Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
БЕРГІПРУНД (ням. Bergschrund, ад Berg = гара + Schrund = трэшчына) — падгорная трэшчына ў вобласці жыўлення горнага ледніка.
БЕРГШТРЫХІ (ням. Bergstriche, ад Berg = гара + Strich = рыса) — кароткія рыскі на тапаграфічнай карце, якія праводзяцца перпендыкулярна да гарызанталяў і паказваюць напрамак уніз на схіле.
БЕРЖАРЭТА (фр. bergerette = літар. маленькая пастушка) — старадаўняя французская танцавальная песенька пастаральнага характару.
Б’ЕРКАНДЭРА (н.-лац. bjerkandera) — губавы базідыяльны грыб сям. паліпоравых, які расце ў лясах на адмерлай драўніне, ствалах жывых дрэў, выклікае белую гніль.
БЁРКЛШ (англ. Berkeley = назва горада ў Каліфорніі) — ііггучна атрымапы радыеактыўпы хімічны элемент сям. акпіыноідаў.
БЕРКЛІЯНСТВА [ад англ. G.Berkeley = прозвішча англ. філосафа (1685—1753)] — разнавіднасць суб’ектыўнага ідэалізму, прадстаўнікі якога адмаўлялі існаванне матэрыяльнага свету і сцвярджалі, што рэчы ўяўляюць сабой толькі сукупнасць адчуванняў.
БЁРКУТ (цюрк. biirkut) — драпежная птушка сям. ястрабіных;
выкарыстоўваецца ддя палявання на лісоў і зайцоў.
БЁРКШЫРЫ (англ. Berkshire = назва ірафства ў Англіі) — парода скараспелых свіней, выведзеная ў Англіі ў 18 ст.
БЕРЛІНА (ад Berlin = назва горада ў Гсрманіі) — крытае рачное судна для перавозкі тавараў.
БЕРМА (ням. Веппе) — уступ на адхоне плаціны, чыгуначнага насыпу, які робіцца для таго, каб надаць адхону большую ўстойлівасць.
БЕРМУДЫ (англ. Bermuda = Бермудскія астравы) — штаны да калена, свабодныя, з загладжанай складкай, звычайна з адваротамі.
БЕРНАРДЗІНЦЫ (с.-лац. bemardini) — манахі каталіцкага ордэна, заснаванага ў 15 ст. пры касцёле святога Бернардзіна ў Кракаве; мелі больш строгі статут, чым францысканцы.
БЕРСАЛЬЕРЫ (іт. bersagliere, ад bersaglio = мішэнь, цэль) — стралковыя часці італьянскай арміі, paHeft — пяхотныя, зараз — самакатныя і матацыкле гныя.
БЕРСЁЗ (фр. berceuse, ад bercer = гойдаць, калыхаці>) — муз. калыханка, вакальны або інструментальны твор у рытме калыханкі.
БЕРТАЛЕТАЎ [ад фр. C.Berthollet = прозвнпча фр. хіміка (1748— 1822)]; б а с о л ь — хларат калію; вьікарыстоўваецца пры вырабе запалак, выбуховых рэчываў, у медыцыне.
БЕРТАЛІДЫ [ад фр. C.Berthollet = прозвішча фр. хіміка (1748— 1822)] — хімічныя злучэнні пера-
Б
меннага складу (параўн. далыпаніды).
БЕРТРАНДЬІТ (ад фр. E.Bertrand = прозвішча фр. мінералога) — мінерал класа сілікапіаў, бясколерны, белы, радзей светла-ружовы і светла-жоўты са шкляным бляскам; руда берыпію.
БЁРЫ-БЁРЫ (ад інд. Ьегі = слабасць) — захворванне, выкліканае адсутнасцю ў ежы вітаміна В.
БЕРЫКАОБА (груз. berikaoba) — грузінскі імправізаваны народны тэатр масак.
БЕРЫЛ (гр. beryllos) — мінерал класа сілікапгаў жоўта-зялёнага, зеленавата-блакітнага або ружовага колеру; празрысты б. — каштоўны камень (гл. аквамарын, ізумруд).
БЕРЫЛІДЫ (ад беры/іій) — злучэнні берылію з іншымі металамі; выкарыстоўваюцца ў авіяі ракетабудаванні, у электратэхніцы і інш.
БЕРЫЛІЗАЦЫЯ (ад берылій) — насычэнне берыліем паверхневага слою вырабаў са сталі і іншых сплаваў для надання ім большай цвёрдасці і вогнетрываласці.
БЕРЫЛШ (н.-лац. beryllium, ад гр. beryllos = берыл) — хімічны элемент, лёгкі светла-шэры метал.
БЕРЭЙТАР (ням. Bereiter) — 1) спецьіяліст, які аб’язджае коней, вучыць верхавой яздзе; 2) памочнік дрэсіроўшчыка коней у цырку.
БЕРЭТ (фр. beret) — круглы мужчынскі і жаночы галаўны ўбор без казырка.
БЁСА (фр. baisse) — экан. паніжэнне курсу біржавых папер.
БЕСАЛОЛ |ад бе(падонна) + canon] — лекавы прэпарат, які прымяняюць пры захворваннях страўнікава-кішачнага тракту, цыстытах і інш.
БЕСЕМЁР [англ. H.Bessemer = прозвішча англ. інжынера (1813— 1898)] — сталь, атрыманая з вадкага чыгуну шляхам прадзімання яго паветрам у канвертары.
БЕСЕМЕРАВАЦЬ (ад бесемер) — атрымліваць сталь з вадкага чыгуну шляхам прадзімання яго павеграм у канвертары.
БЕСТ (перс. best) — заснаванае на даўнім звычаі права недатыкальнасці некаторых месцаў у Іране (мячэцей, дамоў вьппэйшага духавенства, іншаземных пасольстваў), адкуль чалавек, якога праследуе ўлада, не можа быць узяты сілай.
БЕСТСЁЛЕР (англ. bestseller, ад best = леппіы + sell = прадавацца) — ходкая, выдадзеная вялікім тыражом кніга на сенсацыйную тэму або ходкі тавар у шэрагу замежных краін, асабліва ў ЗША і Англіі.
БЕСТЫЯРЫЙ (с.-лац. bestiarium, ад лац. bestiarius = звярыны) — сярэдневяковыя творы, у якіх апісвалі звяроў, даючы ім алегарычнае тлумачэнне.
БЕТАІН (ад лац. beta = бурак) — арганічнае азоцістае злучэнне, бясколернае крыпггалічнае рэчыва, якое змяшчаецца ў цукровых бураках і многіх іншых раслінах.
БЕТАШТ (ад бетон) — штучны камепь, зроблены з бетону.
БЕТбн (фр bet on) — будаўнічы матэрыял, атрыманы з сумесі ра-
шчыненай цэментнай масы з пяском і шчэбенем.
БЕТУЛIII (н.-лац. betulina, ад лац. betula = бяроза) — 1) бярозавая жывіца; 2) белы фарбавальнік, які змяшчаецца ў клетках бярозавай кары.
БЕТЭЛЬ (парт. betel, ад тамільск. vettila) — 1) трапічная кустовая расліна сям. перцавых з пякучым на смак лісцем; 2) сумесь для жаваніія з лістоў гэтай расліны, насення пальмы арэкі, тытуню і вапны.
Б’ЕФ (фр. bief) — участак ракі або канала паміж дзвюма плацінамі, двума шлюзамі.
БЕФСТРбГАНАЎ (рус. бефстроганов, ад фр. boeuf = ялавічына + рус. Строганов = прозвішча) — мясная страва з невялікіх кавалачкаў струганага мяса ў падліве.
БЕФУНГІН (ад лац. fungus = грыб) — лекавы прэпарат, які прымяняюць як сімптаматычны сродак пры лячэшіі злаякасных пухлін.
БЕШАМЁЛЬ (фр. bechamelle, ад L.Bechamel = прозвіпгча кухара пры двары Людовіка XIV) — густая падліва з яец, малака, мукі для мясных і рыбных страў.
БЕШБАРМАК (цюрк. besbarmak) — страва з крышанага мяса, звычайна бараніны, з наварам мукі, круп у народаў Сярэд. Азіі.
БЕШМЁТ (тат. bismet) — верхняя мужчынская вопратка ў татараў і каўказскіх народаў.
БЁМГГ (ад ням. I.Bohm = прозвішча ням. мінералога) — мінерал класа вокіслаў і гідравокіслаў, mo-
нагідрат алюмінію, бясколерны або белы са шкляным бляскам; уваходзіць у склад баксітаў.
БІ(лац. bis = двойчы) — першая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на падааенне таго, што выражана другой часткай.
БІБЕЛЬДРУК [ням. Bibeldruck (papier)] — высокаякасная непразрыстая друкарская папера, якая па тонкасці набліжаецца да папяроснай.
БІБЛІЁГРАФ (ад бібліяграфія) — спецыяліст у галіне бібліяграфіі.
БІБЛІЯ (лац. biblia, ад гр. biblia = кнігі) — старажытны помнік пісьменнасці, зборнік твораў іудзейскай (Стары запавет) і хрысціянскай (Стары і Новы запаветы) рэлігій, дзе выкладзены асновы веравучэння.
БІБЛІЯГРАФІЯ (ад гр. biblion = кніга + -графія) — 1) навука аб складанні даведнікаў па літаратуры і апісанні кніг; 2) спіс літаратуры па якім-н. прадмеце, пытанні; 3) аддзел у перыядычных выданнях, прысвечаны кароткаму агляду кніг, што выйшлі з друку.
БІБЛІЯЛОГІЯ (ад гр. biblion = кніга + -логія) — навука пра кнігу як з'яву культуры і прадмет вытворчасці; кнігазнаўства.
БІБЛІЯМАН (ад бібліяманія) — чалавек, які захапляецца збіраннем кніг.
БГБЛІЯМАНІЯ (ад гр. biblion = кніга + манія) — захапленне збіраігнем кніг, галоўным чынам старадрукаў і рэдкіх выданняў.
БІБЛІЯТАФ (ад гр. biblion = кніга + taphos = магіла) — «мапль-
шчык кніг» — жартаўлівая назва ўласніка бібліятэкі, які не дазваляе інпіым карыстацца ёю.
БІБЛІЯТЭКА (лац. bibliotheca, ад гр. bibliotheke) — 1) установа, якая збірае, захоўвае і выдае кнігі чытачам; 2) набор кніг, прызначапых для пэўнай групы чытачоў (напр. б. агранома, б. настаўніка); 3) набор кніг, якія знаходзяцца ў чыімн. прыватным карыстанні.
БІБЛІЯФІЛ (ад гр. biblion = кніга + -філ) — аматар, знаўца, збіральнік рэдкіх выданняў кніг.
БІБЛІЯФІЛЬСТВА (ад бібліяфіл) — збіранне і вывучэнне рэдкіх і каштоўпых выданняў.
БІБОП (англ. bebop) — стыль т.зв. сучаснага джаза, які склаўся на пач. 1940-х гадоў у ЗША.
БІБУЛА (польск. bibula, ад лац. bibulus = які прагна п’е) — 1) порыстая папера, здольная ўбіраць і прапускаць вадкасць; прамакатка; 2) тонкая белая або каляровая папера, прызначаная для ўпрыгожвапня або ўпакоўкі.
БІВАК (ням. Biwack) — стаяпка войска па-за населепым пунктам; войска на прывале: 2) стаяпка альпіністаў, турыстаў.
БГВАЛЕНТЫ (ад бі+ лац. valens, -ntis = моцны) — пары з’ядпаных паміж сабой гамалагічных храмасом, якія ўтвараюцца пры дзяленні клетачнага ядра.
БІГ (ням. Biege = выгін) — рубчык на кардоне або абгортачпай паперы, дзякуючы якому вокладка лягчэй раскрываецца, а папера згінаецца.
БІГАМІЯ (ад бі+ -гамія) — дваяшлюбнасць, дваяжэнства.
БІГАРАДЫЯ (фр. bigarade = горкі апельсін) — тое, што і памяранец.
БІГАС (польск. bigos, ад ням. Beiguss) — страва з кіслай і свежай капусты, тушанай з рознымі гатункамі мяса і прыправамі.
БІГЕМІНІЯ (ад бі+ лац. geminus = падвойны, парны) — від арытміі сэрца, пры якім экстрасісталія ■ наступае праз кожную нармальную сісталу.
БІГ-БІЗНЕС (англ. big business) — вялікая камерцыйная справа, маштабная гандлёвая здзелка, буйное прадпрымальніцтва.
БІГУДЗІ (фр. bigoudi) — металічныя, пластмасавыя або гумавыя трубачкі, на якія накручваюць валасы, каб надаць ім хвалістасць.
БІДЭ (фр. bidet) — пасудзіна, ракавша для падмыванпя.
БІДЭРМЁЕР [пям. Biedermeier, ад Biedermaier = сатырычны персанаж, сімвал нямецкага мешчаніна, выведзены ў паэтычньіх творах Л.Эйхродта (1827—1892)] — стылявы кірунак у нямецкім і аўстрыйскім мастацтве першай пал. 19 ст., які аддюстроўваў побыт мяшчанства.
БІЕНАЛЕ (іт. biennale) — назва мастацкіх выставак, якія адбываюцца рэгулярна раз у два гады.
БІЁГРАФ (ад бія+ -граф) — складальнік чыёй-н. біяграфіі.
-БІЁЗ (гр. biosis = жьпцхё) — другая састаўная частка складаных слоў, якая выражае паняцці «жыццё», «жыццёвы працэс».
БІЁЛАГ (ад бія+ -лаг) ■— спецыяліст v галіне біялогіі.
БІЁМ (англ. biome, ад гр. bios = жыццё) — сукупнасць раслінных і жывельных арганізмаў, якія насяляюць пэўны экалагічны аднародпы абшар, напр. еўразійскую тундру або канадскія лясы.
БГЁНГКА [ад бія(логія) + (электро)ніка\ — навука, якая вывучае будову жывых арганізмаў, каб ствараць машыны, якія па сваіх дадзеных набліжаюцца да характарыстык гэтых арганізмаў.
БІЁНТЫ (гр. bion, -ntos = які жыве) — арганізмы, якія ў ходзе эвалюцыі прыстасаваліся да пражыванпя ў пэўным асяроддзі (біяпіопе).
КНІГІ ОНЛАЙН
