Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ЛІНАЛЕІІАВЫ (ад лац. linum = лён + oleum = алей); л а я к і с л а т a — арганічнае злучэнне аліфатычнага рада, бясколерная вадкасць, якая з’яўляецца састаўной часткай высыхаючых алеяў; служыць асновай натуральнай аліфы.
ЛШАТРОН (ад лац. Ііпеа = лінія + -трон) — фотанаборная машына, падобная да дыгісета, але з
меішым асартымеіггам наборных элементаў.
ЛІНАТЫП (англ. linotype, ад лац. Ііпеа = лінія + гр. typos = адбітак) — друкарская наборная машьпіа, якая адлівае набор цэлымі радкамі.
ЛШАФІЛЬМ (ад лац. Ііпеа + фільм) — электроіпіая фотанаборная машына, якая забяспечвае атрыманне фотанабору шрыфтамі кегеля 6—36 пунктаў на фотаплёнцы або фотапаперы.
ЛШГАФОН (ад лац. lingua = мова + -фон) — апарат з наборам пласцінак для самастойнай работы па вывучэнпю замежнай мовы.
ЛІНГБІЯ (н.-лац. lyngbia) — ніткаватая сіне-зялёная водарасць сям. асцыляторыевых, якая пашырана ў розных тыпах прэсньгх, саланаватых і марскіх вадаёмаў.
ЛШГВАГЕАГРАФІЯ (ад лац. lingua = мова + геаграфія) — раздзел дыялекталогіі, які вывучае тэрытарыяльнае распаўсюджванне тых элементаў мовы, якімі дыялекты гэтай мовы адрозніваюцца адзін ад другога.
ЛІНГВІСТ (ад лац. lingua = мова) — спецыяліст у галіне лінгвістыкі', мовазнавец.
ЛГНГВІСТЫКА (фр. linguistique, ад лац. lingua = мова) — мовазнаўства, навука аб мове.
ЛІНДЭРНІЯ (н.-лац. lindemia) — травяністая расліна сям. залознікавых з авальна-падоўжаным лісцем і адзіночнымі кветкамі на доўгіх кветаножках, папіыраііая ў розных кліматычных зонах на глеістых берагах вадаёмаў і балотах; на Беларусі заносная.
ЛІНЕАМЕНТЫ (лац. lineamentum = лінія, контур) — 1) глыбін-
пыя разломы на Зямлі; 2) элементы рэльефу Месяца, якія маюць лінейную форму.
ЛГНЕАРНЫ (лац. linearis) — які адносіцца да лініі, акрэслены лініяй, выражаны пры дапамозе ліній.
ЛІНЕАРЫЗАЦЫЯ (ад лац. linearis = лінейны) — метад аналізу нелінейпых сістэм (або залежнасцей), пры якім япы разглядаюцца як лшейныя.
ЛШЕАРЫЗМ (лац. linearis = лінейны) — перавага меладычнай лініі над гармоніяй у шматгалосай музыцы.
лінеАтус (н.-лац. aplocheilus 1іneatus) — рыба атрада карпазубых, якая водзіцца ў невялікіх застойпых вадаёмах Шрьі-Ланка і ўсходняга ўзбярэжжа Індыі; вядома як акварыумная.
ЛІНЕЁН (н.-лац. linnaeon) — сукупнасць марфалагічна падобных і блізкароднасных груп раслін.
ЛШЕІТ [ад шв. К.Ьіппё = прозвішча шв. батаніка (1707—1778)] — мінерал класа сульфідаў белага або сталёва-шэрага колеру з металічным бляскам; сыравіна для атрымання кобалыпу 1.
ЛІНЕЙНЫ (ад лац. Ііпеа = лінія) — 1) які мае адносіны да лініі', 2) які мае выгляд лініі (напр. л. арнамент); 3) прызначаны дая абслугоўвання лініі сувязі ці шляхоў зносін (напр. л. дыспетчар); 4) які складае аснову баявых злучэнпяў арміі ці флоту (напр. л. крэйсер); 5) мат. які адносіцца да першай ступені (напр. л-ае ўраўненне).
ЛШЕЯ [н.-лац. linnaea, ад шв. K.Linne = прозвішча шв. батаніка (1707—1778)] — паўкустовая расліна сям. бружмелевых са скурыстым лісцем і ружавата-белымі дух-
мянымі кветкамі, пашыраная ў хвойных лясах Еўразіі і Паўн. Амерыкі; трапляецца на Беларусі.
ЛІНЗА (ням. Linse = літар. чачавіца) — 1) выпуклае або ўвагнутае аптычнае шкло (напр. л. тэлескопа); 2) геал. форма залягання горных парод, якая нагадвае дваякавыпуклую лінзу.
ЛППМЕНТЫ (ад лац. Ііпеге = мазаць, націраць) — лячэбныя мазі, прызначаныя для націрання.
ЛППФП (н.-лац. linyphia) — павук сям. лініфіідаў, які жыве ў лясах на кустах, траве.
ЛППФПДЫ (н.-лац. linyphiidae) — сямейства павукоў шэрай, жоўтай ці белай афарбоўкі, часта з цёмным малюнкам, якое ў сусветнай фауне налічвае каля 800 відаў; жьпзуць у ніжпіх ярусах лесу, у лясным подсціле, у высокім травяністым покрыве.
лішя (польск. Ііпіа, ад лац. Ііпеа) — 1) граніца паверхні, якая мае толькі адно вымярэнне — даўжыню, а таксама ўяўная рыса, якая злучае дзве кропкі (напр. прамая л., ломаная л.); 2) паласа (існуючая ці ўяўная), якая вызначае граніцу, край чаго-н. (напр. берагавая л.); 3) абрыс, контур чаго-н.; 4) доўгі рад прадметаў, з’яў (напр. л. акопаў); 5) шлях зносін, які звязвае два ггуіікты (напр. чыгуначная л.); 6) сіс'гэма прыстасавапяў для перадачы сігналаў, электраэнергіі (напр. тэлефопная л.); 7) паслядоўны рад асоб, аб’яднаных кроўнымі сувязямі; 8) перан. напрамак дзеянняў, думак (напр. л. паводзін).
ЛІНКАС [ад лац. lin(gua) cos(mica) = касмічная мова] — штучная мова для магчымай сувязі з іншапланетнымі цывілізацыямі.
ЛІНКРУСТ (ад лац. linum = палатно + crusta = кара) — тоўстая папера ці кардон, пакрытыя тонкім слоем пластмасы, з гладкім або рэльефным малюнкам; выкарыстоўваецца для абіўкі сцен.
ЛШОЛЕУМ (англ. linoleum, ад лац. linum = палатно + oleum = алей) — тоўстая цвёрдая тканіна, пакрытая непрамакалыіым саставам, якая ўжываецца для пакрыцця падлогі.
ЛІНОН (фр. linon, ад Ііп < лац. linum = лён) — тонкая льняная выбеленая тканіна.
ЛІНЧ [апгл. lynch = распраўляцца самасудам, ад С.Lynch = прозвішча амер. палкоўніка-расіста (1736—1796)] — самасуд, расправа без следства над неграмі і палітычнымі дзеячамі ў ЗША; суд Лінча.
ЛШЧАВАЦЬ (ад лінч) —падвяргаць самасуду, суду Лінча.
ЛШЬ (гал. lijn) — вельмі моцны тонкі карабельны пірос.
ЛШЬЯЖ (фр. lignage, ад ligne = лінія, радок) — колькасць радаоў у друкарскай паласе (на старонцы).
ЛШААКСІГЕНАЗА (ад гр. lipos = тлушч + аксіген) — фермепт класа аксідарэдуктазаў, які акісляе ненасычапыя тлустыя кіслоты да перакісаў.
ЛШААКСІДАЗА (ад гр. lipos = тлушч + аксідазы) — тое, што і ліпааксігеназа.
ЛШАБЛАСТОМА (ад гр. lipos = тлушч + бластома) — тое, што і ліпома.
ЛШАЗЫ (ад гр. lipos = тлушч) — ферменты, якія забяспечваюць у
арганізме расшчагшенне ліпідаў на гліцэрын і тлустыя кіслоты.
ЛІПАКАІН (ад гр. lipos = тлушч + каіо = спальваю) — прэпарат, які атрымліваюць з падстраўнікавай залозы буйной рагатай жывёлы; выкарыстоўваецца пры захворваннях печані, цукровым дыябеце.
ЛІПАМЕТРЫЯ (гр. lipomctria, ад Іеіро = не хапаць + metron = памер) — замена склада паўзай у пачатку стопнага вершаванага радка. ЛІПАМІЦЭТЫ (н.-лац. lipomyces) — сумчагыя грыбы (дрожджы) сям. эвдаміцэтавых, якія развіваюцца ў глебе.
ЛШАПРАТЭІДЫ (ад гр. lipos = тлушч + прапіэіды) — складаныя бялкі, якія ўтвараюцца з прапіэінаў і ліпідаў, змяшчаюцца ў клетках жывёльных і некаторых раслінных арганізмаў.
ЛГПАРЫС (н.-лац. liparis) — травяністая расліна сям. ятрышнікавых з прадаўгаватым лісцем і жаўтавата-зялёнымі кветкамі ў гронках, пашыраная ў розных кліматычных зонах на забалочаііых лугах; трапляецца на Беларусі.
ЛІПАРЫТ (ад іт. Lipari = назва горада на Ліпарскіх астравах недалёка ад Сіцыліі) — магмагычная горная парода, якая складаецца са шклопадобнай масы з украпленнямі кварцу, плагіяклазу і інш.
ЛШАФУСЦЫН (ад гр lipos = глушч + лац. fuscus = цьмяны, непразрысты) — жоўта-карычневы пігмент, які ўяўляе сабой ліпапратэід і ўтвараецца пры акісленні ў аргалізме фосфатгідаў і тлупічаў. ЛІГПДЫ (ад гр. lipos = тлушч) — група арганічных рэчываў, да якой належаць тлушчы і тлушчападобныя рэчывы (ліпоіды), пашыраііы
ў жывёльных і раслінных арганізмах.
ЛШОІДЫ (ад гр. lipos = тлушч -г -оід) — група тлушчападобных рэчываў расліннага і жывёльнага паходжання, якая разам з тлушчамі ўваходзіць у групу ліпідаў.
ЛШбМА [н.-лац. lipoma, ад гр. lipos = тлушч + (ogk)oma = пухліна)] — дабраякасная пухліна з тлушчавай теанкі.
ЛШСІ (ням. Lipsi, ад Lipsia = лацінская назва Лейііцыга) — сўчасны балыіы танец з сінкапіраванымі акцэнтамі.
ЛГРА 1 (польск. lira < лац. Іуга, ад гр. Іуга) — 1) старажытнагрэчаскі струнны шчьпіковы музычны інструмент; 2) даўнейшы струшіы фрыкацыйны музычііы інструмент вандроўных беларускіх музыкантаў-песняроў (лірнікаў); 3) перан. творчасць паэта, паэзія (напр. змоўкла л. Купалы).
ЛІРА 2 (іт. lira) — грашовая адзінка ў Італіі, роўная 100 чантэзіма, і Турцыі, роўная 100 піястрам.
ЛІРЫДЫ (ад лац. Lyra = назва сузор’я) — метэорны паток з радыянтам у сузор’і Ліры.
ЛІРЫЗМ (гр. lyrismos = ігра на ліры) — эмацыянальнасць, паэтьгчная ўсхваляванасць, сардэчнасць у творах мастацгва.
ЛІРЫК (гр. lyrikos = пачуццёвы) — аўтар лірычных літаратурных твораў.
ЛІРЫКА (фр. lyrique < лац. Іугіса = ода, ад гр. lyrikos = пачуццёвы) — 1) адзін з трох родаў мастацкай літаратуры (побач з эпасам і драмайў які адлюстроўвае жыццё праз вобраз-перажыванне; 2) перан. чуллівасць, перажыванні.
ЛІРЬГЧНЫ (гр. lyrikos) — 1) які мае адносіны да лірыкі, з'яўляецца лірыкай; 2) перан. чуллівы, эмацыянальна ўзвышаны.
ЛІСЕЛЬ (гал. lijzeil) — дадатковы парус на судне, які паднімаецца пры слабым ветры ў дапамогу асноўным парусам.
ЛІСІРАВАЦЬ (фр. lisser) — глянцаваць, паліраваць (напр. л. карціну).
ЛІСТЭР [н.-лац. listera, ад англ. M.Lister = прозвішча англ. урача (памёр у 1712 г.)] — расліна сям. архідных, якая расце ва ўмераным клімаце Паўн. паўшар’я.
ЛІСТЭРЫЁЗ (ад лістэрыя) — вострая інфекцыйная хвароба жывёл і чалавека, якая выклікаецца лістэрыямі.
ЛІСТЭРЫІ (н.-лац. listeria) — палачкападобныя аэробныя бакпіэрыі', узбуджальнікі лістэрыёзу ў чалавека і жывёл.
ЛІТ (літ. lit) — грашовая адзінка Лігвы ў 1922—1940 гг. і з 1993 г., роўная 100 цэнтам
ЛІТА-, -ЛГГ (гр. lithos = камень) — першая або другая састаўная частка складаных слоў, якая выражае папяцці «камень», «горная парода», «мінерал», «геалагічная эпоха».
ЛІТАВАЦЬ (польск litowac, ад с.-в.-ням. loeten) —уст. паяць.
ЛІТАГЕНЕЗ (ад літа+ -генез) — сукупнасць прыродлых працэсаў утварэння і далейпіых змен асадачных горных парод.
ЛІТАГЛІФІКА (ад літа+ гр. glypho = разьблю) — разьба на камені.
ЛІТАГРАФІЯ (ад літа+ -графія) — 1) спосаб друку, пры якім
адбітак атрымліваецца пераносам фарбы пад ціскам з плоскай паверхні каменя непасрэдна на паперу; 2) малюнак, зроблены такім спосабам; 3) прадпрыемства або цэх, дзе друкуюць гакім спосабам.
ЛІТАКІНАСКОП (ад гр. lis = палатно + kineo = рухаю + -скоп) — прыбор ддя разглядання і мантажу кінастужак.
ЛІТАЛбгіЯ (ад літа+ -логія) — раздзел петраграфіц які вывучае склад, будову і паходжанне асадачных горных парод.
ЛІТАМУРАЦЫЯ (ад літа+ лац. munis = сцяна) — разнавіднасць імурацыі, калі жывы арганізм замуроўваецца ў працэсе ўгварэння горных парод і гіне.
ЛІТАННЕ (лац. litania, ад гр. litaпеіа) — 1) малітва ў католікаў, у якой звяртаюцца да бога або святых з просьбай аб заступніцтве; 2) перан. доўгае манатоннае пералічвалне чаго-н.
КНІГІ ОНЛАЙН
