Слоўнік іншамоўных слоў
У 2 т. Т. 1
Выдавец: Беларуская Энцыклапедыя
Памер: 736с.
Мінск 1999
ГІДРАФІЛЬНАСЦЬ (ад гідра+ гр. phileo = люблю) — здольнасць рэчываў, матэрыялаў змочвацца вадой.
ГІДРАФІЛЬНЫ (ад гідра+ гр. phileo = люблю); г ы я р a с л і н ы — водныя расліны, прыстасаваныя да перакрыжаванага апылення пад вадой (напр. рагаліснік апушчаны, наяда гнуткая). ГІДРАФІТЫ (ад гідра+ -фіты) — водныя расліны, у якіх у вадзе знаходзіцца толькі ніжпяя частка (напр. рыс, чарот азёрны); параўн. гідатафіты.
ГІДРАФЛОТ (ад гідра+ ф.попі) — паветраііы флот, які складаецца з гідрасамалётаў.
ГІДРАФОБІЯ (ад гідра+ -фобія) — вадабоязь; віруснае захворваіпіе ад укусу шалёнага сабакі, ваўка. ката.
ГІДРАФОБНАСЦЬ (ад гідра+ гр. phobos = страх) — няздольнасць некаторых рэчываў, матэрыялаў змочвацца вадой (напр. парафінаў, тлушчаў, некаторых пластмас).
ГІДРАФОН (ад гідра+ -фон) — прыбор для прыёму гукавых хваляў, якія ўзнікаюць і распаўсюджваюцца ў вадзе.
ГІДРАФОРМІНГ (ад гідра+ англ. forming = фармаванне) — адзін з відаў рыформінгу 1.
ГІДРАФТАЛЬМ (ад гідра+ гр. ophthalmos = вока) — павелічэпне вочнага яблыка ў выніку павышэння ўнутрывочнага ціску пры прыроджалай глаўкоме.
ГІДРАХАРЫЯ (ад гідра+ -харыя) — распаўсюджвапне насепня і пладоў раслін водпымі цячэннямі; характэрна для многіх балотных і водных раслін, водарасцяў і некаторых грыбоў.
ГІДРАХІМІЯ (ад гідра+ хіхая) — навука аб хімічным складзе водаў, якія ўтвараюць гідрасферу, і метадах іх даследаватія.
ГІДРАХІНОН (ад гідра+ хінон) — арганічнае злучэнне класа фенолаў, бясколерны крышталічны прадукт, які выкарыстоўваецца ў фатаграфіі, сінтэзе арганічных фарбавальнікаў і ішл.
ГІДРАХНЕЛЫ (н.-лац. hydrachnellae) — надсямейства акарыформных кляшчоў, якія пашыраны ўсюды ў прэсных вадаёмах.
ГІДРАХОРЫ (ад гідра+ гр. choгео = распаўсюджваюся) — расліны, насенне і плады якіх распаўсюджваюцца вадой.
ГІДРАЦЫКЛОН (ад гідра+ цыклон) — апарат для раздзялення ў водным асяроддзі часцінак рознай масы,
ГІДРАЦЫЛІНДР (ад гідра+ чыліндр) — гідраўлічны рухавік, які служыць для прыводу ў дзеянне механізма станкоў, рабочых органаў будаўнічых, дарожных, сельскагаспадарчых машын.
ГІДРАЦЭЛЕ (ад гідра+ гр. kele = уздуцце) — збіранне вадкасці ў абалонках яечка пры мясцовых запаленчых працэсах, пры агульнай вадзянцы або прыроджанае.
ГІДРАЦЭЛЬ (ад гідра+ гр. koiloma = поласць) — адна з частак другаснай поласці цела ў ігла-
скурых, з якой утвараецца амбулакрыльная сістэма.
ГІДРАЦЭФАЛІЯ (ад гідра+ -ірфалія) — збіранііе спнгнамазгавой вадкасці ў поласці чэрапа; галаўная вадзянка.
ГІДРАШАХТА (ад гідра+ шахта) — прадпрыемства горнай прамысловасці, дзе здабычу каменнага вугалю або іншых карысных выкапняў праводзяць з прымяненнем гідрамеханізацыі.
ГІДРАЭКСТРУЗІЯ (ад гідра+ экструзія) — апрацоўка магэрыялаў ціскам, які ствараецца пры дагіамозе спецыялыіых кампрэсараў вадкасіцо,
ГІДРАЭЛЕВАТАР (ад гідра+ элеватар) — водаструменная помпа для пад’ёму і перамяшчзння па зрубаправодзе вадкасцей і разрэджанага грунту.
ПДРАЭЛЕКТРАСТАНЦЫЯ (ад гідра+ электрастанцыя) — электрастанцыя, якая выпрацоўвае электраэнерпю, выкарыстоўваючы сілу падаючай вады.
ГІДРАЭЛЕКТРЬГЧНЫ (ад гідра+ электрычны) — звязаііы з электрычнасцю, што атрымліваецца шляхам пераўтварэшія энергіі рухомай вады (напр. г-ая станцыя).
ГІДРАЭНЕРГЕТЫКА (ад гідра+ энергетыка) — галіна энергетыкі, звязаная з выкарыстаннем энергіі вады для выпрацоўкі электраэнергіі на гідраэлектрычных стаііцыях.
ГІДРОГРАФ (ад гідра+ -граф) — 1) спецыяліст у галіне гідраграфф 2) графік змены расходу вады ў
рацэ за пэўны час, напр. за сезон або за год.
ГІДРОІДНЫЯ (ад гр. hydra = вадзяііая змяя + -оід) — падклас водных кішачнаполасцевых жывёл класа гідразояў, аб’ядноўвае як адзіночных паліпаў і медуз, так і калоніі паліпаў; жывуць пераважна ў акіянах і морах; на Беларусі трашіяецца адзін від — гідра.
ГІДРОІДЫ (ад гідра+ -оід) — прадаўгаватыя вузкія клетаі з тонкімі, скошалымі першародкамі, па якіх вада рухаецца ў расліне.
ГІДРОКС [ад гідр(аген) + акс(іген)] — спосаб выбуху без полымя, заснаваігы на імгненпай рэакцыі ўнутры патрона.
ПДРОЛ (ням. Hydrol) — адходы крухмальнай вытворчасці.
ГІДРОЛАГ (ад гідра+ -лаг) — спецыяліст у галіне гідралогіі.
ПДРОЛІЗ (ад гідра+ -ліз) — рэакцыя абменнага ўзаемадзеяііня паміж вадой і іншымі злучэннямі; мае вялікае значэшіе ў страваванні і ў працэсах унутрыклетачнага абмену; выкарыстоўваецца ў хімічнай прамысловасці, у вытворчасці палімераў, мыла, гліцэрыны і ііпп.
ГІДРбМЕТР (ад гідра+ -метр') — прыбор для вызначэння ўзроўню вады ў водным басейне, a таксама скорасці цячэння вады.
ГІДРОНІМЫ (ад гідра+ гр. onyma = імя, назва) — уласныя назвы водных аб’ектаў (рэк, азёр, мораў і г.д ).
ГІДРЫДЫ [ад гідр(аген) + гр. eidos = выгляд] — злучэнні вада-
роду з іншымі хімічнымі элементамі.
ГІДРЫЛА (н.-лац. hydrilla) — водная травяністая расліна сям. жабнікавых з доўгім ніткападобным сцяблом і дробназубчастым лісцем, пашыраная ў Еўразіі, Афрыцы і Аўстраліі.
ГІДРЫЯ (гр. hydria, ад hydor = вада) — пасудзіна з трыма ручкамі для нашэння вады, пашыраная ў Стараж. Грэцыі
ГІДРЭМІЯ (ад гідра+ -элая)— павышанае ўтрыманне вады ў крыві, разрэджванне крыві, якое заўважаецца пры хваробах нырак, асцыце, пры некаторых формах анемій
ГІЕНА (лац. hyaena, ад гр. hyaina) — драпежная млекакормячая жывёла, якая водзіцца ў гарачых краінах і корміцца пераважна мерцвячынай.
ГІК (гал. gijk) — гарызантальная бэлька, нрымацаваная адным канцом да ніжняй часткі мачты, для расцягвання ніжпяга краю паруса.
ГІКОРЫ (англ. hickory, ад шдз. pohikeri) — тое, што і карыя.
ГІЛАЗАІЗМ (ад гр. hyle = рэчыва + zoe = жыццё) — філасофскі погляд, паводле якога здольнасць адчуваць нібыта ўласціва ўсёй матэрыі
ГІЛАКОМІУМ (н.-лац. hylocomium) — лістасцябловы мох сям. гілакоміевых, які з’яўляецца кампанентам наглебавага покрыва лясоў,
ПЛЕМАРФІЗМ (ад гр hyle = рэчыва + -марфіім) — філасофскі тэрмін для абазначэння вучэння
Арыстоцеля аб форме і матэрыі як асноўных прынцыпах быцця.
ГІЛЕЯ (гр. hylaios = лясны) — вечназялёныя лясы вільготных тропікаў.
ГІЛЬБЕРТ [англ. W.Gilbert = прозвішча англ. фізіка (1544— 1603)] — адзінка магнітарухальнай сілы і розніцы магнітных патэнцыялаў у СГС сістэме адзінак.
ГІЛЬДЫЯ (польск. gildia, ад ням. Gilde = таварыства) — 1) аб’яднанне купцоў або рамеснікаў у сярэдневяковай Еўропе, якое абараняла інтарэсы сваіх членаў; 2) адзін з трох маёмасных разрадаў купецтва ў царскай Расіі (напр. купец першай гільдыі).
ГІЛЬЁШ (фр. guilloche) — 1) малюнак з камбінацыі крывых пераплеценых ліній на банкнотах і каштоўных паперах, які робіць болып цяжкай іх падробку; 2) мапіына ддя адцісканпя такіх малюнкаў.
ГІЛЬЗА (ням. Hulse) — 1) металічная трубка з капсулем, якая служыць абалонкай зарада для агнястрэльнай зброі; 2) пустацелая зменная цыліндрычная ўстаўка поршневых цеплавых рухавікоў; 3) папяровая трубка папяросы.
ГІЛЬЯЦІНА [фр. guillotine, ад J.Guillotin = гтрозвішча фр. урача (1738—1814)) — прысгасавапне дая адсяч-ііпія галавы асуджапым на смерць, уведзенае ў Фрапцыі ў час Французскай рэвалюцыі ў 1792 г.
ПЛЬЯШЬГРАВАЦЬ (фр guillocher) — гравіраваць на паверхні металу або каменя сетку крывых пераплеценых ліній, напр. на формах для друкавання грапювых знакаў.
ГІМЕНАГАСТЭР (н.-лац. hymenogaster) — базідыяльны грыб сям. гіменагастравых, які расце на глебе ў лясах, асабліва лісцевых.
ГІМЕНАЛЕШДЫДОЗЫ (ад гіменалепідыды) — глісныя хваробы птушак, млекакормячых і чалавека, якія выклікаюцца гіменалепідыдамі.
ГІМЕНАЛЕШДЫДЫ (н,-лац. hymenolepididae) — сямейства гельмінтаў класа цэспіодаў, паразіты іггушак, млекакормячых і чалавека.
ГІМЕНАМІЦЭТЫ (н.-лац. hymenomycetiidae) — група базідыяльных грыбоў падкласа холабазідыяміцэтаў з пладовымі целамі на шматгадовым міцэліі; пашыраны па ўсім зямным шары, пераважна сапратрофы, многія — паразіты раслін.
ГІМЕНАПТЭРЫ (ад гр. hymen = плеўка, перапонка + -птэр) — перапончатакрылыя насякомыя (восы, пчолы, мурашкі і інш.).
ГІМЕНАСТОМУМ (н.-лац hymenostomum) — лістасцябловы мох сям. трыхастомавых, які трапляецца на аголенай глебе на ўзлесках, адхонах канаў, палях.
ГІМЕНАСЦЫФ (н.-лац. hymenoscyphus) — сумчаты грыб сям. гелоцыевых, які развіваецца на адмерлых сцёблах травяністых раслін, леташнім лісці, кары дрэў.
ГІМЕНАФОР (ад гр. hymen = плеўка, скурка + -фор) — паверхпя пладовых цел грыбоў, на якой размсшчаны гіменій.
ГІМЕНАХЕТА (н.-лац. hymenochaete) — губавы базідыяльны грыб сям. гіменахетавых, які расце
на лесапавале і сухастоі ў розных лясах, на высечках, каля дарог; ёсць ядомыя і ядавітыя віды.
ГІМЕНЁЙ (гр. Hymenaios = імя бога шлюбу ў старажытнагрэчаскай міфалогіі) — 1) юнак з факелам і вяселызым вэлюмам у руках у антычным мастацтве; перан. повязі Гіменея — шлюб; 2) вясельная харавая песня ў старажытнаірэчаскай лірыцы.
ГІМЕНІЙ (ад гр. hymen = плеўка, скурка) — слой спараносных клетак у пладовых целах многіх грыбоў.
ГІМН (лац. hymnus, ад гр. hymnos) — 1) урачыстая хвалебная песня ў гонар багоў і герояў у Стараж. Грэцыі; 2) урачыстая песня як сімвал дзяржавы; 3) увогуле хвалебная песня або музычны твор у гонар чаго-н. (напр. г. чалавеку працы, г. жыццю).
ГІМНАДЫНІУМ (н.-лац. gymnodimum) — аднаклетачная пірафітавая водарасць сям. гімнадыніевых, якая паіпырана ў планкпюне вадаёмаў рознага тыпу, асабліва ў невялікіх са стаячай вадой.
ГІМНАЗІЯ (польск. gimnazjum, ад гр. gymnasion) — агульнаадукацыйная сярэдняя навучальная ўстанова звычайна гуманітарнафілалагічнага кірунку (напр. жаночая г., класічная г ).
ГІМНАКАЛЁЯ (н.-лац. gymnocoІеа) — пячоначны мох сям. лафозіевых; расце на алігатрофных балотах, па берагах азёр.
ГІМНАГПЛ (н.-лац. gymnopilus) — шапкавы базідыяльны грыб сям. павуціннікавых, які расце ў лясах па адмерлай драўніне хвойных парод; неядомы.
ГІМНАСШ (гр. gymnasion) — навучальна-выхаваўчая ўстанова для юнакоў у Стараж. Грэцыі, дзе вывучалі палітыку, філасофію, літаратуру і адначасова займаліся гімнастыкай.
ГІМНАСПАРАНГІЙ (н.-яац. gymnosporangium) — базідыяльны грыб сям. пункцыніевых, які развіваецца на лісці грушы, яблыні, рабіны, глогу.
ГІМНАСТ (гр. gymnastes) — 1) спартсмен, які займаецца гімнастыкай (спартыўнай, мастацкай); 2) артыст, які валодае цыркавым гімнастычньгм майстэрствам.
КНІГІ ОНЛАЙН
