Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
АНАЛІСТ (ад лац. annalis = гадавы) — аўтар аналаў.
АНАЛІТЫК (гр. analytikos = які адносіцца да аналізу) — 1) спецыяліст, які займаецца аналізам рэчываў; 2) перан. той, хто мае схільнасць аналізаваць падзеі навакольнага свету і свае асабістыя адчуванпі і перажыванні.
АНАЛІТЫКА (гр. analytika) — вучэнне пра сілагізмы і паняцці як састаўная частка логікі Арыстоцеля.
АНАЛІТЬІЧНЫ (гр analytikos) — 1) заснаваны на прымяненні аналізу (напр. а. метад даследавання); 2) здольны рабіць аналіз (напр. а. розум); 3) які служыць для аналізу (напр. а-ыя вагі).
АНАЛОГІЯ (гр. analogia) — 1) падабенства ў пэўных адносінах з’яў, паняццяў, прадметаў, якія ў цэлым розняцца паміж сабой; 2) лог. форма высновы, калі на аснове падабенства двух прадметаў, з’яў, паняццяў у якіх-н. адносінах робяць вывад пра іх падабенства ў іншых адносінах; 3) падобнасць органаў, якія маюць розную будову, але выконваюць у розных жывёл і раслін аднолькавыя функцыі (параўн. гамалогіяУ, 4) лінгв. змянсіше граматычнай формы на ўзор другой формы.
АНАЛбЙ (гр. analogeion = падстаўка для кніг) — высокі столік у царкве, на які ў час набажэнства кладуць кнігі, ставяць абразы і крыж.
АНАЛЫ (лац. annales) — 1) запісы гістарычных падзей у храналагічным парадку ў Стараж.Рыме і сярэдпевяковай Еўропе; 2) перан. наогул запісы.
АНАЛЬГЕЗШ (ад анальгезія) — тое, што і антыпірын.
АНАЛЬГЕЗІЯ (гр. analgesia) — тое, што і анальгія.
АНАЛЬГЕТЫКІ (ад гр. analgesia = адсутнасць болю) — лекавыя рэчывы, якія знімаюць або памянша-
юць боль (напр. амідапірын, анальгін, марфін).
АНАЛЬГІН (ад гр. analges = абязболены) — лекавы прэпарат, які ўздзейнічае на арганізм як болесуцішальны, гарачкапаніжальны і супрацьзапаленчы сродак.
АНАЛЬГІЯ (ад гр. analges = абязболены) — неадчувальнасць да болю, адсутнасць болевага пачуцця.
АНАЛЬНЫ (лац. analis) — анат. заднепраходны (напр. а-ыя залозы).
АНАЛЬЦЫМ (ад гр. analkis = слабы) — мінерал класа сіткатаў, белага колеру са іпкляным бляскам.
АНАМАДОН (н.-лац. anomodon) — лістасцябловы мох сям. туідыевых, які расце на ствалах лісцевых дрэў, зрэдку на камянях.
АНАМАЛІЯ (гр. anomalia = няроўнасць) — адхілепне ад нармальнага, агульнапрынятага, ненармальнасць (напр. а. ў развіцці арганізма); магнітная а. — адхіленне магнітнай стрэлкі пад уплывам скрытых у зямлі пакладаў жалеза.
АНАМАЛЬНЫ (лац.апотаііз, ад гр. anomalos) — які адхілясцца ад нормы, ад агульнай заканамернасці, ненармальны.
АНАМАРФАВАЦЬ (ip. anamorphoo = пераўтвараю) — змяняць прапорцыі адаюстравапня пры Kinaі фотаздымцы і праецыраванні пры дапамозе анамарфотнай насадкі або ўзаемным нахілам восі аб’ектыва і плоскасці прадмета.
АНАМАРФІЧНЫ (ад гр. anamorphoo = пераўтвараю) — скажоны, няправільны, зменлівы.
АНАМАРФОЗ (гр. anamorphosis = скажэнне формы) — змененая канфігурацыя аб’екта, якая атрымліваецца пры дапамозе аптычных сістэм; выкарыстоўваецца пры кіназдымцы.
АНАМАСІЯЛОГІЯ (ад гр. опоmasia = называнне + -логія) — раздзел семасіялогіі, у якім разглядаюцца прынцыпы называння.
АНАМАСТЫКА (гр. onomastikos = звязаны з імем) — 1) сукупнасць уласных імёнаў у мове; 2) раздзел мовазнаўства, які вывучае ўласныя імёны.
АНАМАСТЫКбн (гр. onomastikon) — 1) сукуппасць уласных імёнаў пэўнага этнасу, 2) слоўнік уласных імёнаў, складзены паасобку для кожнай катэгорыі імёнаў.
АНАМАТАЛОГІЯ (ад гр. onoma, -atos = імя + -логія') — тое, што і анамастыка.
АНАМАТАПЕЯ (гр. onomatopoiia = словатворчасць) — словаўтварэнне шляхам гукапераймання (напр. «бабах», «бабахаць»), АНАМЕОНЕІС (н.-лац. anomoeoneis) — аднаклетачная дыятомавая водарасць сям. навікулавых, якая пашырана ў прэсных вадаёмах і морах.
АНАМІЯ (фр. anomie = адсутнасць закону, арганізацыі) — маральна-псіхалагічпы стан іпдывідуальнай і грамадскай свядомасці, які характарызуецца разлажэннем сістэмы каштоўнасцей і выражаецца ў алатыі, расчараванні ў жьпші, злачыннасці.
АНАМНЕЗ (гр. anamnesis = успамін) — весткі аб гісторыі развіцця
хваробы, атрыманыя ўрачом ад хворага.
AHAMHD (ад ан+’амніён) — ніжэйпіыя пазваночііыя жывёлы (кругларотыя, рыбы, земнаводныя), у якіх у працэсе эмбрыянальнага развіцця не ў^вараюцца амніён і алантоіс.
АНАНАС (н.-лац. ananas < ісп. ananas, ад іпдз. апапа) — травяністая расліна сям. ананасавых, пашыраная ў трапічнай Амерыцы, a таксама духмяны сакаўны плод гэтай расліны залапістага колеру.
АНАНІЗМ (ад ст.-яўр. Опап = «мя біблейскага персанажа) — ненармальнае (без палавога акта) задавальненне палавога пачуцця шляхам раздражнення палавых органаў.
АНАНІМ (гр. anonymos = безыменны) — 1) аўтар літараіурнага твора або пісьма, які ўтаіў сваё імя; 2) літаратурны твор або пісьмо, на якім не пазначаны аўтар.
АНАНІМНЫ (гр. anonymos) — без прозвішча аўтара, без указання імя (напр. а-ая літаратура, а-ае пісьмо).
АНАНСАВАЦЬ (фр.аппопсег) — рабіць анонс аб чым-н., аб’яўляць.
АНАПЕСТ (гр. anapaistos) — трохскладовая вершаваная стапа з націскам на трэцім складзе.
АНАШІАЗІЯ (ад ана+ гр. plasis = утварэнне) — вяртанне клетак і тканак у недыферэнцыраваны стан, у якім яны перастаюць выконваць спецыфічныя функцыі і набываюць здольнасць да неабмсжаванага росту.
АНАПЛАЗМбз (ад анаплазмы) — хвароба свойскіх і дзікіх
жывсл, якая выклікаецца анаплазмамі.
АНАПЛАЗМЫ (n.-nay.anaplasma, ад гр. anaplasma = вобраз, форма) — бактэрыяпадобныя мікраарганізмы, якія паразітуюць у крыві свойскіх і дзікіх жывёл.
АНАПЛАЦЭФАЛІДОЗЫ (ад анаплацэфаліды) — хваробы коней, аслоў, мулаў, якія выклікаюцца анаплацэфалідамі.
АНАПЛАЦЭФАЛІДЫ (н.-лац. anoplocephalidae, ад гр. anoplos = безабаронпы + kephale = галава) — сямейства гельмінтаў класа цэстодаў; паразітуюць у кішэчніку млекакормячых.
АНАІЮРДУМ (н.-лац. опорогdum) — травяністая расліна сям. складанакветных з лілова-пурпуровымі кветкамі, пашыраная пераважна ў Міжземнамор’і; на Беларусі трапляецца рэдка.
АНАПСІДЫ (н.-лац. anapsida) — падклас паўзуноў, які ўключае атрады чарапах і вымерлых капіылазаўраў.
АНАПТЫХІЯ (н.-лац. anaptychia) — кусцісты сумчаты лішайнік сям. фісцыевых, які трапляецца на кары дрэў лісцевых парод, АНАРГАЗМІЯ (ад ан+ аргазм) — адсутнасць аргазму пры палавых зносінах; адна з формаў зніжэння сексуальнасці ў жанчын.
АНАРМАЛЬНЫ (ад а+ нармальны') — які адступае ад агульнай нормы, ненармальны.
АНАРТАКЛАЗ (ад ан+ Лртаклаз) — мінерал, калій-натрыевы палявы шпат.
АНАРТРЫЯ (гр. anarthria = расслаблеіпіе членаў) — страта орга-
намі мовы здольнасці вымаўляць гукі.
АНАРТЫТ (ад гр. anorthos = косы) — мінерал класа сілікатаў, кальцыевы палявы шпат шараватага або рыжа-шэрага колеру.
АНАРХА-СШДЫКАЛІЗМ (ад анархізм + сіндыкалізм) — плынь у рабочым руху, якая адмаўляе неабходнасць дзяржаўнай улады і палітычнай барацьбы, лічыць вышэйшай формай арганізацыі працоўных прафсаюзы.
АНАРХІЗМ1 (ад. анархія) — 1) палітычная плынь, якая адмаўляе ўсякую дзяржаўную ўладу, выступае за замену яе сувязямі вытворцаў і спажыўцоў; 2) перан. непрызнанне аўтарытэту, парадку, дысцыпліны.
АНАРХІЗМ2 (ад ан+ гр. orchis = яечка) — парок развіцця, які заключаецца ў адсутнасці абодвух яечкаў.
АНАРХІСТ (ад анархія) — прыхільнік анархізму, член анархічнай арганізацыі.
АНАРХІЯ (гр. anarchia) — 1) адсутнасць кіраўніцтва, безуладдзе; 2) перан. адсутнасць арганізаванасці, бяспланавасць, стыхійнасць (напр. а. вытворчасці).
АНАРЭКСІГЁННЫ (ад ан+ гр. oreksis = апетыт + -генны) — які мае адносіны да лекавых рэчываў, што змяшпаюць адчуванне голаду і выкарыстоўваюцца пры атлусценні.
АНАСМАТЫКІ (ад ан+ гр osme = пах) — жывёлы, у якіх адсутнічае ніох (напр. дэльфіны).
АНАСМІЯ (ад ан+ гр. osme = пах) — адсутнасць нюху.
АНАСШДЫ (н.-лац. anaspida, ад гр. an = не + aspis, -idos = панцыр) — падклас вымерлых бяспанцырных агнатаў класа няпарнаноздравых; жылі ў сілуры — дэвоне.
АНАСТАМОЗ (гр. anastomosis = адтуліна, выхад) — 1) анат. злучэнне паміж валакністымі ўгварэннямі (нервамі, мышцамі) і крывяноснымі або лімфатычнымі сасудамі; 2) з’ядпанне трубчастых структур, напр. жылак у лістах, гіфаў у грыбоў.
АНАСТРАФА (гр. anastrophe) — змена прамога парадку слоў у выразе ці словазлучэнні на непрамы без парушэння зместу.
АНАСТЫГМАТ (ад ан+ аспіыгмат) — аб ’ектыў, у якім падборам лінз ліквідаваны астыгматызм і аберацыя.
АНАТАВАЦЬ (ад анатацыя) — складаць анатацыю чаго-н.
АНАТАЗ (фр. anatase, ад гр. anatasis = выцягненне) — мінерал класа вокісаў і гідравокісаў, двухвокіс тытану чорна-сіпяга, бурага або жоўтага колеру з алмазным бляскам.
АНАТАКСІН (ад ан+ таксін) — таксін, які шляхам адпаведнай апрацоўкі пазбаўлены ядавітасці, але збсрагае аптыгенпыя і імунагенныя ўласцівасці.
АНАТАМ (rp. anatome = рассячэнне) — спецыяліст у галіне анатоміі або прэпаравання трупаў.
АНАТАМІРАВАЦЬ (ад гр anatome = рассячэнне) — прэпараваць труп для навуковых або судовамедыцынскіх мэт.
АНАТАЦЫЗМ (rp. anatokismos)— налічэнне працэнтаў не толькі з пачатковай сумы, але і з працэнтаў, якія набеглі за час укладу.
АНАТАЦЫЯ (лац. annotatio = заўвага) — кароткі выклад зместу кнігі, артыкула з агульнай іх характарыстыкай.
АНАТОМІЯ (ад гр. anatome = рассячэнне) — 1) навука аб будове жывых арганізмаў (напр. а. чалавека); 2) будова арганізма, органа (напр. а.сэрца); 3) перан. будова чаго-н. (напр. а. грамадства).
АНАТЫ [лац. annatae = гадавыя (грошы)] — збор на карысць папскай казны з асоб, якія атрымлівалі касцельныя пасады (у 13—18 ст.).
АНАТЭКСІС (гр. anateksis = расплаўленне) — улыраметамарфічны працэс, які вядзе да расплаўлення цвёрдых горных парод у выніку агульнага прамочвання іх магмай.
АНАФАЗА (ад ана+ фаза) — трэцяя фаза клетачнага дзялепня, якая ідзе ўслед за метафазай і характарызуецца разыходжаннем храмасом да полюсаў клеткі.
АНАФАРА (гр anaphora) — стылістычны прыём, звязаны з паўтарэннем слова або гуку ў пачатку некалькіх вершаваных радкоў (параўн. эпіфара).
АНАФАРЭЗ (ад ана+ гр. phoresis = перамяшчэнне) — перамяшчэнне да анода завіслых у растворы часцінак, калі праз раствор праходзіць электрычпы ток (параўн. катафарэз, электрафарэз).
АнАфЕМА (гр. anathema) — адлучэнне ад царквы, праклён як самая высокая кара ў хрысціянстве.
АНАФІЛАКСІЯ (ад ана+ гр. phylaksis = безабароннасць) — адно з праяўленняў алергіі, якое выражаецца ў павышанай адчувальнасці арганізма да паўторнага ўздзеяння таго ж рэчыва (сывараткі, вакцыны і інш ); параўн. ідыясінкразія.
КНІГІ ОНЛАЙН
