Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ППЕРТРЫХОЗ (ад гіпер+ гр. thriks, -ichos = волас) — празмернае развіццё валасянога покрыва на ўчастках скуры, звычайна вольных ад валасоў, напр. на твары ў жанчын або на спіне ў мужчын; валасатасць.
ГШЕРТЫРЭОЗ (ад гіпер+ тырэоз) — павышэнне функцыі шчытападобнай залозы, якое назіраецца пры некаторых захворваннях (піырэатаксікозе) і фізіялагічных станах, напр. пры цяжарнасці, клімаксе і інш. (параўн. гіпатырэоз'). ГШЕРТЭЛІЯ (ад гіпер+ гр. telos = мяжа) — тое, што і гіпермарфоз. ГШЕРТЭНЗШ (ад гіпер+ лац. tensus = напружаны) — тое, што і ангіятэнзін.
ГПІЕРТЭНЗІЯ (ад гіпер+ лац. tensio = напружанне) — тое, пгго і гіпертанія, але часцей ужываецца для абазначэння павышэння артэрыяльнага крывянога ціскў (параўн. гіпатэнзія).
ГШЕРТЭРМІЯ (ад гіпер+ -тэрмія) — пераграванне арганізма; пггучнае павышэнне тэмпературы цела, абумоўленае знешнімі
фізічнымі фактарамі (параўн. гіпатэрміяў
ГІПЕРУРБАШЗАЦЫЯ (ад гіпер+ урбанЬацыя) — капцэнтрацыя насельніцгва у буйных гарадах і гарадскіх агламерацыях, калі люднасць настолькі вялікая, што дадатпыя бакі урбанізацыі засланяюцца сур’ёзнымі недахопамі (пагаршэнне экалагічных умоў, транспартная напружанасць і г. д.).
ГІПЕРФАЛАНГІЯ (ад гіпер+ гр. phalanks, -ngos = сустаў пальца) — павялічаііая супраць нормы колькасць фаланг у пальцах, уласцівая некаторым марскім пазваночным, напр. іхтыязаўрам, плезіязаўрам, кітападобным (параўн таксама гіпердактылія).
ГІПЕРФРАГМЁНТЫ (ад гіпер+ фрагмент) — часцінкі атамнага ядра, якія ўзнікаюць у час ядзернай рэакцыі пры высокіх энергіях і змяшчаюць побач з нуклонамі яіпчэ і гіперон пэўнага тыпу.
ГШЕРФЎНКЦЫЯ (ад гіпер+ функцыя) — празмерная дзейнасць якога-н. органа, тканкі, сістэмы, пгго прыводзіць да парушэння жыццядзейнасці арганізма (ііроціл. гтафункцыя).
ГПТЕРХРАМІЯ (ад гіпер+ -храмія) — павелічэнне інтэнсіўнасці ўбірання святла фарбавальнікам пад уздзеяннем розных фактараў (параўіі. гіпахрамія).
Г'ІПЕРЭМІЯ (ад гіпер+ -эмія) — нрыліў крыві да якога-н. органа або часткі цела.
ГШЕРЭСТЭЗІЯ (ад гіпер+ гр. aisthesis = адчуваіше) — павышаная адчувальнасць скуры да звычайных знешніх раздражняльнікаў (параўн. гіпестэзія).
ГШЕСТЭЗІЯ (ад гіпа+ гр. aisthesis = адчуванне) — паніжаная адчувальнасць скуры да звычайных знешніх раздражняльнікаў (параўн. гіперэстэзія).
ГПІНАЛОГІЯ (ад гіпноз + -ло гія) — навука аб гіпнозе.
ГШНАП^ДЫЯ (ад гр. hypnos = сон + -педыя) — навучанне ў час сну.
ГШНАТЫЗАВАЦЬ (фр. hypnotiser, ад гр. hypnos = сон) — 1) выклікаць гіпноз шляхам унушэння; 2) перан. расслабляць чыю-н. волю, браць пад свой уплыў.
ГШНАТЫЗМ (фр. hypnotisme, ад гр. hypnos = сон) — сукуппасць з’яў, якія ўзнікаюць пры гіпнозе.
ГШНАТЬІЧНЫ (гр hypnotikos) — 1) які мае адносіны да гіпнозу (напр. г. сон); 2) перан. здольны моцна ўздзейнічаць на каго-н. (напр. г-ая сіла музыкі).
ГШНАТЭРАШЯ (ад гіпноз + msрапія) — тэрапія, якая ажыццяўляецца метадам гіпнатычнага ўздзеяння.
ГШНОЗ (фр. hypnose, ад hypnos = сон) — 1) стан, падобны на сон, які выклікаецца ўнушэннем і суправаджаецца падпарадкаваннем волі спячага таму, хто ўсыпляе; перан. сіла ўплыву, уздзеяння, уласцівая каму-н.
ГІПНбЛАГ (ад гіпноз + -лаг) — спецыяліст па гіпнозу, урач, які лечыць гіпнозам.
ГІПНУМ (н.-лац. hypnum) — лістасцябловы мох сям. гіпнавых, які расце ў лясах на гшлой драўніне, глебе, камянях.
г —
ГШОМА (н.-лац. hypoma) — павук сям. павукоў-пігмеяў, які жыве на высокай траве і кустах.
ГІПОПУС (гр. hypopos = які мае знізу ногі) — асобая стадыя німфы ў свірнавых кляшчоў, здольная ўпадаць пры неспрыяльных умовах у стан спакою.
ГШОТЭЗА (гр. hypothesis = меркаванне) — 1) навуковае меркавашіе, ііэўнасць якога яшчэ не даказана доследным шляхам; 2) усякае меркаванне, дапушчэнне, здагадка.
ГШОФІЗ (гр. hypophysis = адростак) — залоза ўнутранай сакрэцыі ў пазваночных жывёл і чалавека, размешчаная пад галаўным мозгам, якая ўплывае на рост і развіццё арганізма; ніжні мазгавы прыдатак.
ГШС (гр. gypsos = мел, гліна) — 1) мінерал класа сульфапіаў, вапністае рэчыва белага колеру, якое выкарыстоўваецца ў будаўніцтве, лепцы і медыцыне; 2) скулыпурны злепак з гэтага рэчыва; 3) хірургічная павязка з гэтага рэчыва.
ГШСАБЕТОН (ад гіпс + бетон) — бетон на аснове гіпсавых вяжучых матэрыялаў.
ГШСАМЕТР (ад rp. hypsos + вышьтя + -мепір) — тое, што і гіпсатэрмометр.
ГІПСАМЕТРЫЯ (ад гр. hypsos = вышыня + -метрыя') — раздзел геадэзіі, які займаецца вызначэннем вышыні мясцовасці і абазначэннем на геаграфічных картах рэльефу зямной паверхні пры дапамозе гарызанталей.
ГІПСАСІНГА (н.-лац. hypsosinga) — навук-крыжавік, які трапля-
ецца на лясных палянах, па берагах азёр.
ГШСАТЭРМбМЕТР (ад гр. hypsos = вышыня + тэрмометр) — прыбор для вызначэння вышыні пункта над узроўнем мора па тэмпературы кіпення вады, што залежыць ад атмасфернага ціску.
ГШСАХРОМНЫ (ад гр. hypsos = вышыня + chroma = колер); г. э ф е к т — змена афарбоўкі арганічных злучэнняў пры змяненні іх хімічнай будовы ў бок павылгэшія колеру — пераход ад зялёнага праз сіні, фіялетавы, чырвопы, аранжавы да жоўтага колеру (параўн. батахрамны).
ГШУРАЛП (ад гіпа+ гр. ura = хвост) — расшыраныя асцістыя адросткі апошніх хваставых пазванкоў касцістых рыб, якія падтрымліваюць прамяні хваставога плаўніка.
ГШУРЫТЫ (ад гр. hippuris = які мае конскі хвост) — гіганцкія марскія малюскі класа двухстворкавых з канічнай ракавінай, падобнай да хваста каня, якія існавалі ў мезазоі.
ГШЮР (фр. guipure) — карункі з выпухлым узорам.
ГІРА(гр. gyros = кола, круг) — першая састаўная частка складаных слоў, якая выражае паняцце «кругавы рух».
ГІРААЗЕМГУТ (ад гіра+ азімут) — прыбор для вызначэння вуглоў змены курсу і вуглоў павароту аб'екта вакол вертыкальнай восі.
ГІРААРБІТА (ад гіра+ арбіта) — гіраскапічны прыбор для вызначзішя вугла адхілення ад
плоскасці арбіты штучнага спадарожніка Зямлі.
ГІРААРБГГАНТ (ад гіра+ арбіпіа) — тое, што і гіраарбіта.
ГГРААРЫЕНТАТАР (ад гіра+ лац. oriens, -ntis = Усход) — гіраскапічны прыбор для вызначэння месца размяшчэшія аб’екта і парамепіраў яго руху; выкарыстоўваецца ў авіяцыі, касманаўтыцы, мораплаванні.
ГІРАБІНАРМАЛЬ (ад гіра+ бінармаль) — тое, іігго і гіраарбіта.
ГІРАВЕРТЫКАЛЬ (ад гіра+ вертыкапь) — прыбор для вызначэння напрамку сапраўднай вертыкалі або плоскасці гарызонта, a таксама вуглоў нахілу аб’екта да гэтай плоскасці.
ГІРАГАРЫЗбнТ (ад гіра+ гарызонт) — тое, што і гіраверпіыкаль.
ГІРАДАКТЫЛІДЫ (н.-лац. gyrodactylidae) — сямейства гельмінтаў класа монагенеіі; эктапаразіты прэснаводных рыб.
ГІРАДОН (н.-лац. gyrodon) — шапкавы базідыязьны грыб сям. балетавых, які расце на глебе ў лясах; адзін з відаў — падалешнік.
ГІРАД^МПФЕР (ад гіра+ дэмпфер) — гіраскапічны прыбор для змяніпэння вуглавых адхіленняў аптычнай восі кіназдымальнага апарата пры здымках з рухомых аб'ектаў (аўтамашыны, катэра).
ГІРАКАТЫЛІДЫ (н.-лац. gyrocotylida) — клас плоскіх чарвей; арганізмы з прадаўгаватым целам даўжынёй ад 2 да 20 см з пярэдняй прысоскай і задііяй разеткападобнай мацавальнай лейкай; паразіты глыбакаводных рыб.
ГІРАКОМІІАС (ад гіра+ компас) — компас, у якім ролю магнітнай стрэлкі выконвае гіраскоп.
ГІРАМАГНІТЕГЫ (ад гіра+ магніпіны)', г-ая частата — частата вярчэння па акружнасці зараджанай часцінкі ў іанізаваным газе вакол сілавых ліній пастаяннага магнітнага поля; г ы я з ’ я в ы — магнітамеханічныя з’явы ў ферамаінетыках, якія паказваюць на існаванне сувязі паміж магнітнымі і механічнымі момантамі электронаў у атамах і атамаў у цэлым.
ГІРАПОР (н.-лац. gyroporus) — шапкавы базідыяльны грыб сям. балетавых, які расце на глебе ў лясах; адзін з відаў — сіняк.
ГІРАСІГМА (н.-лац. gyrisigma) — аднаклетачная дыятомавая водарасць сям. навікулавых, якая папіырана ў бенпіасе прэсных, саланаватых і марскіх вадаёмаў.
ГІРАСКОП (ад гіра+ -скоп) — махавік прыбора (ваўчок) на свабоднай восі вярчэгаія, які захоўвае нязменнае сталовішча пры ўсякім змяненні становіічча самога прыбора,
ГГРАСТАБІЛІЗАТАР (ад гіра+ стабілізатар') — гіраскапічнае прыстасаванне для стабіпізацыі аб’ектаў або прылад, а таксама для вызначэння іх вуглавых адхіленняў.
ГІРАСТАТ (ад гіра+ -стат) — тое, што і гіраскоп.
ГГРАТАР (англ. gyrator, ад гр. gyros = круг) — высокачастопіы прыбор, у якім змена фаз элекірамагнітных хваляў, пгго пашыраюц-
ца ў процілеглых напрамках, адрозніваецца на 180°.
ГІРАТАХОМЕТР (ад гіра+ тахометр) — гіраскапічнае прыстасаванне для вызначэння вуглавой хуткасці аб’екта, дзе ўстаноўлена гэта прыстасаванне.
ГІРАТЭАДАЛІТ (ад гіра+ тэадаліт) — гіраскапічнае візірнае прыстасаванне для арыентацыі пры пракладцы шахт і тунэляў.
ГІРЛЯНДА (іт. ghirlanda) — 1) сплеценыя ў выглядзе стужкі кветкі і зелень; 2) архіт. арнамент, узор у выглядзе перапляценняў кветак і зеляніны.
ГІРНЕЁЛА (н.-лац. himeola) — базідыяльны грыб сям. аўрыкулярыевых, які развіваецца на адмерлых галінках і пнях лісцевых парод.
ГІРОБУС [ад гіра+ (омні)бус] — транспартны сродак для перавозкі пасажыраў на кароткія адлегласці, які рухаецца за копгг кінетычнай энергіі, ш го накапляецца ў махавіку.
ГІРСА (літ. girsa) — пустазелле сям. злакавых; каласоўнік.
ГІРСУТЫЗМ (ад лац. hirsutis = валасаты) — мужчынскі тып валасянога покрыва ў жанчын, пераважна як праяўленне вірылізму. ГІРУДАТЭРАігія (ад лац. hirudo = п’яўка + тэрапія) — лячэбнае выкарыстанне медыцынскіх п’явак.
ГІРУДЗІН (ад лац. hirudo, -dinis = п'яўка) — рэчыва, якое знаходзіцца ў слінных залозах медыцынскай п’яўкі і пры ўвядзенні ў чалавечы арганізм пераіпкаджае згусанніо крыві.
ГІРШФЕЛЬДЫЯ (н.-лац. hirschfeldia) — травяністая расліна сям. капуставых з лірападобным лісцем і бледна-жоўтымі кветкамі, пашыраная пераважна ў Міжземнамор’і; на Беларусі заносная, пустазелле.
ГІСТА(гр. histos = тканка) — першая састаўная частка складаных слоў, якая выражае паняцце «тканка жывёльнага арганізма».
ГІСТАГЕНІЗ (ад гіста+ -генез) — сукупнасць працэсаў, якія забяспечваюць узнікненне, існаванне і аднаўленне тканак жывёльных арганізмаў.
ГІСТАІЕННЫ(ад гіста+ -генны) — які паходзіць з теанкі, тканкавы.
ГІСТАГРАМА (ад гр. histos = слуп +-грама) — графічпы паказ статыстычных размеркаванняў якой-н. велічыні па колькаснай прымеце.
ГІСТАЛІЗАТЫ (ад гіста+ лізаты) — тое, што і лізаты 1.
КНІГІ ОНЛАЙН
