Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ВІБРЫСЫ (н.-лац. vibrissae, ад лац. vibrare = дрыжаць, вагацца) •— чуллівыя валаскі на губах, часам на грудзях, лапах або хвасце большасці жывёл, якія служаць дадатковымі органамі дотыку.
ВІВАРЫЙ (лац. vivarium = звярынец) — спецыяльнае памяшканне для ўтрымання паддоследных жывёл; разнавіднасці віварыя — інсектарый, тэрарый і інш.
ВІВАТ (лац. vivat = няхай жыве) — брава, няхай жыве.
ВІВАЧЭ (іт. vivace) — 1) муз. хуткі тэмп, больш хуткі, чым алегра, але павольнейшы за прэста', 2) музычны твор або яго частка ў такім тэмпе.
B1BEPA (лац. viverra = тхор) — невялікае драпежнае млекакормячае, пашыранае ў Афрыцы і Азіі, якое мае асобыя залозы, шго выпрацоўваюць сакрэт з мускусным пахам.
ВІВШАРЫЯ (ад лац. viviparus = жывародны) — спосаб узнаўлення патомства, пры якім зародак развіваецца ў матчыным арганізме, атрымлівае непасрэдна ад яго пажыўныя рэчывы, дзіця або лічынка нараджаецца без абалонак яйца; жыванараджэнне.
ВІВІСЕКЦЫЯ (ад лац. vivus = жывы + sectio = рассячэнне) — разрэз цела жывых арганізмаў з навуковай мэтай.
ВЕВІЯНІТ (англ. vivianite, ад J. Vivian = прозвішча англ. мінералога 19 ст.) — мінерал класа фасфатаў, водпы фасфат двухвалентнага жалеза блакітнага або сіняга колеру, які сустракаецца часцей за ўсё ў тарфяніках; выкарыстоўваецца як мінеральны пігмент (сіняя фарба) і мясцовае ўгнаенне.
ВІГВАМ (англ. wigwam, ад індз. wikwam = у сваім доме) — купалападобнае жыллё індзейцаў Паўн. Амерыкі на каркасе з тонкіх ствалоў ці жэрдак, накрытых галінкамі, карой, цыноўкамі.
ВІГІ (англ. Whigs) — члены палітычлай партыі ў Англіі 17—19 ст., якая выражала інтарэсы гандлёвай
і фінансавай буржуазіі і з’явілася папярэдніцай англійскай ліберальнай партыі (параўн. торы).
ВІГІЛЬНАСЦЬ (ад лац. vigil = пільны, уважлівы) — здольнасць засяродзіць увагу на новых уражаннях, пільнасць, назіральнасць.
ВІГНА (н.-лац. vigna) — расліна сям. бабовых з павойнымі або прамастаячымі сцёбламі, пашыраная ў тропіках Афрыкі, Паўд. і ПаўдУсх. Азіі; харчовая і кармавая.
ВЕГОНЬ (фр. vigogne, ад ісп. vicuna) — 1) паўднёваамерыканская млекакормячая жывёла сям. ламаў з тонкай і мяккай шэрсцю; 2) воўна гэтай жыветы; 3) пража з сумесі воўны і бавоўны, а таксама тканіна з гэтай пражы.
ВІДЫКОН [ад лац. vid(ere) = бачыць + гр. eikon = адлюстраванне] — перадавальная тэлевізійная трубка, якая дзейнічае ў залежнасці ад змены электрычнага супраціўлення фотаадчувальнага слоя пад уплывам святла.
ВІДЭА(лац. video = гляджу, бачу) — першая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на адносіны да адаюстравання электрычных сігналаў на экране электронна-прамянёвай трубкі.
ВІДЭАГРАМА (ад відэа+ -грама) — запіс візуальнай інфармацыі з мэтай яе захавання і пазнейшага ўзнаўлення.
ВІДЭАІМПУЛЬС (ад відэа+ шпульс) — электрычны імпульс, звычайна аднапалярны, пастаянная састаўная якога адрозніваецца ад нуля (параўн. радыёімпульс)', 2) тое, пгго і відэасігнал.
ВІДЭАКАМЕРА (ад відэа+ камера) — малагабарытная перадавальная тэлевізійная камера, абяднаная з касетным відэамагнітафонам дая запісу тэлевізійных сігналаў.
ВІДЭАКЛШ (ад відэа+ кліп) — тэлевізійны рэкламны ролік — эстрадная nonабо рок-несня, якая суправаджаецца разнастайнымі адлюстраваннямі на экране.
ВІДЭАМАГНІТАФОН (ад відэа+ магніпіафон') — апарат для запісу на магнітную стужку элсктрычных сігналаў адлюстравання і гуку з далейшым іх узнаўленнем.
ВІДЭАМАНІТОР (ад відэа+ маніпюр') — прыстасаванне для візуальнаі'а канзролю якасш тэлевізійнага відарыса ў розньгх пунктах яго перадачы.
ВІДЭАРЭКОРДЭР (англ videorecorder, ад лац. video = бачу + англ. record = запісваць, рэгісграваць) — прыбор для запісвання перадач тэлебачанпя на магнітную стужку.
ВІДЭАСАЛОН (ад відэа+ салон) — памяпіканне, зала для паказу відэафільмаў.
ВІДЭАСІГНАЛ (ад відэа+ сігнал) — элсктрычны сіпіал, прызначаны для стварэння адлюстравання.
ВІДЭАТЭКС (ад відэа+ тэкс) — від электрасувязі, які дазваляе карыстальніку атрымліваць на экране тэлевізара (або дысплея) графічную інфармацыю ’ па каналах тэлефоннай сувязі са спецыяльнага банка даных, а таксама выконваць розныя паслугі.
ВІДЭАТЭЛЕФОН (ад відэа+ тэлефон) — від сувязі, які дазва-
ляе размаўляючы па тэлефоне бачыць субяседнгка на экране свайго апарата.
ВІДЭА Ф АНАГРЛ.МА (ад відэа+ фанаграма') — магнітная стужка, кшастужка з гукаі відэазапісам. ВІДЭАФІЛЬМ (ад відэа+ фільм) — фільм, запісаны на відэамаі'нітафоннай стужцы, а не на кінапленпы.
ВІДЭАФОН (ад відэа+ -фон') — тое, што і відэатэлефон.
ВІДЭАЭКРАН (ад відэа+ экран) — электроппа-прамянёвая трубка, якая выкарыстоўваецца ў аўтаматычных картаграфічных сістэмах дая агрымання інфармацыі ў графічнай, таблічнай, алфавітналічбавай формах.
ВІДЭЛЕЦ (польск. widelec) — сталовы прыбор у выглядзе ручкі з доўгімі зубамі для захоплівання кавалкаў ежы.
ВІЁЛА (іт. viola) — струнны смычковы музычны інструмеігг, пашыраны ў сярэднія вякі ў раманскіх краінах; папярэдніца скрыпкі, віяланчэлі.
ВІЁЛА-БАСТАРДА (іт. viola bastarda) — струнны смычковы музычны інструмент, які быў пашыраны ў 16—18 ст. галоўным чыпам у Англіі.
ВВА (фр. visa, ад лац. visus = прагледжаны) — 1) афіцыйная адзнака ў пашпарце аб дазволе на ўезд у дадзеную дзяржаву, праезд або выезд з яе; 2) паметаа службовай асобы на дакуменце, якая сведчыць пра яго сапраўднасць або надае яму законную сілу.
ВІЗАВАЦЬ (фр. viser) — ставіць візу на дакуменце.
ВІЗАВІ (фр vis-a-vis) — 1) твар у твар, адзін насупраць другога (сядзець в.); 2) той, хто знаходзіцца насупраць (мой в ).
ВІЗАЖЬІСТ (ад фр. visage = твар, аблічча) — дызайнер або мастак па макіяжы.
ВІЗІР1 (ням. Visier) — 1) прыцэльнае прыстасаванне з вузкай шчылйіай. 2) прыстасаванне ў фотаабо кінаапараце, каб вызначыць межы кадра; відашукальнік; 3) устройства для візіравання (гл. візіраваць) у геадэзічных інструментах (параўн. дыёппір 1).
ВІЗІР2, ВЕЗІР (тур. wezir, ад ар. vazir) — вышэйшы саноўнік, дзяржаўны саветаік у Турцыі і іншых краінах Блізкага Усходу.
ВІЗІРАВАЦЬ (ням. visieren) — наводзіць аптычны ці вугламерны прыбор на які-н. пункт.
ВІЗІРКІ (ад ням. Visier = прыцэл) — прылады для вызначэння змены профілю чыгуначнага палатаа.
ВІЗІТ (фр. visite) — наведванне, пераважна афіцыйнае або ўрачэбнае.
ВІЗІТАЦЫЯ (лац. visitatio = наведванне) — праверка ваенным суднам дакументаў і грузу на сустрэтым у адкрытым моры судне, якое выклікае падазрэнне.
ВІЗІЦЕР (фр. visiteur) — той, хто прыязджае з візітам', наведвальнік.
ВІЗІЯНЕР (фр. visionnaire, ад лац. visio, -onis = уяўленне, вобраз) — чалавек, які падлягае галюцынацыям.
ВІЗІЯНЕРСТВА (ад візіянер) — схільнасць да прывідных, фантас-
тычных уяўленняў, стварэння паветраных замкаў; пражэкцёрства.
ВІЗОРЫЙ (ад лац. visus = зрок) — палігр. рухомая драўляная вілка для прыціскання арыгінала да тэнакля і ўказвання на радок, які набіраецца.
ВІЗУАЛІЗМ (ад лац. visualis = зрокавы) — прыём у мастацтве, мэта якога — выклікаць зрокавыя ўяўленні (руху паверхні, мігцення, свячэння).
ВІЗУАЛЬНЫ (лац. visualis = зрокавы) — які праводзіцца простым вокам або пры дапамозе аптычных прылад (в-ыя назіранні).
ВІКА (н.-лац, vicia) — травяністая расліна сям. бабовых, пашыраная ва ўмераных зонах; расце на лугах, у стэпах, лясах; некаторыя віды высяваюцца на зялёны корм.
ВГКАНТЭСА (фр. vicomtesse) — жонка або дачка віконта.
ВІКАРНЫ (лац. vicarius = які замяшчае) — замяшчальны; в ы я в і д ы — сістэматычна блізкія віды раслін або жывёл, якія займаюць розныя арэалы ці трапляюцца ў межах аднаго арэала, але ў розных экалагічных умовах (напр. дуб скальны, вядомы на паўднёвым захадзе Беларусі, і дуб звычайны, пашыраны на ўсёй тарыторыі).
ВІКАРЫЙ (лац. vicarius) — памочнік архірэя ў праваслаўнай царкве, прыхадскога святара — у каталйдкай.
ВПСАРЫЯТ (ад лац. vicarius = які замяшчае) — з’ява, пры якой блізкія віды раслін або жывёл займаюць розныя арэалы ці ірапляюцца
ў межах аднаго арэала, але ў розных экачагічных умовах.
ВІКАСОЛ [ад ві(тамін) К + лац. sol(utio) = раствор] — водарастваральны аналаг вітаміну К, лекавы сродак для спынення крывацёку, лячэння жаўтухі, гемарою, прамянёвай хваробы і інш.
ВІКПІГ (ст.-сканд. vikingr) — старажытнаскандынаўскі марскі воін, удзельнік нападаў на еўрапейскія краіны.
ВІКОНТ (фр. vicomte) — дваранскі тытул у краінах Зах. Еўропы, сярэдні паміж тытуламі барона і графа.
ВЖСАЦІН (ад ням. wichsen = змазваць) — непрамакадьная, падобная на цырату; тканіна.
ВІКТАРЬІНА (ад лац. victoria = перамога) — гулыія ў адказы на пытанні з розных галін ведаў.
ЕІКТАРЫЯНІЗМ [ад англ. Victoria = імя англ. каралевы (1837— 1901)] — кірунак маралі, які заключасцца ў пурытанска-аскетычных адносінах да палавога жыцця, адмаўленні значэння пачуццёвасці ва ўзаемаадносінах мужчыны і жанчыны.
ВІКТОРЫЯ (лац. victoria = перамога) — 1) уст. перамога; 2) старадаўні заходнееўрапейскі сорт слівы; 3) тое, што і вікторыя-рэгія.
ВІКТОРЫЯ-РЭГІЯ (лац. victoria regia = каралеўская перамога) — травяністая водная трапічная расліна сям. гарлачыкавых з вялікімі кветкамі і агромністым плаваючым лісцем.
ВІКТЫМАЛОГІЯ (ад лац. victima = ахвяра + -логія') — галіна
крыміналогіі, якая вывучае псіхалатічіыя і маральныя асаблівасці асобы — ахвяры злачынства і лк>быя формы праяўлення грамадскай паталогіі, у выніку якіх прычыняецца шкода асобе.
ВІКУТШЯ (ісп. vicuna) — тое, што і вігонь 1.
ЕІЛА (лац. villa) — камфартабельны загарадны дом-асабняк з садам ці паркам.
БІПДІТ (тур. vilayet, ад ар. vilija = кіраваць) — адміністрацьйна-тэрьгтарыяльная адзінка ў Турцыі, Алжьгры, Тунісе.
ЕІЛАІЙЛА (іт. villanella, ад лац. villanus = сялянскі, вясковы) — 1) неапалітанская песня шматгалосага складу; 2) лірычны верш цвёрдай страфічнай будовы.
ВІЛАНЫ (с.-лац. villani, ад лац. villa = сядзіба, маёнтак) — феадальна-залежныя сяляне ў краінах Зах. Еўропы перыяду сярэдневякоўя.
ВІЛЕМІТ (ад гал. Willem = імя галандскага караля) — мінерал класа сілікатаў, бясколерны, часам зеленаватага або чырванаватага колеру; руда цьшку.
ВІЛІС (англ. willys, ад J.Willys = прозвішча амер. уладальніка аўтамабілыіага прадпрыемства) — легкавая аўтамашьпга маркі Віліс, выпускалася ў 1943—1963 гт.
ВІЛТ (англ. wilt = вяпуць) — хвароба раслііі, якая выклікасцца грыбамі вертыцыламі і фузарыямі.
КНІГІ ОНЛАЙН
