Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ГІДРАКРЭКІНГ (ад гідра+ крэкінг) — каталітычная перапрацоўка высокакіпячых нафтавых фракцый, мазуту ці гудрону для атрымання бензіну, дызельнага і ракетнага паліва, змазачных масел і інш.
ГІДРАКСІДЫ (ад гідра+ аксіды) — неарганічныя злучэнні металаў з вадой, якія сустракаюцца ў прыродзе ў выглядзе мінералаў (напр. гідраліт, брусіт); гідравокіслы.
ГІДРАКСІЛ [ад гідра(ген) + аксі(ген)] — аднавалентная група ОН, якая ўваходзіць у склад многіх хімічных злучэнняў, напр. вады, спіртоў; гідраксільная група.
ГІДРАКСІЛАЗЫ (ад гідраксіл) — ферменты класа аксідарэдуктазаў, якія ўдзельнічаюць у акісленні гграмежкавых прадуктаў абмену стэроідных гармонаў.
ГІДРАКСІЛАМІН (ад гідраксіл + амін) — бясколернае крышталічнае рэчыва, гідраксільнае вытворнае аманіяку, якое выкарыстоўваецца пры арганічных сінтэзах.
ГІДРАЛАЗЫ (ад гр. hydor = вада) — клас ферментаў, якія запавольваюць або паскараюць працэсы гідралітычнага (гл. гідроліз) расшчаплення складаных арганічных рэчываў у арганізмах.
ГІДРАЛАКАЛІТ (ад гідра+ лакаліт') — мярзлотная форма рэльефу ў выглядзе купалападобнага ўзвышэння з ледзяным ядром.
ГІДРАЛАКАТАР (ад гідра+ лакатар) — гідраакустычны прыбор для вызначэння месцазнаходжання падводных аб’ектаў пры дапамозе гукавых сігналаў.
ГІДРАЛАКАЦЫЯ (ад гідра+ лакацыя) — вызначэлне месцазнаходжання падводных аб’ектаў пры дапамозе гідралакатара.
ГІДРАЛІМФА (ад гідра+ лімфа) — вадкасць, якая цыркулюе ў каналах кішачна-сасудзістай сістэмы некаторых кішачнаполасцевых жывёл, забяспечваючы клеткі пажыўнымі рэчывамі і выводзячы прадукты абмену.
ГІДРАЛОГІЯ (ад гідра+ -логія) — навука, якая вывучае гідрасферу Зямлі, а таксама працэсы, што адбываюцца ў ёй.
ГІДРАМАНІТОР (ад гідра+ jwaніпюр') — апарат, які прымяняецца ддя размывашія горньгх парод і
грунту магутным струменем вады; асноўны сродак гідрамеханізацыі.
ГІДРАМАСАЖ (ад гідра+ масаж) — масаж пад вадой з лячэбнай або прафілактычнай мэтай.
ГІДРАМЕДУЗА (ад гідра+ медуза) — 1) медузоідная асобіна некаторых кішачнаполасцевых жывёл падкласа гідроідных, 2) паўзун сям. змеяшыйных чарапах, пашыраны ў прэсных вадаёмах Паўд. Амерыкі.
ГІДРАМЕЛІЯРАЦЫЯ (ад гідра+ меліярацыя) — паляпшэнне воднага балансу зямель пшяхам іх асушэння або абваднення.
ГІДРАМЕТАЛУРГІЯ (ад гідра+ металургія) — здабыванне металаў з руд і прамысловых адходаў пры дапамозе водных раствораў пэўных рэчываў.
ГІДРАМЕТРЫЯ (ад гідра+ -метрыя) — раздзел гідралогіі, які вывучае ўласцівасці цякучых вод (хуткасць, глыбіню і інш.) і спосабы вымярэння гэтых уласцівасцей.
ПДРАМЕТЭАРАЛОГІЯ (ад гідра+ метэаралогія) — навука, якая вывучае кругаабарот вады ў апшасферы.
ГІДРАМЕТЭАСТАНЦЫЯ (ад гідра+ метэастанцыя) — метэастанцыя, прызначаная для абслугоўвання суднаходства шляхам складання карт надвор’я і прагнозаў надвор’я (параўн. авіяметэастанцыя).
ГІДРАМЕТЭОРЫ (ад гідра+ метэоры) — ападкі (іуман, раса, іней і інш.), якія выдзяляюцца з атмасферы на зямную павсрхню.
ГІДРАМЕХАНІЗАЦЫЯ (ад гідра+ механізацыя) — спосаб правядзеіпія земляпых і горных работ механізмамі, якія выкарыстоўваюць энерпю напорнага воднага струменя.
ГІДРАМЕХАНІКА (ад гідра+ ліехашка) — раздзел механікі, які вывучае законы руху (гідрадынаміка) і раўнавап (гідрастатыка) вадкасцей і газаў і іх узаемадзеяння з цвёрдымі целамі.
ГІДРАМОДУЛЬ (ад гідра+ модуль) — 1) паказчык расходу вады на адзіпку плошчы за пэўны прамежак часу; 2) шчыт з выразам пэўнай формы для вымярэлня сярэдніх расходаў вады ракі.
ГІДРАМУФТА (ад гідра+ муфта) — гідраўлічны механізм, які перадае вярчальны рух; выкарыстоўваецца ў траііспартных і пад’ёмных машынах.
ГІДРАНАЎТ (ад гідра+ -наўпі) — тое, што і акванаўт.
ГІДРАНГІЯ (н.-лац. hydrangea) — тое, што і гартэнзія.
ГІДРАНЕФРбз (ад гідра+ гр. nephros = нырка) — захворванне нырак чалавека або жывёліны, якое характарызуецца расцяжэннем пырачных чашачак і лаханкі з насіупным адміраннем тканак ныркі.
ГІДРАНІМІКА (ад гідра+ гр. onyma = імя, назва) — раздзел мовазнаўства, які вывучае гідронімы і гідранімію.
ГІДРАНІМІЯ (ад гідра+ гр. onyma = імя, назва) — лінгв. сукупнасць гідронімаў.
ГІДРАНТ (ад гр. hydor = вада) — водаразборная калонка або кран,
якія ўстанаўліваюцца на водаразборнай лініі ддя палівання вуліц, тушэння пажараў і іпш.
ГІДРАНТЫ (ад гр. hydor = вада) — тое, што і гідрапаліпы.
ГІДРАдпТЫКА (ад гідра+ оптыка) — раздзел оптыкі, які вывучае распаўсюджванне святла ў водным асяроддзі.
ГІДРАПАЛІПЫ (ад гідра+ паліпы) — паліпоідная стадыя ў жыццёвым цыкле кшіачнаполасцевых жывёл падкласа гідроідных.
ГІДРАПАРК (ад гідра+ парк) — парк, адмстны перавагай вадаёмаў, якія з’яўляюцца базай дая арганізацыі водньгх відаў спорту і адпачынку, кампазіцыйнай асновай архітэктурна-планіровачнай і ландшафтнай арганізацыі.
ПДРАПАТЫЯ (ад гідра+ -патыя) — тое, што і гідратэрапія.
ГІДРАПЕДАЛОГІЯ (ад гідра+ педалогія') — навука аб формах і заканамернасцях руху вады ў грунце.
ГІДРАПЕРЫТ (ад гідра+ гр. руг = агонь) — лекавы прэпарат, які вьікарыстоўваецца як сродак для дэзінфекцыі пры запалешіі слізістых абалонак, у гінекалогіі.
ГІДРАПЛАН (ад гідра+ -план) — самалёт, прыстасаваны для пасадкі на ваду і ўзлёту з вады; гідрасамалёт.
ГІДРАПбніКА (ад гідра+ -поніка) — вырошчвапне раслін на пггучных заменніках глебы з выкарыстаннем водпых раствораў пажыўных рэчываў (параўн. аэрапоніка).
ГІДРАПднНЫ (ад гідра+ ір ponos = работа); г ы я к у л ь -
т у р ы — расліны, якія вырошчваюцца спосабамі гідрапонікі.
ГІДРАПУЛЬТ (ад гідра+ пулып) — апарат для распырсквання вадкасці пад ціскам; выкарыстоўваецца пры паліванні раслін, фарбаванні сцен, дэзінфекцыі памяшканняў і інш.
ГІДРАРГІЛІТ (ад гідра + гр. orgillos = гліна) — тое, што і гібсіт.
ГІДРАРТРОЗ (ад гідра+ артроз) — мед. збіранне вадкасці ў поласці сустава.
ГІДРАСАЛЬПШКС (ад гідра+ гр. salpinks = труба) — запаленчае захворванне матачнай трубы са збіраннем у яе прасвеце серознай вадкасці.
ГІДРАСЕПАРАТАР (ад гідра+ сепаратар) — апарапі для ўзбагачэння карыспых выкапняў (каменнага вугалю, руды) пры дапамозе струменя вады.
ГІДРАСІСТЭМА (ад гідра+ сістэма) — сістэма гідраўлічных механізмаў машыны.
ГІДРАСТАНЦЫЯ (ад гідра+ станцыя) — тое, што і гідраэлекпірастанцыя.
ГІДРАСТАТ (ад гідра+ -стат) — апарат, які спускаюць з судна на тросе для падаодных работ і даследаванняў (у адрозненне ад бапіыскафа самастойна не перамяшчаецца).
ГІДРАСТАТЫКА (ад гідра+ статыка') — раздзел гідрамеханікі, які вывучае закопы раўнавагі вадкасцей і апушчаных у іх цел
ГІДРАСУЛЬФАТЫ (ад гідра+ сульфапіы) — кіслыя солі сернай
кіслаты; выкарыстоўваюцца для выбельвання тканін, дублення шкур і інш.
ГІДРАСУЛЬФІДЫ (ад гідра+ сульфіды) — кіслыя солі серавадароднай кіслаты.
ГІДРАСУЛЬФІТЫ (ад гідра+ сульфіты) — кіслыя солі сярністай кіслаты; выкарыстоўваюцца ў фатаграфіі, цэлюлознай прамысловасці і ііпіі.
ГІДРАСФЕРА (ад гідра+ сфера) — водная абалонка зямнога шара, сукупнасць вод Зямлі (акіяны, моры, азёры, рэкі, падземныя воды, леднікі).
ГІДРАСЦІС (н.-лац. hydrastis, ад гр. hydor = вада) — травяністая расліна сям. казяльцовых, пашыраная ў Паўн. Амерыцы і Усх. Азіі; карэнне яе змяшчае алкалоіды, што выкарыстоўваюцца ў медыцыне як кроваспыляльны сродак.
ГІДРАТАКСІС (ад гідра+ таксісы) — перасоўванне аднаклетачных і каланіяльных раслін і некаторых жывёл у бок большай або менпіай вільготнасці (напр. лічынкі некаторых насякомых пры высыханні глебы пранікаюць у глыбейшыя яе слаі).
ГІДРАТАЦЫЯ (ад гр. hydor = вада) — далучэіше вады да розных рэчываў (проціл. дэгідратацыя).
ГІДРАТОРАКС (ад гідра+ торакс) — збіранне вадкасці (піранссудату) у поласці ппеўры, якое ўзнікае пры сардэчных і ныркавых захворваннях.
ГІДРАТОРФ (ад гідра+ пюрф) — торф. здабыты размывапнем яго залежаў струменем вады пад высокім ціскам.
ГІДРАТРАНСПАРТ (ад гідра+ піранспарт) — перамяшчэнне па трубапровадзе сьпікіх і раздробненых цел сілай цякучай вады.
ПДРАТРАНСФАРМАТАР (ад гідра+ трансфарматар) — гідрадынамічная перадача, пры якой адбываецца бесступеньчатая рэгуліроўка вярчэння вала; выкарыстоўваецца ў трансмісіях аўтамабіляў, цеплавозаў і інш.
ГІДРАТРАШЗМ (ад гідра+ трапізм) — здольнасць растучых органаў расліл выгінацца пад уплывам нераўнамернага размеркаваішя вільгаці ў навакольным асяроддзі.
ГІДРАТУРБІНА (ад гідра+ турбіна) — турбіна, якая прыводзіцца ў рух сілай патоку вады; вадзяная турбіна.
ГІДРАТЦЭЛЮЛОЗА (ад гідраты + цэлюлоза) — структурная мадыфікацыя цэлюлозы, цвёрдае рэчыва белага колеру, з якога складаецца цэлафан.
ГІДРАТЫ (ад гр. hydor = вада) — хімічныя злучэнні, якія змяшчаюіц> у сабе малекулы вады.
ГІДРАТЫШЯ (ад гідра+ -тыпія) — фатаграфічны метад вырабу каляровых адбіткаў пры дапамозе водарастваральных фарбавальнікаў.
ГІДРАГЭКА (ад гідра+ -тэка) — шкілетны бакальчык вакол гідранта марскіх гідроідаў, у які пры раздражненні можа ўцягвацца венчык шчупальцаў.
ГІДРАТЭРАШЯ (ад гідра+ тэрапія) — прымяненне вады з лячэбнай мэтай у выглядзе ваннаў, ду-
г
шаў, абліванняў, абціранняў; водалячэнне.
ГІДРАТЭРМАЛЬНЫ (ад гідра+ гр. thenne = цяпло); г ы я р a д о в і іп ч ы — радовііпчы карысных выкалняў, якія ўтварыліся ў выніку адкладвання мінералаў з гідратэрмаў.
ГІДРАТЭРМЫ (ад гідра+ -тэрмы) — гарачыя водныя растворы ў нетрах Зямлі, якія ўтвараюцца ў працэсе застывання магмы, выдалення вады з мінералаў у час перакрышталізацыі іх і інш.
ПДРАТЭХШКА (ад гідра+ тэхніка) — навука аб выкарыстанні водных рэсурсаў у гаспадарцы і барацьбе са шкодным дзеяннем воднай стыхіі, а таксама галіна тэхнікі, якая займаецца ўзвядзеннем плацін, дамб, каналаў, вадасховішчаў і г.д.
ГІДРАЎЛАС (ад гідра+ гр. aulos = трубка, флейта) — старажытны музычны інструмент, папярэднік сучаснага аргана, у якім напор паступаючага з трубы паветра забяспечваўся ціскам слупа вады.
ГІДРАЎЛІКА (гр. hydraulikos = вадзяны) — навука аб законах раўнавагі і руху вадкасцей і спосабах практычнага прымянення гэтых законаў.
ГІДРАЎЛІЧНЫ (ад гідраўліка) — 1) які дзейнічае пры дапамозе напору, ціску вадкасці (напр. г. прэс); 2) які мае адносіны да гідраўлікі (напр. г-ае даследаванне).
ГІДРАФІЗІКА (ад гідра+ фізіка) — раздзел геафізікі, які вывучае фізічныя працэсы, што адбываюцца ў гідрасферы.
г
ГІДРАФІЛІЯ (ад гідра+ -філія) — апыленне некаторых водных раслін пры дапамозе вады.
КНІГІ ОНЛАЙН
