Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
АНТРАПАСІСТЭМА (ад антрапа+ сістэма') — чалавецтва, якое развіваецца як адзінае цэлае і складаецца з чалавека як біялагічнага віду, яго матэрыяльнай і духоўнай культуры, прадукцыйных сіл і вытворчых адносін грамадства.
АНТРАПАСОФІЯ (ад антрапа+ -софія) — разнавіднасць тэасофіі, рэлігійна-містычнае вучэнне.
якое ставіць на месца бога абагоўленага чалавека.
АНТРАПАСФЕРА (ад антрапа+ сфера) — частка сацыясферы, жую складае сукупнасць усіх людзей зямнога шара.
АНТРАПАПАТЫЗМ (ад антрапа+ гр. pathos = адчуванне) — перанясенне псіхічных уласцівасцей чалавека на жывёл, міфічных істот і нежывыя прадметы.
АНТРАПАФАГ (гр. anthropophagos) — людаед.
АНТРАПАФАГІЯ (гр. anthropophagia) — людаедства.
АНТРАПАФІТЫ (ад антрапа+ -фіпіы) — расліны, якія ўвайшлі ў склад флоры пэўнай мясцовасці ў выніку гаспадарчай дзейнасці чалавека; у адрозненне ад апафітаў яны не звязаны з прыродным развіццём мясцовай флоры.
АНТРАПАФОБІЯ (ад антрапа+ -фобія) — хваравіта-псіхічпы стан, жі характарызуецца страхам перад людзьмі.
АНТРАПАФОБЫ (ад антрапа+ -фоб) — расліны і жывёлы, якія не пераносяць змены ўмоў існавання пад уплывам дзейнасці чалавека, напр; адоніс, кавыль не церпяць узмоцненай пасьбы, касьбы.
АНТРАПАХАРЫЯ (ад антрапа+ -харыя) — распаўсюджанне раслін пры мімавольным удзеле чалавека (з насеннем, пры перавозках і інш.).
АНТРАПАЦЭНАЛОГІЯ (ад антрапа+ гр. kainos = агульны + -логія) — раздзел экалогіі чалавека, які вывучае ўзаемаадносіны згуртавання людзей з навакольпым асяроддзем.
A
АНТРАПАЦЭНТРЬВМ (ад антрапа+ цэнтр) — рэлігійна-ідэалістычны погляд, паводле якога чалавек з’яўляецца ірнтрам і канчатковай мэтай сусвету.
АНТРАПОІДЫ (гр. anthropoeides = чалавекападобны) — чалавекападобныя малпы.
АНТРАПбЛАГ (ад антрапа+ -лаг) — спецыяліст у галіне антрапалогіі.
АНТРАПОШМ (ад антрапа+ гр. onyma = імя) — любое ўласнае імя, якое можа мець чалавек.
АНТРАХІНОН (ад гр. anthraks = вугаль + хінон) — арганічнае злучэнне класа хінонаў, цвёрды светла-жоўты крышталічны прадукг, выкарыстоўваецца ў вытворчасці фарбавальнікаў.
АНТРАЦЫТ (гр. anthrakitis) — лешны сорт каменнага вугалю.
АНТРАЦЭН (ад гр. anthraks = вугаль + -цэн) — араматычны вуглевадарод, які атрымліваюць з каменнага вугалю.
AHTPAUIA (фр. entrechat) — лёгкі скачок уверх у балетным танцы, у час якога танцор ударае некалькі разоў нагой аб нагу.
АНТРОДЫЯ (н.-лац. antrodia) — губавы базідыяльны грыб сям. порыевых, які расце на пнях, сухастоі і павале бярозы, асіны, вольхі, вярбы, дубу, ліпы і ініпых дрэў.
АНТРЫТ (ад лац. antrum = пячора, поласць) — запаленне слізістай абалонкі і касцявых сценак пячоры — найболып буйной поласці соскападобнага адростка скроневай косці.
АНТРЭ (фр. entree) — 1) клоунскі нумар у цырку; 2) выхад аднаго
або некалькіх выканаўцаў у балеце; 3) урачысты выхад касцюміраваных персанажаў у бальную залу (у сярэдпевяковай Еўропе).
АНТРЭКбт (фр. entrecSte) — адбіўная ялавічная катлета.
АНТРЭПРЬІЗА (фр. entreprise) — прыватнае тэатральнае прадпрыемства.
АНТРЭПРЭНЁР (фр. entrepreneur) — 1) прыватны тэатральны прадпрымальнік; 2) асоба, якая адшуквае сродкі для арганізацыі, прадпрыемства і гэтым самым бярэ на сябе прадпрымальніцкую рызыку.
АНТРЭСдлЬ (фр. entresol) — 1) верхні паўпаверх дома; 2) верхні паўярус у структуры зальнага памяшкання, звычайна ў выглядзе галерэі; 3) паліца пад столлю кватэры для розных рэчаў.
АНТУРАЖ (фр. entourage) — 1) навакольнае асяроддзе, акружэнне; 2) перан. фон (у мастацкім гворы).
АНТУРЫУМ (н.-лац. an thulium) — вечназялёная травяністая расліна сям. ароідных, пашыраная ў Паўд. Амерыцы; на Беларусі выропгчваецца як дакаратыўная.
АНТЫ (лац. antae) — тарцы падоўжных сцен антычнага храма, якія выступаюць на фасадзе, замыкаючы па баках порцік.
АНТЫ(гр. anti = супраць) — першая састаўная частка складаных слоў, якая выражае процілегласць або варожасць чаму-н.
АНТЫАЗАНАНТЫ (ад анты+ азон) — хімічныя рэчывы, якія павышаюць устойлівасць гумы да
разбурэння (растрэсквання) пад уздзеяннем атмасфернага азону.
АНТЫАКСІДАНТЫ (ад анты+ аксіды) — рэчывы, якія затрымліваіоць акісленне арганічных злучэнняў, напр. аміны, фенолы, нафтолы.
АНТЫАЛКАГОЛЬНЫ (ад анты+ алкаголь) — проціалкагольны, накіраваны супраць алкагалізму.
АНТЫАНГІНАЛЬНЫ (ад анты+ ангіна) — які адносіцца да лекавых сродкаў, што выкарыстоўваюцца пры лячэнні стэнакардыі.
АНТЫАПЕКС (ад анпіы+ апекс) — астр. пуіікт нябеснай сферы, процілеглы апексу.
АНТЫАРХІ (н.-лац. antiarchi) — падклас вымерлых панцырных рыб класа пласцінаскурых; паходзілі ад арпірадыраў, ад якіх адрозніваліся размяшчэннем пласцінак панцыра; жылі ў дэвоне.
АНТЫБАКТЭРЫЯЛЬНЫ (ад анты+ бактэрыя) — здольны процідзейнічаць развіццю бактэрый.
АНТЫБАКХІЙ (гр. antibakcheios) — літ стапа, якая складаецца з двух доўгіх складоў і аднаго кароткага.
АНТЫБАРЫЕНЫ (ад анпіы+ барыёны') — элементарныя часціцы, якія з’яўляюцца антычасціцамі ў адносінах да барыёнаў.
АНТЫБАРЭАЛЬНЫ (ад анты+ ip. borens = паўночны); а. р э г і ё н — буйнейшае зоагеаграфічнае падраздзяленне Сусветнага акіяна.
АНТЫБІЁЗ (ад анты+ -біёз) — біял. немагчымасць існавання ад-
наго віду жывых істот у прысутнасці другога ў выніку атручвання апошнімі асяроддзя.
АНТЫЫЁТБІКІ (ад анты+ гр. bios = жыццё) — хімічныя рэчывы арганічнага паходжання, здольныя прыпыняць рост шкодііых бактэрый і знішчаць іх.
АНТЫВІРУСЫ (ад анты+ вірусы) — лекавыя сродкі, якія маюць уласцівасць затрымліваць размнажэнне тых відаў мікробаў, ад якіх яны атрыманы.
АНТЫВГГАМІНЫ (ад анты+ вітаміны) — хімічныя злучэнні, блізкія па будове да вітамінаў, але процілеглыя па біялагічным дзеянні.
АНТЫГ.АРМбнЫ (ад анты+ гармоны) — абаронныя рэчывы, якія арганізм выпрацоўвае пры працяглым увядзенні ў яго бялковых гарманалыіых прэпаратаў.
АНТЫГЕЛ ЬМШТЫКІ (ад анты+ гельмінты) — лекавыя сродкі, якія выкарыстоўваюцца для лячэння гельмінтоза.
АНТЫГЕН (ад анты+ -ген) — рэчыва, якое пры ўвядзенні ў арганізм можа прывесці да ўтварэння антыцелаў.
АНТЫГЕРОЙ (ад анты+ герой) — тып літаратурнага персанажа, які ў той ці іншай ступені процістаіць традыцыйнаму вобразу героя і аб’ектыўна выступае носьбітам адмоўных грамадскіх з’яў.
АНТЫГІГІЕНІЧНЫ (ад анты+ гігіена) — які не адпавядае, супярэчыць патрабавалням гігіены.
АНТЫППЕРОН (ад анты+ гіперон) — элементарная антьічасціца ў дачыненні да масы гіперона.
АНТЫГІСТАРЫЧНЫ (ад анты+ гісторыя) — які супярэчыць прынцыпам гістарызму.
АНТЫГРЫЗУТНАСЦЬ (ад анты+ фр. grisouteux = выбухованебяспечны) — уласцівасць засцерагальньгх выбуховых рэчываў, якая характарызуе іх паніжаную здольнасць запальваць сумесі пры выбуховых работах у шахтах.
АНТЫГРЫЗУТНЫ (ад анты+ фр. grisouteux = выбухованебяспечны) — які мае адносіны да засцерагальных выбуховых рэчываў. АНТЫГУМАНІЗМ (ад анты+ гуманізм) — непрызнанне прынцыпаў гуманізму, прыніжэнне ролі чалавека як асобы.
АНТЫГУМАННЫ (ад анты+ гуманны) — які пярэчыць прынцыпам гуманнасці, чалавечнасці.
АНТЫДАГМАТЬГЧНЫ (ад анты+ дагматычны) — які не прызнае догмау, не абапіраецца на догмы; крытычны.
АНТЫДАКТЫЛЬ (гр. antidaktylos = зваротны дактыль) — тое, што і анапест.
АНТЫДАРВІНІЗМ (ад анты+ дарвініз.м) — тэорыя, накіраваная супраць дарвінізму і несумяшчальная з ім (напр. крэацыянізм).
АНТЫДАТАВАЦЬ (фр. antidater, ад лац. ante = перад + data = дадзены) — выдаваць дакументы з датай, што ўжо мінула.
АНТЫДОТЫ (гр. antidoton = супраць дадзеныя) — лекавыя сродкі для лячэння атручванняў; проціяддзі.
АНТЫДЫЗ’ЮНКЦЫЯ (ад анты+ дыз 'юнкцыя) — адмаўленпе дыз’юнкцыі.
АНТЫДЬГУРЭТЬІЧНЫ (ад анты+ дыурэтычньі) — супрацьмачагонны; а. гармон — тое, што і вазапрэсін.
АНТЫДЫЯЛЕКТЬІЧНЫ (ад анты+ дыялектычны) — які супярэчыць прышхыпам дыялектыкі, накіраваны супраць дыялектыкі.
АНТЫДЭЙТРдн (ад анты+ дэйпірон) — элементарная часціца, якая з’яўляецца антычасціцай у адносінах да дэйтрона; звязаны стан антыпратона і антынейтрона.
АНТЫДЭМАКРАТЫЗМ (ад анпгы+ дэмакрапіызм) — варожасць інтарэсам дэмакратыі.
АНТЫДЭМАКРАТЫЧНЫ (ад анты+ дэмакратычны) — накіраваны супраць дэмакратыі. антыдэпрэсАнты (ад анты+ дэпрэсанты) — лекавыя рэчывы, якія прымяняюць пры хваравітым псаванні насірою; знімаюць пачуццё прыгнечанасці.
АНТЫДЭТАНАТАР (ад анты+ дэтанатар) — хімічнае злучэнне, якое дабаўляецца ў бензін, каб папярэдзіць дэтанацыю ў рухавіках унутранага згарання.
АНТЫІМПЕРЫЯЛІСТЫЧНЫ
(ад анпіы+ ілтерыялізлі) — накіраваны супраць імперыялізму, проціпастаўлены яму.
АНТЫ1МПЛ1КАЦЫЯ (ад анты+ імплікацыя) — адмаўленне імплікацыі.
АНТЫІНТЭЛЕКТУАЛІЗМ (ад анты+ інтэлектуалізм) ’— адмаўленне мажлівасці пазнання ісціны пры дапамозе розуму.
АНТЫК (лац. antiquus = старадаўні) — антычная скульптура або яе фрагмент.
АНТЫКААГУЛЯНТ (ад анты+ каагулянт) — лекавае рэчыва, якое перашкаджае згусанню крыві і ўтварэнню тромбаў.
АНТЫКАДОН (ад анты+ кадон) — участак малекулы транспартнай рыбанукпеінавай кіслаты, які «пазнае» кадон пры біясінпіэзе бялку.
АНТЫКАД^НЦЫЯ (ад анты+ кадэнцыя) — інтанацыйнае павыіпэнне голасу ва ўступнай частцы складана-залежнаі'а сказа.
АНТЫКАЛАНІЯ.ІІЬНЫ (ад анты+ каланіяльны) — накіраваны супраць каланіялізму.
АНТЫКАМЕРА (іт. anticamera) — пакой у палацах 16—18 ст., чакальня для дваран і пакаёвых, часта памяшканне шматмэтавага выкарыстання (сталовая, зала і г.д)АНТЫКАМУНІЗМ (ад анты+ камунізм) — варожая камупістьічнай тэорыі і практыцы ідэалогія і палітыка.
АНТЫКАНСТЫТУЦЬІЙНЫ (ад анты+ канстытуцыя) — які супярэчыць канстытуцыі-
АНТЫКАН’ЮНКЦЫЯ (ад анты+ кан ’юнкцыя) — адмаўленне кан’юнкцыі.
АНТЫКАРАЗІЙНЫ (ад анты+ карозія) — які вызначаецца стойкасцю супраць хімічнага або электрахімічнага ўздзеянпя знешняга асяроддзя.
АНТЫКАТОД (ад анты+ Kamod') — дадатны электрод рэнтгенаўскай трубкі, размешчапы супраць катода.
АНТЫКВА (лац. antiquus = старадаўні) — друкарскі лацінскі шрыфт з закругленымі формамі, у адрозненне ад вуглаватага гатычнага шрыфту.
АНТЫКВАР (лац. antiquarius) — збіральнік і прадавец прадметаў старадаўняга мастацтва, рэдкіх кніг і інш.
АНТЫКВАРКІ (ад анты+ кваркі) — элементарныя часціцы, якія з’яўляюцца антычасціцамі ў адносінах да кваркаў.
АНТЫКВАРНЫ (ад антыквар) — 1) вельмі стары і каштоўны (напр. а-ая рэч); 2) які мае адпосіны да старых каштоўпых прадметаў (напр. а. магазін).
КНІГІ ОНЛАЙН
