадзіл) — вымерлае земнаводнае падкласа бапірахазаўраў, знешне падобнае да саламандры, якое жыло ў канцы палеазою. ЛАНТАШДЫ, ЛАНТАНОІДЫ (адлантан + гр. eidos = выгляд) — хімічныя элементы, якія ў перыядычнай сістэме элементаў Мендзялеева размешчаны за лантанам.
ЛАНУГА (лац. lanugo = пух, пупюк) — першасны валасяны покрыў у зародкаў млскакормячых і чалавека.
ЛАНЦУГ (польск. lancuch, ад ням. Lannzug) — 1) прыстасаванне ў выглядзе паслядоўна счэпленых металічных звёнаў, прызначанае для розных мэт; 2) устаноўка з шэрагу злучаных між сабой элементаў, якія ўтвараюць суцэльную лінію (напр. электрьвпіы л.); 3) суцэльны рад каго-іі., чаго-н. (напр, л. агнёў); 4) перан. паслядоўны шэраг падзей, думак і інш. (напр. л. здарэнняў).
ЛАНЦЭТ (фр. lancette, ад лац. Іапсеа = кап’ё) — хірургічны інструмснт у выглядзе невялікага вострага з двух бакоў нажа.
ЛАНЦЭТШК (ад лац. lancea = Kari^) — беспазваночпая жывёла класа бесчарапных з празрыстым целам і хваставым плаўпіком, які па форме нагадвае ланцэпт, пашырана пераважна ў трапічных морах.
ЛАПАЛІТ (ад гр. lopos = шкарлупіна + -літ) — форма залягання горных парод у выглядзе плоскай чашы, утвораная з застылай магмы ў глыбіні Зямлі.
ЛАПАРАСКАПІЯ (ад гр. Іарага = жывот + -скапія) — тое, што і перытонеаскапія.
ЛАПАРАТАМІЯ (ад гр. Іарага = жывот + -тамія') — рассячэнне поласці жывата ў час хірургічных аперацый.
ЛАШДАРНЫ (лац. lapidarius = рэзчык па камені) — сціслы, выразны (напр. л. стыль).
ЛАПІЛІ (лац. lapillus = каменьчык) — дробпыя кавалкі застылай
л
лавы, выкінутыя вулканам у час вывяржэння.
ЛАПСАРДАК (ідыш lapserdak = рьітуальная кашуля з махрамі) — даўнейшы доўгі сурдут у польскіх і галіцыйскіх яурэяў.
ЛАРВІЦЫДЫ (ад лац. larva = лічынка + -цыды) — інсектыцыды, якія прымяняюцца для знішчэння лічынак і вусеняў насякомых. лАрвы (лац. larvae) — злыя духі і прывіды злых людзей у старажытнарымскай міфалогіі.
ЛІРГА (іт. largo = павольны, шырокі) — 1) муз. самы павольны тэмп\ 2) музычны твор або яго частка ў такім тэмпе.
ЛАРГЕТА (іт. larghetto, ад largo = павольны, шырокі) — 1) муз. умерана павольны тэмп, блізкі да андантэ\ 2) музычны твор або яго частка ў такім тэмпе.
ЛАРДОЗ (гр. lordos = выгнуты) — прыроджанае або набытае скрыўленне пазваночніка выпукласцю наперад.
ЛАРНЕТ (фр. lorgnette) — 1) складныя акуляры з ручкай; 2) уст. разнавідаасць манокля.
ЛАРШРАВАЦЬ (фр. lorgner) — глядзець, разглядваць у ларнет. ЛАРЫ (лац. lares) — старажытныя міфалагічныя духі, якія лічыліся застугшікамі дому і сям’і.
ЛАРЫКАТЫ (н.-лац. loricata) — тое, пгго і хітоны.
ЛАРЫНГА(гр. larynks, -ngos = гартань) — першая састаўная частка складаных слоў, што выражае паііяцце «які адносіцца да гартані».
ЛАРЫНГАЛІзАцЫЯ (ад гр larynks, -ngos = гартань) — тое, што і глаталізацыя.
ЛАРЫНГ АЛОПЯ (ад ларынга+ -логія') — раздзел опіарыналарынгалогіі, які вывучае анатомію, фізіялогію і хваробы гартані.
ЛАРЫНГАСКАПІЯ (ад ларынга+ -скапія') — метад даследавання гартані пры даламозе ларынгаскопа і іншых інструментаў (параўн. аўтаскапія).
ЛАРЫНГАСКОП (ад ларынга+ -скоп) — прыбор у выглядзе плоскага люстра на доўгім стрыжні для даследавання гартані.
ЛАРЫНГАСПАЗМА (ад ларынга+ спазма) — сутаргавае скарачэнне галасавых звязак, якое перашкаджае дыхаць.
ЛАРЫНГАСТЭНбз (ад ларынга+ стэноз) — звужэнне гартані або поўнае закрыццё яе прасвету, прыроджанае або выкліканае некаторымі захворваннямі.
ЛАРЫНГАТАМІЯ (ад ларынга+ -тамія) — хірургічная аперацыя рассячэння гартані (параўн. ларынгаэктамія).
ЛАРЬШГАТРАХЕІТ (ад ларынга+ пірахея) — адначасовае запаленне слізістай абалонкі гартані і трахеі пры віруснай інфекцыі.
ЛАРЫНГАФОН (ад ларынга+ -фон) — спецыяльны мікрафон для пераўтварэння акустычных ваганняў у электрычныя, які прыкладваецца непасрэдна да гартані пры перагаворах ва ўмовах моцнага шуму (на самалётах, у танках і інш.).
ЛАРЫНГАЭКТАМІЯ (ад ларынга+ гр. ektoine = высячэнне) — хірургічная аперацыя поўнага выдалення гарталі (параўн. ларынгатамія).
ЛАРЫНГІТ (ад гр. larynks, -ngos = гартань) — запаленне слізістай абалонкі гаргані.
ЛАРЫНГОЛАГ (ад ларынга+ -лаг) — урач-спецыяліст па ларынгалогіі.
ЛАСАЛЬЯНСТВА [ад ням. F.Lassale = прозвішча ням. сацыяліста (1825—1864)] — плынь у рабочым руху другой пал. 19 ст., якая адмаўляла класавую барацьбу і сацыялістьічную рэвалюцыю.
ЛАСб (фр. lasso, ад ісп. lazo) — аркан з рухомай пятлёй для лоўлі жывёл.
ЛАСТ (гал. last = груз) — адзінка вымярэння вагі грузаў, якія перавозяцца на суднах (неаднолькавая ў розных краінах).
ЛАСЦПС1 (англ. lasting = трывалы) — лёгкая баваўняная тканіна атласнага перапляцення, якая ўжываецца звычайна на падкладку.
ЛАСЦПС2 (ад н.-лац. elasticus = пругкі, эластычны) — каўчук, гума.
ЛАСЬЁН (фр. lotion, ад лац. lotio = мыццё) — касметычны гігіенічны сродак для догляду скуры тваРУ-
ЛАТ (латыш. lats) — грашовая адзінка ў Латвіі ў 1922—1940 гт. і з 1993 г.
ЛАТА (польск. lata, ад с.-в.-ням. latte) — доіпка або жэрдка, якая кладзецца ўпоперак крокваў.
ЛАТАШЯ (індз. alattani) — пальма з шырокім веерападобным лісцем, пашыраная ў тропіках; на Беларусі вырошчваецца як дэкаратыўная.
ЛАТАРЭЯ (іт. lottcria) — розыгрыш рэчаў або грашовых сум па білетах.
ЛАТО (фр. loto) — гульня, удзельнікі якой закрываюць на спецыяльных картах названыя нумары або малюнкі (выйграе той, хто першым закрые ўсе нумары або малюнкі).
-ЛАТРЫЯ (гр. latreia = служэнне, шанаванне) — другая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае паняццям «служэнне», «шанаванне».
ЛАТСІЯНСТВА [ад гал. J.Lotsy = прозвішча гал. батаніка (1867— 1931)] — антыдарвінаўская канцэпцыя эвалюцыі жывой прыроды, якая разглядае развіццё арганічнага свету як перакамбінацьпо спрадвечна існуючых генаў.
ЛАТУК (с.-н.-ням. lattuke, ад лац. lactuca) — травяністая расліна сям. складанакветных са сцябловым лісцем і дробнымі светла-жоўтымі кветкамі ў мяцёлках, пашыраная ў Еўразіі, Афрыцы і Амерыцы; адзін з відаў — салата.
ЛАТУНЬ (ням. Latun) — сплаў медзі з цынкам, часам з прымессю волава, алюмінію, марганцу.
ЛАТЫМЕРЫЯ (н.-лац. latimeгіа) — рыба групы кісцяпёрых, якая водзіцца ў Індыйскім акіяне.
ЛАТЫНІЗАВАЦЬ (п.-лац. latinizare) — 1) уводзіць лацінскую мову і лацінскую культуру; 2) замяняць які-н. алфавіт лацінскім.
ЛАТЫШЗАЦЫЯ (ад п.-лац. latinizare = латынізаваць) — 1) увод лацінскай мовы і лацшскай культуры; 2) пераход на лацінскі алфавіт.
ЛАТЫНІЗМ (ад лац. latinus = лацінскі) — слова або выраз, запазычаныя з лацінскай мовы.
ЛАТЫНІСТ (с.-лац. latinista) — спецыяліст у галіне лацінскай філалогіі.
ЛАТЫНЬ [лац. latina (lingua)] — лацінская мова.
ЛАТЫФЎНДЫЯ (лац. latifundium, ад latus = шырокі + fundus = зямля, маёнтак) — буйное прыватнае зямельнае ўладанне, маёнтак.
ЛАТЭНСІФПСАЦЫЯ (ад лац latens = схаваны + -фікацыя) — працэс узмацнення схаваііага (непраяўленага) фатаграфічпага адлюстравання да праяўлепня фотаматэрыялу.
ЛАТЭНТНЫ (лац. latens, -ntis = скрыты, нябачны) — які знешне не праяўляецца, скрыты (напр. л. перыяд хваробы).
ЛАТЭРАЛЬНЫ (лац. lateralis = бочны) — які знаходзіцца збоку, бакавы (аб органах, размешчаных збоку ад сярэдняй плоскасці цела; напр. л-ыя зубы).
ЛАТЭРЬІТ (ад лац. later = цэгла) — горная парода чырвонага або бурага колеру, падобная на гліну.
ЛАЎН-ТЭНІС (англ. lawn-tennis) — прынятая ў міжнароднай спартыўнай тэрміналогіі назва тэніса.
ЛАУР (лац. laurus) — 1) вечназялёнае дрэва сям. лаўровых з прадаўгаватым пахучым лісцем, пашыранае ў Міжземнамор’і; 2) мн. лаўровы вянок або асобныя галінкі гэтага дрэва як сімвал перамогі, славы;пажынаць лаўры — карыстацца вынікамі перамогі.
КНІГІ ОНЛАЙН
